Edukate,shoqerore

1. PROJEKT
Shkolla; Ibrahim Hima
Lënda; Edukat Shoqërore
Klasa; 9b
Tema ; Kushtetuta Shqiptare

2. Kushtetuta e parë Shqiptare
Pjestarët e grupit;
•Denisa Caushi
•Esma Hima
•Ana Gjokmeli
•Uenda Hima
• Klajdi Malliku
•Sibora Nozlli
Mesuese;
•Evionda Dervishleri

3. Çfarë është kushtetuta?
 Kushtetuta është ligji apo akti juridik kryesor i një vendi apo organizate.
Ligjet dhe rregulloret tjera të shtetit dhe organizatës duhet të jenë në
përputhje me dispozitat e kushtetutës. Në disa vende, kushtetuta njihet
edhe si ligj themeltar apo statut themeltar.
 Kushtetuta zakonisht përkufizon shtetin ose organizatën, qartëson detyrat
e shtetit dhe organet udhëheqëse të tij dhe shërben si ombrellë për ligjet e
tjera të shtetit. Në shumicën e vendeve demokratike, mirëpo edhe ato
autoritariane, kushtetuta përfshin edhe një kartë të të dretave dhe lirive të
njeriut, të cilat nuk guxojnë të shkelen nga organet e vendit ose ligjet e
tjera që i nxjerr organi ligjvënës i atij vendi.

5. Kush është kushtetuta më e vjetër Shqiptare
Më e vjetra kushtetutë në trojet shqiptare mund të konsiderohet Kanuni, ku prej më të
njohurve janë Kanuni i Lekë Dukagjinit dhe Kanuni i Skënderbeut. Këto kode që rregullojnë
një rrafsh të gjerë të marrëdhënieve shoqërore dhe qeverisjen autonome të malësorëve
shqiptarë janë pjesë e trashëgimisë indo-evropiane e më pas ilire të kombit shqiptar. Gjatë
periudhës së Perandorisë Osmane, ato u përshtatën për të siguruar vetëqeverisjen e
shqiptarëve.
Gjatë kohës së Lidhjes së Prizrenit, shqiptarët bënë përpjekjen e parë për hartimin e një
kushtetute shtetërore. Dokumente të përkohshme si Kanuni i Ri shërbyen si program i Lidhjes
e më pas kushtetutë e qeverisë së përkohshme. Me shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë më
1912, u paraqit edhe nevoja për nxjerrjen e kushtetutës së vendit. Megjithatë, u hartuan
vetëm dokumente të përkohshme.

7. Çfarë është kanuni?
Kanuni është ligj apo
përmbledhje e ligjesh dhe
normash të pashkruara, të
trashëguara në mënyrë gojore,
që pasqyrojnë gjendjen
ekonomike-shoqërore të
periudhave të kaluara dhe që në
kohën e vet mbronin interesat e
klasave e të shtresave të
caktuara shoqërore, si dhe
tërësia e normave të së drejtës
zakonore.

8. Nga e ka prejardhjeN kaNuNi?
Prejardhja e termit “Kanun” siç dihet, ka ngjallur
diskutime ndërmjet autorëve të ndryshëm
shqiptarë. At Gjergj Fishta në parathënien
dinjitoze të Kanunit të Lekë Dukagjinit shprehet
se “rrjedh nga greqishtja e vjetër “Anon” që u
përhap edhe në gjuhë të tjera”.
Historiani Kristo Frashëri mendon se termi
“kanun” është me origjinë bizantine dhe se
rrjedh nga termi “Kanon”.
Autorë të tjerë thonë se në Shqipëri ky term hyri
nëpërmjet turqishtes “kanun” dhe “Kanuname”.
Pavarësisht se nga se rrjedh ky term e si u
përhap në Shqipëri është fakt i pamohueshëm
se termi u pranua në të gjitha variantet e
kanuneve shqiptare deri në Kosovë

9. Cilët janë Kanunet Shqiptare?
• Kanuni i Skënderbeut
• Kanuni i Laberisë
• Kanuni i Lekë Dukagjinit
• Kanuni i Papa Zhulit
• Kanuni i Lumës
• Kanuni i Dibrës

10. Kanuni i Lekë Dukagjinit:
Kanuni i Lekë Dukagjinit është
përmbledhje e normave dhe dokeve
shqiptare me karakter juridiko-social në
një libër, në rrjedhën e disa
qindvjeçarëve, para dhe pas jetës së
Lekë Dukagjini.
Ligjet e Kanunit kan shërbyer për
shumë kohë si norma shoqërore dhe si
një sistem vetëqeverisës që
mbizotëronte në viset e malësive të
Shqipërisë së Veriut në kohën kur
rajoni sundohej nga Perandoria
Osmane.

11. Kanuni i Skëndërbeut:
Që Kanuni i Skënderbeut vepronte edhe në shekullin XIX, për shembull në Malësinë e
Dibrës, kemi dëshmi jo vetëm nga Hahn, por edhe nga konsulli rus, M. Hirtovi, i cili
ndër të tjera ka shënuar se në Dibrën e Poshtme ishte ende në fuqi, “një fare kanuni i
lashtë, i trashëguar gojarisht brez pas brezi, që i atribuohet prijësit të lavdishëm
shqiptar, Gjergj Kastriotit, i cili njihet me emrin Kanuni i Skenderbeut”, mirepo e drejta
qendron në faktin se Kanuni i Skenderbeut, sipas materialit dhe dëshmise konkrete
shtrihej ne Shqipërine Qendrore ndër krahinat e Principates se Kastrioteve e te
ndikimit te tyre: Kruje, Mat, Diber, Valm (Elbasan) prej lumejve Mat-Fand me veri e
deri te poshte lumit Shkumbin (Librazhd) ne jug dhe prej Detit Adriatik ne perendim e
deri te kufijt me lindore te Dibres e Ohrit ne lindje. Ky Kanun i ka themelet e
përbashketa me kanunet e maleve shqiptare. Thirrët i Skënderbeut, pse ky
(Skënderbeu) bëri disa ligje kanunore të veçanta për krahinat e veta dhe të ndikimit të
vet. Prandaj, mund të quhet edhe Kanuni i Arbërit.

13. Kanuni i Labëris:
Në Kanunin e Labërisë
sanksionohen në unitet etika, një
sistem vlerash të larta morale si dhe
parimet themelore juridike të
mbrojtjes së nderit, burrërisë,
fisnikërisë, besës, mikpritjes,
bujarisë, parimet e barazisë, së
gjakut, të lirisë, ashtu siç
pasqyrohen në të drejtën zakonore
mbarëshqiptare. Por në asnjë rast e
drejta zakonore nuk mund të
idealizohet dhe fetishizohet se është
produkt historik i kohëve në të cilat
ka vepruar.

14. Faleminderit për vëmendjen!
Faleminderit për
vëmendjen ! ! �