2.  Microsoft excel 2007 хэрэглээний програмын тухай
товч ойлголт
 Microsoft Excel програмыг нээх
 Microsoft excel програмын цонх
 Ажлын хуудастай ажиллах
 Нүд, багана, мөр, муж сонгох
 Хоорондоо зайтай багана, мөр, нүд, мужийг
сонгох
 Excel-ийн командын хэрэгслүүдээс
 Асуулт хариулт
 Гэрийн даалгавар

3.  Microsoft Excel нь эрдэм шинжилгээ, эдийн засгийн
тооцоо судалгааг үр ашигтай боловсруулахад
зориулагдсан Windows системийн хэрэглээний
програм хангамжын нэг юм.
 Microsoft Excel програмыг ашиглан тоон болон
текстэн мэдээлэл
боловсруулах, оруулах, хадгалах, тэдгээрт дүн
шинжилгээ хийх, тэдгээрийг график болон
диаграммаар үзүүлэх, томъѐо болон функц
ашиглан зарим хялбар тооцоог хийх, мэдээллийн
сан үүсгэх зэрэг асуудлуудыг тун хялбар шийдэж
болохын дээр Windows-ийн бусад програмуудтай
зохицолдон ажилладаг.
 Microsoft Excel программын ажлын хуудас нь
Microsoft Word программын ажлын хуудаснаас
дараах ялгаатай.

5. Програмыг эхлүүлэх арга: Програмаас гарах арга:
1. Start/Programs/Microsoft 1. Microsoft/Exit
Office/Microsoft Office Excel 2. Гараас Alt+F4 товчны
2007 хослолыг дарах
2. Desktop буюу дэлгэцэн дээр 3. Гарчгийн мөрөнд байрлах
байрлах сонгох програмын цонхыг хаах Close товчлуур
тэмдэг(Icon) дээр хоёр даралт дээр дарах
хийнэ. 4. Програмын зүүн дээд талд
3. Taskbar мөрөн дээрх байрлах програмын цонхыг
програмын тэмдэг(Icon)-ийг удирдах системийн цэсийн
сонгоно. Close товчлуур дээр дарах
4. Start/Documents/файлын 5. Taskbar буюу шилжүүлэх
нэрийг сонгоно. самбар дээр байрлах
5. Start/New Office Document-ийг програмын цонхон дээр
дараад ха- рилцах цонхны хулганы заагчийг байрлуулан
Blank Workbook-ийг сонго. хулганы баруун товчлуураар
6. Windows Explorer програмаас нээгдэх жагсаалтаас Close
сонгосон баримт дээр хоёр товчлуур дээр дарах зэрэг
даралт хийх замаар тухайн аргуудын аль нэгийг ашигланр
програмыг эхлүүлж болно. тухайн програмаас гарч
болно.

7. Excel програм нь Word програмаас ялгагдах нэг гол
зүйл нь томъѐоны мөр юм
Энэ мөр гурван хэсгээс бүрдэх ба зөвхөн Excel
програмын цонхонд байдаг мөр юм. Үүнд:
I хэсэг: Name Box-идэвхтэй нүдний хаяг байрлах
хэсэг.
II хэсэг: Edit Formula- Томъѐог оруулах, засах
үйлдэлд хэрэглэгдэх командын хэсэг.
III хэсэг: Formula Bar- Томъѐоны хэсэг. Энэ хэсэг
дээр идэвхтэй нүдний өгөгдөл томъѐогоор
бодогдсон бол томъѐо нь, компьютерын гарнаас
оруулсан бол өгөгдлийн утга нь байрлана.

8.  Excel-ийн ажлын хуудас нь Worksheet гэж
нэрлэгддэг доошоогоо тоогоор, хажуу
тийшээгээ үсгээр тэмдэглэгдсэн мөр, баганаас
тогтох хүснэгт хэлбэртэй.
 Excel-ийн ажлын хуудасны нүд буюу CELL-ийг
харгалзах багана мөрийн тэмдэглэгээг ашиглан
A1, C4, H8 гэх мэтээр тэмдэглэдэг.
 Microsoft Word 2007 програмд ашиглагддаг
ихэнх командууд Microsoft Excel 2007 програмд
мөн адил хэрэглэгдэнэ. Өөрөөр хэлбэл ажлын
хуудас үүсгэх, ажлын хуудсаа хадгалах, ажлын
хуудасны тохиргоог хийх, хэвлэх, засварлах,
үсгийн хэлбэр, фонтыг өөрчлөх, хуулах, зөөх
г.м ихэнх командууд нь адилхан.

9.  Microsoft Excel програмаар боловсруулж байгаа файлын
Workbook буюу ажлын дэвтэр(ажлын хавтас) гэж нэрлэдэг.
Microsoft Excel-ийг ажиллуулсны дараа гарч ирсэн ажлын
дэвтэр нь өгөгдөл оруулахад бэлэн sheet1, sheet2, sheet3 г.м
нэртэй ажлын хуудаснуудтай /Worksheet/ байна. Ажлын
дэвтэр нь компьютерийн хатуу дискэн дээр нэг файл болж
хадгалагдах бөгөөд түүнийг хадгалах үед бүх ажлын хуудсан
дээрх мэдээлэл хадгалагдана. Ажлын дэвтэр нь эхлээд 3
ажлын хуудастай гарч ирдэг боловч та хэрэгцээнийхээ
хэрээр шинэ хуудаснуудыг нэмж оруулаад янз бүрийн
мэдээллийг нэг файл дотор хадгалах боломжтой.
 Нэг ажлын хуудас нь 256 багана, 65536 мөр бүхий хүснэгт
байх бөгөөд түүн дээр хэрэгцээтэй ямар ч том хүснэгтийг
боловсруулж болно. Microsoft Excel програмыг суралцагч хэн
бүр ажлын хуудасны мөр, багана, нүд, мужийн тухай болон
тэдгээрийг нэрлэх, тэмдэглэх, сонгох, хэмжээг нь өөрчлөх
зэрэг үйлдлүүдийг эхлэн суралцвал зохилтой.

10.  Column- Багана. Баганууд нь A,B,C, . . .
,Z, AA,AB,AC, . . . ,AZ, BA,BB,BC, . . . ,BZ, . . .
,ID гэсэн нэг эсвэл хоѐр латин үсгээр
нэрлэгдэнэ. Багана бүрийн дээд талд
түүний нэр бүхий саарал товч байна. Эдгээр
нь баганыг сонгох, өргөнийг нь өөрчлөх гэх
мэт баганыг удирдахад хэрэглэгдэнэ. A:D
тэмдэглэгээ нь А-аас D-г дуустал дөрвөн
мөрийг тэмдэглэнэ.
 Row-Мөр. Мөрүүд нь 1, 2, 3, 4, . . . , гэх мэт
тоогоор дугаарлагдана. Мөр бүрийн зүүн
талд байгаа тэдгээрийн дугаар бүхий
товчнуудаар мөрүүдийг удирдана. 5:10
тэмдэглэгээ нь 5-аас 10 дугаар мөрийг
дуустал 6 мөрийг тэмдэглэнэ.

11.  Cell- Нүд. Нүд бол багана, мөрийн огтолцолоор үүснэ. Нүд бүр
хаягтай байна. Нүд нь уг нүд оршин байгаа баганын нэрний үсэг
ба мөрийн дугаарыг залгаж бичсэн хаягтай байна. Жишээ нь B
баганын 5 дугаар мөрийн огтолцол дээр орших нүдний хаяг B5
байна. Нүдний хаягийг харьцангуй ба үнэмлэхүй(абсолют) гэж
хоѐр ангилдаг. Excel дээр томьѐо ашиглан тооцоолох
үйлдлүүдийг хялбар гүйцэтгэх боломжтой бөгөөд томьѐог
хуулах үед хаяг нь өөрчлөгддөг нүдний хаягийг харьцангуй хаяг
гэнэ. B5, D8, A1 гэх мэт хаягууд нь харьцангуй хаягийн жишээ
юм. Харин томьѐог хуулах үед өөрчлөгдөж хувирдаггүй нүдний
хаягийг үнэмлэхүй хаяг гэж нэрлэдэг. Нүдний хаягийг үнэмлэхүй
хаяг болгохын тулд мөрийн дугаар ба баганын дугаарын урд
талд долларын тэмдэг($) оруулах хэрэгтэй. Жишээлбэл A1
нүдний үнэмлэхүй хаяг нь $A$1 гэсэн байдалтай харагдана.
 Range-Муж. Хэд хэдэн нүднүүд буюу нүднүүдийн олонлогийг
муж гэж нэрлэнэ. Тэгш өнцөгт дүрсийг үүсгэж байгаа мужийг
зүүн-дээд буюу эхний нүдний хаяг, баруун-доод буюу
төгсгөлийн нүдний хаягийг дунд : (хоѐр цэг тэмдэгт) бичиж
тэмдэглэнэ. Жишээ нь C10:C29 нь C багана дээр байгаа 20
нүд бүхий мужийг, C10:H10 нь 10 дугаар мөрөн дээр байгаа 6
нүдтэй мужийг, C10:H29 нь C:H баганууд, 10:29 мөрүүдийн
огтолцол дээр орших 60 нүднээс тогтсон мужийг тус тус
тэмдэглэнэ. Тэгш өнцөгт дүрс үүсгээгүй нүднүүдийг
B5, B8:B10, C10:D10, C11:H12, D20 гэх мэт нүднүүд болон жижиг
мужуудын түүвэр байдалтайгаар хооронд нь таслалаар
зааглаж тэмдэглэдэг.

12.  Нүд, багана, мөр, мужийг сонгож (Select хийж)
сурснаар тэдгээр дээр өгөгдөл оруулж, команд
сонгон боловсруулах урьдчилсан нөхцлийг
хангана. Нүд сонгохыг-нүд идэвхжүүлэх, бусад
багана, мөр, мужийг сонгох эсвэл тэмдэглэх,
заримдаа ялгах гэж нэрлэх явдал бий. Нүд,
багана, мөр, мужийг хулганаар сонгох үйлдлийг
хулганы заагч улаан загалмайн тэмлэг хэлбэртэй
(сонгох хэлбэр) болсон үед гүйцэтгэнэ. Эс тэгвэл
хэмжээг нь өөрчлөх, хуулах, шилжүүлэх зэрэг өөр
үйлдэл хийгдэж болно. Нүд, багана, мөр, мужийг
хэрхэн сонгох талаар авч үзье.

13. Нүдний заагуур байрласан нүдийг идэвхтэй нүд
гэнэ. Оруулж байгаа өгөгдөл эсвэл томъѐо нь зөвхөн
идэвхтэй нүдэн дээр орно. Нүдний заагуур гэдэг нь тод
хар хүрээтэй, цагаан дэвсгэртэй, баруун доод өнцөгт
нь дотроо + тэмдэг бүхий маш жижиг дөрвөлжин
битүү хүрээтэй дүрс байна. Нүдний заагуурын баруун
доод өнцөгт байгаа дотроо + тэмдэг бүхий маш жижиг
дөрвөлжин битүү жааз хүрээг “Бөглөх залуур” гэж
нэрлэнэ. Нүдний заагуурыг идэвхтэй нүдний курсор
гэж бас нэрлэдэг.
Нүд идэвхжүүлэхдээ:
A) Хулганаар бол уг нүдний дотор нэг дарна.
Б) Гарнаас бол нүдний заагуурыг курсор шилжүүлэх
товчнуудыг аль болох оновчтой хэрэглэх замаар
идэвхжүүлэх нүдэн дээр шилжүүлэн байрлуулж
идэвхжүүлнэ.

14. Товч Гүйцэтгэх үүрэг буюу шилжилт
 Тухайн нүдний зүүн талын нүдэнд
 Тухайн нүдний дээд талын нүдэнд
 Тухайн нүдний баруун талын нүдэнд
 Тухайн нүдний доод талын нүдэнд
Home Тухайн мөрний эхэнд
Page Up Нэг дэлгэцийн хэмжээгээр дээш
Page Down Нэг дэлгэцийн хэмжээгээр доош
Alt+Page Up Нэг дэлгэцийн хэмжээгээр зүүн тийш
Alt+Page Down Нэг дэлгэцийн хэмжээгээр баруун тийш
Ctrl+Home A1 нүдэнд (Аль ч байрлалаас)
Ctrl+End Сүүлчийн бөглөгдсөн багана, мөрийн огтолцлын
нүдэнд

15. А) Хулганаар нэг баганыг сонгохдоо түүний нэр
бүхий удирдах товч дээр нэг дарна, дараалсан
олон багана сонгохдоо эхний баганын удирдах
товчноос сүүлчийн баганын удирдах товчийг
дуустал чирнэ. Чирэлтийн үед гарах хүрээн доторх
С үсэгний өмнөх тоо нь сонгогдож байгаа баганын
тоог заана.
Б) Гарнаас нэг баганыг сонгохдоо түүний аль нэг
нүдийг идэвхжүүлээд Ctrl+Space/зайн/ товч
дарна, дараалсан олон багана сонгохдоо эхний
баганыг сонгоод Shift+ товчийг сүүлчийн баган
сонгогдтол дарна. Энэ үед хүрээн доторх С
үсэгний өмнөх тоо нь сонгогдож байгаа баганын
тоог заана.

16. А) Хулганаар нэг мөрийг сонгохдоо түүний дугаар
бүхий удирдах товч дээр нэг дарна, дараалсан
олон мөрүүд сонгохдоо эхний мөрний удирдах
товчноос сүүлчийн мөрний удирдах товчийг
дуустал чирнэ. Чирэлтийн үед гарах хүрээн доторх
R үсэгний өмнөх тоо нь сонгогдож байгаа мөрний
тоог харуулна.
Б) Гарнаас нэг мөрийг сонгохдоо түүний аль нэг
нүдийг идэвхжүүлээд Shift+Space/зайн/ товч
дарна, дараалсан олон мөрүүдийг сонгохдоо
эхний мөрийг сонгоод Shift+ товчийг сүүлчийн
мөр сонгогдтол дарна. Энэ үед хүрээн доторх R
үсэгний өмнөх тоо нь сонгогдож байгаа мөрний тоог
илэрхийлнэ

17. А) Хулганаар муж сонгохдоо түүний эхний
нүднээс сүүлчийн нүдийг дуустал чирнэ.
Чирэлтийн үед сонгогдож байгаа мужийн
мөр, баганын тоог харуулна.
Б) Гарнаас муж сонгохдоо түүний эхний нүдийг
идэвхжүүлээд Shift+болон Shift+ товчийг
сүүлчийн нүд сонгогдтол дарна. Энэ үед
сонгогдож байгаа мужийн мөр, баганын тоог
мэдээлнэ.

18.  Жишээлбэл B, N баганыг сонгохын
тулд эхлээд B баганыг сонгоод, дараа
нь гарны CTRL товчийг дарж байгаад
N баганыг хулганаар сонгоно. Энэ нь
дундаа завсартай багануудыг түүж
сонгох арга юм. Мөр, нүд, мужийг түүж
сонгох үйлдэл мөн адил хийгдэнэ.

19. Бүх багана анхандаа стандарт 12.75 цэг (Point)-ийн өндөртөй байна.
Энэ нь 10 цэг (Point)-ийн стандарт өндөртөй тэмдэгт бичигдэх
хэмжээ юм. Энэ өндрийг шаардлагынхаа хэмжээгээр өөрчилж
болно. Гэвч мөрийн өндрийг өөрчлөөгүй бол автоматаар
өөрчлөгддөг тул эхний ээлжинд өөрчлөх хэрэггүй ба өгөгдлөө
оруулж форматлах үйлдэл хийсний дараа шаардлага гарвал
өөрчилөх нь зохимжтой. Мөрийн өндөр өөрчлөх хоѐр арга байна.
1-р арга: Хулганаар чирэх. Өөрчлөх Мөрийн дугаар бүхий удирдах
товчны доод ирмэгт хулганы заагчийг байрлуулж хэлбэртэй
болоход дээш эсвэл доош чирч өөрчилнө. Чирэлтийн үед Мөрийн
өндөр хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг харуулсан тоо Height: үгийн ард
гарна.
2-р арга: Row Height командаар өөрчлөх:
1.Өндөрийг нь өөрчлөх мөрүүдийг сонгоно.
2.Home бүлгийн Cells хэсгийн Format цэсний Row командын Row
Height дэд команд сонгоно. Ингэхэд Row Height командын
харилцах цонх гарна.
3.Нээгдсэн цонх доторх Row Height талбарт бичигдсэн тоог арилгаж
шинэ өндөрийг бичнэ.
4. ОК командын товчийг хулганаар эсвэл гарны Enter товч
дарж үйлдлийг биелүүлнэ.

21.  Бүх багана анхандаа стандарт 8.43 өргөнтэй байна. Энэ нь 10 цэг
(Point)-ийн стандарт өндөртөй 7 тэмдэгт, нэг цэг, эсвэл 8 тэмдэгт
бичигдэх хэмжээ юм. Үүнийг байрлах өгөгдөл ба хүснэгтийн
толгойд зохицуулан шаардлагынхаа хэмжээгээр (0-255) өөрчилж
болно. Баганын өргөн өөрчлөх хоѐр арга байна.
 1-р арга: Хулганаар чирэх. Өөрчлөх баганын хаяг бүхий удирдах
товчны баруун ирмэгт хулганы заагчийг байрлуулж  хэлбэртэй
болоход баруун эсвэл зүүн тийш чирч өөрчилнө. Чирэлтийн үед
баганын өргөн хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг харуулсан тоо Width:
үгийн ард гарна.
 2-р арга: Column Width командаар өөрчлөх:
 1.Өргөнийг өөрчлөх багануудыг сонгоно.
 2.Format цэсний Column камандын Width дэд команд сонгоно.
Ингэхэд Column Width командын харилцах цонх гарна.
 3.Нээгдсэн цонх доторх Column Width талбар дахь тоог арилгаж
шинэ өргөнийг бичнэ.
 4. ОК командын товчийг хулганаар эсвэл гарны Enter товч
дарж үйлдлийг биелүүлнэ.

25.  Мэдээллийн байршилыг тодорхойлно. Text alignment талбарт
хэвтээ болон босоо тэнхлэгийн хувьд текстийг байршуулах
байршлыг зааж өгнө.
 Horizontal- хэвтээ тэнхлэгийн хувьд
 Vertical- босоо тэнхлэгийн хувьд
 General- ердийн байдлаар
 Left- мэдээллийг нүдний зүүн талруу шахаж бичнэ.
 Center- мэдээллийг голлуулна.
 Right- мэдээллийг нүдний баруун талруу шахаж бичнэ.
 Orientation- текстийг хэдэн градусын налуугаар бичихийг
зааж өгнө.
 Wrap text- Тухайн нүдэн дэхь утгыг нүдний хэмжээнд
багтаана.
 Merge cells- Идэвхжүүлсэн нүднүүдийг нэгтгэх команд
 Shrink to fit- Тухайн нүдэн дэхь мэдээллийн фонтын хэмжээг
багасгах замаар нүдний хэмжээнд багтаана.

27.  General- ямар нэгэн загваргүйгээр буюу тоо нь
баруун, текст нь зүүн талруу шахагдаж бичигдэнэ.
 Number- 1000-тын орны зааг, бутархай орны тоог
нэмэгдүүлэх эсвэл хорогдуулах сөрөг тооны
харагдах хэлбэрийг тодорхойлно.
 Date- он, сар, өдрийн харагдах хэлбэрийг сонгоно.
 Time- цаг хугацааны харагдах хэлбэрийг сонгоно.
 Percentage- тухайн идэвхтэй нүдэнд бичигдсэн
тоог 100-аар үржүүлж, % тэмдгийг ард нь дүрсэлнэ.
 Custom- ыг сонгосны дараа баруун талын
талбараас General гэдэг үгийг олж, мөнгөн
тэмдэгтээ тооныхоо өмнө нь эсвэл хойно нь
дүрслэх тохируулга хийж өгнө. Жишээ нь:
$GENERAL гэж бичвэл тухайн нүдэнд бичигдсэн
тооны өмнө $ тэмдэг дүрслэгдэнэ.

30.  Sum- тэмдэглэгдсэн нүднүүдэд байрлах
тоонуудын нийлбэрийг олно. Хэрэв ганц
нүд тэмдэглэгээтэй бол тухайн нүдэнд
Sum функцыг оруулна.
 Average- тэмдэглэгдсэн нүднүүдэд
байрлах тоонуудын дундаж утгыг олно.
 Count Numbers- тэмдэглэгдсэн
нүднүүдэд хэдэн тоо байгааг олно.
 Max- Тэмдэглэгдсэн нүднүүдэд байрлах
тоонуудын хамгийн их утгыг олно.

Min- Тэмдэглэгдсэн нүднүүдэд байрлах
тоонуудын хамгийн бага утгыг олно.
 More Functions… - Бусад функцуудыг
эндээс сонгож болно.

32.  Clear All – бүгдийг
устгах
 Clear Formats -
зөвхөн форматыг
устгана.
 Clear Contents –
гарчгийг устгах
 Clear Comments –
тайлбарыг устгах

35.  Мэдээллээ ажлын
хуудсанд оруулахдаа
мэдээлэл бичих
хангалттай нүдийн
идэвхжүүлэхийн тулд
ажлын хуудасны багана
мөрийн эхний уулзвар
нүдэн дээр дарахад
ажлын бүх хуудас
идэвхжинэ.

36.  Ажлын хуудсанд бичих
мэдээллийн үсгийн
фонд, хэлбэр, хэмжээг
сонгоно. Ингэснээр
идэвхжүүлсэн бүх нүд
сонгосон фонд, хэлбэр,
хэмжээгээр бичигдэхээр
сонгогдлоо гэсэн үг

37.  Текстэн буюу бичвэр мэдээлэл
 Тоон мэдээлэл
 Томъѐо
 Графикан мэдээлэл
 Хүснэгтэн мэдээлэл
 Тэмдэгт мэдээлэл
 Дүрсэн мэдээлэл гэж ангилдаг

38. Microsoft Excel 2007-ийн ажлын хуудасны нүдэнд
мэдээллийн төрлөөс хамаарч нүдэнд мэдээлэл
өөр өөр бичигдэнэ.
Текстэн мэдээлэл нүдний зүүн талас
Тоон мэдээлэл нүдний баруун талаас тус тус
бичигдэнэ.

40. Дараах өгөгдлийн дагуу хүснэгт хийх
мэдээлэл бэлтгэж ирнэ үү.
Ангийнхаа сурагчдын нэрс, үндсэн
захиргаа, одоо оршин суугаа дүүргийн
нэр, нас, хүйс

41. 
Цалин шимтгэл
36,3
Тогтмол зардал
15,5
Хоолны зардал
4,6
Тээвэр, шатахуун
3,1
Эмийн зардал
14,2
Зардлын бүтэц, хувиар 2003 он
Хөрөнгийн зардал
4,8
Бараа үйлчилгээний
21,5
бусад зардал