Yönetim Dünyasında Yeni Teknikler, Kriz ve Kriz Yönetimi. By: Alper ESKİKILIÇ

1. Hazırlayan : Alper ESKİKILIÇ / Odesayazilim@gmail.com
1

2. 2

3. Ön Bakış…
Sürekli değişen ve önceden tahmin edilemez hale gelen
pazarlarda uzun süreli devamlılıklarını sürdürmek
isteyen işletmeler tehlike altındadır. Bu nedenle rekabet
üstünlüğü elde ederek geleceklerini garanti altına almak
isteyen işletmelerin başarısı, sürekli dinamik bir yapıda
olabilmelerine bağlıdır. Bu durumda ancak krizleri iyi
yönetme ile mümkündür.Başla
KÜRESELLEŞME YOĞUN REKABET ORTAMI VE BELİRSİZLİK DEMEK.
KRİZLER BELİRSİZLİKLERDEN DOĞAR.
3

4. Krizin Tanımı Ve Özellikleri
4

5. Kriz Nedir?
Kriz genel anlamda düzgün olmayan, reform gerektiren
istikrarsız bir durumdur. Bir örgütün rutin sistemini
bozan ve aniden ortaya çıkan herhangi bir acil durum
olarak tanımlanabilir.
Kriz; bir kişi, bir örgüt ya da bir toplumun yaşamında
görülen zor bir anı, bir buhran dönemini anlatır. Kriz
belirsizlik ve zarar görme olasılığı riski içeren bir
kavramdır.
5

6. Yani?
Kriz sadece devam eden faaliyetleri değil, aynı zamanda
işletmenin yaşamını tehdit eder, üretim kapasitesini
kullanılamaz duruma getirir ve rekabeti sarsar
Kriz arzu edilmeyen bir sonuç, durum, planlanan bir olay
veya olaylar dizisidir. Kriz kelimesi Çincede iki harfle
yazılmakta, bunlar dan dan biri, tehdit diğeri ise fırsat
anlamına gelmektedir.
6

7. Birdenbire ortaya çıkar, öngörülemez.
İvedi ve doğru müdahale gerektirir.
Özel olarak yönetilmesi gerekir.
Bir dönüm noktası da olabilir.
Krizin Özellikleri…
7

8. Krizin Nedenleri Ve Türleri
8

9. Krizin Nedenleri…
Kriz oluşmasında en önemli rolü çevresel etmenler
oynamaktadır. Dinamik ve sürekli değişen çevre, örgütün
karşılaşacağı karmaşıklık ve belirsizlik derecesini etkileyerek
yönetsel kararların isabet derecesini azaltmakta ve örgütün
kriz durumuna sürüklenmesine yol açabilmektedir.
Krize yol açan etmenlerin en önemlileri; ekonomik sistem
ve durum, teknolojik gelişmeler, toplumsal ve kültürel
etmenler, hukuki ve siyasi etmenler, uluslar arası etmenler,
uluslar arası çevre etmenleri, doğal etmenler, güçlü rekabet
koşulları ile teknolojik gelişmeler ve yeniliklerdir.
9

10. İşletme Dışı Faktörler
İşletme İçi Faktörler
Yönetici İle İlgili Sorunlar
Vs vs..
Diğer İşletme İçi Sorunlar
İşletmenin Hayat Safhası
Krizin Nedenleri…
10

11. İşletme Dışı faktörler…
11
Krize neden olan işletme dışı çevre faktörleri işletmenin kontrolü dışındaki
makro faktörlerdir. Aynı anda tüm ülkeyi, hatta dünyayı kontrolü altına alarak,
pek çok işletmenin varlığına etkide bulunabilirler.
Doğal faktörler: Doğal çevre ile ilgili beklenmedik değişmelerdir.
Ekonomik faktörler: işletmenin ürünlerinin arz-talep durumunu, Pazar faktörleri,
ülke ekonomisinin büyümesi ve sağlığı, Gayri Safi Milli Hasıla ve kullanılabilir kişisel
gelir, talepteki büyük değişmeler ve yabancı işletmelerle rekabet işletmeleri
yakından etkilemektedir.
Politik ve Yasal Faktörler: devlet politikasındaki değişiklikler, krizin en önemli
nedenlerini oluşturmaktadır. Yasal yapı, politik müdahale, finansal destek, dış
rekabet konusunda hükümetin yaklaşımı konuları da politik ve yasal faktörler
içinde yer almaktadır.
Teknolojik Faktörler: Teknolojideki değişimler toplumsal hayatı ve buna bağlı
olarak işletmelerde değişimi zorunlu hale getiren önemli bir faktördür

12. İşletme içi faktörler…
İşletme dışı çevre faktörleri, kontrol edilemez değişkenler olmakla birlikte,
dikkatli bir çevre analizi ile büyük ölçüde tahmin edilebilirler. İşletmelerin krize
dönüşmelerinde makro faktörlerden çok örgüt içi faktörlerin daha önemli olduğu
öne sürülmektedir. Diğer bir ifadeyle örgüt içi faktörlerde güçlü olan işletmeler,
dış çevredeki değişime hızlı uyum yoluyla krizden kurtulabilirler.
Krize neden olan işletme içi faktörler; tepe yöneticileri ile ilgili sorunlar,
işletmenin hayat safhası ve örgütsel sorunlar, bilgi temini ve tecrübe yetersizliği,
örgüt kültürü ve iklimi ile ilgili sorunlardır. Tepe yöneticileri ile ilgili sorunlar,
işletmenin hayat safhası ve diğer işletme içi aşağıda kısaca açıklanacaktır.
12

13. Tepe Yöneticileri İle İlgili Sorunlar..
Kriz anlarında yöneticilerde liderlik özellikleri aranır. Kriz anlarında grup içerisinde
çıkan çatışmaları ve sürtüşmeleri etkili şekilde yönetmek için yöneticilerin şu hususları
göz önünde bulundurmaları gerekir.
13
Gruptakilere ilgi gösterilmeli ve ekibin beraber çalışabileceği varsayılmalıdır.
Sözcüklerin hareketlerden daha çarpıcı olabileceği hatırda tutulmalıdır.
Sorun teşhisinden sonra, çözümlenip çözümlenmeyeceği düşünülmelidir.
İstemeksizin davranmak yerine, her olay kendi koşulları içinde ele alınmalıdır.
İş görenlere kendi sorunlarını çözmeleri için gerekli teşvik ve fırsat tanımalıdır.
Ekibin tutumu değiştirilecekse, tehdide değil olumlu desteğe başvurulmalıdır.
Duygulara hakim olunmalıdır.
Ekip bireylerinin krizde yönetici ile aynı tepkiyi göstermesi beklenmemelidir.
Yönetici, ekibin amiri olduğunu asla unutmamalıdır.

14. Daha detaylı açarsak…
14
İşletmelerin krize yakalanmalarının en önemli nedeni, tepe yöneticilerinin krizi
görmemeleri ya da örgütü krizden kurtarma yönünde yetersiz olmalıdır.
Yöneticilerden kaynaklanan kriz nedenleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Hızlı çevre değişimlerinde
yavaş kalma
Yöneticinin önündeki sorunu
kriz olarak algılayacak
kişilikte olması,
Yöneticinin tahmin etme ve
sezgi gücünün zayıf olması.
Yeni problemlerin farklılığını
kavrayamama ve eski
çözümleri uygulama eğilimi.
Çevredeki gelişmeler hakkında
bilgi toplama yetersizliği,
Üst düzey yöneticilerin
ölmesi ya da plansız bir
şekilde firmadan ayrılması

15. İşletmenin Hayat Safhası…
Bir işletmenin hayat safhası doğuş, gelişme, olgunlaşma, gerileme ve çöküş
olmak üzere beş aşamadan oluşmaktadır.
İşletmelerin büyüme dönemlerinde önlem alınmadan belli bir sınırın aşılması,
yetki, sorumluluk, karar verme ve denetim alanı konularında çatışmalar
yaratarak örgüt dengesini bozucu özellik gösterir.
Öte yandan işletmelerin Pazar talebinden daha hızlı bir büyüme hızı göstermesi
de krize neden olabilir.
işletmenin satışlarının ve kararlarının azalma gösterdiği gerileme dönemleri de
krize neden olabilirler.
15

16. Diğer İşletme İçi Sorunlar…
İşletmenin örgüt yapısında bir çok sorun yaşanabilir. İşletmeleri kriz ortamına
sürükleyen en önemli hatalar, iş gören-işveren iletişim kopukluğu, aşırı merkezcil
yönetim politikası, amaçların belirgin olmaması, yenilik ve yaratıcılık yönünden
yetersizlikler, bölümler arası çatışma, koordinasyon sorunları, denetim alanının
aşırı geniş ya da dar olması, iş gören devir hızı devamsızlıkların yüksek olması,
hastalıkların aşırı duruma gelmesi, aşırı iş yükü, sinirsel gerilim, iş ortamından
hoşnutsuzluk vb. faktör ve nedenler sayılabilir.
16

17. Genel Anlamda Kriz Türleri:
17
(
DIŞSAL EKONOMİK SALDIRILAR
Doğrudan organizasyonun
ekonomik ve finansal yapısını
tehdit eden unsurlardır.
Örneğin: boykot, gasp, rüşvet, ve
düşmanca saldırılar.
[
DIŞSAL BİLGİYE DAYALI SALDIRILAR
Organizasyonun dışından gelen ve
şirketin bilgilerini ele geçirmeyi
hedefler. Güvenli bilgilerin
çalınması ve hasar verici
dedikoduların yayılmasını içerir.
1
İNSAN KAYNAKLARI FAKTÖRLERİ
Çalışanların moralinin düşük
olması yönetici değişimi ve
mesleki yaklaşımlarla ilgilidir.
v
PSİKOPATOLOJİ;
Sabotaj, yönetici kaçırma, cinsel taciz ve mamule hasar
verme gibi suça dayalı faaliyetleri kapsamaktadır.
Z
İŞİN DURMASI
Fabrikanın genelinde veya
herhangi bir birimde, stres
veya ekipman yetersizliği
nedeniyle, işin durmasıdır.

18. Uyarı Zamanlarına Göre Kriz Türleri:
18
Şirketin herhangi bir uyarı
olmaksızın ve genelde karşı
gruplar üzerinde etkide
bulunacak şekilde işinin
bozulmasıdır. Söz konusu
gruplar; yatırımcı, müşteri,
tedarikçi, ve diğer gruplardır.
Ani Krizler
Şirket veya dışında genel olarak
bilinmeyen, negatif sonuçlar
doğuran, halkı etkileyen, yasal
sorunlar, düşünülmemiş
harcamalar ve diğer maliyetleri
gündeme getiren herhangi bir
ciddi işletme sorunudur.
İçten İçe Yayılan Krizler

19. Krizin Özellikleri…
20
Örgütün hayatını tehlikeye sokmayan ve denge durumunu bozmayan her çatışma ve
sıkıntıya kriz adını vermek doğru değildir. Kriz örgüt tarafından beklenmeyen ve
önceden sezinlenmeyen bir durumdur. Krizi rutin durumlardan ayıran en önemli özellik,
acil cevap verme ve çabuk hareket etme zorunluluğudur.
2018

20. Kriz Süreci Ve Tepkiler
21

21. KRİZ SÜRECİ
Gelişim
Dönemi
Yaşam
Dönemi
Sona Erme
Dönemi
KRİZ
22

22. Krizin Gelişim Dönemi…
Kriz durumuna gelmeden önce belirtilerinin giderek ağırlaştığı aşamadır. Bu
aşamada, örgütün amaç ve varlığını tehdit eden durumlar ile ilgili sinyaller
ortaya çıkmaktadır.
Örgütte ve evre ilişkilerinde sorunlar baş göstermeye başlamaktadır. Ancak
örgütün bilgi alma sistemleri kriz sinyallerini yeterince alamamakla ve yönetime
iletmemektedir.
Bu nedenle, bilgi akışının olmamasından dolayı üst yönetim yaklaşan kriz için
gerekli önlemleri alamamaktadır. Ancak sorunlar örgüt yaşamını ve amaçlarını
tehdit eder nitelikte olmadığından, yönetim eski deneyimlerine dayalı olarak,
yetersiz bilgiyle karar almaktadır.
23

23. • Büyüme politikası ciddi biçimde revize edilmelidir.
• Büyüme tutkusu ve iktidar hırsı kontrol altına alınmalıdır.
• Diğer yönetici ve uzmanlarla sık sık fikir alış verişinde bulunulmalıdır.
• Dengeli büyüme sağlanmalıdır. asla uzmanlık dışı sahalara girilmelidir.
• Daima asıl işe odaklanmalı ve sıkı çalışılmalıdır.
• Şirket kültürü oluşturulmalı ve ona hareket edilmelidir.
• İş ehline bırakılmalıdır.
• Gerekirse tedarikçi kullanılmalıdır.
• Araştırma ve geliştirme faaliyetlerine ağırlık verilmelidir.
• Krize çabuk karşılık vermek için işletme yapısı sürekli esnek tutulmalıdır.
• Dengeli olarak borçlanılmalıdır.
• Sadece ciro odaklı olunmamalı, aynı zamanda kar odaklı olunmalıdır.
• Kar ile para birbirinden ayırt edilmelidir.
• Herhangi bir krize karşılık vermek için, öz kaynaklar güçlü tutulmalıdır.
• Sürekli tasarruf sağlanmalıdır.
• Teknolojik yenilikler takip edilmelidir.
• Profesyonelleşme ve kurumlaşmaya özen gösterilmelidir.
• İtibarlı ve güvenilir kişi ve kuruluşlarla çalışılmalıdır.
• Ürün çeşitlendirmeye gidilmelidir.
• Reklam ve tanıtıma ağırlık verilmelidir.
• Müşteri ilişkilerine ağırlık verilmelidir.
• Kriz zamanları beklenilmeden, kriz planları hazırlanmalıdır.
24

24. Kriz Dönemi (Yaşam)…
25
Panik
yapılmamalıdır
Devamlı asıl
işin başında
olunmalıdır
Dedikodulara
kulak
asılmamalıdır
Krizden dersler
çıkarılmalıdır
Kriz fırsatları
değerlendirilmelidir
A L P E R
Krizin ortaya çıktığı ilk aşamada hissedilen fiziksel, mali ve psikolojik sorunlar uç noktalara gelir.
Karmaşıklık ve gerilim artar. Bu aşamada kriz sinyalleri, doğru yorumlanmamış ve sağlıklı tepkiler
verilmemişse, örgütün kriz dönemine girmesi kaçınılmazdır. Kriz döneminde yapılması
gerekenler aşağıdaki gibi özetlenebilir.

25. Krizin Sona Ermesi…
26
Krizin son aşamasıdır. İşletme uygun çözümlerle krizi ortadan kaldırarak, faaliyetlerine
yeni bir ivme kazandırabilir. Krizi başarıyla atlatacak çözümler geliştirilmezse, krizin
şiddetine bağlı olarak örgüt ortadan kalkar.
Kriz sonrası aşamasında yapılması gerekenler aşağıdaki gibi özetlenebilir.
Reklama
devam
edilmelidir
Ödemeler
zamanında
yapılmalı ve
dışarıya karşı
olan güven
sarsılmamalı
dır.
Örgüt
kültürünün
gelişmesi için
işten çıkarma
son çare
olmalıdır.
Eğitime
ağırlık
verilmelidir.
İşletme krize
dayanıklı
hale
getirilmelidir.
Kriz sonrası iş görenlerde korku, bitkinlik, güvensizlik, aşırı tepki ve öz savunma gibi
davranışlar görülebilir. Krizin olumsuz etkilerinin giderilmesi ve örgütün tekrar harekete
geçirilmesi için verimli çalışmayı engelleyen etkenlerin ortadan kaldırılması, örgütün
hedeflerinin yeniden ve eskisinden daha iyi belirlenmesi ve kriz sürecinde kişisel çabaları
değerlendirmek için yapıcı eleştiri yönteminin kullanılması gerekir.

26. Krize Karşı Gösterilen Tepkiler…
27
Booth’a göre ,örgütler, krize karşı, şok; inkar etme ve geri çekilme; kabullenme;
yanlış uyarlanma ve uyum şeklinde farklı tepkiler gösterirler.
Örgütlerin, krize karşı başvurdukları savunma mekanizmaları, krizin kabul edilip
yönetilmesini güçleştirirler. Bir krizin etkili şekilde yönetilmesi önce krize karşı hazırlıklı
olmaya sonra da güçlü bir müdahale planına bağlıdır. Örgütte yaşanan krizi, bir birime
ya da bireye bağlamak, bütün suçu tek bir kişide aramak doğru değildir.
Kriz sinyalleri alınıyorsa, gerekli tedbirlerin alınmasında ve etkili bir müdahale planının
oluşturulmasında yarar vardır. Örgütlerde birimleri, departmanları birbirlerinden
bağımsız düşünmek ve olası bir krizin sadece ilgili olduğu birimi etkileyeceğini
savunmak, başka bir yanlış düşüncedir. Örgütte yaşanacak bir kriz, örgütün tamamını
ve örgütün işleyişini etkileyecektir.

27. Krize Karşı Gösterilen Tepkiler… 28
9

28. Kriz sürecinde
örgütsel gelişim
fırsatlar aranmalı
,değerlendirilmeli
Örgütsel
performans
toplum ve
müşterilerin
beklentileri ile
uyumlu hale
getirilmeli
Kriz yönetimine
ilişkin olumlu bir
tutum
geliştirilmeli
Krize Karşı Gösterilen Tepkiler…
Örgütlerde kriz yönetim sürecinin etkililiği için bazı temel ilkelerin dikkate alınması
gerekmektedir. Bu ilkeler;
29

29. Kriz Yönetimi Amaçları Ve Özellikleri
30

30. Kriz Öngörümleme , Yaklaşım Ve Stratejileri…
31
Krizin tahmini ile ilgili en önemli yaklaşım; Kaminsky ve arkadaşları
tarafından geliştirilen sinyal yaklaşımıdır. Sinyal yaklaşımı: krizden önceki
dönemde beklenmedik davranışlar gösteren çeşitli göstergelerin
izlenmesine dayanır ve ihracat , reel döviz kurundan sapma, üretim, hisse
senedi fiyatları gibi göstergeler kullanılmaktadır.
İşletmeler kriz aşamasına gelmeden önce bazı sinyaller alırlar. Bu sinyaller
doğru değerlendirilir önlemler alınırsa işletme ister krize girsin isterse kriz
oluşum sürecinin başında olsun mevcut durumdan en avantajlı şekilde
çıkacaktır.
Kriz yönetiminde önemli olan yaklaşım ve tekniklerden bazıları;
1.) doğru ve yeterli bilgi akışının sağlanması,
2.) göze alınacak risk miktarının belirlenmesi,
3.) erken uyarı sistemlerinin oluşturulması,
4.) krize karşı önleyici tedbirlerin alınması,
5.) alınan planların yazılı hale getirilmesi,
6.) kriz önleme takım ve ekiplerinin oluşturulması şeklinde sıralanabilir.

31. Kriz Yönetimi…
32
Kriz sinyallerinin alınması
Krize hazırlık, korunma
Krizin denetim altına alınması
Normal duruma geçiş
Öğrenme ve değerlendirme
Kriz yönetimi, olası kriz durumuna karşılık, kriz sinyallerinin alınarak, değerlendirilmesi ve
örgütün kriz durumunu en az kayıpla atlatabilmesi için gerekli önlemlerin alınması ve
uygulanması sürecidir. Kriz yönetiminin temel amacının örgütü kriz durumuna
hazırlamaktır.
Kriz yönetim sürecini beş aşamada ele almak mümkündür.

32. Kriz Yönetimi…
33
Kriz durumu, işletmeler için her şeyden önce örgütün beklemediği ve önceden tahmin
edemediği bir durumdur. Bilindiği üzere kriz, çabuk ve acele cevap verilmesi gereken,
oluşturduğu karmaşıklık ile örgütün mevcut yürütme sistemlerine zarar veren, her şeyden önce
de işletmenin mevcut değerlerini, amaçlarını devam ettirebilmesini tehdit eden bir durum
olarak kabul edilmektedir.
Augustine kriz yönetim sürecini, krizden kaçınmak; krizi yönetmeye
hazırlamak; krizi saptamak; krizi dondurmak; krizi çözmek; ve
krizden yarar sağlamak olarak altı aşamada açıklamaktadır.

33. Kriz Yönetimi…
34
F
Kriz yönetimi, “özel uzmanlık gerektiren, geleceğe
yönelik, önemli ilişkileri bozabilecek olayları
tahmin etmeye çalışan bir süreç” olarak da
tanımlanabilir.
z
Türkmen “işletme yöneticisinin en az maliyetle
denge durumuna ulaşma çabası” olarak ifade
etmektedir.
Kriz yönetimi kavramı üzerinde çalışmalar yapmış araştırmacı ve yazarlar
tarafından çeşitli şekillerde tanımlanmıştır.
c
Mitroff ise kriz yönetimini, “toplum, çevre,
çalışanlar, üretim süreci, hizmet, işletmenin
temel ürünü tehdit eden çeşitli baskı ve krizlerin
sürekli olarak değerlendirildiği bir süreç” olarak
tanımlamaktadır.

34. Üzerinde görüş birliğine varılan acil durumlarda kullanılacak
kuruluş politikası,
Denenmiş iletişim yöntem ve imkanları,
Beklenmeyen durumla karşılaşıldığında derhal
faaliyet gösterebilecek personel kadrosu,
Etkili Kriz Yönetimi İçin Temel Elemanlar…
35

35. Tack’a Göre Etkili Kriz Yönetim Planı…
36
Sorun Saptanmalı.
Sorun amaç çerçevesinde
yeniden belirlenmelidir.
Veri toplanmalıdır.
Eldeki veriler incelenmelidir.
En uygulanabilir seçenekler
belirlenmelidir.
Bir deneme çözüm seçilmelidir.
Çözümün işlerliği denenmelidir.
Son çözüm biçimlenmelidir.
Bir kriz durumu ortaya çıkıp da, işleyen mekanizma bozulduğunda, durumun en kısa
zamanda eski verimli hale getirilmesi önceliklidir. Bunun için sağlıklı bir problem çözme
planı yapılmalıdır. Tack böyle bir planın aşağıdaki aşamalardan oluştuğunu ifade eder.
Kriz ortaya çıkmadan önce bir takım belirtilerle kendini hissettirir. Bu belirtiler daha çok örgütle
ilgili üst ve alt sistemlerinde oluşan aksamalardır. Yönetim krizin belirtilerini önceden tahmin
edebildiği ölçüde başarılı olacaktır. Bu nedenle işletme, kriz belirtileri ortaya çıkmaya
başladığından itibaren, günümüz koşullarında belki de her an, krizi önleyici veya etkilerini
azaltıcı sistemli faaliyetler bütünü olan kriz yönetimini uygulamalıdır.

36. Hazırlayan Sunan: Alper ESKİKILIÇ®
odesayazilim@gmail.com