2. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
ÍNDICE
Presentación ............................................................................. ..3
1. “Para que”— CD Pista 1 — .................................................. ..3
2. “O tren”— CD Pista 2 —...................................................... ..4
3. “Os números”— CD Pista 3 — ............................................ ..4
4. “Gaivota”— CD Pista 4 — ................................................... ..5
5. “Os instrumentos” — CD Pista 5 — .................................... ..5
6. “Parabéns para ti” — CD Pista 6 — ..................................... ..6
7. “As partes do corpo” — CD Pista 7 — ................................. ..6
8. “Amiguiños todos” — CD Pista 8 — ................................... ..7
9. “A pulga na palla” — CD Pista 9 — ..................................... ..8
10. “Os nosos Reis de Aldán” — CD Pista 10 — ....................... ..9
11. “O xogo da carrasquiña” — CD Pista 11 — ......................... 10
12. “O meu burriño” — CD Pista 12 — .................................... 11
13. “O noso Maio de Aldán” — CD Pista 13 —......................... 12
14. “Fago unha roda grande” — CD Pista 14 — ....................... 13
15. “Tamaños” — CD Pista 15 —.............................................. 13
16. “A saia da Carolina” — CD Pista 16 — ................................ 14
17. “O vello mentireiro” — CD Pista 17 — ............................... 15
18. “Alalá da noite” — CD Pista 18 — ...................................... 16
19. “O gato”— CD Pista 19 — .................................................. 17
20. “Ollos verdes””— CD Pista 20 — ........................................ 18
21. “Ven bailar Carmiña”— CD Pista 21 — ............................... 18
2
3. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
PRESENTACIÓN
Despois de avaliar como moi positiva a actividade do pasado curso, acordamos continuar afon-
dando neste proxecto que chamamos Ao galego cantando (e danzando) con alegría, con bo hu-
mor, con amor.... Entre outros, temos como obxectivo fomentar a oralidade de moitos xeitos,
destacando a busca e posterior aprendizaxe de coplas, cantigas, recitados, xogos orais… xa
que queremos contribuír no que poidamos a que este marabilloso patrimonio cultural, que ademais
pode enchernos de ledicia, non vaia a menos ou remate por desaparecer.
Queremos agradecer o labor desenvolvido neste campo por moitas persoas. Recollendo propos-
tas, moitas das cantigas, non todas, son asimilables por todos os compoñentes da comunidade
escolar, especialmente dos máis novos. Lembrámonos e falamos coa xente de “Preescolar na
Casa” para poder incluír algunhas coplas sinxelas que tiñan recollido. O que vai despois dalgúns
títulos son simplemente ideas de cómo facer. Seguimos agradecendo propostas para completar,
adaptar, corrixir… Os debuxos realizados pola comunidade escolar son sinxelos coa idea de que
cada membro do alumnado poida colorealos como máis lle guste, despois de coñecer o que di a
letra da canción. Incluímos tamén algunhas cantigas do libro+cd+dvd “Na punta do pé” de Pesde-
lan (ed. Kalandraka), pois este é o que escolleron para traballar, entre outras razóns pola boa expli-
cación das danzas no seu dvd, un numeroso grupo de profesores de música da comarca, e temos
proxectada unha festa para a lingua no mes de maio onde queremos que todo o alumnado dos
distintos centros cante e baile algunha destas cancións segundo as súas idades.
Comprobado que podemos pasalo ben aprendendo cantigas, soltándonos e mellorando a oralidade,
se o tempo e as forzas para traballar acompañan, temos en mente seguir afondando neste proxecto,
coas modificacións que fose necesario introducir despois da correspondente avaliación. Que vos
siga sendo de proveito!
PARA QUE
Mentres cantamos, imos facendo os diversos xestos que indica a canción.
Para que teño as dúas mans, Para que serven os meus pés,
dúas mans, dúas mans. os meus pés, os meus pés.
Para que teño as dúas mans, Para que serven os meus pés,
dúas mans. os meus pés.
As dúas mans para petar, Os meus pés son para saltar,
e pintar e xogar. e correr e xogar.
As dúas mans para petar Os meus pés son para saltar,
e xogar. e xogar.
3
4. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
O TREN
A nosa experiencia ensínanos que ao alumnado de E.I. e 1.º ciclo de E.P. encántalle
moverse como un tren xogando con esta cantiga, aínda que ao principio haxa que
ter coidado que non estean achegados, sobre todo, cando van ir cara atrás como
nos indica a letra. Deixámoslle tempo mentres observemos que seguen gozando.
O tren chu cu chu cu chu cu,
o tren chu cu chu cu chu.
O tren chu cu chu cu chu cu,
o tren chu cu chu cu chu.
Cara adiante… cara atrás...
Este tren toliño vai.
Cara adiante… cara atrás...
Corre e corre sen parar.
O tren chu cu chu cu chu cu, …
(podemos repetir varias veces mentres com-
probemos que lles gusta. Co alumnado de
E.P. podemos xogar ademais cara á dereita,
esquerda...)
OS NÚMEROS
Os nenos e as nenas andan mentres cantan, cando rematan a estrofa contan un. Lo-
go volven empezar contando dous, tres, catro, cinco, seis, sete, oito...
Andando, andando, andando,
andando sen parar,
conto ata un
e volvo a empezar. ¡UN!
Andando, andando, andando,
andando sen parar,
conto ata dous
e volvo a empezar. ¡UN, DOUS!
Andando, andando, andando,
andando sen parar,
conto ata tres
e volvo a empezar. ¡UN, DOUS, TRES!...
4
5. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
GAIVOTA (Tradicional desta zona: Nenas e nenos do centro)
-Gavota, gavota,
que levas no bocho?
-Sardiñas asadas.
-Quen chas asou?
-María Coucou.
Pasou polo río
e non se mollou.
-Arau, arau,
cabeza de pau,
-Tisón, tisón,
para o Salgueirón.
OS INSTRUMENTOS
Mentres cantamos, imitamos os movementos facendo que tocamos os distintos ins-
trumentos que van saíndo. Pódemos completar máis estrofas con outros diferentes.
Mirade como toca
Mirade como toca
o meu violín,
a miña guitarra,
ñigu ñigu ñi,
ram ram ram,
ñigu ñigu ñi,
ram ram ram,
mirade como toca.
mirade como toca.
Mirade como toca
Mirade como toca
a miña gaita,
o meu bombo,
tiru liru li,
bum bum bum,
tiru liru li,
bum bum bum,
mirade como toca.
mirade como toca.
...
Mirade como toca
a miña trompeta,
tara tara tá,
tara tara tá,
mirade como toca.
5
6. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
PARABÉNS PARA TI
Para cantarlle o día do seu aniversario á persoa que cumpre anos.
Parabéns para ti
nesta data querida,
moitas felicidades,
moitos anos de vida.
Saudámoste a ti
nesta data querida,
moitas felicidades,
moitos anos de vida.
AS PARTES DO CORPO
Para aprender as distintas partes do noso corpo, desde a área de coñecemento do
medio ou educación física, imos facendo o que nos indica a letra da cantiga. Soe
cantarse a modo de eco, aínda que, como sempre, podemos axeitala á nosa maneira.
Podémola continuar dicindo cada participante unha nova parte, ben atentos á que
din os demais para non repetir, ou tamén, o monitor pode seguila cantando aquelas
partes que quere repasar: os distintos órganos dos sentidos, músculos, ósos, articu-
lacións...
Eu movo a cabeza, (bis)
eu toco a cintura, (bis)
logo bato as mans
e o final os pés.
Eu toco o pescozo, (bis)
e tamén os brazos (bis),
logo bato as mans
e o final os pés.
Eu toco as orellas, (bis)
e tamén os ollos (bis),
logo bato as mans
e ao final os pés.
...
6
7. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
AMIGUIÑOS TODOS
Comezamos todos en roda, andando en círculo. Os anacos de texto destacados indi-
can diversos movementos: en “os nenos de aquí” xuntámonos e logo volvemos para
atrás á roda grande. No resto facemos xestos de acordo co que cantamos. Todo isto
pódense variar se se estima conveniente. Con letra de X. Neira Vilas, pode servir-
nos para distintas celebracións: dereitos humanos (dereitos do neno), día da paz...
Amiguiños todos,
amiguiños xa,
os nenos de aquí
e os nenos de alá.
Os nenos do mundo
todos a cantar
a unha mesma voz,
collidos da man.
Amiguiños todos,
amiguiños xa,
os nenos de aquí
e os nenos de alá.
Roda de sorrisos
dende mar a mar,
corazóns abertos,
ollos de amigar.
Amiguiños todos,
amiguiños xa,
os nenos de aquí
e os nenos de alá.
7
8. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
A PULGA NA PALLA
Como di o retrouso“Imos todos aprender os oficios a facer”, dun xeito moi lúdico
pasándoo moi ben mentres aprendemos, cantamos, dramatizamos...
A pulga na palla Agora, “mi vida”,
quíxose casar, roupiña xa temos,
faltáballe o pan, fáltannos gaiteiros,
onde o foi buscar?... onde os buscaremos?...
Saíu o raposo E saíu o grilo
detrás do toxeiro. ai!, do seu grileiro.
Chamádeme a min, Chamádeme a min,
que eu son panadeiro. que eu serei gaiteiro.
Imos todos aprender Imos todos aprender
os oficios a facer. os oficios a facer.
Agora, “mi vida”, Agora, “mi vida”,
panciño xa temos, gaiteiro xa temos,
fáltanos a roupa, Fáltannos danzantes
onde atoparemos?... onde os buscaremos?...
Saíu, ai!, a araña E saíu o sapo,
da súa arañeira. por moi abundante.
Chamádeme a min, Chamádeme a min,
que eu son tecedeira. que eu serei danzante.
Imos todos aprender Imos todos aprender
os oficios a facer. os oficios a facer.
8
9. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
OS NOSOS REIS DE ALDÁN
(Tradicional de Aldán, recuperada e interpretada pola comunidade escolar)
Bando 1: Bando 2:
Boas entradas de Reis De Oriente saen tres Reis
teñan vosas señorías por unha estrela guiados
toda a xente da casa entran por Xerusalén
e a de máis compañía. (bis) e a voces van preguntando. (bis)
Vivan todos os señores No parto polo que obrou
que viven neste palacio o divino ” espírito” santo
que xa naceu o meniño mandaredes dar os reis
noso remedio e amparo. (bis) os do sombreiro encarnado. (bis)
Remate:
A honra deste misterio
señora de o aguinaldo. (bis)
Se nos ha dar a esmola
señora ama desta casa
se nos ha dar a esmola
mándea pola rapaza. (bis)
Mándenos señora mande
que temos moito que andar
todo o reino de Galicia
e máis o de Portugal. (bis)
9
10. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
O XOGO DA CARRASQUIÑA
As instrucións podemos atopalas ou incluso ver toda a danza no li-
bro+cd+dvd “Na punta do pé” de PESDELAN, editorial Kalandraka.
Basicamente consiste en ir facendo o que nos vai indicando a letra da
canción. Pode servir para o día da paz...
O xogo da carrasquiña
é un xogo así ao lado. (Bis)
Baixar os ollos en terra
todo o mundo fica admirado.
(Bis)
Oh! Matilda sacode a saia,
oh! Matilda levanta o dedo. (Bis)
Dáme un beixo, Mariquiña,
que eu che darei un abrazo. (Bis)
Ai, que vida é a nosa
dar beixiños, dar abrazos! (Bis)
10
11. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
O MEU BURRIÑO
Cantamos e xogamos movéndonos a distintos ritmos: trotando, correndo…- máis
amodo, máis rápido, sprint ao final… nas clases de psicomotricidade, educación físi-
ca...
- ¡Corre meu burriño; - ¡Corre meu burriño,
non galopes, voa! nos cascos pon ás!
Arre, corre, ¡A ver se lle ganas ¡Se queres, ao vento
meu burro trotón, ao vento que zoa! deixarás atrás...!
meu burriño manso,
meu burriño bon! - ¡Arre, meu burriño! - ¡Arre, meu burriño!
(retrouso) non sexas preguiceiro! ¡Corre máis deprisa!
¡A ver se lle ganas ¡Que se perde o vento
ao vento lixeiro...! xa verás que risa...!
11
12. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
O NOSO MAIO DE ALDÁN
(Tradicional de Aldán, recuperada e ampliada pola comunidade escolar. Interpreta-
da polo alumnado do centro)
Eiquí vén o Maio, Eiquí vén o Maio
vestido de xestas, pola Costa da Vela,
pra lle dar as grazas eiquí vén o Maio
a señora Teresa. camiño de Compostela.
Eiquí vén o Maio, Eiquí vén o Maio
vestido de flores pola pescadería,
pra lle dar as grazas eiquí vén o Maio
a señora Dolores. camiño da Romaría.
Eiquí vén o Maio, Eiquí vén o Maio
por riba dos tellados, polos muros da eira,
eiquí vén o Maio eiquí vén o Maio
de roubar os espantallos. do colexio de Espiñeira.
Eiquí vén o Maio,
por riba das testas,
eiquí vén o Maio,
vestido de xestas.
12
13. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
FAGO UNHA RODA GRANDE
Xiramos todos en roda. En “marear” imitamos o mareo. Na 2ª. estrofa cantamos
movéndonos libremente, “facendo recados”. A un sinal volvemos facer a roda e co-
mezamos de novo.
Fago unha roda Eu vou facer recados,
grande e paseo moi contento,
que xira, xira, xira. non empuxo aos outros
Fago unha roda nenos
grande e deixo pasar o vento.
que xira de arredor.
Fago unha roda Fago unha roda…
grande, (repítese o retrouso)
dou voltas e máis
voltas.
Esta roda grande (todo ata aquí é o
xa me empeza a marear. retrouso)
TAMAÑOS
Mentres recitamos ou cantamos, imitamos con xestos as dimensións. Antes ou des-
pois, podemos buscar cousas que respondan ás 8 preguntas que aparecen no texto.
Se ves un cabalo Se ves unha mesa
é moi grande, moi grande, é moi ancha, moi ancha,
se ves un cempés se ves un papel
¡Que pequeno é! ¡Que estreitiño é!
¿Quen saberá dicirme ¿Quen saberá dicirme
que cousa é que cousa é
máis grande que un cabalo? máis ancha que unha mesa?
máis pequena que un cempés? máis estreita que un papel?
Se ves un carballo Se ves unha agulla
é moi alto, moi alto, é moi curta, moi curta,
se ves un caravel se ves un cordel
¡Que baixiño é! ¡Ai, que longo é!
¿Quen saberá dicirme ¿Quen saberá dicirme
que cousa é que cousa é
máis alta que un carballo? máis curta que unha agulla?
máis baixa que un caravel? máis longa que un cordel?
13
14. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
A SAIA DA CAROLINA (Tradicional)
A saia da Carolina No curro da Carolina
ten un lagarto pintado; non entra carro pechado,
cando a Carolina baila, namais entra a Carolina
o lagarto dálle ó rabo. co seu cocho polo rabo.
-Bailaches Carolina? -Bailaches Carolina?
-Bailei, si señor. -Bailei, si señor.
-Dime con quen bailaches. -Dime con quen bailaches.
-Bailei co meu amor (tres veces) -Bailei co meu amor.
-Bailaches Carolina?
-Bailei, si señor. Co teu amor, Carolina,
non volvas a bailar,
A Carolina é unha tola porque che levanta a saia
que todo o fai ó revés, e é moi mala de baixar. (tres veces, a última
íspese pola cabeza cada vez máis baixiño)
e vístese polos pés.
-Bailaches Carolina?
-Bailei no cuartel.
-Dime con quen bailaches.
-Bailei co coronel (tres veces)
-Bailaches Carolina?
-Bailei, no cuartel.
O señor cura non baila
porque ten unha coroa.
Baile, señor cura, baile,
que Deus todo llo perdoa.
-Bailaches Carolina?
-Bailei, abofé.
-Dime con quen bailaches.
-Bailei co meu Xosé (tres veces)
-Bailaches Carolina?
-Bailei, abofé.
14
15. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
O VELLO MENTIREIRO
Se soubera que ti viñas, Maruxiña, Maruxiña,
meu amor, a este serán, na túa casa o que cheira
mandaba varrer a casa ou é cravo ou é rosa
cun ramiño de azafrán. ou é flor da laranxeira.
E o demo do vello E o demo do vello…
é un mentireiro,
que me dixo onte
Vou a dar a despedida
que había gaiteiro.
na volta dunha rosquilla.
Que había gaiteiro
Todos os que están mirando
que había serán
caian de pernas para arriba.
e o demo do vello
é un mentirán.
(retrouso) E o demo do vello…
15
16. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
ALALÁ DA NOITE
Música: Quico Comesaña e Esta canción foi composta por Quico Come-
Xabier Díaz
saña e Xabier Díaz, con letra do escritor e
Letra: Manuel Rivas
membro da Real Academia Galega Manuel
Eu non sabía que había Rivas.
tanta alegría nas bágoas A Academia das Artes e as Ciencias da Mú-
nin neve nas bidueiras sica fixo públicos os ganadores da 15.ª Edi-
ción dos Premios da Música, nos que Berro-
nin esperanza nas mágoas.
güetto obtivo o Premio á Mellor Canción en
Galego pola súa canción Alalá da Noite, in-
Eu de noite iría de noite, cluída no seu último disco Kosmogonías. É
a primeira ocasión na que Berrogüetto recibe
no medio do temporal.
este premio, sendo finalistas en 2001 e 2006
Ir de día á luz do día polos discos Hepta e 10.0, respectivamente.
dáme medo, miña nai.
Tras facerse público o fallo da Academia, o
grupo Berrogüetto mostrou a súa enorme
No fondo do teu ollare satisfacción por este recoñecemento e por
telo compartido cun compañeiro de viaxe
unha gamela abanea.
como Manuel Rivas.
Quen se poidera afogare
A canción premiada abre o disco Kosmogo-
na ardora dunha misteira.
nías, o seu último traballo de estudio. A me-
lodía está composta por Quico Comesaña e
O que eu soño é verdade Xabier Díaz mentres que a letra foi enviada
ao grupo polo propio Manuel Rivas tras
como o silencio é un falare.
asistir este a un concerto moi especial (por
Se roubei o teu retrato ser o primeiro da formación con Xabier Dí-
foi pra aprender a mirare. az) no Teatro Rosalía de Castro na Coruña.
O poema Alalá, daquela inédito está incluído
agora na obra de M. Rivas “A desaparición
da neve”.
16
17. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
O GATO
Esta canción está baseada nun feito real sucedido hai anos nesta zona. A letra da
cantiga, aínda que non coincide con outras xa editadas, foi recollida así e, segundo
puidemos constatar entrevistando á xente maior de por aquí, é a orixinal, a primei-
ra que se empezou a cantar .
Vai o gato metido nun saco, Aquel gato era un artista,
vai o gato pra terra da Laxe, actuaba na Lontreira,
vai o gato metido nun saco, agora éche un bañista,
ai gatiño xa non volve máis. na praia de Castiñeiras.
Xuntáronse catro un día, Vai o gato metido nun saco…
os mellores deste barrio,
colleron ao gato a tiro Que ben lles parecería,
e metérono nun saco. a calquera deses catro,
que lle caese o pelo,
Vai o gato metido nun saco… como lle caeu ao gato.
Vai o gato metido nun saco...
17
18. Cancioneiro Curso 2011-2012 Espiñeira-Aldán
OLLOS VERDES (Tradicional)
Na beira, na beira, na beira do mar,
hai unha lanchiña pra ir a navegar,
pra ir a navegar, pra ir a navegar,
na beira, na beira, na beira do mar.
(retrouso)
Ollos verdes son traidores,
azules son mentireiros,
os negros e acastañados,
os negros e acastañados,
son firmes e verdadeiros.
os negros e acastañados,
son firmes e verdadeiros.
Na beira, na beira, na beira do mar...
(retrouso)
VEN BAILAR CARMIÑA (Tradicional)
Ven bailar Carmiña,
Carmiña, Carmela,
con zapato baixo
e media de seda,
e media de seda
e media calada,
ven bailar Carmiña,
miña namorada.(retrouso)
Os zapatos piden medias,
as medias piden zapatos,
as rapaciñas bonitas
piden rapaciños guapos.
Ven bailar Carmiña,… (retrouso)
18
