Het geschrankt vierbeukig gebouwtype: een studie naar bewoning in de late ijzertijd en vroeg-Romeinse periode in Vlaanderen. Door Bart Lauwers (Erfpunt, cel onderzoek). Presentatie over dit syntheseonderzoek, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek op 1 april 2022.

1. Het geschrankt en gedeeltelijk
vierbeukig gebouwtype
Een studie naar bewoning in de late
ijzertijd en vroeg-Romeinse periode in
Vlaanderen
Bart Lauwers, Tina Dyselinck, Koen Deforce, Mathieu Boudin, Ignace
Bourgeois & Guy De Mulder
Een archeologisch syntheseonderzoek
gesubsidieerd door

2. Ekeren – Het Laar
‘Verloren voorwerpen’: het HSL-traject
& het geschrankt vierbeukig type

3. Type Haps
(Meer – Zwaluwstraat)
Type Oss-Ussen 5
(Meer – Zwaluwstraat)

4. Lang geschrankt vierbeukig
(Ekeren – Het Laar)
Kort geschrankt vierbeukig
(Ekeren – Het Laar)
Gedeeltelijk vierbeukig
(Brecht – Zoegweg)
Type Haps
(Meer – Zwaluwstraat)
Type Oss-Ussen 5
(Meer – Zwaluwstraat)

5. (naar: Hiddink 2014, 196, afb. 22)

6. het geschrankt vierbeukig type: een containerbegrip?
Situatie 2003:
Situatie 2022:
• Geschrankt vierbeukig : 12
• Gedeeltelijk vierbeukig: 3
• Geschrankt vierbeukig : 105
• Gedeeltelijk vierbeukig: 10
• … en veel incomplete

7. het geschrankt vierbeukig type: een containerbegrip?
• Geschrankt vierbeukig : 12
• Gedeeltelijk vierbeukig: 3
Situatie 2003:
Situatie 2022:
• Geschrankt vierbeukig : 105
• Gedeeltelijk vierbeukig: 10
• … en veel incomplete
Vaak omschreven als
‘varianten op het geschrankt
vierbeukig type’
→ variatie evalueren
(doelstelling 1)

8. het geschrankt vierbeukig type: vormelijke variatie
Typologie geschrankt & gedeeltelijk vierbeukig, anno 2022?
• Kempen: 

9. het geschrankt vierbeukig type in de Kempen

10. het geschrankt vierbeukig type in de Kempen

11. het geschrankt vierbeukig type in de Kempen

12. Lang geschrankt vierbeukig
(Ekeren – Het Laar)
Kort geschrankt vierbeukig
(Ekeren – Het Laar)
Gedeeltelijk vierbeukig
(Brecht – AZ RInglaan)
(naar: Hiddink 2014, 184, afb. 12)

13. het geschrankt vierbeukig type: vormelijke variatie
Typologie geschrankt & gedeeltelijk vierbeukig, anno 2022?
• Kempen: 
• Zandig Vlaanderen: 

14. het geschrankt vierbeukig type in Zandig Vlaanderen

15. het geschrankt vierbeukig type in Zandig Vlaanderen

16. St-Gillis-Ws – Kluizenmolen III
het geschrankt vierbeukig type in Zandig Vlaanderen

17. St-Gillis-Ws – Kluizenmolen III
het geschrankt vierbeukig type in Zandig Vlaanderen

18. St-Gillis-Ws – Kluizenmolen III
het geschrankt vierbeukig type in Zandig Vlaanderen

19. Daknam - Touwstraat
het geschrankt vierbeukig type in Zandig Vlaanderen

20. St-Gillis-Ws – Kluizenmolen III
het geschrankt vierbeukig type in Zandig Vlaanderen

21. Melsele - Pauwstraat
het geschrankt vierbeukig type in Zandig Vlaanderen

22. het geschrankt vierbeukig type: verschillende tradities
Zandig Vlaanderen Kempen

23. het geschrankt vierbeukig type: verschillende tradities
Zandig Vlaanderen Kempen

24. het geschrankt vierbeukig type: inplanting
Fysisch-geografische context
(doelstelling 2)

25. het geschrankt vierbeukig type: inplanting
Fysisch-geografische context
(doelstelling 2)

28. het geschrankt vierbeukig type: datering
• Wanneer ontstaan? Tot wanneer?
• Vormelijke variatie = chronologische variatie?
(doelstelling 3)

29. het geschrankt vierbeukig type: datering
• Wanneer ontstaan? Tot wanneer?
• Vormelijke variatie = chronologische variatie?
(doelstelling 3)
Dateren van houtskool uit paalsporen: valkuilen
• Oud-houteffect
• Residueel
• Intrusief
https://oar.onroerenderfgoed.be/publicaties/
HAOE/21/HAOE021-001.pdf

30. het geschrankt vierbeukig type: datering
• Wanneer ontstaan? Tot wanneer?
• Vormelijke variatie = chronologische variatie?
(doelstelling 3)
Dateren van houtskool uit paalsporen: valkuilen
• Oud-houteffect
• Residueel
• Intrusief
→ determinatie:
• Lang- vs kortlevend
• twijgen, noten, graankorrels, …
https://oar.onroerenderfgoed.be/publicaties/HAOE/
21/HAOE021-001.pdf

31. het geschrankt vierbeukig type: datering
• Wanneer ontstaan? Tot wanneer?
• Vormelijke variatie = chronologische variatie?
(doelstelling 3)
Dateren van houtskool uit paalsporen: valkuilen
• Oud-houteffect
• Residueel
• Intrusief
→ determinatie:
• Lang- vs kortlevend
• twijgen, noten, graankorrels, …
https://oar.onroerenderfgoed.be/publicaties/HAOE/
21/HAOE021-001.pdf
→ Meerdere dateringen per gebouw:
• Streefcijfer: 4 x 14C-datering
• Methodologische testcase (doelstelling 4)

32. het geschrankt vierbeukig type: datering
• Wanneer ontstaan? Tot wanneer?
• Vormelijke variatie = chronologische variatie?
(doelstelling 3)
Dateren van houtskool uit paalsporen: valkuilen
• Oud-houteffect
• Residueel
• Intrusief
→ determinatie:
• Lang- vs kortlevend
• twijgen, noten, graankorrels, …
https://oar.onroerenderfgoed.be/publicaties/HAOE/
21/HAOE021-001.pdf
• Plattegronden: n=64
• Determinaties: n=242 (K. Deforce)
• 14C-dateringen: n=194 (M. Boudin)
→ Meerdere dateringen per gebouw:
• Streefcijfer: 4 x 14C-datering
• Methodologische testcase (doelstelling 4)

33. het geschrankt vierbeukig type: datering RICH-31377: 2058±26BP
RICH-31378: 2106±27BP
RICH-31375: 2022±29BP
RICH-31376: 2082±27BP

34. het geschrankt vierbeukig type: datering RICH-31377: 2058±26BP
RICH-31378: 2106±27BP
RICH-31375: 2022±29BP
RICH-31376: 2082±27BP

35. het geschrankt vierbeukig type: datering
RICH-20244: 2109 ± 32 BP
RICH-20245: 2183 ± 32 BP
RICH-31398: 2055 ± 27 BP
RICH-31399: 2038 ± 26 BP

36. het geschrankt vierbeukig type: datering
Determinatie gecremeerd bot:
• Contexten (uitbraakkuilen) n=32
• Sites n=5

37. het geschrankt vierbeukig type: datering
Determinatie gecremeerd bot:
• Contexten (uitbraakkuilen) n=32
• Sites n=5
Contexten
• dierlijk n=22
• menselijk n=3
• menselijk + dierlijk n=2
• mogelijk menselijk n=1
• indet n=4

38. het geschrankt vierbeukig type: datering
St-Niklaas – Europark Zuid

40. het geschrankt vierbeukig type: verschillende tradities