In case of any request for holding of this course,please contact via: training@matgroup.org

1. International Accounting Methods in Petroleum Industry
Tehran-Iran
Part1- 1st DAY To 5th DAY
Principal Course Leader: Dr. Masoud Zohdi
International Course Organizer:
 With more than 30 years of experience in
finance and accounting of oil and gas
International mega Projects
 Former Finance Manager of NIOC
 Author of 16 Books in field of Accounting,
Finance and Negotiations.
 International Charter Accountant
www.matgroup.org

2. ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫حسابداري‬
‫حسابداري‬‫نفت‬،‫مجموعه‬‫ايي‬‫از‬‫روش‬‫هاي‬‫شناخته‬‫شده‬‫اي‬‫است‬‫كه‬‫براساس‬‫استاندارد‬‫هاي‬
‫رايج‬‫و‬‫بطورعام‬‫پذيرفته‬‫شده‬(GAAP)‫به‬‫فرايند‬‫طبقه‬‫بندي‬،‫ثبت‬‫و‬‫ضبط‬،‫پردازش‬‫و‬
،‫تلخيص‬‫تجزيه‬‫و‬‫تحليل‬‫وگزارش‬‫گري‬‫داده‬‫ها‬‫و‬‫اطالعات‬‫مالي‬‫مرتبط‬‫با‬‫فعاليت‬‫هاي‬‫ن‬‫فتي‬
‫درمراحل‬‫مختلف‬‫عمليات‬‫نفتي‬‫مي‬‫پردازد‬.
‫اين‬‫مدل‬‫حسابداري‬‫آميخته‬‫اي‬‫ازمجموعه‬‫فنون‬‫و‬‫دانش‬‫هايي‬‫است‬‫كه‬‫با‬‫طيف‬‫گسترده‬‫اي‬‫از‬
‫عمليات‬‫نفتي‬‫ارتباط‬‫پيدا‬‫مي‬‫كند‬.
‫دركنار‬‫حسابداري‬‫نفت‬،‫روش‬‫و‬‫فنون‬‫مورد‬‫استفاده‬‫در‬‫حسابداري‬‫پروژه‬‫ها‬،‫حسابداري‬‫قر‬،‫اردادها‬
‫حسابداري‬‫پيمانكاري‬‫،حسابداري‬‫مالي‬‫و‬‫غيره‬‫،حسب‬‫نيازهاي‬‫مقطعي‬‫براي‬‫پاسخ‬‫گوي‬‫ي‬‫يا‬‫تصميم‬
‫سازي‬‫و‬‫يا‬‫حتي‬‫الزامات‬‫قانوني‬‫و‬‫قراردادي‬‫براي‬‫شركت‬‫هاي‬‫نفتي‬‫،بطور‬‫گسترده‬‫به‬‫ك‬‫ار‬‫گرفته‬
‫مي‬‫شود‬.
2`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

3. ‫الزامات‬‫فراگیري‬‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫حسابداري‬
‫بايد‬ ‫بدوا‬ ‫حسابداري‬ ‫مدل‬ ‫اين‬ ‫فراگیري‬ ‫به‬ ‫مندان‬ ‫عالقه‬:
‫انواع‬‫فعاليت‬‫هاي‬‫مرتبط‬‫با‬‫اكتشاف‬‫و‬‫توليد‬‫را‬‫به‬‫خوبي‬‫فراگيرند‬‫و‬‫درك‬‫درستي‬‫نسبت‬‫به‬‫اث‬‫رات‬‫اينگونه‬‫فعاليت‬
‫ها‬‫درحسابداري‬‫و‬‫ثبت‬‫و‬‫ضبط‬‫داده‬‫ها‬‫و‬‫پيآمد‬‫هاي‬‫مالي‬‫ناشي‬‫از‬‫انجام‬‫آنها،كسب‬‫نمايند‬.
‫روش‬‫هاي‬‫هزينه‬‫كامل‬(Full cost)‫و‬‫تالش‬‫هاي‬‫موفقت‬‫آميز‬(Successful efforts)‫و‬‫روش‬‫هاي‬
‫حسابداري‬‫شناسايي‬‫مخزن‬(Reserve recognition accounting)‫هيدروكربني‬‫را‬‫كه‬‫مبناي‬
‫آماده‬‫سازي‬‫حساب‬‫ها‬‫براي‬‫شركت‬‫هاي‬‫اكتشاف‬‫و‬‫توليد‬‫نفت‬‫و‬‫گاز‬‫به‬‫شماري‬‫مي‬،‫رود‬‫بطور‬‫نقادانه‬‫ارزيابي‬
‫نمايند‬.
‫روش‬‫هاي‬‫مورد‬‫استفاده‬‫دراستهالك‬‫دارايي‬‫هاي‬‫مشهود‬(depreciation)‫،استهالك‬‫منابع‬‫طبيعي‬/‫تهي‬
‫شدن‬‫منابع‬(depletion)‫واستهالك‬‫دارايي‬‫هاي‬‫نامشهود‬(amortization)‫را‬‫بطور‬‫نقادانه‬‫و‬‫با‬
‫تسلط،حالجي‬‫يا‬‫ارزيابي‬‫كنند‬.
‫مباحث‬‫مرتبط‬‫با‬‫آسيب‬‫ديدگي‬‫دارايي‬‫را‬‫بطورنقادانه‬‫حالجي‬‫و‬‫مورد‬‫بحث‬‫و‬‫بررسي‬‫قراردهند‬.
‫مسائل‬‫ناشي‬‫از‬‫بكارگيري‬‫استاندارد‬‫هاي‬‫حسابدراي‬‫بين‬‫المللي‬‫درصنعت‬‫نفت‬‫و‬‫گاز‬‫را‬‫بدرست‬‫ي‬‫حالجي‬‫و‬‫نقد‬
‫نمايند‬.
‫از‬‫دانش‬‫عميقي‬‫نسبت‬‫به‬‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫مورد‬‫استفاده‬‫در‬‫صنعت‬‫نفت‬‫و‬‫مباحث‬‫مالي‬‫مرتبط‬‫بدان‬‫ها‬
‫برخوردارباشند‬.
‫با‬‫فنون‬‫امكان‬‫سنجي‬‫پروژه‬‫ها‬,‫تحليل‬‫هاي‬‫مالي‬‫و‬‫اقتصادي‬,‫ساخت‬‫و‬‫تحليل‬‫مدل‬‫اقتصادي‬‫قرارداد‬‫هاي‬‫نفتي‬
,‫تامين‬‫منابع‬‫مالي‬‫و‬‫سرمايه‬‫گذاري‬,‫ارزيابي‬‫و‬‫تفسير‬‫ريسک‬‫هاي‬‫مالي‬‫و‬‫غيره‬‫آشنا‬‫گردند‬.
3`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

4. ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫حسابداري‬ ‫از‬ ‫نفتي‬ ‫هاي‬ ‫شركت‬ ‫اهداف‬
-‫تهيه‬‫و‬‫تنظيم‬‫چارچوب‬‫نظام‬‫مالي‬‫و‬‫حسابداري‬‫پروژه‬‫ها‬‫و‬‫طراحي‬‫و‬‫پياده‬‫سازي‬‫ا‬‫لگو‬
‫هاي‬‫مناسب‬‫براي‬‫ايجاد‬‫سوابق‬‫كامل‬‫سرمايه‬‫گذاري‬‫هاي‬‫نفتي‬
-‫تهيه‬‫و‬‫تنظيم‬‫رويه‬‫هاي‬‫ثبت‬‫و‬‫ضبط‬‫فعاليت‬‫هاي‬‫گسترده‬‫مالي‬‫و‬‫سرمايه‬‫گ‬‫ذاري‬
-‫تهيه‬‫و‬‫تنظيم‬‫دستورعمل‬‫هاي‬‫اجرايي‬‫روشن‬‫مالي‬‫و‬‫سرمايه‬‫گذاري‬
-‫دوين‬‫و‬‫استاندارد‬‫سازي‬‫رويه‬‫هاي‬‫پيش‬‫بيني‬‫و‬‫برآورد‬‫هزينه‬‫ها‬‫ي‬‫عملياتي‬
-‫تهيه‬‫و‬‫تنظيم‬‫ساختارمالي‬(CBS‫متجانس‬‫ومرتبط‬‫با‬WBS‫و‬OBS)‫قراردادهاي‬
‫سرمايه‬‫گذاري‬‫شامل‬:
‫شناسايي‬‫،تعريف‬‫و‬‫طبقه‬‫بندي‬‫هزينه‬‫ها‬
‫گروه‬‫بندي‬‫و‬‫ارايه‬‫ساختار‬‫حساب‬‫ها‬‫بر‬‫مبناي‬‫ميادين‬‫خشكي‬‫،دريايي‬‫و‬‫غي‬‫ره‬
‫تدوين‬‫سيستم‬‫حسابداري‬‫يكدست‬/‫جامع‬‫پروژه‬‫ها‬
‫تدوين‬‫دستور‬‫عمل‬‫هاي‬‫حسابداري‬‫براي‬‫شركت‬‫هاي‬‫نفتي‬‫طرف‬‫قرارداد‬
4`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

5. ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫حسابداري‬ ‫از‬ ‫نفتي‬ ‫هاي‬ ‫شركت‬ ‫اهداف‬-‫ادامه‬
‫تدوين‬‫صحيح‬‫مواد‬‫مالي‬‫قراردادهاي‬‫سرمايه‬‫گذاري‬(‫نظير‬‫مواد‬‫مربوط‬‫به‬‫كسور‬‫قانون‬،‫ي‬
‫شرايط‬‫و‬‫مكانيزم‬‫پرداخت‬‫ها‬‫،گزارش‬‫گيري‬‫هاي‬‫مالي‬‫از‬‫شركت‬‫هاي‬‫پيمانكار‬‫طرف‬‫ق‬،‫رارداد‬
‫حسابرسي‬‫هزينه‬‫هاي‬‫عمليات‬،‫شرايط‬‫وقيود‬‫بازيافت‬‫هزينه‬‫هاي‬‫نفتي‬‫و‬‫حق‬‫الزح‬‫مه‬‫پيمانكار‬
‫و‬‫غيره‬
‫تهيه‬‫و‬‫تدوين‬‫دستور‬‫عمل‬‫هاي‬‫محاسبه‬‫نرخ‬‫بازگشت‬‫سرمايه‬‫گذاري‬(‫تدوين‬‫مدل‬‫اق‬‫تصادي‬)
‫و‬‫محاسبه‬‫نرخ‬‫بازگشت‬‫حسابداري‬‫جهت‬‫مقايسه‬‫وتجزيه‬‫و‬‫تحليل‬
‫تدوين‬‫دستورعمل‬‫محاسبه‬‫بهاي‬‫تمام‬‫شده‬‫پروژه‬‫هاي‬‫سرمايه‬‫گذاري‬(‫برمبناي‬‫ساخت‬‫ارفعاليت‬
‫ها‬‫ومحاسبه‬‫بهاي‬‫تمام‬‫شده‬‫هر‬‫فعاليت‬)،
‫تهيه‬‫گزارش‬‫هاي‬‫تحليلي‬‫و‬‫مقايسه‬‫اي‬‫مختلف‬‫مالي‬
‫برنامه‬‫ريزي‬‫هاي‬‫مالي‬‫برمبناي‬‫پيش‬‫بيني‬‫هاي‬‫درآمدي‬‫،بدهي‬‫و‬‫غيره‬
‫تدوين‬‫برنامه‬‫هاي‬‫مديريت‬،‫بدهي‬‫كنترل‬‫و‬‫مديريت‬‫هزينه‬
5`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

6. ‫اهداف‬‫شركت‬‫هاي‬‫نفتي‬‫از‬‫حسابداري‬‫نفت‬‫و‬‫گاز‬-‫ادامه‬
•‫تعيين‬‫شاخص‬‫هاي‬‫مقايسه‬‫اي‬‫برمبناي‬‫بهاي‬‫تمام‬‫شده‬‫هريک‬‫از‬‫فعاليت‬‫ها‬‫جهت‬‫ا‬‫رزيابي‬
‫پيشنهاد‬‫هاي‬‫مالي‬‫و‬‫فراهم‬‫آوردن‬‫معيار‬‫هاي‬‫قابل‬‫اتكا‬‫براي‬‫تحليل‬‫برنامه‬‫هاي‬‫كار‬‫ي‬‫و‬
‫بودجه‬‫هاي‬‫سنواتي‬‫طرح‬‫هاي‬‫نفتي‬
•‫تدوين‬‫سيستم‬‫محاسبه‬‫پيشرفت‬‫مالي‬‫،كنترل‬‫هزينه‬‫ها‬‫و‬‫مديريت‬‫مالي‬‫بودج‬‫ه‬‫هاي‬‫سنواتي‬
‫پروژه‬‫ها‬(‫كه‬‫توسط‬‫اپراتور‬‫يا‬‫متصدي‬‫پروژه‬‫ها‬‫پيشنهاد‬‫مي‬‫شود‬)
6`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

7. ‫نفت‬ ‫صنعت‬
‫صنعت‬‫نفت‬،‫مجموعه‬‫اي‬‫از‬‫يكسري‬‫فعاليت‬‫هاي‬‫متوالي‬‫ومرتبط‬‫با‬‫يكديگر‬‫اس‬‫ت‬.‫ازجمله‬
‫مهمترين‬‫فعاليت‬‫هاي‬‫اين‬‫صنعت‬‫موارد‬‫زير‬‫را‬‫دربرمي‬‫گيرد‬:
‫جستجو‬‫و‬‫اكتشاف‬(‫ذخاير‬‫هيدروكربني‬)
‫توسعه‬‫ميادين‬‫و‬‫آماده‬‫سازي‬‫آنها‬‫براي‬‫توليد‬
‫توليد‬‫نفت‬‫و‬‫گاز‬(‫و‬‫مشتقات‬‫همراه‬)
‫حمل‬‫و‬‫نقل‬‫يا‬‫انتقال‬‫نفت‬‫و‬‫گاز‬
‫بازاريابي‬
‫تصفيه‬‫و‬‫پااليش‬‫نفت‬‫خام‬
7`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

8. ‫صنعت‬‫نفت‬‫و‬‫گاز‬‫داراي‬‫خصايص‬‫منحصر‬‫بفرد‬‫زيادي‬‫است‬:
-‫تراكم‬‫باالي‬‫سرمايه‬
-‫سطح‬‫باالي‬‫خطر‬(‫‌هاي‬‫ک‬‫ريس‬‫باال‬‫و‬‫احتمال‬‫پائين‬‫كشف‬‫ذخاير‬‫تجاري‬):‫‌ها‬‫ک‬‫ريس‬‫و‬‫‌هاي‬‫ه‬‫هزين‬‫بسيار‬
‫باال‬‫اغلب‬‫به‬‫انجام‬‫عمليات‬‫مشترك‬‫منتهي‬‫‌شود‬‫ي‬‫م‬.
-‫ارزش‬‫ذخاير‬‫زير‬‫زميني‬(‫كه‬‫مبين‬‫ارزش‬‫اقتصادي‬‫عمده‬‫يک‬‫شركت‬‫نفتي‬‫است‬)‫با‬‫اطمين‬‫ان‬‫كافي‬
‫قابليت‬‫ارزيابي‬‫جهت‬‫ثبت‬‫در‬‫ترازنامه‬‫شركت‬‫را‬‫دارا‬‫‌باشد‬‫ي‬‫نم‬.
-‫كشف‬‫ذخاير‬‫جديد‬(‫كه‬‫با‬‫اطمينان‬‫كافي‬‫قابل‬‫تقويم‬‫و‬‫ثبت‬‫شدن‬‫در‬‫دفاتر‬‫و‬‫صورتهاي‬‫م‬‫الي‬‫نيستند‬)
‫يک‬‫پارامتر‬‫عمده‬‫و‬‫تعيين‬‫كننده‬‫در‬‫ميزان‬‫درآمد‬‫قابل‬‫تحصيل‬‫آتي‬‫بشمار‬‫‌روند‬‫ي‬‫م‬.
-‫اغلب‬‫فاصله‬‫زماني‬‫زيادي‬‫بين‬‫مراحل‬‫اخذ‬‫مجوز‬‫و‬‫‌هاي‬‫ه‬‫پروان‬‫الزم‬‫و‬‫توليد‬‫غائي‬‫ذخاير‬‫وجود‬‫دار‬‫د‬.
-‫روابط‬‫جايگزيني‬‫پيچيده‬‫مخارج‬‫سرمايه‬‫اي‬‫و‬‫عملياتي‬
-‫فاصله‬‫بلند‬‫مدت‬‫معين‬‫پيش‬‫از‬‫انكه‬‫بازگشت‬‫سرمايه‬‫تحصيل‬‫گردد‬
-‫فقدان‬‫همبستگي‬‫بين‬‫اندازه‬‫مخارج‬‫و‬‫ارزش‬‫ذخاير‬‫كشف‬‫شده‬
-‫قوانين‬‫پيچيده‬‫مالياتي‬
-‫سطح‬‫رقابت‬‫باال‬
-‫ساختار‬‫صنعتي‬‫پيچيده‬
8`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

9. ‫كاني‬ ‫صنايع‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫اهداف‬:
‌‫استخراج‬(‫و‌بهره‌برداري‬‌)‌‫كردن‌ازمنابع‌طبيعي‬
‫باالبردن‌درآمد‌دولت‌و‌دستگاه‌حكومتي‬
‫ورود‌به‌بازار‌داد‌و‌ستد‌منابع‌استخراج‌شده‬
‫تامين‌خوراك‌براي‌صنايع‌انرژي‌،صنايع‌پااليشي‌و‌پتروشيمي‌و‌ساير‌صنايع‌م‬‌‫صرف‌كننده‬
‌‫فرآورده‌ها‌و‌مشتقات‌منابع‌كاني‬
‌‫آماده‌سازي‌و‌ايجاد‌الزامات‌الزم‌براي‌بهره‌مند‌كردن‌انسان‌ها‬(‫و‌بطور‌خاص‌مردمان‌كشور‬)
‫از‌منافع‌ذخاير‌كاني‌ازطريق‌عرضه‌انرژي‌يا‌درشكل‌عرضه‌محصوالت‌متنوع‌و‌مورد‌ني‬‫از‬‌‌‫جامعه‬
‌‫باالبردن‌استاندارد‌زندگي‬(‫و‌سطح‌رفاهي‌وآسايش‬‌)‫مردم‌كشور‬
9`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

10. ‫المللي‬ ‫بین‬ ‫نفتي‬ ‫هاي‬ ‫شركت‬
‫شركت‌هاي‌نفتي‌وگازي،‌شركت‌هايي‌هستند‌كه‌در‌يكي‌از‌پيشه‌هاي‌زير‌فعاليت‌دارن‬‌‫د‬:
-‫اكتشاف،توسعه‌و‌توليد‬
-‫حمل‌و‌نقل‬
-‫پااليش‬
-‌‫بازاريابي‌،توزيع‌و‌فروش‌توليدات‌هيدروكربني‬
-‌‫پتروشيمي‬
‫فعاليت‌هاي‌صنعت‌نفت‌در‌سه‌بخش‌باال‌دستي‌،ميان‌دستي‌و‌پائين‌دستي‌طبقه‌مي‬‫گردد‬:
‫بخش‌باال‌دستي‌شامل‌كليه‌فعاليت‌هاي‌ضروري‌براي‌كشف‌ذخاير‌هيدروكربني‌و‌اس‬‌‫تخراج‌يا‌باال‬
‫آوردن‌آنها‌به‌سطح‌زمين‌مي‌شود‬.
‫بخش‌ميان‌دستي‌شامل‌كليه‌فعاليت‌هاي‌مرتبط‌با‌حمل‌و‌نقل‬(‫ازطريق‌خط‌لوله،‌ريل‬‌‌‫،‌بارج،‌تانكر‬
‫نفتي‌‌وكاميون‬‌)‫،‌ذخيره‌سازي‌و‌بازاريابي‌عمده‌فروش‌نفت‌يا‌محصوالت‌پااليشي‌مي‬‫گردد‬.
‫بخش‌پائين‌دستي‌به‌عمليات‌پااليش‌و‌بازاريابي‌محصوالت‌و‌مشتقات‌نفتي‌مي‌پ‬‫ردازد‬.
10`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

11. ‫مالي‬ ‫حسابداري‬Financial Accounting
‫اصطالح‬‫حسابداري‬‫مالي‬‫به‬‫فرآيند‬:
‫الف‬)‫اندازه‬‫گيري‬‫و‬‫ثبت‬‫نمودن‬‫فعاليت‬‫هاي‬‫اقتصادي‬‫يک‬‫بنگاه‬‫كسب‬‫و‬‫كار‬
‫ب‬)‫برقرارنمودن‬‫ارتباط‬‫اطالعاتي‬‫با‬‫اشخاص‬‫استفاده‬‫كننده‬‫در‬‫خارج‬‫از‬‫آن‬‫بنگاه‬‫از‬‫اطالعات‬‫تهي‬‫ه‬،‫شده‬
‫اشاره‬‫دارد‬.
‫طبق‬‫نظر‬‫هيات‬‫استاندارد‬‫مالي‬،‫برآيند‬‫حسابداري‬‫مالي‬‫تهيه‬‫و‬‫دردسترس‬‫قراردادن‬‫اطالعات‬‫برا‬‫ي‬‫استفاده‬
‫اشخاصي‬‫است‬‫كه‬‫درباره‬‫بنگاه‬‫اقتصادي‬‫و‬‫سرمايه‬‫گذاري‬‫در‬(‫ويا‬‫اخذ‬‫وام‬‫هايي‬‫براي‬)‫موسسه‬‫تجاري‬
‫تصميمات‬‫اقتصادي‬‫مي‬‫گيرند‬.
‫سيستم‬‫حسابداري‬‫عمومي‬:
‫يک‬‫سيستم‬‫حسابداي‬,‫روش‬‫ها‬‫و‬‫دستورعمل‬‫هايي‬‫است‬‫براي‬‫جمع‬‫آوري‬,‫طبقه‬‫بندي‬,‫تلخي‬‫ص‬
‫وگزارش‬‫دهي‬‫اطالعات‬‫عملياتي‬‫و‬‫وضعيت‬‫مالي‬‫يک‬‫كسب‬‫و‬‫كار‬
‫به‬‫موازات‬‫رشد‬‫وتغييرات‬‫يک‬‫بنگاه‬‫تجاري‬,‫سيستم‬‫حسابداري‬‫آن‬‫نيزدرفرايند‬‫سه‬‫مرحله‬‫ا‬‫ي‬‫زير‬‫تغيير‬‫مي‬
‫كند‬:
‫مرحله‬‫ا‬:‫تحليل‬‫نيازهاي‬‫اطالعاتي‬‫كاربر‬
‫مرحله‬2:‫طراحي‬‫آن‬‫سيستم‬‫با‬‫هدف‬‫تامين‬‫نيازهاي‬‫كاربر‬
‫مرحله‬3:‫اجراي‬‫سيستم‬‫مورد‬‫نظر‬
11`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

12. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬–‫نمودار‬(‫چارت‬)‫ها‬ ‫حساب‬
‫نمودار‬‫يا‬‫شماي‬‫عملياتي‬‫حساب‬‫ها‬(chart of accounts),‫يک‬‫فهرست‬‫تفضيلي‬‫ازكليه‬‫حساب‬‫ها‬‫ي‬‫ا‬
‫مراكزثبت‬‫هاي‬‫هرداد‬‫وستد‬‫تجاري‬‫دريک‬‫سازمان‬‫است‬.
‫ازاين‬‫نموداربراي‬‫پيگيري‬‫و‬‫ردگيري‬(to keep track of)‫درآمد‬‫ها‬‫وهزينه‬‫هاي‬‫يک‬‫سازمان‬‫استفاده‬
‫مي‬‫شود‬.‫به‬‫هرحساب‬,‫يک‬‫شماره‬‫اختصاص‬‫داده‬‫مي‬‫شود‬‫و‬‫در‬‫يكي‬‫ازطبقات‬‫دارايي‬‫هاي‬‫خالص‬,‫داراي‬‫ي‬
‫ها‬,‫درآمد‬‫ها‬,‫بدهي‬‫ها‬‫وهزينه‬‫ها‬‫جاي‬‫مي‬‫گيرد‬.‫دستورعمل‬‫استاندارد‬‫براي‬‫دسته‬‫بندي‬‫هاي‬‫حسابدار‬‫ي‬
‫در‬‫نمودار‬‫حساب‬‫ها‬‫به‬‫قرارزيراست‬:
‫ها‬ ‫دارايي‬
‫ها‬ ‫بدهي‬
‫خالص‬ ‫هاي‬ ‫دارايي‬(‫داراي‬ ‫از‬ ‫مالي‬ ‫تعهدات‬ ‫ازكسر‬ ‫پس‬ ‫باقیمانده‬ ‫مبلغ‬ ‫يا‬ ‫مانده‬‫ها‬ ‫ي‬)
‫نمودارحساب‌ها‌بايد‌با‌دسته‌بندي‌هاي‌حسابداري‌دربودجه‌به‌نحوي‌مرتبط‌گردد‌كه‌بتوان‌ب‬‌‌‫راحتي‌آنها‌را‬
‫مقايسه‌و‌تطبيق‌داد‬.‫نمودارهاي‌جداگانه‌اي‌نيزمي‌تواند‌براي‌برنامه‌هاي‌مجزا‌نگهداري‌كرد‌يا‌ب‬‌‌‫ا‌نمودار‬
‫حساب‌ها‌تلفيق‌نمود‬.
‫بهتراست‌نمودارحساب‌ها‌تا‌حد‌ممكن‌بصورت‌ساده‌طراحي‌و‌نگهداري‌شوند‌و‌حسب‌ضرورت‌و‌ني‬‌‌‫ازدر‬
‫طول‌زمان‌اصالح‌گردند‬.
12`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

13. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬-‫تعهدي‬ ‫و‬ ‫نقدي‬ ‫هاي‬ ‫پايه‬
‫قبل‬‫ازبررسي‬‫نمودن‬‫عناصريک‬‫سيستم‬‫حسابداري‬,‫يک‬‫سازمان‬‫بايد‬‫نخست‬‫تصمي‬‫م‬‫بگيرد‬‫كه‬‫آيا‬
‫بايد‬‫سيستم‬‫بر‬‫پايه‬‫نقدي‬‫بنا‬‫شوديا‬‫برپايه‬‫تعهدي‬.
‫درسيستم‬‫بناشده‬‫برپايه‬‫نقدي‬,‫درآمدها‬‫تنها‬‫زماني‬‫ثبت‬‫مي‬‫شوند‬‫كه‬‫وصول‬(‫دري‬‫افت‬)‫شوند‬
‫ومخارج‬‫نيززماني‬‫ثبت‬‫مي‬‫شوند‬‫كه‬‫پرداخت‬‫انجام‬‫شده‬‫باشند‬
‫برعكس‬,‫دريک‬‫سيستم‬‫بناشده‬‫بر‬‫پايه‬‫تعهدي‬,‫درآمد‬‫ها‬‫ومخارج‬‫زمانيكه‬‫محقق‬‫يا‬‫تعه‬‫د‬‫مي‬،‫شوند‬
‫صرف‬‫نظر‬‫ازاينكه‬‫عمال‬‫پولي‬‫رد‬‫وبدل‬‫شده‬،‫باشد‬‫ثبت‬‫مي‬‫گردند‬.
‫كتابچه‬‫راهنما‬(‫دستي‬)‫سيستم‬:
‫درك‬‫يک‬‫سيستم‬‫حسابداري‬‫دستي‬‫درتشخيص‬‫و‬‫تعيين‬‫كردن‬‫روابط‬‫بين‬‫داده‬‫هاي‬‫حسابداري‬
‫و‬‫گزارش‬‫ها‬‫بسيار‬‫مفيد‬‫است‬.
‫وقتي‬‫يک‬‫كسب‬‫و‬‫كاربه‬‫معامالت‬‫مشابه‬‫بسيار‬‫زيادي‬‫مي‬‫پردازد‬,‫تنها‬‫استفاده‬‫كر‬‫دن‬‫از‬
‫دفترروزنامه‬(‫دو‬‫ستوني‬)‫ناكارمد‬‫و‬‫غير‬‫عملي‬‫است‬.‫درچنين‬‫مواقعي‬,‫دفاتر‬‫معين‬‫و‬‫ر‬‫وزنامه‬‫ويژه‬
‫بسيار‬‫مفيد‬‫مي‬‫باشد‬.
‫روش‬‫هاي‬‫پردازش‬‫ابزاري‬‫است‬‫كه‬‫بواسطه‬‫آنها‬‫سيستم‬‫حسابدراي‬‫اطالعات‬‫حسابداري‬‫ر‬‫ا‬‫جمع‬
‫آوري‬,‫تخليص‬‫و‬‫گزارش‬‫مي‬‫كند‬.‫روش‬‫هاي‬‫مذكور‬‫ممكن‬‫است‬‫بصورت‬‫دستي‬‫و‬‫يا‬‫مك‬‫انيزه‬
(‫رايانه‬‫اي‬)‫باشند‬.
13`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

14. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬–‫عناصرسیستم‬ ‫ساير‬
‫دفاتر‬‫روزنامه‬:‫دفتر‬‫روزنامه‬,‫ركورد‬‫يا‬‫سابقه‬‫كليه‬‫معامالت‬‫را‬‫بترتيب‬‫زماني‬‫وقوع‬‫آ‬‫نها‬‫نشان‬‫مي‬
‫دهد‬.‫هرثبت‬‫دردفتر‬‫روزنامه‬‫بايد‬‫دربرگيرنده‬‫شماره‬‫حساب‬‫و‬‫شرح‬‫خالصه‬‫اي‬‫از‬‫معامله‬‫مورد‬‫ن‬‫ظر‬
‫باشد‬.‫دفتر‬‫روزنامه‬‫داراي‬‫ستون‬‫هايي‬‫براي‬‫درج‬‫شماره‬‫سند‬‫حسابداري‬،،‫تاريخ‬،‫شرح‬‫مبلغ‬
‫بدهكاروبستانكار‬‫هررويداد‬‫مالي‬‫است‬.‫دفتر‬‫روزنامه‬‫مانده‬‫يک‬‫حساب‬‫رانشان‬‫نمي‬‫دهد‬‫لذا‬‫د‬‫رتهيه‬
‫صورت‬‫هاي‬‫مالي‬‫مورد‬‫استفاده‬‫قرار‬‫نمي‬‫گيرد‬.(‫فرمت‬‫زير‬‫را‬‫مالحظه‬‫كنيد‬.)
‫دفتر‌روزنامه‌خود‌بر‌دو‌نوع‌است‬:
‌‫دفتر‌روزنامه‌عمومي‬‫كه‌كليه‌معامالت‌و‌رويدادهاي‌مالي‌در‌آن‌ثبت‌مي‌شود‬.
‌‫دفتر‌روزنامه‌اختصاصي‬‫كه‌فقط‌يک‌نوع‌خاص‌از‌معامالت‌در‌آن‌ثبت‌ميشود‬‌.‫مثل‌دفتر‬‌‌‫روزنامه‬
‫خريد،‌دفتر‌روزنامه‌فروش،‌دفتر‌روزنامه‌پرداخت‌هاي‌نقدي‌و‌دفتر‌روزنامه‌دريافت‌هاي‌نقد‬‫ي‬.
14`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

15. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬-‫سیستم‬ ‫سايرعناصر‬
‫دفتر‬‫كل‬:‫يک‬‫دفتر‬‫حسابداري‬‫است‬‫كه‬‫در‬‫آن‬‫كليه‬‫حساب‬‫هاي‬‫سازمان‬‫به‬‫تفكي‬‫ک‬‫درج‬‫و‬‫با‬
‫شماره‬‫گذاري‬,‫مترتب‬‫و‬‫سازماندهي‬‫شده‬‫اند‬.‫اين‬‫دفتر‬‫كليه‬‫معامالت‬‫درج‬‫شده‬‫درحساب‬‫ها‬
‫مربوط‬‫را‬‫براي‬‫يک‬‫دوره‬‫زماني‬‫معين‬‫فهرست‬‫مي‬‫كند‬.‫اين‬‫دفتر‬‫دربرگيرنده‬‫توصي‬‫ف‬‫هاي‬
‫تفصيلي‬‫درج‬‫شده‬‫در‬‫نمودارحساب‬‫ها‬‫نمي‬‫باشد‬.‫درواقع‬,‫نمودار‬‫حساب‬‫ها‬‫بعنوان‬‫يک‬‫ن‬‫وع‬
‫جدول‬‫تشريح‬‫كننده‬‫محتويات‬‫دفتركل‬‫ايفا‬‫نقش‬‫مي‬‫كند‬.
‌‌‫لالم‬‫ل‬‫لام‌اق‬‫ل‬‫لود‌وتم‬‫ل‬‫لي‌ش‬‫ل‬‫له‌م‬‫ل‬‫لر‌گرفت‬‫ل‬‫له‌درنظ‬‫ل‬‫لفحه‌جداگان‬‫ل‬‫لک‌ص‬‫ل‬‫لاب،‌ي‬‫ل‬‫لر‌حس‬‫ل‬‫لل،براي‌ه‬‫ل‬‫دردفترك‬
‫بدهكاروبستانكارهرحساب‌درصفحه‌مربوط‌به‌خودش‌نوشته‌مي‌شود‬.
‫حساب‌هاي‌يک‌سازمان‌به‌تفكيک‌دردفتركل‌نگهداري‌مي‌شود‬.
15`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

16. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬–‫سیستم‬ ‫عناصر‬ ‫ساير‬
‫شمار‬‫زيادي‬‫از‬‫حسابهاي‬‫مجزا‬‫با‬‫مشخصه‬‫مشترك‬‫مي‬‫تواند‬‫در‬‫يک‬‫دفتر‬‫روزنامه‬‫جداگانه‬‫به‬‫نام‬‫دفتر‬
‫معين‬‫گروه‬‫بندي‬‫شوند‬.‫هردفتر‬‫معين‬‫كه‬‫بصورت‬‫يک‬‫حساب‬‫خالصه‬‫دردفتر‬‫كل‬‫نمايش‬‫داده‬‫مي‬‫شود‬
‫ودر‬‫نتيجه‬‫حساب‬‫مربوط‬‫دردفتر‬‫كل‬‫يک‬‫حساب‬‫كنترل‬‫تلقي‬‫مي‬‫شود‬.‫دوتا‬‫ازمتداول‬‫تري‬‫ن‬‫دفاترمعين‬
,‫دفترحساب‬‫هاي‬‫دريافتني‬‫و‬‫دفتر‬‫حساب‬‫هاي‬‫پرداختني‬‫نام‬‫دارد‬.
‫دفتر‬‫معين‬‫حساب‬‫هاي‬‫دريافتني‬‫يا‬‫دفتر‬‫معين‬‫مشتريان‬,‫فهرستي‬‫از‬‫حساب‬‫هاي‬‫مجز‬‫اي‬
‫هرمشتري‬‫به‬‫ترتيب‬‫الفبايي‬‫است‬.‫در‬‫واقع‬‫حساب‬‫كنترلي‬‫كه‬‫بدهي‬‫ها‬‫و‬‫بستانكاري‬‫هاي‬‫حساب‬
‫هاي‬‫مجزاي‬‫مشتريان‬‫را‬‫در‬‫دفتر‬‫كل‬‫تلخيص‬‫مي‬‫كند‬,‫حساب‬‫هاي‬‫دريافتني‬‫نام‬‫دارد‬.
‫دفتر‬‫معين‬‫حساب‬‫هاي‬‫پرداختني‬‫يا‬‫دفتر‬‫بستانكاران‬,‫فهرستي‬‫از‬‫حساب‬‫هاي‬‫مجزاي‬‫ب‬‫ستانكاران‬
‫به‬‫ترتيب‬‫الفبايي‬‫است‬.‫بنابراين‬‫حساب‬‫كنترلي‬‫مربوط‬‫دردفتر‬‫كل‬,‫حساب‬‫هاي‬‫پ‬‫رداختني‬‫مي‬‫باشد‬.
16`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

17. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬–‫سیستم‬ ‫عناصر‬ ‫ساير‬(‫دفاتراختصاصي‬)
‫يک‬‫روش‬”‫كاراتر‬“‫پردازش‬‫معامالت‬‫در‬‫يک‬‫سيستم‬‫دستي‬‫استفاده‬‫ازدفاتر‬‫روزنامه‬‫اختصاصي‬‫اس‬‫ت‬.
‫دفاتر‬‫اختصاصي‬‫براي‬‫ثبت‬‫كردن‬‫يک‬‫نوع‬‫معامله‬‫منفرد‬‫كه‬‫بكرات‬‫اتفاق‬‫مي‬‫افتد‬,‫مورد‬‫اس‬‫تفاده‬‫قرارمي‬
‫گيرد‬.
‫دفترروزنامه‬‫دوستوني‬‫اصلي‬(‫كه‬‫دفتر‬‫روزنامه‬‫كل‬‫يا‬‫به‬‫اختصار‬‫دفتر‬‫روزنامه‬‫ناميده‬‫مي‬‫شود‬,)‫م‬‫ي‬‫تواند‬‫براي‬
‫درج‬‫ثبت‬‫ها‬‫يي‬‫كه‬‫درهيچ‬‫يک‬‫از‬‫حساب‬‫هاي‬‫اختصاصي‬‫مناسبت‬‫ندارد‬‫يا‬‫فاقد‬‫سنخيت‬‫ماهوي‬‫با‬‫م‬‫وضوع‬
‫هريک‬‫از‬‫حساب‬‫هاي‬‫اختصاصي‬‫است‬,‫مورد‬‫استفاده‬‫قرارگيرد‬.
‌‌‫ارائه‌خدمات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دفتر‌روزنامه‌درآمد‬
‌‫وصول‌وجه‬
‫نقد‌ازهرمنبعي‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دفترروزنامه‌وصولي‌هاي‌نقدي‬
‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‫خريد‌اقالم‬
‫مختلف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دفتر‌روزنامه‌خريد‬
‫پرداخت‌نقدي‬
‌‫به‌هرمنظوري‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دفتر‌روزنامه‌پرداخت‌هاي‌نقدي‬
‫در‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫ثبت‬
‫در‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫ثبت‬
‫در‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫ثبت‬
‫در‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫ثبت‬
17`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

18. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬-‫سیستم‬ ‫عناصر‬ ‫ساير‬(‫دفاتراختصاصي‬)
‫ژورنال‬(‫دفترروزنامه‬)‫درآمد‬‫براي‬‫ثبت‬‫كردن‬‫كارمزد‬‫ها‬‫و‬‫عوايد‬‫كسب‬‫شده‬‫در‬‫حساب‬‫ب‬‫كار‬
‫مي‬‫رود‬.‫وقتي‬‫كه‬‫شركت‬‫يک‬‫صورت‬‫حساب‬‫يا‬‫صورت‬‫وضعيت‬‫و‬‫يا‬‫فاكتور‬‫فروش‬‫را‬‫براي‬
‫مشتري‬‫مي‬‫فرستد‬,‫معموال‬‫درآمدها‬‫در‬‫دفتر‬‫رورنامه‬‫درآمد‬‫ثبت‬‫مي‬‫شود‬.‫هرصورت‬‫حسا‬‫ب‬‫يا‬
‫فاكتورفروش‬‫جهت‬‫سهولت‬‫دسترسي‬‫آتي‬‫به‬‫ترتيب‬‫شماره‬‫گذاري‬‫مي‬‫شود‬
‫كليه‬‫معامالتي‬‫كه‬‫به‬‫وصول‬‫وجه‬‫نقد‬‫منتهي‬‫مي‬‫شود‬‫در‬‫دفترروزنامه‬‫دريافتي‬‫هاي‬‫نقدي‬
‫ثبت‬‫مي‬‫گردد‬.‫انواع‬‫معامالت‬‫منتهي‬‫به‬‫اخذ‬‫وجه‬‫نقد‬‫و‬‫تعدد‬‫آنها‬,‫عناوين‬‫ستون‬‫هاي‬‫ديگررا‬
‫تعيين‬‫مي‬‫كند‬.‫براي‬‫مثال‬,‫اگر‬‫يک‬‫كسب‬‫و‬‫كاربه‬‫تواتر‬‫از‬‫مشتريان‬‫وجه‬‫نقد‬‫د‬‫ريافت‬‫نمايد‬,
‫ستون‬‫حساب‬‫هاي‬‫دريافتني‬‫ايجاد‬‫مي‬‫گردد‬.‫اخذ‬‫وجه‬‫نقد‬‫ازبابت‬‫معامالت‬‫غير‬‫معمول‬‫و‬
‫موردي‬‫بطورجداگانه‬‫در‬‫ساير‬‫حساب‬‫هاي‬‫ستون‬‫دريافتي‬‫ها‬‫ثبت‬‫مي‬‫شود‬
‫پس‬‫ازانجام‬‫كليه‬‫ثبت‬‫ها‬‫درهرماه‬‫بايد‬‫حاصلجمع‬‫حساب‬‫ها‬‫دردفترمعين‬‫حساب‬‫هاي‬
‫دريافتني‬‫با‬‫مانده‬‫حساب‬‫كنترل‬‫حساب‬‫هاي‬‫دريافتني‬‫دردفتركل‬‫برابر‬‫شود‬.
18`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

19. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬-‫سیستم‬ ‫سايرعناصر‬(‫دفاتراختصاصي‬)
‫دفتر‬‫روزنامه‬‫خريد‬‫براي‬‫ثبت‬‫و‬‫به‬‫حساب‬‫منظورنمودن‬‫كليه‬‫خريد‬‫ها‬‫طراحي‬‫شده‬
‫است‬.‫هرورودي‬‫ثبت‬‫شده‬‫دفترروزنامه‬‫خريد‬‫با‬‫ثبت‬‫يک‬‫مبلغ‬‫بستانكاري‬‫درستون‬‫بستانكار‬
‫حساب‬‫هاي‬‫پرداختني‬‫مربوط‬‫مي‬‫شود‬.‫اكثراقالم‬‫خريداري‬‫شده‬‫اغلب‬‫عناوين‬‫سايرس‬‫تون‬‫ها‬‫را‬
‫تعيين‬‫مي‬‫كند‬‫براي‬‫مثال‬,‫اگر‬‫خريد‬‫لوازم‬‫بطور‬‫بكرات‬‫انجام‬‫شود‬,‫ستون‬‫بدهكار‬‫ل‬‫وازم‬‫ايجاد‬
‫مي‬‫گردد‬.‫اقالم‬‫خريداري‬‫شده‬‫ي‬‫موردي‬‫كه‬‫بكرات‬‫انجام‬‫نمي‬‫شود‬,‫درساير‬‫حساب‬‫هاي‬
‫ستون‬‫بدهكار‬‫بطور‬‫جداگانه‬‫ثبت‬‫مي‬‫گردد‬.
‫كليه‬‫معامالت‬‫مرتبط‬‫با‬‫پرداخت‬‫نقدي‬‫در‬‫دفتر‬‫روزنامه‬‫پرداخت‬‫هاي‬‫نقدي‬‫ثبت‬
‫مي‬‫شود‬.‫هرورودي‬‫ثبت‬‫شده‬‫دردفترروزنامه‬‫پرداخت‬‫هاي‬‫نقدي‬‫با‬‫يک‬‫مانده‬‫بستانكا‬‫ري‬
‫درستون‬‫بستانكارمربوط‬‫مي‬‫شود‬.‫انواع‬‫معامالتي‬‫درآنها‬‫وجه‬‫نقد‬‫پرداخت‬‫مي‬‫شود‬‫و‬‫ن‬‫حوه‬‫انجام‬
‫آنها‬,‫عناوين‬‫ساير‬‫ستون‬‫ها‬‫را‬‫تعيين‬‫مي‬‫كند‬.‫براي‬‫مثال‬,‫اگر‬‫پرداخت‬‫نقدي‬‫به‬‫بس‬‫تانكاران‬
‫طرف‬‫حساب‬‫بكرات‬‫صورت‬‫گيرد‬,‫ستون‬‫حساب‬‫هاي‬‫پرداختني‬‫ايجاد‬‫مي‬‫گردد‬.‫پرداخت‬‫ن‬‫قدي‬
‫موردي‬‫وغيرمعمول‬‫بطور‬‫جداگانه‬‫درستون‬‫بدهي‬‫ساير‬‫حساب‬‫ها‬‫ليست‬‫مي‬‫گردد‬.
19`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

20. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬-‫عناصرسیستم‬ ‫ساير‬
‫دفتر‬‫چک‬:‫پرداخت‬‫هاي‬‫نقدي‬‫مربوط‬‫به‬‫اكثرمعامالت‬‫سازمان‬‫ها‬‫ازطريق‬‫چک‬‫ان‬‫جام‬
‫مي‬‫گيرد‬.‫رسيد‬‫چک‬‫ها‬‫اخذ‬‫و‬‫در‬‫دفتر‬‫چک‬‫ثبت‬‫مي‬‫شوند‬.
‫كتابچه‬‫راهنماي‬‫دستورعمل‬‫هاي‬‫حسابداري‬:‫دستورعمل‬‫هاي‬‫حسابداري‬
‫براي‬‫هرسازماني‬‫از‬‫اهميت‬‫بااليي‬‫برخودار‬‫است‬.‫اين‬‫دستورعمل‬‫ها‬‫دربرگيرنده‬‫ك‬‫ليه‬
‫رويه‬‫ها‬‫و‬‫روش‬‫هاي‬‫مالي‬‫يک‬‫سازمان‬‫است‬‫و‬‫بايد‬‫درزمان‬‫حيات‬‫آن‬‫سازمان‬‫به‬
‫روزرساني‬‫شده‬‫و‬‫نگهداري‬‫گردد‬.
20`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

21. ‫عمومي‬ ‫حسابداري‬ ‫سیستم‬-‫حسابداري‬ ‫چرخه‬
‫ترازنامه‬‫آزمايشي‬:‫صحت‬‫موازنه‬‫مانده‬‫هاي‬‫دفتر‬‫كل‬‫را‬‫نشان‬‫مي‬‫دهد‬(‫يعني‬‫براي‬‫حصول‬‫اط‬‫مینان‬‫از‬
‫تساوي‬‫بدهي‬‫ها‬‫و‬‫بستانکاري‬‫ها‬‫بکار‬‫مي‬‫رود‬).‫درصورت‬‫برابري‬‫دوستون‬‫بدهكارو‬‫بستانكار‬‫مي‬‫ت‬‫وان‬‫به‬‫اين‬
‫نتيجه‬‫رسيد‬‫كه‬‫كليه‬‫اسناد‬‫حسابداري‬‫تراز‬(‫وبطوركامل‬‫در‬‫دفتر‬‫كل‬‫ثبت‬‫شده‬)‫است‬.‫ساده‬‫ترين‬‫شكل‬‫ت‬‫راز‬‫آزمايشي‬,‫تراز‬‫دو‬
‫ستوني‬‫است‬‫كه‬‫درآن‬‫مانده‬‫تمام‬‫حساب‬‫هاي‬‫دفتر‬‫كل‬‫دردو‬‫ستون‬‫بدهكاروبستانكارزيرهم‬‫ثبت‬‫مي‬‫شوند‬.‫د‬‫رواقع‬
,‫ترازآزمايشي‬,‫فهرستي‬‫ازنام‬‫ومانده‬‫حسابهاي‬‫دفتر‬‫كل‬‫مي‬‫باشد‬‫وبه‬‫عنوان‬‫مبنايي‬‫براي‬‫تهيه‬‫صورت‬‫هاي‬‫م‬‫الي‬‫مورد‬
‫استفاده‬‫قرار‬‫مي‬‫گيرد‬.‫درسيستم‬‫حسابداري‬‫دستي‬‫بايددرپايان‬‫هرماه‬‫ترازازمايشي‬‫را‬‫تكميل‬‫كرد‬.‫درسيس‬‫تم‬‫حسابداري‬‫رايانه‬
‫اي‬,‫ترازازمايشي‬‫پس‬‫از‬‫ثبت‬‫هر‬‫معامله‬‫بطور‬‫خود‬‫كار‬‫به‬‫روز‬‫مي‬‫گردد‬.
‫نمونه‬‫ترازآزمايشي‬‫چهار‬‫ستوني‬‫نمونه‬‫ترازآزمايشي‬‫دوستوني‬
‫بانکي‬ ‫مغايرت‬ ‫صورت‬:‫براي‌حصول‌اطمينان‌از‌موازنه‌مانده‌محاسبه‌شده‌دفاترو‬‌‫مانده‬
‫اعالم‌شده‌در‌گزارش‌يا‌صورت‌حساب‌بانک‌تهيه‌مي‌شود‬‌‌.
21`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

22. ‫عمومي‬ ‫حسابدراي‬ ‫سیستم‬-‫دهي‬ ‫گزارش‬ ‫و‬ ‫سازي‬ ‫مستند‬
‫نگهداري‬‫صورت‬‫حساب‬‫ها‬,‫فاكتور‬‫هاي‬‫فروش‬,‫صورت‬‫وضعيت‬‫ها‬‫و‬‫ساير‬‫اسناد‬‫و‬‫مدارك‬‫اداري‬‫و‬
‫مالي‬‫و‬‫متعاقبا‬‫تهيه‬‫و‬‫تنظيم‬‫صحيح‬‫نمودارحساب‬‫ها‬,‫دفتر‬‫كل‬,‫دفاتر‬‫روزنامه‬,‫حساب‬‫ه‬‫اي‬‫حقوق‬
‫ها‬‫ودستمزدها‬‫وهمينطور‬‫تدوين‬‫دستورعمل‬‫هاي‬‫مالي‬‫جهت‬‫مستند‬‫سازي‬‫فعاليت‬‫هاي‬‫مالي‬‫د‬‫ريک‬
‫سازمان‬‫ازاهميت‬‫زيادي‬‫برخوداراست‬.
‫ترازنامه‬/‫صورت‬‫وضعیت‬‫مالي‬:‫درپايان‬‫هرسال‬‫مالي‬‫تهيه‬‫مي‬‫شود‬‫و‬‫دارايي‬‫هاي‬‫س‬‫ازمان‬
(‫دارايي‬‫هاي‬،‫جاري‬‫دارايي‬‫هاي‬‫ثابت‬‫و‬‫خالص‬)‫و‬‫بدهي‬‫ها‬(‫بدهي‬‫هاي‬‫جاري‬‫و‬‫بلند‬‫مدت‬)‫و‬
‫حقوق‬‫صاحبان‬‫سهام‬‫را‬‫فهرست‬‫مي‬‫كند‬.
‫صورت‬‫حساب‬‫سودوزيان‬:‫درآمد‬‫ها‬,‫هزينه‬‫هاي‬‫و‬‫تغيير‬‫دردارايي‬‫هاي‬‫خالص‬‫يک‬‫سازمان‬‫ر‬‫ا‬
‫طي‬‫يک‬‫سال‬‫مالي‬‫گزارش‬‫مي‬‫كندوسود‬‫يا‬‫زيان‬‫كسب‬‫شده‬‫آن‬‫سازمان‬‫را‬‫مشخص‬‫مي‬‫سا‬‫زد‬.
‫گزارش‬‫گردش‬‫پول‬‫نقد‬(‫صورت‬‫جريان‬‫وجوه‬‫نقد‬):‫اطالعات‬‫مربوط‬‫به‬‫جريان‬‫ورودي‬‫و‬
‫خروجي‬‫وجوه‬‫نقدي‬‫به‬‫يک‬‫سازمان‬‫رانشان‬‫مي‬‫دهد‬.
‫گزارش‬‫مالیاتي‬
22`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

23. ‫حسابداري‬‫مالي‬‫در‬‫شركت‬‫هاي‬‫نفتي‬
‫يک‬‫شركت‬‫نفتي‬‫ضمن‬‫رعايت‬‫كليه‬‫استانداردهاي‬‫حسابداري‬‫متنوع‬‫مرتبط‬‫ب‬‫ه‬‫فعاليت‬
‫هاي‬‫خود‬‫،ملزم‬‫به‬‫پيروي‬‫كردن‬‫از‬‫استاندارد‬‫هاي‬‫حسابداري‬‫خاص‬‫صنايع‬‫مختلف‬‫ا‬‫ست‬.
‫اين‬،‫نكته‬،‫آشكارا‬‫اختالفات‬‫و‬‫تنوع‬‫قابل‬‫مالحظه‬‫ايي‬‫رادر‬‫سيستم‬‫هاي‬‫مالي‬‫و‬‫حسابداري‬
‫شركت‬‫هاي‬‫نفتي‬‫ايجاد‬‫مي‬‫كند‬.
‫از‬‫طرف‬‫ديگر‬‫شركت‬‫هاي‬‫نفتي‬‫بين‬‫المللي‬‫ناگزيرند‬‫استانداردهاي‬‫حسابداري‬‫كشور‬‫هايي‬
‫كه‬‫با‬‫انها‬‫معامالتي‬‫را‬‫انجام‬‫مي‬،‫دهند‬‫بپذيرند‬‫و‬‫اين‬‫الزام‬‫نيز‬‫پيچيدگي‬‫عملي‬‫ات‬‫مالي‬‫و‬
‫حسابدراي‬‫آنها‬‫را‬‫افزايش‬‫مي‬‫دهد‬.
23`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

24. ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫درحسابداري‬ ‫المللي‬ ‫بین‬ ‫حسابداري‬ ‫هاي‬ ‫استاندارد‬
‫در‬‫حال‬‫حاضر‬‫‌ترين‬‫م‬‫مه‬‫منابع‬‫بنام‬‫براي‬‫استانداردهاي‬‫حسابداري‬‫نفت‬‫و‬‫گاز‬‫استاندارده‬‫اي‬‫رايج‬
‫در‬‫اياالت‬‫متحده‬‫امريكا‬‫و‬‫انگليس‬‫‌باشند‬‫ي‬‫م‬‫كه‬‫در‬‫اصطالح‬"‫استانداردهاي‬‫بطورعموم‬‫ي‬‫پذيرفته‬
‫شده‬“‫است‬.
24`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

25. ‫هیدروكربني‬ ‫ذخاير‬ ‫كشف‬
‫تاثیرگذارترين‬‫واقعه‬‫در‬‫صورت‬‫هاي‬‫مالي‬‫شركت‬‫هاي‬‫نفتي‬‫بين‬‫المللي‬‫نف‬،‫تي‬‫كشف‬
‫ذخاير‬‫هيدروكربني‬‫است‬.‫مقادير‬‫تخمين‬‫زده‬‫شده‬‫هيدروكربن‬‫هاي‬‫موجود‬‫درذخايرمورد‬‫ب‬‫حث‬
‫درحسابداري‬‫نفت‬‫و‬‫گاز‬‫بصورت‬‫داده‬‫هاي‬‫قابل‬‫اتكا‬‫ء‬‫مورد‬‫استفاده‬‫قرار‬‫مي‬‫گيرند‬.
‫درتدوين‬‫استاندارد‬‫هاي‬‫حسابداري‬،‫حسابداران‬‫خبره‬‫نفتي‬‫ناگزير‬‫به‬‫تعريف‬‫كردن‬‫ذخايري‬‫است‬
‫كه‬‫بطور‬‫قطعي‬‫مورد‬‫بهره‬‫برداري‬‫قرارمي‬‫گيرند‬‫و‬‫يا‬‫كشف‬‫مي‬‫گردند‬.‫در‬‫هر‬‫دو‬‫استان‬‫داردهاي‬
‫اياالت‬‫متحده‬‫امريكا‬‫و‬‫انگلستان،تعاريف‬‫ذخاير‬‫و‬‫الزامات‬‫يا‬‫دستور‬‫عمل‬‫هاي‬‫راهنما‬‫ب‬‫راي‬
‫مخازني‬‫كه‬‫مي‬‫تواند‬‫توسط‬‫شركت‬‫نفتي‬‫مورد‬‫بهره‬‫برداري‬‫قرارگيرد‬‫و‬‫نحوه‬‫گزارش‬‫گري‬
‫اطالعات‬‫آنها‬‫ارائه‬‫شده‬‫است‬.
25`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

26. ‫ها‬ ‫پروژه‬ ‫حسابداري‬
‫حسابداري‬‫پروژه‬‫ها‬‫كه‬‫گاها‬‫حسابداري‬‫بهاي‬‫تمام‬‫شده‬‫كار‬‫ناميده‬‫مي‬،‫شود‬‫رويه‬‫تهي‬‫ه‬‫و‬
‫تنظيم‬‫آن‬‫دسته‬‫از‬‫گزارش‬‫هاي‬‫مالي‬‫است‬‫كه‬‫بطور‬‫خاص‬‫با‬‫هدف‬‫تعيين‬‫مسير‬(‫يا‬‫ر‬‫وند‬)
‫پيشرفت‬‫مالي‬‫پروژه‬‫ها‬(‫جهت‬‫استفاده‬‫و‬‫بهره‬‫برداري‬‫سازمان‬‫مديريت‬‫پروژه‬)‫طراحي‬
‫مي‬‫گردد‬.
‫در‬‫حسابداري‬‫پروژه‬‫هاي‬‫سرمايه‬‫گذاري‬‫در‬‫ميادين‬‫هيدروكربني‬،‫نخست‬،‫مباحث‬‫مرت‬‫بط‬‫با‬
‫طراحي‬‫سازمان‬‫اجرايي‬‫پروژه‬‫و‬‫برنامه‬‫ريزي‬‫هاي‬‫مرتبط‬‫بدان‬‫مطرح‬‫مي‬‫گردد‬.
(‫توضيحات‬)
26`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

27. ‫ها‬ ‫پروژه‬ ‫حسابداري‬ ‫در‬ ‫يابي‬ ‫هزينه‬ ‫متداول‬ ‫هاي‬ ‫روش‬
-‫هزينه‬‫يابي‬‫برمبناي‬‫فعاليت‬
-‫هزينه‬‫يابي‬‫سفارش‬‫كار‬(‫در‬‫اين‬‫روش‬‫هزينه‬‫هاي‬‫توليد‬‫هر‬،‫سفارش‬‫به‬‫طور‬‫جداگ‬‫انه‬‫و‬
‫مستقل‬‫از‬‫ساير‬‫سفارش‬‫ها‬‫ي‬‫دريافتي‬،‫جمع‬‫آوري‬‫و‬‫ثبت‬‫مي‬‫شود‬‫و‬‫برگ‬‫تق‬‫اضا‬‫يا‬
‫درخواست‬‫مواد‬‫از‬،‫انبار‬‫كارت‬‫ساعات‬‫كار‬‫و‬‫كارت‬‫سفارش‬‫كار‬‫به‬‫عنوان‬‫منابع‬‫اول‬‫يه‬
‫اطالعاتي‬‫مد‬‫نظر‬‫قرارمي‬‫گيرد‬.)
-‫هزينه‬‫يابي‬‫جذبي‬‫كامل‬(‫كل‬‫نيروي‬‫كار‬،‫مواد‬‫و‬‫خدمت‬/‫تاسيسات‬‫توليدي‬‫ي‬‫ا‬‫ساخت‬‫و‬
‫هزينه‬‫هاي‬‫پشتيباني‬‫را‬‫به‬‫توليدات‬‫يا‬‫ساير‬‫اهداف‬‫هزينه‬‫اي‬‫اختصاص‬‫مي‬‫د‬‫هد‬.‫هزينه‬
‫هاي‬‫تخصيص‬‫يافته‬‫شامل‬‫هزينه‬‫هايي‬‫مي‬‫شود‬‫كه‬‫با‬‫سطح‬‫فعاليت‬‫انجام‬‫ش‬‫ده‬‫تغيير‬
‫كرده‬‫يا‬‫تغيير‬‫نمي‬‫كند‬.)
27`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

28. ‫نفتي‬ ‫عملیات‬ ‫حسابدراي‬
‫نفتي‬ ‫عملیات‬ ‫حسابداري‬:
‫درك‬‫صحيح‬‫فرآيندهاي‬‫مالي‬‫و‬‫حسابداري‬‫در‬‫بخش‬‫صنايع‬‫باال‬‫دستي‬‫نفت‬‫و‬‫گ‬‫از‬‫مستلزم‬
‫آشنايي‬‫و‬‫فراگيري‬‫عمليات‬‫باالدستي‬‫و‬‫مراحل‬‫اجراي‬‫آن‬‫است‬‫زيرا‬‫حسابداري‬‫و‬‫ت‬‫دوين‬
‫برنامه‬‫هاي‬‫مالي‬‫و‬‫عملياتي‬‫بر‬‫پايه‬‫يک‬‫رشته‬‫عمليات‬‫اجرائي‬‫در‬‫بخش‬‫باال‬‫دس‬‫تي‬‫صنايع‬
‫نفت‬‫و‬‫گاز‬‫انجام‬‫‌گيرد‬‫ي‬‫م‬.
‫ازجنبه‬،‫منطقي‬‫مدل‬‫حسابداري‬‫نفت‬(Petroleum Accounting Module)،
‫دربخش‬‫باال‬‫دستي‬‫بايد‬‫برمبناي‬‫اصول‬‫وروش‬‫هاي‬‫سنجيده‬‫و‬‫در‬‫جهت‬‫تحقق‬‫اهداف‬
‫مورد‬‫نظر‬‫‌هاي‬‫ت‬‫شرك‬‫نفتي‬‫طراحي‬‫واجرايي‬‫شود‬.
28`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

29. ‫فعالیت‬‫هاي‬‫تولیدي‬‫درشركت‬‫هاي‬‫نفتي‬
‫فعاليت‬‫هاي‬‫توليدي‬‫گاز‬‫و‬‫نفت،آن‬‫گروه‬‫ازفعاليت‬‫هايي‬‫هستند‬‫كه‬‫به‬‫تحصي‬‫ل‬‫حقوق‬
‫كاني‬(‫معدني‬)‫،فازهاي‬‫مختلف‬‫عملياتي‬‫در‬‫توسعه‬‫و‬‫توليد‬‫نفت‬‫خام‬‫،گازطبيع‬‫ي‬‫،ميعانات‬
‫گازي،گاز‬‫مايع‬‫طبيعي‬‫و‬‫فرآورده‬‫هاي‬‫آنها‬‫مرتبط‬‫مي‬‫گردد‬.
29`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

30. ‌‫فازهاي‌عملياتي‌و‌فعاليت‌هاي‌باال‌دستي‬(Upstream Activities)
‫دستي‬ ‫باال‬ ‫عملیات‬‫تقسی‬ ‫زير‬ ‫مراحل‬ ‫به‬ ‫توان‬‫مي‬ ‫را‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫بخش‬‫كرد‬ ‫م‬.
‌‫قبل‌از‌اخذ‌پروانه‬(Pre-license Prospecting)
‌‫تحصيل‌حق‌مالكيت‌روي‌ذخاير‌و‌مواد‌كاني‬(Mineral Right Acquisition)
‌‫اكتشاف‬(Exploration)
‌‫ارزيابي‌و‌توصيف‬(Evaluation & Appraisal)
‌‫‌اي‬‫ه‬‫توسع‬(Development)
‌‫توليدي‬(Production)
‌‫پاياني‌و‌بستار‬(Closure)
30`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

31. 31`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

32. ‌‫پنج‌مرحله‌اول‌به‌مراحل‌پيش‌از‌توليد‬(Pre- Production Phase‌)‌‌‫و‌دو‌مرحله‌آخر‌به‌مراحل‬
‫توليدي‬(production phase)‫مرسوم‌است‬‌.‫با‌وجود‌اين‌سطوح‌مهمي‌از‌توليد‌طي‌مرحله‌عمليات‬
‫‌گردد‬‫ي‬‫‌اي‌برداشت‌م‬‫ه‬‫توسع‬‌‌.
‫ترتيب‬‫مراحل‬‫مذكور‬‫درهمه‬‫‌هاي‬‫ت‬‫شرك‬‫نفتي‬‫و‬‫يا‬‫همه‬‫‌هاي‬‫ه‬‫پروژ‬‫باال‬‫دستي‬‫يكسان‬‫نيست‬.‫د‬‫ر‬‫يک‬‫رشته‬
‫از‬‫عمليات‬‫و‬‫يا‬‫يک‬‫شركت‬‫نفتي‬‫ممكن‬‫است‬‫دو‬‫يا‬‫چند‬‫مرحله‬‫با‬‫يكديگر‬‫تركيب‬‫شود‬‫و‬‫ح‬‫اصل‬‫آن‬‫به‬
‫عنوان‬‫يک‬‫مرحله‬‫جداگانه‬‫مورد‬‫اشاره‬‫قرارگيرد‬.‫بلعنوان‬‫مثال‬‫ممكن‬‫است‬‫مراحل‬1‫و‬2‫و‬‫يا‬‫ملراحل‬6‫و‬7
‫مذكور‬‫در‬‫فوق‬‫با‬‫يكديگر‬‫تلفيق‬،‫شود‬‫بعالوه‬‫مراحل‬‫باال‬‫مي‬‫توانند‬‫در‬‫جوف‬‫زماني‬‫يكديگر‬‫به‬‫اجراء‬‫درآيند‬
‫و‬‫در‬‫واقع‬‫برنامه‬‫زمانبندي‬‫عملياتي‬‫آنها‬‫روي‬‫هم‬‫قرارگيرد‬.
‌‫به‌منظور‌درك‌اينكه‬:
-‌‫‌گردند‌و‬‫ي‬‫‌ها‌در‌قراردادهاي‌مختلف‌تسهيم‌م‬‫ه‬‫چگونه‌هزين‬
‫‌هاي‌مالي‌و‌حسابدراي‌در‌عمليات‌باالدستي‌چگونه‌انجام‌م‬‫ي‬‫منطق‌وراي‌فرايند‌تصميم‌ساز‬،‫ي‌گيرد‬
‫آشنائي‌با‌مراحل‌ياد‌شده‌ضروري‌است‬.
32`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

33. ‫يک‬ ‫مرحله‬:‫پروانه‬ ‫اخذ‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫هاي‬‫فعالیت‬
‫عمليات‌قبل‌از‌اخذ‌پروانه‬(‫عمليات‌اكتشافي‌قبل‌از‌اخذ‌پروانه‬‌)‫شامل‌‌‌‌مطالعات‌و‌ارزياب‬‫‌هاي‬‫ي‬‌‌‫زمين‬
‌‫شناختي‬‌‫‌هاي‌نسبتا‌وسيع‬‫ه‬‫‌ها‌و‌يا‌محدود‬‫ك‬‫بلو‬‌‫پيش‌از‌تحصيل‌حقوق‌نفتي‬‫مي‌شود‬
‫‌هاي‌اين‌مرحله‌‌شامل‬‫ت‬‫فعالي‬:
‫تحقيق‌مجدد‌و‌تحليل‌تاريخي‌اطالعات‌زمين‌شناختي‌يک‌محدوده‌يا‌بلوك‬
‌‫انجام‌مطالعات‌ژئولوژيكي‌و‌ژئو‌فيزيكي‬(G&G/ Geological and Geophysical)
‫ارزيابي‌اطالعات‌توپوگرافيكي‬((Topographical
33`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

34. ‫مرحله‬‫يک‬:‫فعالیت‬‫هاي‬‫قبل‬‫از‬‫اخذ‬‫پروانه‬-‫ادامه‬
‫‌هاي‬‫ت‬‫فعالي‬‫تصويربرداري‬،‫‌اي‬‫ه‬‫ماهوار‬‫عكسبرداري‬،‫هوائي‬‫گراني‬،‫سنجي‬‫‌هاي‬‫ي‬‫‌گير‬‫ه‬‫انداز‬
‫مغناطيسي‬‫و‬‫مشاهدات‬‫و‬‫يا‬‌‫ه‬‫انداز‬‫‌هاي‬‫ي‬‫گير‬‫متعدد‬‫مشابه‬‫آنها‬‫كه‬‫اغلب‬‫براي‬"‫محدوده‬‫ه‬‫دف‬
‫معیني‬"‫مورد‬‫استفاده‬‫قرار‬‫‌گيرند‬‫ي‬‫م‬‫بدون‬‫حضور‬‫فيزيكي‬‫شركت‬‫نفتي‬‫درمحدوده‬‫جغرافيايي‬‫مورد‬
‫نظر‬‫قابل‬‫اجرا‬‫است‬.
‫عالوه‬‫برآن،احتمال‬‫دارد‬‫زمين‬‫شناسان‬‫به‬‫مطالعه‬‫منطقه‬‫يا‬‌‫ه‬‫محدود‬‫جغرافيايي‬‫مشخصي‬‫به‬
‫پردازندكه‬‫ساختمان‬‫‌اي‬‫ه‬‫صخر‬‫آن‬‫در‬‫مناطق‬‫كوهستاني‬‫يا‬‫‌ها‬‫ه‬‫جاد‬‫و‬‫راه‬‫‌هاي‬‫ن‬‫آه‬‫ساخته‬‫شده‬
‫قابل‬‫مشاهده‬‫است‬.
‫فعاليت‬‫هاي‬‫‌هاي‬‫ي‬‫ارزياب‬‫‌تر‬‫ق‬‫دقي‬‫و‬‫‌تر‬‫ي‬‫جزئ‬(‫منابع‬‫موجود‬‫در‬‫يک‬،‫محدوده‬)‫از‬‫قبيل‬‫ان‬‫جام‬‫تست‬
‫لرزه‬‫نگاري‬‫مستلزم‬‫اخذ‬‫مجوز‬‫خاص‬‫از‬‫مالک‬‫اراضي‬‫و‬‫يا‬‫معادن‬‫است‬‫زيرا‬‫‌هاي‬‫ت‬‫فعالي‬‫مز‬‫بور‬
‫به‬‫‌هاي‬‫ت‬‫تس‬‫فيزيكي‬‫الزم‬‫در‬"‫مكان‬‫مشخص‬‫شده‬‫براي‬‫عمليات‬"،‫يا‬"‫سايت‬"‫مربو‬‫ط‬
‫‌شود‬‫ي‬‫م‬.5-
34`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

35. ‫د‬‫ر‬‫حسابداري‬‫نفت‬،‫‌سازي‬‫م‬‫تصمي‬‫درخصوص‬‫رويه‬‫ثبت‬‫مخارج‬‫و‬‫هزينه‬‫هايي‬‫كه‬‫دراين‬‫م‬‫رحله‬
‫تعهد‬‫و‬‫پرداخت‬‫مي‬‫گردد،با‬‫توجه‬‫به‬‫سطح‬‫اطمينان‬‫يا‬‫عدم‬‫اطمينان‬‫درباره‬‫احتمال‬‫تحقق‬‫يافتن‬
‫منافع‬‫اقتصادي‬‫آتي‬‫حاصل‬‫ازتعهدات‬‫هزينه‬‫ايي‬،‫چالش‬‫برانگيز‬‫است‬.
‫برخي‬‫از‬‫حسابداران‬‫‌اي‬‫ه‬‫حرف‬‫صنايع‬‫نفت‬‫و‬‫گاز‬‫اعتقاد‬‫دارند‬‫كه‬‫عمليات‬‫عمومي‬‫اكتشاف‬‫قبل‬‫از‬
‫تحصيل‬‫حقوق‬‫نفتي‬‫بايد‬‫به‬‫حساب‬‫هزينه‬‫منظور‬‫گردد‬‫زيرا‬:
‫الف‬)‫احتمال‬‫تحقق‬‫منافع‬‫اقتصادي‬‫آتي‬‫ناچيز‬‫است‬،
‫ب‬)‫حق‬‫تصرف‬‫منافع‬‫مذكور‬‫براي‬‫شركت‬‫در‬‫زمان‬‫تحقق‬‫‌هاي‬‫ه‬‫هزين‬‫عمليات‬‫عمومي‬‫اكت‬‫شافي‬
‫پديد‬‫‌آيد‬‫ي‬‫نم‬.
‫در‬‫مقابل‬‫برخي‬‫ديگر‬‫از‬‫آنها‬‫اعتقاد‬‫دارند‬‫كه‬‫كليه‬‫‌هاي‬‫ت‬‫فعالي‬‫اكتشافي‬،‫مجموعا‬‫ن‬‫مايانگر‬
‫‌هاي‬‫ت‬‫فعالي‬‫شركت‬‫در‬‫كشف‬‫و‬‫توليد‬‫از‬‫ذخاير‬‫نفتي‬‫است‬‫و‬‫بنابراين‬‫‌بندي‬‫ن‬‫زما‬‫ق‬‫ائل‬‫شدن‬‫براي‬
‫اين‬‫فعاليت‬(‫قبل‬‫و‬‫بعد‬‫از‬‫تحصيل‬‫حقوق‬‫نفتي‬)‫منطقي‬‫‌باشد‬‫ي‬‫نم‬.
35`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

36. ‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫باالدستي‬ ‫بخش‬ ‫در‬ ‫رايج‬ ‫قراردادهاي‬
‫قراردادهاي‬‫رايج‬‫در‬‫بخش‬‫باال‬‫دستي‬‫صنعت‬‫نفت‬:
‫قراردادهاي‬‫داخلي‬:‫مشخصات‬‫عمومي‬‫قراردادهاي‬‫اداري‬‫را‬‫دارند‬‫با‬‫اين‬‫تفاوت‬‫كه‬‫در‬،‫آنها‬
‫قدرت‬‫چانه‬‫زني‬‫وجودارد‬.‫اين‬،‫قراردادها‬‫عموما‬‫داراي‬‫ساختاري‬‫مشخص‬‫هستند‬‫وپيش‬‫نوي‬‫س‬
‫متون‬‫اين‬‫قراردادها‬‫ازقبل‬‫تدوين‬‫شده‬(‫تيپ‬)،‫موجود‬‫است‬‫و‬‫به‬‫دو‬‫بخش‬‫شرايط‬‫عموم‬‫ي‬‫و‬
‫شرايط‬‫خصوصي‬‫پيمان‬‫تقسيم‬‫مي‬‫شود‬.‫شرايط‬‫عمومي‬‫پيمان‬‫هاي‬‫داخلي‬،‫قابل‬‫م‬‫ذاكره‬‫نيست‬
‫اما‬‫شرايط‬‫خصوصي‬‫تاحد‬‫قابل‬‫مالحظه‬‫قابل‬‫مذاكره‬‫است‬.
‫قراردادهاي‬‫خارجي‬‫نيز‬‫كه‬‫طي‬‫مراحل‬‫مشخصي‬‫ازطريق‬‫مذاكره‬‫مستقيم‬(‫با‬‫يا‬‫بدون‬‫ر‬‫عايت‬
‫تشريفات‬‫مناقصه‬،)‫با‬‫طرف‬‫خارجي‬‫منعقد‬‫مي‬‫شوند‬,‫داراي‬‫شرايط‬‫عمومي‬‫و‬‫شرايط‬‫خ‬‫صوصي‬
(‫پيمان‬)‫هستند‬‫ليكن‬‫اين‬‫امكان‬‫وجود‬‫دارد‬‫كه‬‫عالوه‬‫بر‬‫سند‬‫پيمان‬،‫يک‬‫توافق‬‫ن‬‫امه‬(‫به‬
‫همراه‬‫پيوست‬‫هاي‬‫خاص‬‫جهت‬‫تعيين‬‫فرايند‬‫هاي‬‫اجرايي‬‫مربوط‬‫به‬‫برخي‬‫از‬‫مواد‬‫قرارد‬‫ادي‬،)
‫بدان‬‫ها‬‫اضافه‬‫شود‬.‫درقراردادهاي‬‫خارجي‬‫،معموال‬‫عالوه‬‫بر‬‫قانون‬‫حاكم‬،‫به‬‫قانون‬‫داوري‬‫ن‬‫يز‬
‫اشاره‬‫مي‬‫شود‬.
36`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

37. ‫مرحله‬‫دو‬:‫تحصیل‬‫حق‬‫مالکیت‬‫روي‬‫ذخاير‬‫و‬‫مواد‬‫كاني‬
‫عمليات‬‫اين‬‫مرحله‬‫به‬‫تحصيل‬‫مجوزهاي‬‫قانوني‬‫جهت‬،‫اكتشاف‬‫توسعه‬‫و‬‫ت‬‫وليد‬‫نفت‬
‫و‬‫گاز‬‫در‬‫منطقه‬‫مورد‬‫نظر‬‫مربوط‬‫‌گردد‬‫ي‬‫م‬.
‫شركت‬‫نفتي‬ً‫ا‬‫نوع‬‫عايدات‬‫و‬‫منافع‬‫كاني‬‫را‬‫درصورتي‬‫كسب‬‫خواهند‬‫كرد‬‫ك‬‫ه‬‫مذاكرات‬
‫آنها‬‫با‬‫شركت‬‫هاي‬‫نفتي‬‫دول‬‫حاكم‬‫ذخاير‬‫هيدروكربني‬،‫‌آميز‬‫ت‬‫موفقي‬‫باش‬‫د‬.
37`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

38. ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫پیشرفته‬ ‫حسابداري‬–‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫در‬ ‫رايج‬ ‫قراردادهاي‬
‫قرارداد‬ ‫انعقاد‬ ‫فرض‬:
‫در‬‫مرحله‬‫تشكيل‬،‫قرارداد‬‫فرض‬‫مي‬‫شود‬‫كه‬‫براي‬‫هر‬‫يک‬‫از‬‫طرفين‬‫قرارداد‬"‫ارزش‬‫تعهدات‬‫طرف‬
‫ديگر‬"‫بیشتر‬‫از‬"‫هر‬‫گونه‬‫تعهد‬‫جايگزين‬‫ديگر‬"‫است‬.
‫از‬‫نظر‬‫اقتصادي‬،‫قراردادها‬‫با‬‫هدف‬‫ايجاد‬‫ثروت‬‫طراحي‬‫مي‬‫شوند‬‫و‬‫به‬‫عنوان‬‫يک‬‫توافق‬‫سازم‬‫اني‬‫به‬
‫حساب‬‫مي‬‫ايند‬.
‫قرارداد‬‫مي‬‫تواند‬‫كارامد‬‫يا‬‫نا‬‫كارامد‬‫باشد‬‫و‬‫قرارداد‬‫ناكار‬‫آمد‬‫صرفا‬‫بر‬‫هزينه‬‫هاي‬‫اجتماعي‬‫اث‬‫ر‬‫منفي‬
‫خواهد‬‫گذاشت‬.
‫اقتصاد‬‫قرارداد‬‫از‬‫اصل‬‫آزادي‬،‫قراردادي‬‫تكميلي‬‫بودن‬‫قواعد‬‫حقوق‬،‫قراردادها‬‫به‬‫عنوان‬‫مبا‬‫ني‬
‫اقتصاد‬،‫بازاري‬‫حمايت‬‫مي‬‫نمايد‬.
‫انعقاد‬ ‫شرايط‬‫قراداد‬:
‫غيرازشرايط‬‫صحت‬‫قرارداد‬‫مطابق‬‫عرف‬‫و‬‫قوانين‬‫جاري‬(‫نظير‬‫داراي‬‫اهليت‬‫بودن‬‫و‬‫برخورداري‬‫ازع‬‫قل‬
‫وبلوغ‬‫متعارف‬,‫مشخص‬‫و‬‫مشروع‬‫بودن‬‫موضوع‬‫قرارداد‬)،‫انعقاد‬‫قرارداد‬‫مستلزم‬1-‫اراده،اختیارو‬
‫تصمیم‬‫طرفین‬‫به‬‫عقد‬‫قرارداد‬‫و‬2-‫حصول‬‫رضايت‬‫ازشرايط‬‫آن‬‫براساس‬‫تحلیل‬‫هاي‬
‫فني‬‫و‬‫مالي‬‫است‬.
38`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

39. ‫قراردادها‬ ‫گیري‬ ‫شکل‬ ‫مراحل‬
‫قراردادها‬ ‫گیري‬ ‫شکل‬ ‫مراحل‬
‫پیشنهاد‬ ‫طرح‬ ‫و‬ ‫پردازي‬ ‫ايده‬(Offer)
‫پذيرش‬(Acceptance)
‫رسیدگي‬ ‫و‬ ‫مالحظه‬(Consideration:)‫پول‬/‌‫بودجه،‌نيازها‬(‌‫كاال‌،مواد‬‌....‌‫،خدمات‬)،
‌‫توافقات‬(‫قرارها‌و‌ترتيبات‬‌)....،‫عهد‬
39`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

40. ‫قرارداد‬-‫پیمان‬-‫موافقت‬‫نامه‬
‫پیمان‬:‫مجموعه‬‫اسناد‬‫و‬‫مدارك‬‫تنظيم‬‫شده‬‫وغير‬‫قابل‬‫تفكيک‬‫كه‬‫براي‬‫انجام‬‫يک‬‫كار‬/‫يک‬‫خدمت‬
‫مشخص‬‫بين‬‫دو‬‫يا‬‫چند‬‫طرف‬‫مبادله‬‫‌شود‬‫ي‬‫م‬.
‫اين‬،‫مجموعه‬‫توافق‬/‫توافقات‬‫مستند‬‫قانوني‬‫براي‬‫تامين‬،‫كاال‬‫مواد‬‫كارو‬‫تجهيزات،اجراي‬‫عملي‬‫ات‬‫تعريف‬
‫شده‬‫ويا‬‫خدمات‬‫مورد‬‫نظررا‬‫به‬‫شكل‬‫مدون‬‫درخود‬‫جاي‬‫مي‬‫دهد‬‫و‬،‫بطوركلي‬‫موافقت‬‫نامه‬،‫پيمان‬‫ن‬‫امه‬
،‫پذيرش‬‫برگ‬‫پيشنهاد‬،‫مناقصه‬‫شرايط‬،‫عمومي‬‫‌هاي‬‫ه‬‫خواست‬،‫كارفرما‬،‫جداول‬‫پيشنهاد‬(‫فني‬)‫پ‬‫يمانكاروهر‬
‫گونه‬‫مدرك‬‫ديگر‬‫مندرج‬‫درمتن‬‫موافقت‬‫نامه‬‫پيمان‬‫يا‬‫درنامه‬‫پذيرش‬(‫در‬‫صورت‬‫وجود‬)‫،شامل‬‫مي‬‫ش‬‫ود‬.
،‫وظايف‬‫مسئوليت‬‫ها‬‫و‬‫تعهدات‬،‫نسبتبنابراين‬‫پيمان،عبارت‬‫از‬‫تعهداتي‬‫است‬‫كه‬‫طرفين‬‫ق‬‫رارداد‬‫طبق‬‫اسناد‬‫و‬
‫مدارك‬،‫پيمان‬‫جهت‬‫اجراي‬‫به‬‫يكديگر‬‫به‬‫عهده‬‫‌گيرند‬‫ي‬‫م‬‫و‬‫اين‬‫به‬‫مثابه‬‫موافقت‬‫نامه‬‫بين‬‫ط‬‫رفين‬
‫محسوب‬‫‌شود‬‫ي‬‫م‬.
‫قرارداد‬:‫مجموعه‬‫اسناد‬‫و‬‫مدارك‬‫غير‬‫قابل‬‫تفكيک‬‫مشخص‬‫شده‬‫در‬‫موافقت‬‫نامه‬،‫است‬‫كه‬‫براي‬‫ا‬‫نجام‬
‫خدمات‬‫موضوع‬،‫قرارداد‬‫بين‬‫دو‬‫طرف‬‫مبادله‬‫‌شود‬‫ي‬‫م‬‫وبيانگر‬‫توافق‬‫ارادي‬‫دو‬/‫چند‬‫طرف‬‫است‬‫كه‬‫در‬‫نتيجه‬
‫آن‬‫رابطه‬‫جديدي‬‫به‬‫وجود‬‫‌آيد‬‫ي‬‫م‬‫يا‬‫رابطه‬‫حقوقي‬‫موجود‬‫را‬‫تغيير‬‫‌دهد‬‫ي‬‫م‬.
‫موافقت‬‫نامه‬:‫سندي‬‫است‬‫كه‬‫در‬‫آن‬‫مشخصات‬‫اصلي‬،‫قرارداد‬‫مانند‬‫مشخصات‬‫دو‬،‫طرف‬،‫موضوع‬‫م‬،‫دت‬
‫‌الزحمه‬‫ق‬‫ح‬‫و‬‫تعهدات‬‫دو‬‫طرف‬‫بيان‬‫شده‬‫است‬‫و‬‫بايد‬‫به‬‫امضاي‬‫هر‬‫دو‬‫طرف‬‫برسد‬.
40`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

41. ‫قراردادها‬ ‫انواع‬:‫اداري‬,‫معین‬ ‫عقد‬ ‫و‬ ‫خصوصي‬
‫انواع‬‫قراردادها‬‫ازمنظر‬‫آثار‬‫حقوقي‬:
1-‫قراردادهاي‬‫تجاري‬:‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫خريد‬‫و‬‫فروش‬‫بصورت‬‫نقدي‬‫يا‬‫اقساطي‬‫يا‬‫معاوضه‬
‫درموضوعات‬‫مختلف‬‫نظير‬‫ملک‬,‫بنا‬‫و‬‫ساختمان‬,‫خودرو‬,...,‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫نمايندگي‬,‫نماي‬‫ندگي‬
‫انحصاري‬,‫نمايندگي‬‫فروش‬,‫نمايندگي‬‫توزيع‬,‫عامليت‬‫فروش‬,‫واردكننده‬‫انحصاري‬,‫ت‬‫وزيع‬‫كننده‬
‫انحصاري‬,‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫حمل‬‫و‬‫نقل‬,‫حق‬‫العمل‬‫كاري‬,‫صادرات‬,‫واردات‬,‫واگذاري‬‫و‬‫فروش‬
,‫انتقال‬‫سهام‬,‫واسطه‬‫گري‬,‫داللي‬,‫بازاريابي‬,‫كارگزاري‬,‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫واگذاري‬‫امتياز‬,‫ل‬‫يسانس‬,
‫ترخيص‬‫كاال‬,‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫اجاره‬,‫انواع‬‫بيع‬‫ها‬,‫انواع‬‫قرادادهاي‬‫بيمه‬,‫توليد‬‫و‬‫توزيع‬,‫ض‬‫مانت‬,
‫ايزو‬,‫تبليغات‬...‫و‬‫بطوركلي‬‫آنچه‬‫كه‬‫به‬‫مقوله‬‫تجاري‬‫و‬‫بازرگاني‬‫مربوط‬‫مي‬‫شود‬.
2-‫قراردادهاي‬‫مشاركتي‬‫درموضوعات‬‫ساخت‬,‫توليد‬,‫سرمايه‬‫گذاري‬,‫مالكيت‬,‫شراكت‬‫ه‬‫اي‬
‫كاري‬,‫همكاري‬‫مشترك‬,‫جوينت‬‫ونچرها‬,‫مشاركت‬‫هاي‬‫مدني‬,‫تجاري‬...‫و‬‫بطوركلي‬‫انچه‬‫به‬
‫توافقات‬‫دو‬‫يا‬‫چند‬‫طرف‬‫براي‬‫انجام‬‫كاري‬‫بصورت‬‫مشاركتي‬‫مربوط‬‫مي‬‫شود‬.
3-‫قراردادهاي‬‫پیمانکاري‬,‫عمراني‬‫و‬‫مهندسي‬‫درموضوعات‬‫مختلفي‬‫نظير‬‫بازسازي‬,
‫نوسازي‬,‫مقاطعه‬‫كاري‬...‫و‬‫بطور‬‫كلي‬‫هرآنچه‬‫به‬‫مقوله‬‫انجام‬‫كار‬‫توسط‬‫غير‬‫مربوط‬‫مي‬‫شو‬‫د‬.
4-‫قراردادهاي‬‫تامين‬‫مالي‬,‫يوزانس‬,‫فاينانس‬,‫وام‬,‫اسپانسر‬,‫سرمايه‬‫گذاري‬,‫عقود‬‫اسالمي‬,‫انواع‬
‫قراردادهاي‬‫بورسي‬...‫و‬‫بطور‬‫كلي‬‫آنچه‬‫كه‬‫به‬‫مقوله‬‫معامالت‬‫مالي‬‫و‬‫اعتباري‬‫مربوط‬‫مي‬‫ش‬‫ود‬
41`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

42. ‫حقوقي‬ ‫آثار‬ ‫ازمنظر‬ ‫قراردادها‬ ‫انواع‬(‫ادامه‬: )
5-‫قراردادهاي‬‫خدمات‬‫تخصصي‬,‫مشاوره‬‫اي‬(‫درزمينه‬‫هاي‬‫مختلفي‬‫نظير‬‫امورفني‬,‫زيست‬
‫محيطي‬,‫مالي‬,‫حقوقي‬,‫پزشكي‬,‫دارو‬‫يي‬,‫نظامي‬,‫سياسي‬,‫پرژوه‬‫اي‬,‫طراحي‬,....),‫كارگ‬‫زاري‬,
‫حق‬‫التدريس‬,‫اجراي‬‫طرح‬‫هاي‬‫پژوهشي‬‫و‬‫تحقيقاتي‬...‫و‬‫بطور‬‫كلي‬‫هرآنچه‬‫انجام‬‫آن‬‫مستل‬‫زم‬
‫كسب‬‫تخصص‬‫يا‬‫تخصص‬‫هاي‬‫مشخص‬‫مي‬‫باشد‬.
6-‫قراردادهاي‬‫رايانه‬‫اي‬‫درزمينه‬‫هاي‬‫مختلف‬‫طراحي‬,‫برنامه‬‫ريزي‬,‫نرم‬‫افزارها‬,‫گرافيگ‬...‫و‬
‫بطوركلي‬‫هرانچه‬‫كه‬‫به‬‫مقوله‬‫رايانه‬‫و‬‫دانش‬‫ها‬‫يا‬‫فن‬‫آوري‬‫اطالعات‬‫مربوط‬‫مي‬‫شود‬.
7-‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫مربوط‬‫به‬‫حقوق‬‫ذهني‬‫و‬‫تاليفاتي‬,...‫كه‬‫غالبا‬‫به‬‫عنوان‬‫يک‬‫اثر‬‫و‬‫خالق‬‫يت‬
‫محسوب‬‫مي‬‫شود‬.
8-‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫هنري‬,‫سينمايي‬,....
9-‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫حقوق‬‫صنعتي‬‫نظير‬‫انتقال‬‫فن‬‫آوري‬,‫حق‬‫االمتياز‬‫ها‬....
10-‫انواع‬‫قرارداد‬‫هاي‬‫ورزشي‬,
11-‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫حقوق‬‫انسان‬‫نظير‬‫ازدواج‬,‫خريد‬‫و‬‫فروش‬‫اعضاي‬‫بدن‬,...
12-‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫صنفي‬‫و‬‫اتحاديه‬‫اي‬
13-‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫سياسي‬,
14-‫انواع‬‫قراردادهاي‬‫نظامي‬,‫امنيتي‬,‫حراستي‬‫و‬‫حافظي‬,....
42`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

43. ‫پیمانکاري‬ ‫قرارداد‬ ‫تعريف‬
‫قراردادهاي‬‫پيمانكاري‬‫جزقراردادهاي‬‫اداري‬‫مي‬‫باشند‬‫وقراردادهاي‬،‫اداري‬‫قراردادهايي‬‫هستند‬‫كه‬‫ي‬‫كي‬
‫از‬‫سازمانها‬‫اداري‬‫ازيكسو‬‫با‬‫هر‬‫يک‬‫ازاشخاص‬‫حقيقي‬‫يا‬‫حقوقي‬‫از‬‫سوي‬‫ديگر‬‫با‬‫هدف‬‫انجام‬‫عم‬‫لي‬‫يا‬
‫ارائه‬‫خدماتي‬‫خاص‬‫در‬‫جهت‬‫منافع‬‫عمومي‬‫منعقد‬‫مي‬‫شود‬.‫اين‬‫قراردادها‬‫تابع‬‫حقوق‬‫عمومي‬
‫هستند‬.(‫حقوق‬‫عمومي‬‫روابط‬‫بين‬‫مردم‬‫و‬‫دولت‬‫را‬‫تنظيم‬‫مي‬‫كند‬‫و‬‫شامل‬‫كليه‬‫مقررات‬‫و‬‫آئي‬‫ن‬‫نامه‬‫هاي‬
‫مربوط‬‫به‬‫سازمان‬‫هاي‬‫دولتي‬‫مي‬‫شود‬.)
‫قرارداد‬‫اداري‬:‫قرارداد‬‫خصوصي‬:
-‫رعايت‬‫حقوق‬‫عمومي‬(‫قوانين‬‫و‬‫مقررات‬-‫منافع‬‫اشخاص‬‫حقيقي‬‫مطرح‬‫است‬.
‫مربوط‬‫به‬‫سازمان‬‫دولتي‬‫و‬‫طرز‬‫عمل‬‫آن‬‫و‬-‫طرفين‬‫داراي‬‫اختيار‬‫كامل‬‫هستند‬.
‫تنظيم‬‫روابط‬‫بين‬‫مردم‬‫و‬‫دولت‬‫حاكم‬‫است‬)-‫درچارچوب‬‫قوانين‬‫اجرا‬‫مي‬‫شود‬.
-‫فاقداختيارات‬‫كامل‬‫درانعقاد‬‫قرارداد‬-‫الزاما‬‫اهداف‬‫عمومي‬‫را‬‫دنبال‬‫نمي‬‫كنند‬.
-‫محدوديتهاي‬‫قوانين‬‫ومقررات‬-‫امكان‬‫تغييرو‬‫دخل‬‫و‬‫تصرف‬‫در‬‫قرارداد‬
-‫هدف‬‫عمومي‬‫مدد‬‫نظر‬‫مي‬‫باشد‬‫وجود‬‫دارد‬.
-‫رفع‬‫نيازمنديهاي‬‫مشترك‬‫مردم‬
-‫امكان‬‫تغييرودخل‬‫وتصرف‬‫در‬‫عبارات‬‫و‬‫جمالت‬‫و‬
‫مفاد‬‫قرارداد‬‫بسختي‬‫مسير‬‫است‬.
43`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

44. ‫فاينانس‬ ،‫گذاري‬ ‫سرمايه‬ ‫و‬ ‫تجاري‬ ‫قراردادهاي‬ ‫حقوقي‬ ‫و‬ ‫مالي،فني‬ ‫هاي‬ ‫رژيم‬
‫متن‬‫پيش‬‫نويس‬‫يک‬‫قرارداد،عموما‬‫از‬‫جنبه‬‫هاي‬‫فني‬‫،مالي‬_‫اقتصادي‬‫وحقوقي‬‫از‬‫دو‬‫زاويه‬‫جداگ‬‫انه‬
‫ازسوي‬‫هريک‬‫ازطرفين‬‫يک‬‫قراردادبررسي‬‫ودرقالب‬‫سازمان‬‫دهي‬‫شده‬‫بشكل‬‫مواد‬‫قراردادي‬‫تحت‬‫ع‬‫نوان‬
‫سرفصل‬‫هاي‬‫مشخص‬‫وپيوست‬‫هاي‬‫مرتبط‬‫با‬‫موضوعات‬‫مورد‬‫نظر‬‫نمايان‬‫مي‬‫گردد‬.
‫سادگي‬‫يا‬‫برعكس‬‫عدم‬‫شفافيت‬‫و‬‫پيچيدگي‬‫سازمان‬‫نگارشي‬‫يک‬‫قرارداد‬‫براساس‬‫انگيزه‬‫ه‬‫اي‬‫اوليه‬‫طرفين‬
‫نسبت‬‫به‬‫مباحث‬‫مالياتي،حساسيت‬‫هاي‬‫سياسي‬‫واجتماعي‬،‫هراس‬‫واجتناب‬‫ازكشف‬‫ماهوي‬‫نح‬‫وه‬‫انجام‬
‫يک‬‫معامله‬‫درفرايند‬‫وارسي‬‫هاي‬‫رايج‬‫دستگاه‬‫هاي‬‫نظارتي‬‫درهركشور‬‫و‬....‫تعيين‬‫مي‬‫گردد‬.
‫مشخص‬ ‫بطور‬ ‫بايد‬ ،‫قرارداد‬ ‫يک‬ ‫اصلي‬ ‫هاي‬ ‫رژيم‬:
‌‫نوع‌و‌توصيف‌موضوع‌مورد‌معامله‬،
‌‫بها‌يا‌قيمت‌مورد‌توافق‬‌‫و‬
‫مدت‬‫انجام‬‫كار‬‫يا‬‫خدمت‬‫را‬‫بر‬‫مبناي‬‫شرايط‬‫وزمانبندي‬‫مندرج‬‫درآن‬‫قرارداد‬‫ترسيم‬‫نمايد‬.‫به‬‫عب‬‫ارت‬
‫ساده‬‫تر‬‫درهر‬‫قرارداد‬‫بايد‬‫كاالها‬‫يا‬‫خدمات‬،‫تاسيسات‬‫و‬‫تجهيزات‬‫و‬‫بطور‬‫كلي‬‫اهداف‬‫انجام‬‫معام‬‫له‬
،‫قيمت‬‫و‬‫بهاي‬‫تمام‬‫شده‬‫و‬‫مدت‬‫زمان‬‫اجراي‬‫عمليات‬‫پيش‬‫بيني‬‫شده‬‫به‬‫عنوان‬‫اركان‬‫اصلي‬‫م‬‫وضوع‬
‫مورد‬‫معامله‬،‫معين‬‫و‬‫مشخص‬‫شود‬‫وانجام‬‫هرگونه‬‫تغييري‬‫درهريک‬‫از‬‫اركان‬‫مزبور‬‫الجرم‬‫بايد‬‫ب‬‫ا‬‫رعايت‬
‫قوانين‬‫ومقررات‬‫جاري‬‫طبق‬‫رويه‬‫هاي‬‫مورد‬‫توافق‬‫كه‬‫درمتن‬‫قرارداد‬‫تشريح‬‫مي‬،‫گردد‬‫صورت‬‫گي‬‫رد‬.
44`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

45. ‫گذاري‬ ‫سرمايه‬ ‫و‬ ‫تجاري‬ ‫قراردادهاي‬ ‫حقوقي‬ ‫و‬ ‫مالي،فني‬ ‫هاي‬ ‫رژيم‬
‫الف‬)‫فني‬ ‫رژيم‬
‫رژيم‬‫فني‬‫يک‬‫قرارداد‬‫بطورمعمول‬‫شامل‬‫كليه‬‫مواد‬‫وپيوست‬‫هايي‬‫از‬‫يک‬‫قرارداد‬‫است‬‫كه‬‫به‬
‫مباحث‬‫فني‬‫و‬‫اجرايي‬‫موضوع‬‫مورد‬‫معامله‬‫مربوط‬‫مي‬‫گردد‬‫و‬‫بطورمتمركزو‬‫يا‬‫پراكنده‬
‫درسراسرقرارداد‬‫به‬‫شرح‬‫زير‬‫قابل‬‫مالحظه‬‫است‬:
•‫شرح‬‫كار‬(scope of work)‫ومدت‬‫انجام‬(performance period)‫آن‬‫و‬‫فرايند‬‫هاي‬‫اجرايي‬
‫كاريابرنامه‬‫هاي‬‫جامع‬‫عملياتي‬(Master Execution Plan).
•‫فرايند‬‫اصالح‬‫و‬‫تغيير‬‫شرح‬‫كار‬‫وتعيين‬‫زمانبندي‬‫اجراي‬‫تغييرات‬‫پيشنهادي‬
•‫فن‬‫آوري‬‫هاي‬‫مورد‬‫استفاده‬‫وفرايند‬‫انتقال‬‫آن‬(‫باهدف‬‫مديريت‬‫واداره‬‫تاسيسات‬‫و‬‫تجهيزات‬‫پروژه‬
‫نظيردستورعمل‬‫هاي‬‫فني‬‫ومديريتي‬‫،نظام‬‫نامه‬‫ها‬‫ي‬‫عملياتي‬,‫آموزش‬‫و‬‫تربيت‬‫نيروي‬‫ان‬‫ساني‬‫و‬...)
•‫سهم‬‫و‬‫برنامه‬‫مشاركت‬‫نيروي‬‫انساني‬‫بومي‬‫دراجرا‬‫وانجام‬‫كار‬(local content)‫وفرايند‬‫هاي‬
‫پيش‬‫بيني‬‫شده‬‫براي‬‫نحوه‬‫محاسبات‬‫مربوط‬
•‫فرايند‬‫مشاركت‬‫طرفين‬‫در‬‫راهبري‬‫ومديريت‬‫عمليات‬‫اجراي‬‫شرح‬‫كار‬
•‫طراحي‬‫ها،نقشه‬‫ها‬‫،جداول‬‫فني،جداول‬‫ريزفعاليت‬‫ها‬‫وبرآورد‬‫هزينه‬‫هاي‬‫متناظر‬‫با‬‫آنها‬,‫بسته‬‫هاي‬
،‫كاري‬‫استانداردها‬‫،روش‬‫هاومتدهاي‬‫مورد‬‫نظر‬‫در‬‫برنامه‬‫اجرايي‬
45`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

46. ‫گذاري‬ ‫سرمايه‬ ‫و‬ ‫تجاري‬ ‫قراردادهاي‬ ‫حقوقي‬ ‫و‬ ‫مالي،فني‬ ‫هاي‬ ‫رژيم‬
‌‫فرويه‌هاي‌انجام‬‌‫بازرسي‌ها‬،‌‫كنترل‌و‌نظارت‬،‌‫برعمليات‌اجرايي‬
‌‫رمت‌ها‌ورويه‌هاي‬‌‫گزارش‌دهي‌هاي‌فني‌و‌مالي‬،‫درزمان‌هاي‌مورد‌نظر‬
‌‫دستورعمل‬‌‫اداره‌،نگهداري‌و‌تعمير‬‫تاسيسات‌و‌تجهيزات‌پروژه‬
‌‫دستورعمل‬‌‫توليد‌و‌اجراي‌عمليات‌توليد‬‫و‌بهره‌برداري‬
‌‫اهداف‌فني‌وارزش‌مالي‬،‫متناظربا‌آنها‌موردانتظار‬(‫تعيين‌واقع‌بينانه‌اهداف‌توليدي‌برمب‬‌‌‫ناي‌اطالعات‬
‫بدست‌آمده‌از‬‌‫مطالعات‌اوليه‬‫،ضمني‌و‌تكميلي‬)
‌‫روش‌وسيستم‌محاسبه‬‌‫پيشرفت‌فيزيكي‬‌‫و‬‌‌‫ارزش‌كارانجام‌شده‬
‫دستورعمل‌پيشنهاد‌طرح‌ها‬‫وبرنامه‌هاي‌نگهداشت‌وبهبود‌يا‌ارتقاي‌سطح‌توليد‬
‌‫دستورعمل‬‌‫تست‌وراه‌اندازي‬‫پروژه‬
‫دستورعمل‬‌‫تحويل‬‌‫تاسيسات‌و‌تجهيزات‌بنا‌شده‬‌‫به‌مالک‬‌‫پروژه‬
‫فني‬ ‫رژيم‬(‫ادامه‬)
46`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

47. ‫فاينانس‬ ،‫گذاري‬ ‫وسرمايه‬ ‫تجاري‬ ‫قراردادهاي‬ ‫حقوقي‬ ‫و‬ ‫مالي،فني‬ ‫هاي‬ ‫رژيم‬
‫فني‬ ‫رژيم‬(‫ادامه‬)
‫پس‬‫از‬‫مطالعات‬‫اولیه‬‫وانجام‬‫امکان‬‫سنجي‬‫هاي‬،‫تعيين‬‫شرح‬‫كار‬‫فني‬‫و‬‫اهداف‬‫اصلي‬
‫يک‬‫طرح‬‫بسهولت‬‫امكان‬‫پذيراست‬‫اما‬‫گاهي‬‫بدليل‬‫وجودعدم‬‫اطمينان‬‫درخصوص‬‫عوام‬‫ل‬
‫تاثيرگذار‬‫برشرايط‬‫معامله‬‫و‬‫كاهش‬‫يا‬‫برداشتن‬‫ريسک‬‫هاي‬‫فني‬‫ازذمه‬‫پيمانكار‬‫،امتيازدهي‬‫به‬
‫طرف‬‫سرمايه‬‫گذار‬‫و‬‫يا‬...،‫يک‬‫شرح‬‫كاراوليه‬‫درقرارداد‬‫بصورت‬‫يک‬‫پيوست‬‫قابل‬‫ت‬‫غيير‬
‫درهرزمان‬‫تهيه‬‫مي‬‫شود‬‫درچنين‬‫حالتي‬،‫يکي‬‫ازاركان‬‫اصلي‬‫رژيم‬‫فني‬‫قر‬‫ارداد‬
(‫يعني‬‫شرح‬‫كارمبنا‬)‫كامال‬‫سست‬‫ومتغيرمي‬‫گردد‬.‫با‬‫تغييرشرح‬‫كار‬(‫كه‬‫معموال‬‫ب‬‫اعباراتي‬،‫نظير‬
‫به‬،‫روزآوري‬‫تصحيح‬‫و‬‫يا‬‫تكميل‬‫شرح‬‫كاراوليه‬‫در‬‫قرارداد،ممكن‬‫مي‬‫گردد‬.)‫زمانبن‬‫دي‬
‫فعاليت‬،‫ها‬‫احجام‬‫و‬‫مقادير‬‫كارو‬‫تاريخ‬‫هاي‬‫راه‬‫اندازي‬‫وتحويل‬‫پروژه‬،‫بها‬‫يا‬‫مبل‬‫غ‬‫انجام‬
‫كارودر‬‫نهايت‬‫اهداف‬‫اولیه‬‫بسهولت‬‫تغيير‬‫مي‬‫كند‬.‫چنين‬‫قرارداد‬‫سستي‬،‫الجرم‬‫داراي‬
‫اركان‬‫اصلي‬‫متغير‬‫و‬‫يک‬‫سازمان‬‫يا‬‫رژيم‬‫فني‬‫ناپايدار‬‫است‬‫كه‬‫بنا‬‫به‬‫دال‬‫يل‬‫يا‬‫انگیزه‬
‫هاي‬‫مختلف‬‫تاسيس‬‫مي‬‫گردد‬.
47`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

48. ‫تجاري‬ ‫قراردادهاي‬ ‫حقوقي‬ ‫و‬ ‫مالي،فني‬ ‫هاي‬ ‫رژيم‬,‫وفاينانس‬ ‫گذاري‬ ‫سرمايه‬
‫فني‬ ‫رژيم‬(‫ادامه‬)
‫شرح‬‫كارمتغير‬،‫اهداف‬‫فني‬‫اوليه‬‫پروژه‬‫را‬‫نيز‬‫تحت‬‫تاثر‬‫قرار‬‫مي‬‫دهد‬‫و‬‫چنانچه‬‫درقرارداد‬‫اهداف‬‫فن‬‫ي‬‫و‬
‫توليدي‬‫طرح‬‫به‬‫عنوان‬‫تعهد‬‫اصلي‬‫پيمانكار‬‫لحاظ‬،‫نگردد‬‫يكي‬‫ديگراز‬‫پايه‬‫هاي‬‫مهم‬‫تشكي‬‫ل‬‫دهندۀ‬‫رژيم‬
‫فني‬‫آن‬،‫قرارداد‬‫فرو‬‫مي‬‫ريزد‬.
‫كار‬ ‫شرح‬ ‫تثبت‬ ‫هاي‬ ‫روش‬:
‫انجام‬‫مطالعات‬‫دقيق‬‫امكان‬‫سنجي‬
‫مرحله‬‫بندي‬‫مطالعات‬‫ومراحل‬‫اجرايي‬(‫نظيرانچه‬‫كه‬‫در‬‫پروژه‬‫هاي‬‫باالدستي‬‫انجام‬‫مي‬‫گيرد‬.)
‫پيش‬‫بيني‬‫فرايند‬‫تصويب‬‫خواهي‬‫براي‬‫عبورازهرمرحله‬‫به‬‫مرحله‬‫بعدي‬‫با‬‫هدف‬‫تعيين‬‫ش‬‫رح‬‫كاردقيق‬‫تر‬
‫تعريف‬‫و‬‫پياده‬‫سازي‬‫مكانيزم‬‫هاي‬‫تشويقي‬‫و‬‫تنبهي‬‫مناسب‬‫براي‬‫پيمانكارطبق‬‫قواعد‬‫اقتصاد‬‫قراردادها‬
(‫تحليل‬‫معادله‬‫سود‬‫ودرآمد‬‫قرارداد‬‫جهت‬‫تعيين‬‫مشوق‬‫ها‬‫ومكانسيم‬‫هاي‬‫تنبهي‬‫جهت‬‫همسو‬‫س‬‫ازي‬
‫انگيزه‬‫هاي‬‫پيمانكاروكارفرما‬)
‫تعيين‬‫اهداف‬‫قراردادي‬‫براساس‬‫برنامه‬‫هاي‬‫كاري‬‫و‬‫بودجه‬‫اصالحي‬‫پيشنهادي‬(‫درمرحله‬‫انجام‬
‫مطالعات‬)‫درمقاطع‬‫زماني‬‫سه‬‫ماهه،شش‬‫ماهه‬‫ويكساله‬
48`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

49. ‫گذاري‬ ‫سرمايه‬ ‫و‬ ‫تجاري‬ ‫قراردادهاي‬ ‫حقوقي‬ ‫و‬ ‫مالي،فني‬ ‫هاي‬ ‫رژيم‬
‫ب‬)‫مالي‬ ‫رژيم‬:‫گذاري‬ ‫سرمايه‬ ‫مبلغ‬ ‫تعیین‬
‫الف‬)‫قیمت‬
‫رژيم‬‫مالي‬_‫اقتصادي‬‫يک‬‫قرارداد‬‫ازكليه‬‫مواد،دستورعمل‬‫ها‬‫پيوست‬‫هايي‬،‫تش‬‫كيل‬‫مي‬
‫شود‬‫كه‬‫بطورمستقيم‬‫يا‬‫غيرمستقيم‬‫برروي‬‫توافقات‬‫ومنافع‬‫هريک‬‫از‬‫طرف‬‫ين‬‫اثرمي‬
‫گذارد‬‫وموارد‬‫زير‬‫را‬‫دربرمي‬‫گيرد‬:
‫مبلغ‬‫سرمايه‬‫گذاري‬(‫شامل‬‫بها‬‫يا‬‫قيمت‬‫انجام‬‫كار‬،‫كارمزد‬‫يا‬‫پاداش‬،‫هزينه‬‫هاي‬‫تامين‬
‫منابع‬‫مالي‬،‫هزينه‬‫هاي‬‫غيرمستقيم‬‫و‬‫سربار‬):
•‫الف‬)‫بها‬‫يا‬‫قیمت‬‫برآوردي‬‫اولیه‬‫مورد‬‫توافق‬(‫قیمت‬‫اسمي‬‫قرارداد‬):‫ت‬‫عيين‬
‫بهاي‬‫اسمي‬‫قرارداد‬‫وقدرت‬‫چانه‬‫زني‬‫هريک‬‫ازطرفين‬‫درتوافق‬‫قيمتي‬‫بطور‬‫مستقي‬‫م‬‫تحت‬
‫تاثير‬‫عوامل‬‫متنوع‬‫و‬‫متعددي‬‫قراردارد‬‫كه‬‫تاحد‬‫زيادي‬‫تابع‬‫قوانين‬‫بازارها،شراي‬‫ط‬‫عرضه‬
‫وتقاضا‬‫و‬‫موقعیت‬‫خاص‬‫هريک‬‫از‬‫آنهااست‬.
‫قيمت‬‫انجام‬‫كاردرالگوهاي‬‫متعدد‬‫و‬‫رايج‬‫قراردادي‬‫بطرق‬‫بسيارمتنوعي‬‫تعيين‬‫مي‬‫شود‬.‫قيمت‬
‫در‬‫يک‬‫قرارداد‬‫ممكن‬‫است‬‫بصورت‬‫مقطوع،تغييريا‬‫تعديل‬‫پذير‬‫و‬‫يا‬‫شناورمورد‬‫ت‬‫وافق‬
‫قرارگيرد‬.‫براي‬‫مثال‬‫درقراردادهاي‬(EPC)،‫قيمت‬‫در‬‫انواع‬‫مدل‬‫هاي‬‫اصلي‬‫بشرح‬‫زير‬‫مورد‬
‫توافق‬‫قرار‬‫مي‬‫گيرد‬:
49`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

50. ‫گذاري‬ ‫سرمايه‬ ‫و‬ ‫تجاري‬ ‫قراردادهاي‬ ‫حقوقي‬ ‫و‬ ‫مالي،فني‬ ‫هاي‬ ‫رژيم‬
‫ب‬)‫مالي‬ ‫رژيم‬:‫گذاري‬ ‫سرمايه‬ ‫مبلغ‬ ‫تعیین‬
‫الف‬)‫قیمت‬(‫ادامه‬)
1-‫قیمت‬‫مقطوع‬‫ثابت‬/‫بدون‬‫تعديل‬(Firm Fixed price/FFP):‫دراين‬
‫مدل‬‫قیمت‬‫درزمان‬‫انجام‬‫مذاكرات‬‫برآورد‬‫وبطورمقطوع‬‫وتثبيت‬‫مي‬‫شود‬‫و‬‫كليه‬‫ر‬‫يسک‬
‫هاي‬‫قراردادي‬‫برذمه‬‫پيمانكاراست‬‫ووي‬‫مكلف‬‫خواهد‬‫شد‬‫كه‬‫پروژه‬‫را‬‫برمبناي‬‫قيم‬‫ت‬
‫توافق‬‫شده‬(‫حسب‬‫شرايط‬‫واستانداردهاي‬‫تشريح‬‫شده‬‫درقرارداد‬)‫به‬‫اتمام‬‫برسان‬‫د‬.‫اين‬‫رويه‬
‫وفتي‬‫بكار‬‫مي‬‫رود‬‫كه‬
‫نيازبخوبي‬‫تعريف‬‫شده‬‫است‬.
‫پيمانكاران‬‫ازتجربه‬‫كافي‬‫برخوردار‬‫هستند‬.
‫شرايط‬‫بازاري‬‫با‬‫ثبات‬‫است‬.
‫ريسک‬‫هاي‬‫مالي‬‫بي‬‫اهميت‬‫باشند‬.
‫طبق‬‫شرايط‬‫اين‬‫مدل‬،‫پيمانكار‬‫قيمت‬‫و‬‫مكان‬‫تعيين‬‫شده‬‫درقرارداد‬‫و‬‫اقالم‬‫قا‬‫بل‬‫تحويل‬
‫را‬‫تامين‬‫مي‬‫كند‬.‫يک‬‫قيمت‬‫مقطوع‬‫ثابت‬‫براي‬‫هرقلم‬‫يا‬‫رديف‬‫يا‬‫رديف‬‫اقالم‬‫و‬‫ياهرگروه‬
‫بندي‬‫ديگري،مورد‬‫توافق‬‫قرارمي‬‫گيرد‬‫وتصورعام‬‫برآن‬‫است‬‫كه‬‫در‬‫اين‬‫رويه‬‫،پي‬‫مانكارمي‬
‫تواند‬‫سودراا‬‫زطريق‬‫كاهش‬‫هزينه‬‫ها‬‫افزايش‬‫دهد‬.
50`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018

51. ‫فاينانس‬ ،‫گذاري‬ ‫سرمايه‬ ‫و‬ ‫تجاري‬ ‫قراردادهاي‬ ‫حقوقي‬ ‫و‬ ‫مالي،فني‬ ‫هاي‬ ‫رژيم‬
‫مالي‬ ‫رژيم‬:‫گذاري‬ ‫سرمايه‬ ‫مبلغ‬
‫الف‬)‫قیمت‬(‫ادامه‬)
2-‫قیمت‬‫مقطوع‬‫با‬‫تعديل‬‫اقتصادي‬‫قیمت‬(Fixed-Price Economic Price Adjustment):
‫دررويه‬‫قيمت‬‫بنابر‬‫شاخص‬‫هاي‬‫قرارداد‬‫حسب‬‫شرايط‬‫اقتصادي‬‫درزمان‬‫اتمام‬‫كار‬‫تعديل‬‫مي‬‫گردد‬.‫شرايط‬
‫تورمي‬‫درقرارداد‬‫لحاظ‬‫مي‬‫شود‬‫اما‬‫همچنان‬‫كليه‬‫ريسک‬‫هاي‬‫هزينه‬‫اي‬(Cost overrun)‫برذمه‬
‫پيمانكارقراردارد‬‫زيرا‬‫دراين‬،‫رويه‬‫صرفا‬‫بهاي‬‫اولیه‬‫تعديل‬‫مي‬‫گردد‬.‫پيمانكارحسب‬‫زمانب‬‫ندي‬‫ومكان‬
‫تعيين‬‫شده‬‫درقرارداد،اقالم‬‫قابل‬‫تحويل‬‫را‬‫به‬‫نحو‬‫قابل‬‫قبول‬‫دربرابر‬‫قيمت‬‫تعديل‬‫شده‬‫،ت‬‫امين‬‫مي‬
‫كند‬.‫تعديل‬‫كاهشي‬‫يا‬‫افزايشي‬‫قيمت‬‫برمبناي‬‫يک‬‫فرمول‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫قيمت‬‫هاي‬‫مقرر،هزي‬‫نه‬‫هاي‬‫واقعي‬
‫و‬‫شاخص‬‫هاي‬‫نيروي‬‫انساني‬‫انجام‬‫مي‬‫گيرد‬.
3-‫قیمت‬‫مقطوع‬‫ثابت‬‫با‬‫حق‬‫پاداش‬(Fixed Price Incentive Firm Target):‫دراين‬
‫رويه‬‫بدليل‬‫بي‬‫ثباتي‬‫بهاي‬‫موادونيروي‬‫كار‬‫طي‬‫دوره‬‫قرارداد‬‫،يک‬‫سقف‬‫قيمتي‬‫كه‬‫اكثرري‬‫سک‬‫هاي‬
‫احتمالي‬‫ذاتا‬‫موجود‬‫درماهيت‬‫كاررا‬‫پوشش‬‫مي‬‫دهد،مورد‬‫توافق‬‫قرارمي‬‫گيرد‬‫و‬‫فرمول‬‫تسهيم‬‫يا‬‫م‬‫شاركت‬
‫درسود‬‫احتمالي‬‫به‬‫پيمانكاردرجهت‬‫كنترل‬‫هزينه‬‫ها‬‫وتالش‬‫در‬‫راستاي‬‫تحصيل‬،‫سايراهداف‬‫ان‬‫گيزه‬‫مي‬
‫دهد‬.‫قاعده‬‫يا‬‫فرمول‬‫مشاركت‬‫درسود‬‫برمبناي‬‫اهداف‬‫عملكردي‬‫نظيرتحويل،كميت‬‫كار،كارهاي‬‫اخ‬‫تياري‬
‫وغيره،مورد‬‫توافق‬‫قرارمي‬‫گيرد‬‫وافزايش‬‫سودازطريق‬‫تكميل‬‫كارزيرسقف‬‫قيمتي‬‫ويان‬‫يل‬‫به‬‫اهداف‬
‫عيني‬‫كارميسرمي‬‫گردد‬.
51`All Right Reserved-Dr.Zohdi/MAT Group@2018