Inventariseren van historische wegen
•Download as PPTX, PDF•
0 likes•57 views
Inventariseren van historische wegen
Recommended
Recommended
More Related Content
More from Onroerend Erfgoed
More from Onroerend Erfgoed (20)
Inventariseren van historische wegen
- 3. Wat zijn wegen met erfgoedwaarde? Wegen met een oud tracé Zeldzame wegtypes Wegen met historische betekenis Opsporen door: Kaartanalyse Bronnenonderzoek Veldwerk
- 4. Erfgoedwaarde of niet? Kenmerken wegprofiel verharding onderdelen Interactie Context relatie tussen weg en omgeving
- 5. Hulpmiddelen bij waardering Erfgoedwaarden Selectiecriteria Thesaurus wegtypes } toegepast op wegen
- 6. Wegtypes in de thesaurus Wegen naar verharding o Onverharde wegen Aardewegen Graswegen Karresporen Veenwegen o Half verharde wegen Steenslagwegen Grindwegen Houtwegen o Gemengd verharde wegen o Verharde wegen Kasseiwegen Tegelwegen Klinkerwegen Wegen naar vorm o Dreven o Holle wegen o Verhoogde wegen o Paden De Wegen naar functie: o Militaire wegen o Handelswegen Postwegen Smokkelwegen tolwegen o Ontsluitingswegen o Processiewegen o Ommegangswegen o Bedevaartwegen o Promenades o Ontginningswegen: Basisontginningswegen Systematische ontginningswegen o Trekwegen o Zomerwegen o Bronwegen o Kapelwegen o Kerkwegen o Molenwegen o Oprillen o Pontwegen o Stationsstraten o Oprijlanen o Turfwegen o Zoutwegen o Drijfwegen
- 9. Verharding?
- 10. Vorm?
- 11. Functie?
- 14. Conclusie: erfgoedwaarde van wegen? 1. Oorspronkelijke aanleg? 2. Kenmerkende eigenschappen? 3. Context en schaal? Belang van historische kaarten → Rol als lokaal erfgoed!
Editor's Notes
- Als het over landschapselementen gaat denken we vooral aan houtig erfgoed maar er zijn ook categorieën die minder vanzelfsprekend zijn maar daarom niet minder waardevol, zoals de wegen
- Als het in Vlaanderen over wegen gaat, dan is dit het beeld dat we kennen, want Vlaanderen heeft een wegennet dat tot de dichtste van Europa behoort met bijna 5km wegen per vierkante km. Vlaanderen ligt bezaaid met wegen waar we dagelijks gebruik van maken om ons te verplaatsen of om ons te oriënteren. Voor de meeste mensen hebben ze dus in de eerste plaats een puur functioneel nut. Veel wegen zijn redelijk recent maar veel andere wegen gaan al heel lang mee en hebben een eigen geschiedenis. Deze wegen hebben ook erfgoedwaarde, maar hoe bepaal je die erfgoedwaarde en hoe kom je van zo’n beeld naar bv zo’n beeld? En hoe bepaal je die erfgoedwaarde?
- Wat zijn precies wegen met erfgoedwaarde? Dat kan gaan om wegen met een oud tracé, zeldzame wegtypes of wegen met een historische betekenis Die informatie kan je verzamelen op verschillende manieren (zoals collega Jan uitgebreid heeft toegelicht) door kaartanalyse, bronnenonderzoek en natuurlijk veldwerk (om bv verlaten of afgesloten wegtracés op te sporen)
- Hoe bepaal je of een weg erfgoedwaarde heeft of niet? Door te kijken naar enerzijds de kenmerken van de weg en anderzijds de context Met kenmerken bedoelen we: het wegprofiel (zoals bij een holle weg), de verharding (of het ontbreken ervan), de wegonderdelen (zoals bij een dreef) en de interactie tussen al deze elementen (wisselwerking) Onder context verstaan we de relatie tussen de weg en de ruime omgeving, hoe deze elkaar versterken (zoals bv een voetweg in een landschap dat zijn agrarisch karakter nog bewaard heeft) en bijdragen aan de erfgoedwaarde
- We kunnen gebruik maken van een aantal tools om te helpen bij de waardering van de erfgoedwaarden, zoals eerder al toegelicht zijn er de erfgoedwaarden en selectiecriteria van het decreet, die in de handleiding worden toegepast specifiek op wegen Maar een belangrijk hulpmiddel is ook de thesaurus van wegtypes te vinden op onze inventariswebsite waar meer dan 40 types wegen met erfgoedwaarde zijn gedefinieerd
- In de thesaurus onderscheiden we 3 grote groepen wegen, naar verharding, naar vorm en naar functie Het belang van de thesaurus is net dat die de grote variatie aan wegen toont met mogelijke erfgoedwaarde los van de usual suspects waar iedereen meteen aan denkt als het over wegen met erfgoedwaarde gaat
- Met de usual suspects bedoelen we dan bv de kasseiwegen, vooral door hun link met het wielertoerisme Maar de erfgoedwaarde van deze wegen ligt vooral in het technisch aspect nl de totaalopbouw van de weg met de waterdoorlatende fundering, het tonronde wegprofiel, het legverband van de kasseien, de boordstenen om zijwaartse druk op te vangen In regio’s waar veel kasseiwegen nog bewaard zijn (bv Vlaamse Ardennen of Zuid-Hageland) en ze dus minder zeldzaam zijn, wordt vooral gekeken naar gaafheid en herkenbaarheid van al deze onderdelen
- Een tweede voorbeeld dat ruim bekend is zijn de holle wegen, resultaat van langdurig gebruik van hetzelfde wegtracé in combinatie met erosie, en vooral voorkomend in de leemstreek. Ook hier geldt hetzelfde, in regio’s waar veel holle wegen bewaard zijn, wordt vooral naar de overige selectiecriteria gekeken om de erfgoedwaarde te bepalen: context, ensemble, herkenbaarheid, representativiteit, zo geeft bv de aanwezigheid van hakhout op de taluds een bijkomende waarde aan de holle weg Naast deze vrij bekende wegtypes is er echter nog een breed scala aan wegen waar de erfgoedwaarde op het eerste zicht minder duidelijk is maar die wel degelijk waardevol zijn
- Naast deze vrij bekende wegtypes is er echter nog een breed scala aan wegen waar de erfgoedwaarde op het eerste zicht minder duidelijk is maar die wel degelijk waardevol zijn Dat kan gaan om wegen die een bijzondere en zeldzame verharding hebben: zoals bv tegelwegen, het kan ook net om het ontbreken van de verharding gaan zoals bij onverharde voetwegen, of de tussenvorm grindwegen
- Naast holle wegen die gekenmerkt worden door hun diepe insnijding zijn er nog andere wegen die erfgoedwaarde kunnen hebben omwille van de specifieke vorm of het wegprofiel en meer specifiek door een opgehoogd profiel Het gaat dan bv om dreven of verhoogde wegen, vaak op dijken
- Een laatste grote groep wegen met erfgoedwaarde, zijn de wegen met een historische functie, aangelegd zijn om welbepaalde sites in het verleden te ontsluiten. Gekende voorbeelden zijn de kerk- en kapelwegen, molenwegen, pontwegen etc. waar de link tussen weg en bestemming nog duidelijk leesbaar is Vaak zijn de historische sites echter niet meer bewaard wat het niet evident maakt om de wegen en hun historische functie te herkennen. Historische kaarten zijn dan een grote hulp bij het identificeren van deze wegen.
- Vaak zijn de historische sites echter niet meer bewaard wat het niet evident maakt om de wegen en hun historische functie te herkennen. Historische kaarten zijn dan een grote hulp bij het identificeren van deze wegen. Voorbeeld is de bedevaartweg Sint-Jobweg van oost naar west, ter verering van het Sint-Jobsbeeld dat er in de Sint-Martinuskerk in Wezemaal stond, vandaag is dit grotendeels een verharde weg met op het eerste zicht weinig erfgoedwaarde, maar als we kijken naar de Poppkaart is het lange tracé duidelijk zichtbaar en wordt de weg ook zo genoemd. omwille van de zeldzaamheid van het wegtype wordt een dergelijke weg toch opgenomen in de inventaris
- Nog zo’n voorbeeld zijn de ontginningswegen, zoals deze in Blaasveld Willebroek, vandaag is het een onverharde losweg tussen de akkers, maar waarvan de rol duidelijk wordt op basis van de historische kaarten, zoals hier op Ferraris waar de weg wordt voorgesteld met een breed en kaarsrecht tracé dat werd aangelegd als ontginningsdreef vanuit het kasteel Blaasveld naar de Grote Heide. Vandaag roept de weg nog weinig herinnering op aan zijn historische functie maar het is wel een relict van het vroegere ontginningslandschap en daarom dus waardevol.
- Om af te sluiten: hoe bepalen we of wegen erfgoedwaarde hebben? De mate waarin de oorspronkelijke aanleg van een weg is bewaard en de kenmerkende eigenschappen De context is vaak beslissend om de erfgoedwaarde van een bepaalde weg correct in te schatten. Een bepaald type weg kan immers uitzonderlijk zijn binnen de lokale context maar een veel voorkomend fenomeen zijn op een ruimere geografische schaal. Bij het onderzoek naar erfgoedwaarde van wegen zijn historische kaarten een onmisbare en de belangrijkste bron Wegen met onvoldoende erfgoedwaarde kunnen daarenboven nog steeds van waarde zijn op lokaal niveau, bijvoorbeeld als aanknopingspunt om trage wegennetwerken opnieuw in te richten of te herstellen.
- Afsluiten met een aantal mooie beelden van wegen en een pleidooi om vooral veel op pad te gaan om de veelheid aan wegen met erfgoedwaarde zelf op terrein te ontdekken en te verwijzen naar de handleiding die jullie op weg kan helpen