Kimikatet dhe shtresa e ozonit
1....Shkarkimet e automjeteve: grimcat, hiri dhe tymi i fabrikave; tymrat e çliruara nga uzinat kimike dhe bërthamore; dhe pesticidet që shpërndan era - të gjitha e ndotin ajrin.
2...Ozoni është nje shtresë e domosdoshme që mbështjell
atmosferën e planetit tonë dhe parandalon rrezet ultravjollcë të dritës së Diellit të depërtojnë në sipërfaqen e Tokës.Pa këtë shtresë efekti shkatërrues i këtyre rrezeve do shkatërronte jetën në tokë.
Kimikatet dhe shtresa e ozonit
1....Shkarkimet e automjeteve: grimcat, hiri dhe tymi i fabrikave; tymrat e çliruara nga uzinat kimike dhe bërthamore; dhe pesticidet që shpërndan era - të gjitha e ndotin ajrin.
2...Ozoni është nje shtresë e domosdoshme që mbështjell
atmosferën e planetit tonë dhe parandalon rrezet ultravjollcë të dritës së Diellit të depërtojnë në sipërfaqen e Tokës.Pa këtë shtresë efekti shkatërrues i këtyre rrezeve do shkatërronte jetën në tokë.
Spektri elektromagnetik: Radiovalet ,Mikrovalet ,Rrezet infra te kuqe, Drita, Ultraviolet, Rrezet-X, Rrezet Gama
-Kuriozitete mbi valet ne spektrin elektromagnetik
-Perdorime e valeve ne spektrin elektromagnetik
-Demtimet qe vijne nga valet ne spektrin elektromagnetik
CILAT JANË PROBLEMET ?
Ajri, toka, ujërat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, ujërat nëntokësore dhe gjithçka ku jeton dhe ndikon tek njeriu përbëjnë mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullshëm ekonomik i botës e civilizimi i saj, krahas progresit të madh që kanë sjellë, kanë ndërhyrë edhe në dëmtimin, ku më shumë e ku më pak, të mjedisit tonë rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i botës së gjallë, është shumë i ndotur me produkte e mbeturina të shumëllojshme, ndër to vendin kryesorë e zënë mbetjet kimike apo siç i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.Të gjitha këto dëmtojnë e shkatërrojnë pa dallim bimët, kafshët edhe vetë njeriun.Natyrë me anë të proceseve dekompozuese që shkaktoheshin ose përshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tokësore, diellore etj, bëjnë të mundur eliminimin e këtyre mbeturina ndotëse. Sot vihet re gjithmonë e më shumë përdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime të tilla pretendon të rrisi pjellorinë e tokës. Por bima nuk thith të gjithën.Një pjese e mirë që mbetet e paasimiluar, me anë të ujit të reshjeve apo vaditjeve depërton në brendësi të tokës dhe ndot ujërat nëntokësore, ato të burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, dëmtojnë rëndë mjedisin rrethues, dëmtojnë rëndë shëndetin e vetë fajtorit i cili është njeriu.
SI TË VEPROJMË PËR TA NDALUAR ? Shumë njerëz ankohen për të ndaluar këtë “rrëmujë“ që është bërë në rruzullin tokësor ,por nuk iu intereson . Një gjë është shumë e qartë. Natyra ndotet shumë lehtë, por pastrohet me shumë vështirësi.Njerëzit duhen të ndërgjegjësohen, duhet të apelojnë për të mbajtur pastër ambientin e tyre. Detyra parësore e tij është mënjanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit është obligim njerëzor për të evituar katastrofat ekologjike. Jo vetëm nëShqipëri , por dhe në vende të tjera të botës duhen të vendosen sa më shumë tabela ku të tregojnë : “ Një veprim i gabuar , një rrezik i madh për jetën “. Por shumë t domosdoshme janë edhe koshat ku njerëzit të hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen vënd e pa vënd . Pra , njeriu duhet të jetojë në harmoni me natyrën, duhet të kujdeset për atë, dhe të shfrytëzojë me efikasitet të mirat e saj, përndryshe natyra e ndëshkon atë dhe brezat që do të vijnë.
Spektri elektromagnetik: Radiovalet ,Mikrovalet ,Rrezet infra te kuqe, Drita, Ultraviolet, Rrezet-X, Rrezet Gama
-Kuriozitete mbi valet ne spektrin elektromagnetik
-Perdorime e valeve ne spektrin elektromagnetik
-Demtimet qe vijne nga valet ne spektrin elektromagnetik
CILAT JANË PROBLEMET ?
Ajri, toka, ujërat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, ujërat nëntokësore dhe gjithçka ku jeton dhe ndikon tek njeriu përbëjnë mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullshëm ekonomik i botës e civilizimi i saj, krahas progresit të madh që kanë sjellë, kanë ndërhyrë edhe në dëmtimin, ku më shumë e ku më pak, të mjedisit tonë rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i botës së gjallë, është shumë i ndotur me produkte e mbeturina të shumëllojshme, ndër to vendin kryesorë e zënë mbetjet kimike apo siç i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.Të gjitha këto dëmtojnë e shkatërrojnë pa dallim bimët, kafshët edhe vetë njeriun.Natyrë me anë të proceseve dekompozuese që shkaktoheshin ose përshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tokësore, diellore etj, bëjnë të mundur eliminimin e këtyre mbeturina ndotëse. Sot vihet re gjithmonë e më shumë përdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime të tilla pretendon të rrisi pjellorinë e tokës. Por bima nuk thith të gjithën.Një pjese e mirë që mbetet e paasimiluar, me anë të ujit të reshjeve apo vaditjeve depërton në brendësi të tokës dhe ndot ujërat nëntokësore, ato të burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, dëmtojnë rëndë mjedisin rrethues, dëmtojnë rëndë shëndetin e vetë fajtorit i cili është njeriu.
SI TË VEPROJMË PËR TA NDALUAR ? Shumë njerëz ankohen për të ndaluar këtë “rrëmujë“ që është bërë në rruzullin tokësor ,por nuk iu intereson . Një gjë është shumë e qartë. Natyra ndotet shumë lehtë, por pastrohet me shumë vështirësi.Njerëzit duhen të ndërgjegjësohen, duhet të apelojnë për të mbajtur pastër ambientin e tyre. Detyra parësore e tij është mënjanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit është obligim njerëzor për të evituar katastrofat ekologjike. Jo vetëm nëShqipëri , por dhe në vende të tjera të botës duhen të vendosen sa më shumë tabela ku të tregojnë : “ Një veprim i gabuar , një rrezik i madh për jetën “. Por shumë t domosdoshme janë edhe koshat ku njerëzit të hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen vënd e pa vënd . Pra , njeriu duhet të jetojë në harmoni me natyrën, duhet të kujdeset për atë, dhe të shfrytëzojë me efikasitet të mirat e saj, përndryshe natyra e ndëshkon atë dhe brezat që do të vijnë.
2. Jeta dhe veprat e
autorit.
Viktor Hugo ishte një nga shkrimtarët më të
njohur dhe më të rëndësishëm të letërsisë
franceze. Jeta dhe veprimtaria letrare e tij janë
të pasura dhe të ndikshme në historinë e
letërsisë. Disa nga pika më të rëndësishme të
jetës dhe veprimtarisë letrare të Viktor Hugos
janë:
3. Jeta personale: Viktor Hugo lindi më 26 shkurt 1802 në Besançon,
Francë. Ai ka qenë një figurë e rëndësishme në jetën politike dhe
kulturore të vendit. Hugo u martua me Adèle Foucher dhe patën
pesë fëmijë.
Veprimtaria letrare: Hugo ishte autori i shumë vepërave të
shquara, duke përfshirë romane, drama, dhe poezi. Një nga
vepër më të njohura të tij është roman "Les Misérables" (Tejet e
mjerueshëm), i cili është vlerësuar si një nga veprat më të
rëndësishme të letërsisë botërore. Vepra tregon historinë e
njeriut të ndjeshëm Jean Valjean, dhe përfshin shumë tema si
drejtësia, falja, dhe detyra morale.
Aktivizmi politik: Hugo ishte një figurë e rëndësishme në politikën
franceze të kohës së tij dhe ishte pjesë e shumë debatave të ndryshme
politike. Ai ishte i përfshirë në politikën liberal-demokratike dhe
mbështeti shumë ngjarje dhe lëvizje politike të kohës së tij.
Poetika: Hugo gjithashtu u shqu në poezi, dhe veprat e tij
pothuajse gjithmonë janë të karakterizuara nga një shprehje
e fortë emocionale dhe idealizmi romantik. Poezitë e tij janë
shumë të njohura për forcën e tyre emocionale dhe për
trajtimin e thellë të temave të tilla si dashuria dhe liria.
1.
2.
3.
4.
4. SUBJEKTI I VEPRES
Subjekti i veprës "Katedralja e Parisit" të Viktor Hugos shkurtimisht
është historitë e një katedrale të lashtë dhe vendasve që ndodhen rreth
saj në Paris. Në këtë roman, katedralja Notre-Dame është e qendrësuar
si personazh kryesor dhe ndjek aventurat e disa personazheve, përfshirë
kështu dhe prelatin Claude Frollo, mbretin e mendimeve, Quasimodo,
shigjetarin kampion dhe Esmeralda, bukuria romane.
Përmes këtyre personazheve dhe ngjarjeve, Hugo shfaq një panoramë të
shoqërisë së Parisit në mesjetë dhe trajton tema të tilla si religjioni,
dashuria, justicia dhe komuniteti. Gjithashtu, ai shpalos gjithashtu
temat e konfliktit midis traditës dhe modernizmit, si dhe portretizon
përmasat e errëta dhe të ndritshme të qytetit të Parisit në atë kohë. Kjo
vepër është vlerësuar si një nga veprat më të rëndësishme të letërsisë
botërore dhe ka pasur një ndikim të madh në kulturën popolare dhe në
imazhin e katedrales Notre-Dame.
5. PERSONAZHET
Quasimodo: Quasimodo është personazhi kryesor i
vepres, një deform i mjerueshëm dhe i shkretë që
punon si zvarritës në katedralen Notre-Dame. Ai është
shfaqur si një figurë e ndikuar nga vetmia dhe
margjinalizimi, por edhe me një zemër të
mrekullueshme dhe një besim të thellë në drejtësi. Hugo
e përshkruan atë si një personazh tragjik, i cili
përfaqëson çështjet e mungesës së pranisë njerëzore
dhe dëshirën për pranim.
6. Claude Frollo: Claude Frollo është prelati i
katedrales dhe një figurë e rëndësishme në
roman. Ai është shfaqur si një burrë me
arsye dhe dije të thella, por gjithashtu i
goditur nga pasioni dhe zilia. Frollo
përfaqëson konfliktin midis dëshirave të
fesë dhe dëshirave personale, dhe rolin e tij
si antagonisti tregon kompleksitetin e
karakterit të tij.
7. Esmeralda: Esmeralda është një bukuri që
çon zemrën e shigjetarit Quasimodo dhe të
prelatit Claude Frollo. Ajo përfaqëson
idealin e bukurisë dhe ndershmërisë së
pafajshme, por edhe është një personazh i
ndjeshëm dhe i fuqishëm. Roli i saj është
shumë i rëndësishëm në zhvillimin e
ngjarjeve dhe në përshkrimin e temave të
dashurisë dhe drejtësisë.
8. Phoebus de Chateaupers: Phoebus është një
oficer i ushtrisë franceze dhe një tjetër
personazh që shfaq interes për Esmeraldën.
Ai përfaqëson një kontrast ndaj Quasimodo
dhe Frollo, si një figura e gjallë dhe të
kënaqur me jetën. Megjithatë, ai gjithashtu
ka aspekte të errëta në karakterin e tij,
veçanërisht kur tregon mungesë të
sinqertësisë dhe të drejtësisë.
9. VLERESIMI I KRITIKES
LETRARE PER VEPREN
"Katedralja e Parisit" e Viktor Hugos është
vlerësuar nga kritikët letrarë si një nga
veprat më të rëndësishme dhe më të
ndikshme të letërsisë botërore. Kritikët kanë
lartësuar vepren për shumë arsye, duke
përfshirë:
10. Kompleksiteti i Strukturës: Kritikët e vlerësojnë "Katedralen e
Parisit" për strukturën e saj komplekse dhe përfaqësimin e
gjerë të shoqërisë së asaj kohe. Hugo ka krijuar një panoramë
të Parisit mesjetar dhe ka trajtuar tema të tilla si religjioni,
politika, dhe drejtësia nëpërmjet historive të personazheve të
ndryshëm.
1.
Gjithëpërfshirja tematike: Vepra trajton një gamë të gjerë
temash që janë të rëndësishme edhe sot, duke përfshirë pikat e
forta dhe të dobëta të njerëzimit, konfliktin midis traditës dhe
modernizmit, dhe rolin e religjionit në shoqëri. Kjo
gjithëpërfshirje tematike është një nga arsyet përse vepri ka
qenë kaq e rëndësishme dhe e vlerësuar.
2.
11. 3. Përshkrimi i detajuar dhe atmosfera e ngjashme me realitetin:
Kritikët kanë lartësuar aftësinë e Hugos për të krijuar një atmosferë
të fuqishme dhe të ngjashme me realitetin në roman. Përshkrimet e
tij të katedrales Notre-Dame dhe të Parisit mesjetar janë tërheqëse
dhe të plotësuar me detaje që japin një ndjenjë të thellë të
vendndodhjes dhe kohës.
4. Forca e Personazheve: Personazhet e "Katedrales së Parisit"
janë të thellësisë dhe të kompleksuar, të cilët përfaqësojnë një gamë
të gjerë emocionesh dhe karakteristikash njerëzore. Kritikët e kanë
vlerësuar këtë aspekt të vepres për aftësinë e Hugos për të krijuar
personazhe që janë të gjalla dhe të besueshme.
Në përgjithësi, "Katedralja e Parisit" është një vepër që është
vlerësuar për ndikimin e saj të madh kulturor dhe letrar, për shkak
të strukturës komplekse, gjithëpërfshirjes tematike, përshkrimit të
detajuar dhe forcës së personazheve. Është një nga veprat që
vazhdon të shkëlqejë në letërsinë botërore.
12. SKEDA E LIBRIT
Autori: Viktor Hugo
Viti i publikimit: 1831
Gjinia: Roman
Gjatësia: Rreth 500 faqe (varion në varësi të versionit
të botimit)
Vepra është e shkruar në gjuhën frënge, por është
përkthyer në shumë gjuhë të tjera dhe është një nga
veprat më të njohura dhe të lexuara në letërsinë
botërore. Kjo skedë përmban një përmbledhje të
shkurtër të veprës dhe informacione të rëndësishme
për lexuesit që janë të interesuar të mësojnë më
shumë për këtë roman të shquar të Viktor Hugos.
13. SKEDA E FILMIT
Titulli: Katedralja e Parisit
Regjisori: Gary Trousdale, Kirk Wise
Prodhuesi: Don Hahn
Skripti: Tab Murphy, Irene Mecchi, Bob Tzudiker, Noni White,
Jonathan Roberts
Viti i publikimit: 1996
Gjatësia: Rreth 91 minuta
Zhanri: Animacion, aventurë, dramë
Aktorët kryesorë (zërat e personazheve në versionin origjinal):
Tom Hulce (Quasimodo)
Demi Moore (Esmeralda)
Tony Jay (Claude Frollo)
Kevin Kline (Phoebus)
14. NDRYSHIMI MIDIS
FILMIT DHE LIBRIT
"Katedralja e Parisit" si roman dhe "Katedralja e Parisit" si film janë dy
përshtatje të ndryshme të të njëjtit subjekt, dhe siç është zakonisht rasti me
adaptimet, ka disa ndryshime midis tyre. Këtu janë disa nga ndryshimet
kryesore midis librit dhe filmit:
Thellësia e karaktereve dhe ngjarjeve: Në roman, autorët kanë më shumë
hapësirë për të zhvilluar personazhet dhe ngjarjet, duke iu dhënë atyre më
shumë thellësi dhe kompleksitet. Në anën tjetër, në një film, për shkak të
kohës së kufizuar të ekranit, shpesh duhet të ndërpresin ose të reduktojnë
disa elemente të historisë.
1.
Ndryshime në ngjarje dhe skenar: Në film, për shkak të nevojës për të
mbajtur audiencën e interesuar dhe për të siguruar një rrëfim të
qëndrueshëm për një kohë të caktuar, disa ngjarje mund të ndryshohen,
shtohen ose zbuten në krahasim me romanin.
2.
15. Shkurtime dhe adaptimet e skenave: Në procesin e
përshtatjes së një romani në një film, shpesh janë
të nevojshme shkurtime apo ndryshime të skenave
për të siguruar një fluturim më të qëndrueshëm të
ngjarjeve dhe për të përshtatur historinë në
formatin e filmit.
1.
Skena shtesë dhe elementë vizual: Filmi mund të
shtojë skena shtesë apo elementë të tjerë vizual
për të pasqyruar botën e krijuar nga autori në
mënyrë më të qartë dhe të thellë.
2.
Emfatizimi i disa aspekteve të historisë: Në film,
disa aspekte të historisë mund të theksohen më
shumë sesa në libër, duke u fokusuar në elementët
që shihen si më të rëndësishëm për audiencën.
3.
16. VECORITE E VEPRES
"Katedralja e Parisit" e Viktor Hugos është një vepër e
shquar e letërsisë botërore për shkak të shumë veçorive të
saj të jashtëzakonshme. Këtu janë disa nga kryesoret:
Përshkrimi i vendndodhjes dhe atmosferës: Viktor
Hugo është i njohur për aftësinë e tij për të krijuar
atmosfera të thella dhe të mbushura me detaje.
Përshkrimet e katedrales Notre-Dame dhe të Parisit
mesjetar janë tërheqëse dhe bënë që lexuesit të
ndjehen sikur janë të pranishëm në atë kohë dhe
hapësirë.
1.
Kompleksiteti i personazheve: Personazhet e
"Katedrales së Parisit" janë të thellësisë dhe të
kompleksuar. Hugo paraqet personazhe të cilët janë
të pasur me përvoja dhe emocione të ndryshme, duke
i bërë ata të dukshëm dhe të besueshëm për lexuesit.
2.
17. Tema të thella dhe universale: Përpos aventurës dhe dramës së
ngjarjeve, "Katedralja e Parisit" trajton tema të rëndësishme
dhe të thella të shoqërisë, siç janë drejtësia, dashuria, falja,
dhe roli i religjionit. Këto tema i japin vepres një thellësi të
shtuar dhe e bëjnë atë aktuale edhe sot.
1.
Përshkrimi i kontekstit historik dhe shoqëror: Hugo integron
ngjarjet e vepres në kontekstin historik dhe shoqëror të Parisit
mesjetar. Kjo jep një perspektivë të gjerë mbi jetën dhe
shoqërinë e atëhershme dhe bënë që lexuesit të mësojnë më
shumë për kohën dhe rrethanat në të cilat zhvillohet vepra.
2.
Njësia e stilit dhe strukturës së vepres: Përveç përmbajtjes së
fuqishme, stili i shkrimtarisë së Hugos dhe struktura e vepres
bëjnë që ajo të jetë e rrallë dhe e njohur për rafinimin dhe
ndikimin e saj në letërsinë botërore.
3.
Këto janë disa nga veçoritë më të rëndësishme të vepres
"Katedralja e Parisit" të Viktor Hugos, të cilat e bëjnë atë një nga
romanet më të shquara dhe më të rëndësishme në historinë e
letërsisë.
18. MENDIMI IM PER
VEPREN
Mendoj se "Katedralja e Parisit" e Viktor Hugos është një
vepër e jashtëzakonshme dhe e rëndësishme në historinë e
letërsisë botërore. Kjo vepër ka një tërheqje të veçantë për
mua për shkak të përmbajtjes së thellë dhe të pasur, si dhe
për shkak të aftësisë së autorit për të përshkruar
mjeshtërisht vendndodhjen dhe personazhet.
Një nga aspektet që më ka impresionuar më shumë është
përshkrimi i katedrales Notre-Dame dhe i Parisit mesjetar.
Hugo është shkrimtari i tillë i talentuar që përshkruan
qytetin dhe jetën në atë kohë me një detajizëm dhe imazhe
të forta, duke bërë që lexuesi të ndjehet si pjesë e asaj bote.
19. Personazhet e romanit gjithashtu janë të shkëlqyeshëm
dhe të ngazëllyer. Përfaqësojnë një gamë të gjerë
emocionesh dhe dilemash morale, duke bërë që lexuesi të
ndjehet i lidhur me to dhe të ndjehet pjesë e udhëtimit të
tyre.
Gjithashtu, tema të ndryshme që trajtohen në roman, si
drejtësia, dashuria, dhe konflikti midis traditës dhe
modernizmit, janë të fuqishme dhe të reflektuara
thellësisht. Hugo ka një aftësi të rrallë për të shprehur
mesazhe të rëndësishme nëpërmjet historive të
personazheve dhe ngjarjeve të romanit.
Në përgjithësi, "Katedralja e Parisit" është një vepër e
madhe letrare që përjeton në kohë dhe ka një ndikim të
madh në lexuesit e saj. Është një roman që nuk do të
harrohet kurrë dhe që vlen të lexohet dhe shpjegohet për
gjenerata të ardhshme.