KLASEAN IKUSITAKO ZENBAIT GAIXOTASUN

1. ELIKADURAREKIN ETA DIETAREKIN
ERLAZIONATUTAKO
GAIXOTASUNAK
DBH 3
2015/2016 IKASTURTEA

2. OBESITATEA
-Obesitatea, gizentasuna edo loditasuna giza gorputzean gantz gehiegi metatzearen gaixotasuna
da.Hilkortasun-tasa gehitzearekin lotzen da. Pertsona obesoetan hainbat gaixotasun askoz ere usuagoak
dira, eta bestalde barizeak eta herniak arazo gehiago planteatzen dituzte obesoengan, pisu normala
duten pertsonengan baino.
-Pertsona bat obeso izatera nola iristen den azaltzea ez da zaila: behar baino gehiago jaten duelako
gizentzen da.
-Gorputza gantz-gehiegikeria hori gastatzera behartzera (kaloria gutxiko dieta gomendatuz eta ariketa
fisiko egokiak eginez).
Metodorik seguruena honakoa da: ahoratzen den janariaren kantitatea murriztea, jan-neurri orekatua
eginez, bizia mantentzeko behar diren elikagaiak beti ere gordez hala ere.
Askotan argaltzeko botikak ere agintzen ditu medikuak. Garai batean anfetaminak asko erabiltzen ziren
(apetitua jaisten baitute), baina gaur egun herrialde askotan erretiratu egin dituzte adikzioa berehala
sortzen dutelako.
- https://eu.wikipedia.org/wiki/Obesitate

3. GINGIBITISA
-Gingibitisa hortzoiaren hantura da.
- Normalean,hortzean edo eta hotzoian geratzen diren janari hondakinegatik edo
bakterioek eratzen duten xafla batengatik sortzen da. “Muelas del juicio” deituriko
hortzen hazkuntzarengandik ere sortu daiteke arazoa.
- Honen ondorioz, hortzoiak gorritu eta erraz hasten direla odoletan; hau da arazo honen
ezaugarri nagusia.
- Gingibitis kronikoa garbitasun egoki baten bidez senda daiteke baina bada beste
gingibitis-mota bat, larriagoa, zauriak sortzen dituena eta hortzoietan kalte larriak
eragiten dituena. Azken hau sendatzeko, hortz klinikara joan eta bertan tratatu beharra
dago.
http://klinikabaiona.com/eusk/hortzetako-arazoak-arruntak/
https://eu.wikipedia.org/wiki/Gingibitis
https://es.wikipedia.org/wiki/Gingivitis

4. TXANTXARRA
● Ehun gogorren suntsipena da eta txantxarra gehiago handitzen bada dentina erasotu eta
hortz-mamira heltzen da.
● Janarien hondarrek errazten dute azido laktikoa sortzen duten bakterioen hazkuntza eta
edari eta jakiek dituzten azukre eta azidoekin erlazionatu ohi izatenda
● Txantxarraren kontra eraginkorrak diren substantziak badira, xilitola, kolutorio
antimikrobiarrak eta fluorra, esate baterako. Baina onena, denetan eraginkorrena,
norberaren listua da. Noski, hortzak ongi eta maiz garbitzeak ere laguntzen du. Edo, hobeto
esanda, ongi eskuilatzeak. Izan ere, hortzetako pasta ez da uste bezain beharrezkoa.
https://eu.wikipedia.org/wiki/Txantxar
http://zientzia.eus/artikuluak/txantxarraren-aurka-onena-listua/

5. SALMONELOSIA
Salmonelosia enteritis bat da, hots, hesteetako patologia bat, eta ur eta janari
kutsatuen bidez transmititzen da (oilaskoa, arrautza eta esnekiak izanik janaririk
arriskutsuenak).
Eragile patogenoa dosi handitan irentsi ondoren heste meharreko mukosan
atxikitzen da.Bakterioak bere zelula horman duen endotoxinak hesteetako zelulak
kaltetzen ditu, sabeleko mina eta beherakoak eraginez.
ITURRIA:
https://eu.wikipedia.org/
wiki/Salmonelosi

6. Anorexia
● Anorexiaren ezaugarriak gorputz-itxuraz gehiegi kezkatuta
egotea eta argaltzen gogo gehiegi ipintzea dira.
● Kausa orokorrena pisua irabaztea da, jendeak pisua irabaztea
beldurra dio, hauek dira kausa normalenean.
● Osasun zentroan Onarpen beharrezkoa da:
○ Malnutrizioa oso larriak eta bizi-seinaleak aldaketak ez
da.
○ Noiz familia harremanak eutsiezinak dira, eta hobe da
gaixoaren isolatu.
● Anbulatorioan tratamendua eraginkorra denean da:
○ Goiz detektatu da.
○ Ez pasarte bulimia eta oka eta han familia
lankidetzarekin duen konpromisoa da.
Bibliografia: http://www.dmedicina.com/enfermedades/psiquiatricas/anorexia.html
http://dietas.about.com/od/Dieta/a/por-Que-Se-Produce-La-Anorexia.htm

7. 6-BULIMIA
Bulimia jate nahaste bat da, aseezineko janaldi handiak egin eta ondoren errua, depresioa eta
lotsa eragiten dituena. Gaixotasun hau 19 urte inguruan ematen da. Gaixoak, gatazkatsuak,
oldartsuak eta intoleranteak izaten dira, presio sozialen, etxeko lanen eta ... aurrean.
Pertsona hauek, ezin dituzte jatera behartzen dituzten inpultsoak kontrolatu, baina errudun
sentitzearen eta lotsaren ondorioz oka egitera edo laxanteak hartzera behartzen dituzte edo baita
ez jatera ere. Bulimikoek astean hamabost aldiz edukitzen dituzte betekadak eta okaldiak.
Beharrezkoa da, diziplina anitzeko hurbilketa bat erabili bulimia gaixoek aurkezten dituzten
konplikazio fisiko eta psikologiko guztiak estaltzeko. Tratamenduaren helburua pertsonaren
autoestimua eta auto-onarpena hobetzeko, oreka emozionala berreskuratzeko eta bizimodu
osasuntsua bat hartzeko da.
Azken hamarkadetan nahaste horretarako estrategia terapeutiko ugari garatu dute. Gehienetan
aplika terapiak artean, besteak beste, banakako psikoterapia, taldea edo familia, autolaguntza-
taldeak, eta tratamendu farmakologikoa.
Gaixotasun honen ondorio larriena heriotza da baina hala ere tratamendu luze batekin
sendatzera iritsi daiteke.
https://eu.wikipedia.org/wiki/Bulimia
http://www.webconsultas.com/bulimia/tratamiento-de-la-bulimia-281

8. Kolesterola
Arazo Kardiobaskularrak
Animali-jatorriko produktuek soilik ematen digute kolesterol osagarri hori edo
“dietatik datorrena”. Haragiari, hegaztiei, moluskuei, gaztari, esne-gainari, gurina
eta arrautza-gorringoei buruz ari gara.
ARTERIETAN DEPOSITATU EGITEN DA, ODOLAREN PASOA
ATZERATU ETA ZAILDU, ATEROSKLEROSIA SORTUZ ETA INFARTOAK ETA
ABARRAK ERAGIN DITZAKE.
ELIKADURA ZAINDU BEHAR DA HAU GERTA EZ DADIN.

9. TOXIKAZIOA
toxikazioa kutsatutako elikagai solido edo likidoak hartzean agertzen den gaixotasuna da. Elikagaiak
kutsatzen dituzten ohiko eragileak bakterioak, birusak, onddoak eta bizkarroi txikiak dira, edo haien
toxinak. Kategoria berean ere sartzen dira hainbat perretxikok sortutako pozoitzeak edota substantzia
kimiko kaltegarriez kutsatutako elikagaiak Kasu ia gehienetan gaitzaren transmisioa gorotz-aho bidetik
burutzen da. Gaitz hauen ohiko sintomak digestiboak dira beste sintoma klinikoak ere ager daitezke,
mikrobio edo eragile patogenoaren arabera.
❏ Elikagai kutsatu batean hainbat mikrobio patogeno egon daitezke, gaitz desberdinen eragileak.
Gaitzaren sintomatologia mikrobio eragilearen menpe dago, baina orokorrean sintoma nagusiak
digestiboak dira: goragaleak, beherakoak, gorakoak, sabeleko mina, nekea eta ia beti sukarra.

10. ANEMIA
● Anemia dagoenean odolak oxigenoa garraiatzeko duen gaitasuna murriztuta dago eta
ondorioz gorputzeko ehunek eta organoek ohi baino oxigeno gutxiago jasotzen dute.
● Hilekoaren gaitik, zaurien gaitik, hemolisiaren abiadura oso bizkorra duzunean, odolaren
ekoizpena kaltetuta eta murriztuta dagoenenean, burdin (Fe) gabeziaren ondorioz
sortutakoa…
● Batzutan anemia beste gaitzaren sintoma baita, eta gaitz honen asaldurak tratatuz anemia
bera sendatzen da. Odoljario bortitzaren ondorioz denean, odol-transfusioak behar dira. Burdin
gabeziaren ondorioz denean, burdin osagarria hartu.
● https://eu.wikipedia.org/wiki/Anemia

11. 10-Hipertentsio arteriala
Tentsio arteriala igotzen denean gertatzen da, edo balore normale-tik gora duzunean, Bi
eratakoak daude:
- Lehen kasua, arruntena izan ohi dena (kasuen %90-95), etiologia ez ezagunekoa da, hau
da, ez dira arrazoiak ezagutzen eta genetikoa dela onartzen da.
- Bestea aldiz, gaixotasun endokrino, baskular, giltzurrunekoek edo zenbait sendagaik
eragindakoa da.
Hipertentsio zailesteko edo kentzeko honako hauek baztertu behar dira, gatzaren gehiegizko
kontsumoa, bizimodu sedentarioa edo geldikorra, estresa, tabakismoa, alkoholismoa eta
loditasuna. Hipertentsioa zendatzekohainbat tratamendu daude: Angiotentsina, Diuretikoak...
https://eu.wikipedia.org/wiki/Hipertentsio#Sailkapena

12. HALITOSIAHalitosia ahotik datorren usain txarra da, sudurretik nahiz ahotik kanporatzen den airean gai sulfuratuen
proportzioak gora egiten duenean agertzen da.
Gaixotasun hau sendatzeko hainbat modu dituzu:
Dietako proteinen kopurua murriztea
Jatorduen arteko tarteak gutxitzea
Usain fuerteko janaririk ez ahoratu eta ur asko edan
Kafea, tabakoa eta alkohola utzi.
Ahoko higiene egokia mantendu (horretarako hortzak, haginak eta mihia ondo garbitu)
Hortzetako haria ere erabili
Eragile antibakterianoak dituzten ore eta kolutorioak ere erabili
https://eu.wikipedia.org/wiki/Halitosi
http://elclavo.com/wp-
content/uploads/2015/01/halitosis.jpg

13. BIHOTZ ERREA
Kardiaseko esfinterra behar bezala ixten ez denean, urdaileko azidoak gorantz ateratzen dira, hestegorrira
eta hemen babes mukosarik ez dagoenez, paretak kaltetu egiten dira eta bihotz errea sortu.
Janaria urdailean sartzen denean, hestegorriaren bukaeran dauden muskulu batzuek (beheko hestegorri-
esfinterrak) itxi egiten dute urdailaren eta hestegorriaren arteko lotunea. Ondo ixten ez bada, urdaileko
edukia hestegorrira itzul daiteke (errefluxua), hestegorria narrita dezake, eta bihotzerrea eta beste sintoma
batzuk eragin ditzake.
Arrisku-faktoreen artean, hauek nabarmentzen dira: haurdunaldia, zenbait elikagai (txokolatea, janari minak,
koipeak, espeziak…), alkohola eta medikamentu batzuk.
TRATAMENDUA:Maalox, Mylanta, Gelusil, Rolaids y Tums medikamentoak lasaitu egin al dute
SISTOMAK: Azidotasuna bularrean
http://pirosis.info/sintomas/
https://es.wikipedia.org/wiki/Pirosis

14. CROHN GAIXOTASUNA
-Jatorri ezezaguneko digestio-aparatuko hantura kronikoa eragiten du,
agerraldi eta gutxiagotzeak tartekatuz.
-Faktore ezezagun bat edo batzuek (mikrobio, antigeno, dietako osagaiak)
zelula immunitarioak aktibatzen dituzte, hauek zitozina eta hantura
bitartekariak askatuz.
-Beherakoa da sintomarik ohikoena. Bestela, tenesmoa, tripako mina eta
sukarra sarriago pairatzen dute Ultzeradun kolitisaren gaixoek, ordea,
ondesteko odoljarioa maizago edukitzen dute.
-Gaixotasuna arina denean beherakoaren kontrako sendagaiekin
nahikoa da (difenoxilatoa, atropina eta loperamida).
Kasu larrienetan aldiz baraua, zain-barnetiko kortikoideak,
hidratazioa eta transfusioak beharrezkoak dira.
https://eu.wikipedia.org/wiki/Hesteetako_hanturazko_gaixotasun

15. 14.KOLON ESPASTIKOA
Heste suminkorraren sindromea esaten zaio heste meharreko nahiz heste lodiko
mugimenduen gehitze espontaneo eta anormalari.
Trastorno "funtzional onairea" da, izan ere hesteetako higikortasuna (heste lodiko
nahiz heste meharreko mugimenduak) nahasten den arren, ez baita heste-egituretan
inolako alteraziorik ikusten. Horregatik ez da ongi ezagutzen sindromearen arrazoia.
Argi dagoen gauza bakarra da hesteetako muskuluen funtzioan jarduera ez dela
normala, eta horrek nahigabeko mugimenduen alterazioa dakarrela.
Tratamenduaren helburua sintomak arintzea da, heste suminkorraren sindromea ez
baita sendatzen. Jan-neurrian aldaketak egitea lagungarri izan daiteke zenbait
pazienterentzat, baina ez dago guztiei ondo doakien dieta jakin bat. Zuntz askoko
dieta, ariketa fisiko erregularra eta estres emozionala gutxitzeko bestelako neurriak
hartzea dira neurririk praktikoenak, eta zenbait kasutan espasmoen kontrako botikak
erabili beharko dira. Urdail-hesteetako estimulatzaileak baztertzea (kafeina duten
edariak, esaterako) mesedegarria izango da.
http://www.ikasbil.net/web/ikasbil/dokutekako-
fitxa?p_p_id=56_INSTANCE_fLB1&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=colu
mn-1&p_p_col_count=1&groupId=10138&articleId=468382

16. ULTZERA
Ultzera zauri txiki bat besterik ez da; esofago edo hestegorrian, urdailean edo heste-meharraren goiko zatian, jariatutako urin
gastrikoek ehunak edo ehun horietako geruzak “liseritu” egin bai dituzte, mina eta bestelako sintoma desatseginak sortaraziz. Sortzen
duen sintoma nagusia mina da; urdail-ahoan nabaritzen da min bizi hori eta pixkana-pixkana baretzen joaten da
Bazila antibiotikoekin eta ainepazolarekin (LOSEC) desagertarazten badugu, berriz, ultzerak berritzeko aukera ia deuseztatzen da.
Iturriak:
http://zientzia.eus/artikuluak/ultzera/

17. KOLONEN MINBIZIA
ZER DA ?
Heste-polipo batetik
hestearen paretan
sortzen den
gaixotasuna da.
ZER ONDORIO DITU?
-Ustezko arrazoirik gabe,
uzkiko odolustea.
-Sabeleko min latza.
BAINA...
PREBENITU DAITEKE?
BAI:
ARIKETA FISIKOA EGINEZ
BERDURAK ETA FRUTAK HARTUZ
PROZESUA

18. HEMORROIDEAK
Zer da?
Hemorroidea uzkiaren
kanpoaldeko zainen
hantura da; mina, erredura,
hazkura eta odoljarioa ditu
ezaugarritzat.
Nola sotzen dira edo zergatik?
Hemorroidearen eragileak dira, besteak beste,
idorreria, denbora luzean eserita egotea, jan-
edate ugariak egitea, hipertentsioa, etab;
Nola sendatzen da?
Zenbait sendagairen eta jan neurri egokiren bidez, eta
minbera dagoen aldea garbi zainduz, arindu daiteke
hemorroideak sortzen duen kaltea, eta, gainera,
hemorroideak handi ez daitezen laguntzen du, baina kirurgia
da hemorroidea behin betiko kentzeko biderik hoberena.
https://eu.wikipedia.org/wiki/Hemorroide

19. 18-Miokardio infartua
Bihotzaren muskulua den miokardioaren kalte larria da, arteria koronarioetan gertatutako buxadura baten
ondorioz gertatzen dena, horrela bihotzera odola ez da ondo iristen eta arazoak larriagoak dira arteriaren
itxiera guztizkoa bada.
Diagnostikora heltzeko, hasierako momentuan, nahikoa da anamnesian, EKGn eta proba analitikoetan
antzemandako zantzuak. Hortik, beti ere, infartuaren zabalkuntza eta larritasuna aztertzeko, bai eta
tratamendu egokiena erabakitzeko ere, koronariografia egin behar da.
TRATAMENDUA
Antiagregatzaileak: Aspirina, Klopidogrel.
Nitratok: Nitroglizerina ZB, mihipeko nitratoak edo txaplatetan.
Angioplastia (AKTA).
Zubi koronarioak.
https://eu.wikipedia.org/wiki/Miokardio_infartu_akutu

20. 19.ESKORBUTOA ETA ABITAMINOSIAK
Eskorbutoa C bitaminaren eskasiak eragindako gaixotasuna da.
C bitaminaren gabeziak hauskortasun kapilar handia eragiten du, hau beharrezkoa baita azido
hialuronikoaren sintesirako. Eskorbutoaren eraginez larruazalean orbainak, hortz-oi esponjotsuak eta
mintz mukosoetan odoljarioak agertzen dira. Gaixotasunak aurrera egin ahala, zauriak zornetu eta hortzak
erori egiten dira.
Sendatzeko, C bitaminako dosiak hartu behar dira; 100 mg hirutik bost alditara egunean eta C bitamina
duten janari gehiago jan.
https://eu.wikipedia.org/wiki/Es
korbuto

21. GASTROINTERITISA
Gastroenteritisa heste meharraren eta urdailaren aldibereko hantura da. Gai pozoitsuak hartzearen,
elikagaiak behar bezala ez mastekatzearen, edari alkoholdunak edo oso hotzak edatearen, edo
kutsaduraren baten ondorio izaten da.
Goragalea eta beherakoa eragiten ditu; gorputzak ura galtzen duenez, oso arriskutsua izan daiteke.
Tratamendua:
Hidratazioa
Elikatu
Antiemetikoak
Antiespasmodikoak

22. ZELIAKIA
Gaixotasun zeliakoa gaixotasun autoimmune bat da. Gaixotasunak inflamazioak
sortzen ditu heste meharrean ZENBAIT LEKALEK DUTEN PROTEINA
BATENGATIK: GLUTENA.
HAU JATEAK PROZESU AUTOINMUNEAK, BEHERAKOA, IDORRERIA,
HAZKUNTZAREN ATZERAPENA... ERAGIN DITZAKE.
DIETA ZUZEN BAT ERAMAN BEHAR DA, GLUTENIK GABEKOA. GAUR EGUN
PRODUKTU ASKO MERKATURATU DIRA GLUTENIK GABEKOAK.

23. 22- LAKTOSARI ALERGIA
Laktosa esnearen osagai garrantzitsuenetariko bat da, modu natural batean ugatzean sortzen dena. Laktosa, berez,
disakaridoa da, ondoren hesteetan hidrolizatzean bi monosakaridotan bihurtzen da, glukosa eta galaktosan, hain zuzen ere.
Hidrolisi hori entzima baten bitartez egiten da, laktasa (hesteetako bazter batean aurkitzen da) izeneko entzimaren bitartez.
Intolerantzia honen arazo nagusia, laktasaren ekoizpena oso txikia denez, hesteetako “MIKROILEETAN, horietan gaitza
sortzen da. Kasu hauetan, laktosa gorputzean sartu ondoren, 30 minutu edo2 ordu geroago, honako sintoma hauek
azaleratzen ohi dira:
Beherakoa, hantura, sabeleko mina.
Laktosarekiko intolerantzia bi motakoa da:
Lehen mailako intolerantzia:
Bigarren mailako intolerantzia: hesteetako patologia batzuen ondorioz sortutakoa.

24. ZIRROSI ALKOHOLIKOA
Alkoholismoaren ondorioz sortzen da, gibelean eta bere
funtzionamenduan kalteak sortuz. Urte askotan gehiegi edateagatik
sortzen da. Alkoholaren gehiegizko kontsumoa egunero edo astean
egun batzuetan izan daiteke. Gainera, edozein motatako alkoholak
eragin dezake gaixotasun hau gibelean inflamazioa eraginez.
Gaixotasun hau edukitzeko probabilitatea, alkohol kopuruaren arabera
doa eta zenbat denbora zoazen kontsumitzen. Hortaz aparte, hainbat
sintoma ere eduki dezake adibidez, digestioan, azalean edota nerbio
sisteman edo burmuinean.
Gaixotasun honi aurre egiteko lehenik eta behin alkohola edateari utzi
beharko duzu eta gaixotasuna baldin badaukazu, beste gibel bat
beharko zenuke hau da, organo transplantea.
https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/spanish/ency/article/000281.htm