1. OSASUNA

2. OSASUNA Osasuntsu egoteko eta gaixotasunik ez harrapatzeko, oso garrantzitsua da bizi-ohitura osansungarriak izatea. Bizi-ohitura osasungarriak osasun-izarraren bidez daude adierazita: higiene egokia, behar adineko atsedena, kirola maiz egitea, jarrera egokian ibiltzea eta elikadura osansungarria izatea. OHITURA OSAUNGARRIAK

3. MIKROBIOAK Izaki bizidun zelulabakarrak zelula bateko zelulak dira, bere izena mikroorganismo edo mikrobio deritze. Mikrobioak bakterioak, protozooak,onddo batzuk eta algak dira

4. DIETA OSASUNGARRIA Mantenugai nagusiak hauek dira: karbohidratoak, lipidoak, proteinak, bitaminak eta gatz mineralak. Eta dieta osasungarriak osoa edo orekatua izan behar du. Dieta osoa da mota guztietako mantenugaiak ematen badizkigu.

5. OSASUNA ETA GAIXOTASUNA Osasuna ez dago medikuen esku soilik. Gauza asko egin al dituzu osasuntsu egoteko. Zer da osasuna? Osasuntsu egoteko ez da beharrezkoa gorputzak ondo funtzionatzea bakarrik, buruak ere ondo funtzionatu behar du. Hori guztia kontutan hartuta, hau da osasuntsu egotea: Erabateko ongi esate fisiko, mental eta soziala izatea.

6. AURREA HARTZEA GARRANTZITSUA DA Osasuntsu egoteko eta gaixotasunik ez hartzeko ohitura osasungarriak izan ditzakegu. Hauek dira : higienea, atsedena, kirola, elikadura osasungarria eta jarrera egokia.

7. Gaixotasun motak Pertsonok hainbat gaixotasun harrapa ditzakegu. Hainbat eratara sailka ditzake gaixotasun horiek. Adibidez: -Gaixotasun akutuak -Gaixotasun kronikoak -Gaixotasun ez- infekziosoak -Esporadikoak -Epidemikoak -Endemikoak

8. OSASUNERAKO ARRISKUAK ALKOHOLA Alkohola erabat zabalduta dago gizartean, nahiz eta oso substantzia arriskutsua izan osasunerako. Alkohol gehiegi edanez gero, gaixotasun kroniko bat harrapatzeko arriskua dago: alkoholismoa. Osasunean, hainbat faktoreek dute eragina. Batzuk zein diren ikasi duzu; besteak beste, elikadura, atsedena eta kirola. Beste faktore batzuk osasunerako arrisku larriak dira; esaterako, alkohola, tabakoa, drogak eta zirkulazio istripuak.

9. TABAKOA Tabakoaren kontsumoak kalte handia egiten dio pertsonen osasunari. Tabako gehiegi kontsumituz gero, tabakismo deritzon gaixotasun kroniko bat sortzen da. Erretzen den tokietan tabako-kea arnasten dutenei erretzaile pasibo esaten zaie.

10. DROGAK Drogek garunaren funtzionamendua nahasten dute, eta hori dela eta, erabat aldatzen dituzte pertsonen sentsazioak, gogo aldartea eta portaerak.

11. ZIRKULAZIO ISTRIPUAK Zirkulazio istripuetan, jende asko zauritzen eta hiltzen da. Alkohola, tabakoa, zirkulazio istripuak eta drogak oso arriskutsuak dira osasunerako, kalte handia egiten baitute.

12. GAIXOTASUN INFEKZIOSOAK Gaixotasun infekziosoen motak Gaixotasun infekzioso guztiak – edo infekzio guztiak- ez dira agente infekzio mota bakarrak sortuak izaten. Agente infekziosoa zein den, izen jakin bat edo beste izaten dute: -Infekzio bakterianoak -Mikosia -Parasitosia -Infekzio birikoak

13. INFEKZIOAK KUTSATZEA Mikrobioak hainbat eratara sartzen dira gorputzean: -Larruazaleko zaurien bidez -Ur kutsatuaren bidez -Elikagai kutsatuen bidez -Arnasten dugun airearen bidez - Intsektuen ziztaden bidez

14. INFEKZOEI AURRE EGITEA Gaixotasun infekziosoak ez harrapatzeko, ez kutsatzeko neurriak hartu behar dira. Horretarako, higienearekin lotutako zenbait ohitura izan behar dira. Hona hemen: -Eskuak ondo garbitu -Ondo prestatu janariak -Ziurtatu ura edan al den ala ez -Maskotak ardura handiz ibili -Zauriak ondo garbitu eta desinfektatu -Etxea ondo garbitu -Ez erabili besteak erabilitako mahai tresnak -Toki bustietan, ez dugu oinusik ibili behar

15. GAIXOTASUN TRATAMENDUAK SENDAGAIAK Sendagaiak esaten zaie gaixotasunei aurrea hatzeko, gaixotasunak arintzeko eta sendatzeko hartzen ditugun substantziei. TXERTOAK Txertoak sendagaiak dira, eta pertsona osasuntsuei jartzen zaizkie, gaixotasun infekziosorik ez harrapatzeko.

16. ANTIBIOTIKOAK Antibiotikoak, substantzia toxikoak dira bakterioentzat, baina ez diete kalterik egiten pertsonei. KIRURGIA Gaixotasun batzuk ez dira sendagaien bidez sendatzen, eta horregatik, kirurgia bidez tratatu behar izaten dira; adibidez, apendizitisa eta hezur-haustura batzuk.

17. ORGANO TRANSPLANTEAK Gaixotasun batzuk sendatzeko, beharrezko izaten da tranplanteak egitea, sendatu ezin diren organo kaltetutak ordezkatzeko.

18. AURKEZPENAREN EGILEAK ENDIKA MÉRIDA ESTI SERGIO JANIS