1. ЖИШИГ ДААЛГАВАР
Гүйцэтгэх хугацаа: 40 минут Нийт авах оноо: 35
Блүүм таксониомиор боловсруулсан асуултууд:
1. Манай дэлхийн нийт газар нутгийн хэдэн хувийг далай тэнгис эзэлдэг вэ?
/1 оноо/
2. Манай дэлхий хэдэн далайтай вэ? Нэрлэнэ үү?
/4 оноо/
3. Далайн усны давсжилтын хэмжээг ямар нэгжээр хэмждэг вэ?
/1 оноо/
4. Далайн давсыг амьдралд ямар ямар хэрэглээнд хэрэглэдэг вэ?
/3 оноо/
5. Дэлхийн нийт заах гадаргуугийн 510 сая км2, үүнээс далайн талбай 361 сая км2
бол далайн ба эх газрын талбайн хэмжээг дугуй диаграммаар дүрсэлнэ үү?
/5 оноо/
6. Далайн амьдардаг амьтдаас 1 амьтан сонгон авч, түүний гадаад хэлбэр дүрстэй
ижил хүний хэрэгцээ хангахуйц ямар эд зүйлс зохион бүтээж болох вэ? Жишээ
нь: Далайн ѐроолын хад чулуунд наалдан амьдардаг далайн одоор түүний
хэлбэрт ээмэг зүүлт, баярын чимэглэл хийсэн байдаг.
/4 оноо/

2. 7. Дараах анаграммыг уншаад зөв үг бүтээж, илүүц үгийг олно уу? /2 оноо/
САРГУЛ, АЙДАЛ, ГИНТЭС, АГУЛТ
8. Далайн урсгалын уур амьсгалд нөлөөлөх хүчин зүйлийг нэрлэх вэ? Эерэг ба
сөрөг талыг бичнэ үү? /4 оноо/
9. “Усны бохирдолын эсрэг сурагч бидний оруулах хувь нэмэр” сэдэвт 100 – 150
үгтэй зохион бичлэг бичих. /5 оноо/
10. Цэгийн оронд тохирох үгийг нөхөж, схемийн гаргалгаа хийж тайлбарлана уу?
/6 оноо/
...... . . . чиглэлийн
0
Орчны ........................t -аас .......
урсгал хөдөлгөөн
У..... гэнэ.
......
Орчны ........................t0-аас .......
урсгал
х.ө 100 ……………..........… урсгал х.ө 900 3000m ……………… буурахад 0m
...
чиглэлийн ......
хөдөлгөөн урсгал
………......... ихэснэ.
……………… ............ эргэлт
гэнэ.
х.ө 100 ……………… урсгал х.ө 900

3. Блүүм таксониомиор боловсруулсан тестүүд:
Гүйцэтгэх хугацаа: 20 минут Нийт авах оноо: 15
1. Америк тивийг 1492 онд анх хэн нээсэн бэ? /1 оноо/
А. Ф.Магеллан Б. Х.Колумб В. Г.Галилей Г. Ф.Нансен
2. Дэлхийн хамгийн жижиг далайг ................. гэнэ. /1 оноо/
А. Номхон далай Б. Атлантын далай
В. Энэтхэгийн далай Г. Хойд мөсөн далай
3. Далайгаас ихэвчлэн ямар ашигт малтмал олборлодог вэ? /1 оноо/
А. Нүүрс Б. Газрын тос
В. Замаг Г. Загас
4. Дараах тэнгисүүдээс дотоодын тэнгисийг олно уу? /1 оноо/
А. Чукотын тэнгис Б. Агнуурын тэнгис
В. Хар тэнгис Г. Шар тэнгис
5. Далайн хотгор гүдгэрийг зөв эрэмбэлсэнийг олно уу? /2 оноо/
А. Эх газрын тан, эх газрын налуу, гүн хонхор, арал, уул, ѐроолын тал
Б. Арал, эх газрын тан, гүн хонхор, эх газрын налуу, ѐроолын тал
В. Гүн хонхор, ѐроолын тал, эх газрын налуу, эх газрын тан, арал
Г. Эх газрын тан, Эх газрын налуу, тэгш өндөрлөг, гүн хонхор, ѐроолын тал
6. Далайд нэг жилийн хугацаанд 2 гол мөрнөөр дамжин 2сая тн давс ордог бол.
Хоногт хэр их хэмжээний давс орж байна вэ? /1 оноо/
А. 6000тн Б. 9541тн В. 5479тн Г.7395тн
7. Орчных нь далайн усны жилийн дундаж температураас бага температуртай
урсгалыг ......... гэнэ. /1 оноо/
А. Хүйтэн урсгал Б. Дулаан урсгал В. Нягтын урсгал Г. Нөхөх урсгал
8. Далайн хүйтэн урсгалын нөлөөгөөр............... үүснэ. /1 оноо/
А. Ой Б. Нуга В. Цөл Г. Хээр
9. Далайн ус яагаад цэнхэр өнгөтэй харагддаг вэ? /1 оноо/
А. Нарны цацрагийн цэнхэр туяа далайн гүнд нэвтэрдэг тул
Б. Далайн усны давсжилт бага байдаг тул
В. Их хэмжээний ус цэнхэр харагддаг.
Г. Замгийн өнгө ялгаруулалт нь цэнхэр.
10. Васка да Гамма усан онгоцондоо суун нэгэн аялалд гарчээ.Тэрээр замдаа
Торресовын хоолойгоор, Их Зондын арлуудын хажуугаар өнгөрөн нэгэн далайд
гарчээ.Энэ ямар далай вэ? /2 оноо/
А. Номхон далай Б. Энэтхэгийн далай
В. Хойд мөсөн далай Г. Атлантын далай

4. Блүүм таксониомиор боловсруулсан асуултуудын
хариунууд:
1. Манай дэлхийн нийт газар нутгийн 71 хувийг далай тэнгис эзэлдэг.
2. Манай дэлхий 4 далайтай. Эдгээр нь Номхон далай, Хойд мөсөн далай,
Энэтхэгийн далай, Атлантын далай юм. Сүүлийн үеийн Европ, Америкийн
сургалтуудаас үзэхэд ө.ө 600-аас урагш Антарктид тив хүртэлх хэсгийн
нийлүүлэн Өмнөд далай гэж нэрлэдэг байна. Учир нь Баруун зүгийн салхины
урсгал нь бие даасан усны эргэлт юм.
3. Далайн усны давсжилтын хэмжээг промилл нэгжээр хэмжих ба энэ нь 1000мг
усанд ууссан эрдэс бодисын хэмжээ бөгөөд %0 гэж тэмдэглэнэ. Дундаж
давсжилт 35%0.
4. Далайн усыг амьдралд гоо сайхан, эмчилгээ, хадгалалт, зэрэгт ашигладаг.
5.
29%
Далай
Хуурай газар
71%
6. Нээлттэй.
7. Урсгал, Далай, Тэнгис илүүц үг нь тугал эсвэл гутал
8. Далайн дулаан урсгал нь чийглэг уур амьсгалыг эрэг орчмын газарт авчрах
бөгөөд энэ хэсгүүдээр хүн ихээр суурьшина. Харин хүйтэн урсгал нь их
даралтыг үүсгэх бөгөөд эрэг орчмын газруудад ихэвчлэн цөлийг үүсгэх бөгөөд
хүн амьтан сийрэг байна.
9. Нээлттэй
10. Урсгал, дулаан урсгал, хүйтэн урсгал, жилийн дундаж температураас их,
жилийн дундаж температураас бага, хөндлөн чиглэлийн хөдөлгөөн гэнэ.
Босоо чиглэлийн хөдөлгөөн, нягтын урсгал, дулаан урсгал, температур
буурахад, нягт ихсэнэ, нягтын урсгал, далайн усны эргэлт

5. Блүүм таксониомиор боловсруулсан тестийн
хариунууд:
1. Б
2. Г
3. Б
4. В
5. Г
6. В
7. А
8. В
9. А
10. Б
Блүүм таксономийн оношлогоо:
Асуулт:
Блүүм таксономиор жишиг даалгаврын 10 асуулт, 10 тестийг боловсрууллаа.
30%
30
25
20% 20%
20
15
10% 10% 10%
10
5
0
Цээжлэх Ойлгох Хэрэглээ Задлан Үнэлэх Бүтээх
шинжлэх
Нийт асуултын 60 хувийг доод түвшний асуултууд харин үлдсэн 40 хувийг дээд
түвшний асуултууд эзлэж байна.

6. Тест:
30%
30
25
20% 20%
20
15
10% 10% 10%
10
5
0
Цээжлэх Ойлгох Хэрэглээ Задлан Үнэлэх Бүтээх
шинжлэх
Нийт асуултын 40 хувийг доод түвшний тестийн асуултууд харин үлдсэн 60
хувийг дээд түвшний тестийн асуултууд эзлэж байна.
Соло таксономиор боловсруулсан асуултууд:
Гүйцэтгэх хугацаа: 40 минут Нийт авах оноо: 30
1. Далайн ус ямар өнгөтэй харагддаг вэ? /1 оноо/
2. Далайд ямар, ямар амьтад амьдардаг вэ? /3 оноо/
3. Дэлхийн хамгийн жижиг далайг нэрлэнэ үү? /1 оноо/
4. Далайн усны дундаж давсжилтын хэмжээ хэд вэ? /1 оноо/
5. Ямар хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр далайн татралт, түрэлт явагддаг вэ?
Тайлбарлан бичнэ үү? /3 оноо/
6. Тал бөмбөрцөгийн зургаас дулаан ба хүйтэн урсгал тус бүр З-ыг олж нэрийг
бич. Эдгээр урсгалууд хаанаас хааш чиглэж буйг бичиж тэмдэглэ. /6 оноо/
7. Манай оронд хамгийн ойр орших далай бол Номхон далай юм. Хамгийн ойрхон
газраараа хэдэн км зайтай байгааг зураг дээрээс хэмжиж гарга. /5 оноо/

7. масштаб : 1смт – 1000км.
8. ХАЛИМ гэсэн үгээр далайн тухай өгүүлсэн 5 мөрт зохиож бичээрэй. /5 оноо/
Х-.................................
А-.................................
Л-.................................
И-................................
М-...............................
9. Далайн ус яагаад хөлдөггүй вэ? Учрыг тайлбарла. /2 оноо/
10. Далайн урсгал гэж юу вэ? Далайн урсгалуудыг газрын зураг дээр тус тусад нь
ямар өнгөөр тэмдэглэдэг вэ? /3 оноо/
Соло таксономиор боловсруулсан тестүүд:
Гүйцэтгэх хугацаа: 20 минут Нийт авах оноо: 10
1. Дэлхийн хамгийн том далайг ............... гэнэ. /1 оноо/
А. Номхон далай Б. Атлантын далай
В. Энэтхэгийн далай Г. Хойд мөсөн далай
2. Далайн усны давсжилтыг хэмждэг хэмжигдэхүүнийг сонгоно уу? /1 оноо/
А. Литер Б. Грамм В. Промилл Г. Хувь
3. Дараах ухагдахуунуудаас илүүц зүйлийг дугуйлна уу? /1 оноо/
А. Урсгал Б. Татралт, түрэлт В. Долгион Г. Давсжилт
4. Хүйтэн урсгал ямар учраас дулаан урсгалын доогуур ордог вэ? /1 оноо/
А. Хүйтэн урсгал нягт ихтэй учир
Б. Дулаан урсгал илүү хүнд учир
В. Хүйтэн дулаан урсгалын нягт нь ижил хэмжээтэй тул
Г. Хүйтэн урсгал нягт багатай тул

8. 5. Магеллан далайгаар дэлхийг тойрсон нь ................ нээлт болсон. /1 оноо/
А. Дэлхийг хавтгай гэдгийг баталсан
Б. Дэлхий бөмбөрцөг гэдгийг баталсан
В. Дэлхийг ертөнцийн төв гэдгийг баталсан
Г. Энэтхэг хүртэл замыг нээсэн
6. Далайн хүйтэн урсгалыг олно уу? /1 оноо/
А. Өмнөд Пассатын урсгал Б. Умард номхон далайн урсгал
В. Гольфстримын урсгал Г. Баруун зүгийн салхины урсгал
7. Тэнгисүүдийг далайтай нь зөв харгалзуулна уу? /2 оноо/
1. Энэтхэгийн далай а. Норвегийн тэнгис
2. Атлантын далай б. Арабын тэнгис
3. Номхон далай в. Япон тэнгис
А. 1б, 2в, 3а Б. 1а, 2б, 3в В. 1б, 2а, 3в Г. 1в, 2б, 3а
8. Манай дэлхийн хэдэн хувийг далай эзэлдэг вэ? /1 оноо/
a)71% b)61% c)51% d)41%
9. Дэлхийн далайнуудыг талбайтай нь тохируул /2 оноо/
1. Хойд мөсөн далай а. 179979мянган км квадрат
2. Номхон далай б. 13100 мянган км квадрат
3. Атлантын далай в. 74917 мянган км квадрат
4. Энэтхэгийн далай г. 93363 мянган км кавадрат
А. 1б, 2в, 3г, 4а Б. 1г, 2а, 3б, 4в В. 1в, 2г, 3в, 4б Г. 1б, 2а, 3г, 4а
10. Эх газрын тан нь ..................... юм. /1 оноо/
А. Далайн уул нурууд Б. Далайн тал
В. Далайн хамгийн гүн хэсэг Г. 0-200м хүртэл гүнтэй газар
Соло таксономиор боловсруулсан асуултуудын
хариунууд:
1. Далайн ус цэнхэр/хөх/ өнгөтэй харагддаг ба энэ нь нарны цэнхэр гэрлийг
гүнрүүгээ илүү шингээдэгтэй холбоотой.
2. Нээлттэй
3. Хойд мөсөн далай, талбай нь 13 100 мянган км квадрат.
4. Далайн усны дундаж давсжилт 35промилл.
5. Нар, сар, дэлхийн байрлалын харилцан үйлчлэл, тэдгээрийн татах хүчний
нөлөөгөөр үүсэх ба ихэвчлэн сарны хөдөлгөөнийг дагаж хэлбийнэ.
6. Нээлттэй
7. Масштабыг шилжүүлж бодох аргаар бодно.
8. Нээлттэй
9. Далайн ус нь давсжилт ихтэй ба дулаан алдах нь хуурай газраас хоѐр дахин
удаан болно.
10. Далайн гадаргуугийн дагуу үүсэх хөндлөн чиглэлийн хөдөлгөөнийг хэлнэ.
Үүнээс гадна нягтын зөрүүнээс үүсэн далайн ѐроолоор үүсэх урсгал байх ба

9. үүнийг нягтын урсгал буюу сөрөх урсгал гэнэ. Дулаан урсгалыг улаан
өнгөөр, Хүйтэн урсгалыг хөх өнгөөр тэмдэглэнэ.
Соло таксономиор боловсруулсан тестүүдийн
хариунууд:
1. А
2. В
3. Г
4. А
5. Б
6. Г
7. В
8. А
9. Г
10. Г
Соло таксономийн оношлогоо
Асуулт:
Соло таксономиор жишиг даалгаврын 10 асуулт, 10 тестийг боловсрууллаа.
30% 30%
30
25
20%
20
15
10% 10%
10
5
0
Бүтцийн Энгийн Нийлмэл Учир Хийсвэр
өмнөх шалтгаант

10. Тест:
30% 30%
30
25
20%
20
15
10% 10%
10
5
0
Бүтцийн Энгийн Нийлмэл Учир Хийсвэр
өмнөх шалтгаант