www.doktorix.com

1. EL HİJYENİ
www.doktorix.com

2. Tarihçe

3. GEÇİCİ FLORA
KALICI FLORA
GEÇİCİ FLORA;
elemanları cildin yüzeyel
kısmına kolonize olur ve
uzaklaştırılabilir.
Hastane
enfeksiyonlarından
sorumludur!
KALICI FLORA; cildin
derin tabakalarında
bulunan bakteriler..
Uzaklaştırılamaz..
Hastane
enfeksiyonlarından
sorumlu değil..

5. HİJYEN ?HİJYEN ?

6. Kelime olarak “sağlam’’,Kelime olarak “sağlam’’,
“sağlıklı’’ anlamına gelir.“sağlıklı’’ anlamına gelir.

7. HHijyen;ijyen;
-Sosyal Hijyen-Sosyal Hijyen
-Çalışma Hijyeni-Çalışma Hijyeni
-Okul Hijyeni-Okul Hijyeni
-Çevre Hijyeni-Çevre Hijyeni
-Kişisel Hijyen-Kişisel Hijyen

8. KİŞİSEL HİJYENKİŞİSEL HİJYEN
Bireyin sağlığını sürdürmekBireyin sağlığını sürdürmek
için yaptığı “ÖZBAKIM’’için yaptığı “ÖZBAKIM’’
uygulamalarını içerir.uygulamalarını içerir.

9. Kişisel Hijyen Konusu İçinde;Kişisel Hijyen Konusu İçinde;
 Vücut Bakımı Ve Temizliği,Vücut Bakımı Ve Temizliği,
 Yüz-boyun Temizliği,Yüz-boyun Temizliği,
 El Temizliği,El Temizliği,
 Ayak Temizliği,Ayak Temizliği,
 Kulak Temizliği,Kulak Temizliği,
 Saçların Temizliği,Saçların Temizliği,
 Ağız- Diş Bakımı,Ağız- Diş Bakımı,
 Beslenme,Beslenme,
 Tuvalet Alışkanlığı Ve TemizliğiTuvalet Alışkanlığı Ve Temizliği
 Giyim Konuları yer almaktadırGiyim Konuları yer almaktadır..

10. Birçok enfeksiyon
hastalığının kontrolünde
kişisel hijyen
alışkanlıkları çok
önemlidir.

11. MikroorganizmalarMikroorganizmalar
 SudaSuda
 HavadaHavada
 TopraktaToprakta
 HayvanlardaHayvanlarda
 İyi yıkanmamış sebze ve meyvelerdeİyi yıkanmamış sebze ve meyvelerde
 İyi pişirilmemiş et ve balıklardaİyi pişirilmemiş et ve balıklarda
 İyi yıkanmamış kaplardaİyi yıkanmamış kaplarda
 İnsan ve hayvanların dışkılarındaİnsan ve hayvanların dışkılarında
bulunur.bulunur.

12. Mikroorganizmalar en çokMikroorganizmalar en çok
Kirli eller veKirli eller ve
kirli sular ilekirli sular ile
bulaşır.bulaşır.

13. Elleri su ve sabunlaElleri su ve sabunla
yıkamakyıkamak
mikroorganizmalarımikroorganizmaları
uzaklaştırmanınuzaklaştırmanın enen
etkili yoluduretkili yoludur veve
hastalıkları önlemeyehastalıkları önlemeye
yardımcıdıryardımcıdır..

14. Ellerimizi ;Ellerimizi ;
TuvaleteTuvalete
girmeden önce vegirmeden önce ve
sonrasonra
W.C
ll

15. Ellerimizi ;Ellerimizi ;
 HayvanlarıHayvanları
sevdikten sonrasevdikten sonra

16. Ellerimizi ;Ellerimizi ;
Gıdalara elGıdalara el
sürmedensürmeden
önce veönce ve
sonrasonra

17. Ellerimizi ;Ellerimizi ;
Çiğ et, balık,Çiğ et, balık,
veya tavuklaveya tavukla
temas ettiktentemas ettikten
sonrasonra
yıkamalıyız.yıkamalıyız.

18. Eller öksürüp-hapşırdıktan sonraEller öksürüp-hapşırdıktan sonra
mutlaka yıkanmalıdır.mutlaka yıkanmalıdır.
ÖzellikleÖzellikle gripgrip gibi hastalıklardagibi hastalıklarda
öksürüp-hapşırdıktan sonra ellerinöksürüp-hapşırdıktan sonra ellerin
yıkanmaması bulaşmaya neden oluryıkanmaması bulaşmaya neden olur..

19. Ellerimizi bol sabun ile akanEllerimizi bol sabun ile akan
su altında 10-20 saniyesu altında 10-20 saniye
kuvvetli şekilde,kuvvetli şekilde,
parmaklarımız veparmaklarımız ve
bileklerimiz dahil ovalayarakbileklerimiz dahil ovalayarak
yıkamalıyız.yıkamalıyız.

20. Mikroplar kuruMikroplar kuru
yüzeylerde büyüyemez veyüzeylerde büyüyemez ve
çoğalamazlar. Bu nedenleçoğalamazlar. Bu nedenle
ellerimizi yıkadıktan sonraellerimizi yıkadıktan sonra
iyiceiyice kurulamalıyızkurulamalıyız..

21. Bütün dünyada olduğu gibiBütün dünyada olduğu gibi su vesu ve
besinlerle bulaşan enfeksiyonbesinlerle bulaşan enfeksiyon
hastalıklarıhastalıkları ülkemizde de halk sağlığıülkemizde de halk sağlığı
sorunu olarak önemini korumaktadır. Busorunu olarak önemini korumaktadır. Bu
hastalıklar önemli salgınlara nedenhastalıklar önemli salgınlara neden
olmaktadırlar.olmaktadırlar.

22. Su ve Besinlerle Bulaşan Hastalıklar:Su ve Besinlerle Bulaşan Hastalıklar:
 TifoTifo
 Salmonella türleriSalmonella türleri
 Basilli Dizanteri (Şigella)Basilli Dizanteri (Şigella)
 Amipli Dizanteri (Entameoba Histolitica)Amipli Dizanteri (Entameoba Histolitica)
 Ani Başlayan Sulu ve Kanlı İshallerAni Başlayan Sulu ve Kanlı İshaller
 KoleraKolera
 Sarılık (Hepatit A) vb...Sarılık (Hepatit A) vb...

23. Bu Hastalıklar ;Bu Hastalıklar ;
-Genellikle ağız ve dışkı yoluyla bulaşırlar.-Genellikle ağız ve dışkı yoluyla bulaşırlar.
Yani kirlenmiş olan su ve besinler aracılığı ileYani kirlenmiş olan su ve besinler aracılığı ile
sağlam kişileri enfekte ederler.sağlam kişileri enfekte ederler.
-Özellikle KÖTÜ HİJYEN KOŞULLARINI-Özellikle KÖTÜ HİJYEN KOŞULLARINI
severler.severler.

24. Başta sarılık (Hepatit A) virusu olmakBaşta sarılık (Hepatit A) virusu olmak
üzere dışkı-ağız yoluyla bulaşanüzere dışkı-ağız yoluyla bulaşan
hastalıkların kontrolünde en etkili yöntemhastalıkların kontrolünde en etkili yöntem
el yıkama alışkanlığıdır.el yıkama alışkanlığıdır.

25. Kişisel temizlik günlükKişisel temizlik günlük
yapılmalı ve hatta gündeyapılmalı ve hatta günde
birkaç kez yinelenmelidir.birkaç kez yinelenmelidir.

26. Vücudun;Vücudun;
 Kasık,Kasık,
 Cinsel organlar,Cinsel organlar,
 Makat,Makat,
 Kadınlarda meme gibi kapalıKadınlarda meme gibi kapalı
bölümleri de dikkatle temizbölümleri de dikkatle temiz
tutulmalıdır.tutulmalıdır.

27. Ağız temizliği ve özellikleAğız temizliği ve özellikle
dişlerin temizliği çok önemlidir.dişlerin temizliği çok önemlidir.
Herkesin kendine ait bir dişHerkesin kendine ait bir diş
fırçası olmalıdır.fırçası olmalıdır.

28. Dişler düzenli olarak herDişler düzenli olarak her
öğün sonrası fırçalanmalıdıröğün sonrası fırçalanmalıdır..

29. Kulak temizliğinde özellikle kulakKulak temizliğinde özellikle kulak
kepçesinin arka bölümlerindekikepçesinin arka bölümlerindeki
temizliğe dikkat etmek gerekir.temizliğe dikkat etmek gerekir.
Kulağa zarar verebilecek ucuKulağa zarar verebilecek ucu
sivri cisimlerden kaçınmalıdır.sivri cisimlerden kaçınmalıdır.

30. TırnaklarımızınTırnaklarımızın kısa vekısa ve
temiztemiz olmasınaolmasına
özen göstermeliyiz.özen göstermeliyiz.

31. Tırnak bakımınınTırnak bakımının haftada en azhaftada en az
bir kezbir kez uygulanması gerekir.uygulanması gerekir.
Ayak tırnakları yanlarıAyak tırnakları yanları
alınmadan düz kesilmelidir.alınmadan düz kesilmelidir.
Ayak temizliği mantar hastalığıAyak temizliği mantar hastalığı
gibi hastalıklardan korunmagibi hastalıklardan korunma
açısından son derece önemlidir.açısından son derece önemlidir.

32. KişininKişinin kendine ait bir tırnakkendine ait bir tırnak
makasımakası mutlaka olmalıdırmutlaka olmalıdır..

33. Kişisel bakım amacıyla (sakalKişisel bakım amacıyla (sakal
traşı, manikür ..vb.) berberetraşı, manikür ..vb.) berbere
gidiliyor ise; mutlakagidiliyor ise; mutlaka sterilsteril
jiletjilet kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.

34. BESİN HİJYENİBESİN HİJYENİ
Besin hijyeni; herhangi birBesin hijyeni; herhangi bir
besinin tümüyle hastalık yapanbesinin tümüyle hastalık yapan
etmenlerden arınmış olmasıetmenlerden arınmış olması
anlamına gelir.anlamına gelir.

35. MikroorganizmalarMikroorganizmalar 20 dakika20 dakika gibi birgibi bir
zamanda büyür.zamanda büyür.
Şartlar uygun olduğunda birŞartlar uygun olduğunda bir
mikroorganizmadanmikroorganizmadan 12 saat sonra bir12 saat sonra bir
milyarmilyar mikroorganizma ürer.mikroorganizma ürer.

36. Besin Hijyeninde Dikkat Edilmesi GerekenlerBesin Hijyeninde Dikkat Edilmesi Gerekenler
 Sağlam,Sağlam,
zedelenmemiş,zedelenmemiş,
bozuk olmayanbozuk olmayan
besinler seçilmelibesinler seçilmeli
ve satın alınmalıve satın alınmalı
 HastalıkHastalık
yapabilecekyapabilecek
şüpheli besinler,şüpheli besinler,
özellikle küflenmişözellikle küflenmiş
olanlarolanlar
yenilmemeliyenilmemeli

37. Sebze veSebze ve
meyveler toz,meyveler toz,
toprak ve ilaçtoprak ve ilaç
kalıntılarındankalıntılarından
temizlenmeleritemizlenmeleri
içiniçin sirke eklenmişsirke eklenmiş
su dolu bir kaptasu dolu bir kapta
5-10 dakika5-10 dakika
bekletildiktenbekletildikten
sonra bol su ilesonra bol su ile
bir kaç kerebir kaç kere
durulanmalıdurulanmalı

38. GıdalarınGıdaların
üstünü kapalıüstünü kapalı
tutarak sinektutarak sinek
veve
böceklerdenböceklerden
korumalıkorumalı

39. Besinlerle bulaşan hastalıklardan en sıkBesinlerle bulaşan hastalıklardan en sık
görülenlerden birisi de halk arasında ‘Maltagörülenlerden birisi de halk arasında ‘Malta
Humması’ olarak bilinen ve BrusellaHumması’ olarak bilinen ve Brusella
bakterisinin neden olduğu ‘Brusellozis’dir.bakterisinin neden olduğu ‘Brusellozis’dir.
Sütlerin pastörize edilmesi bu hastalığıSütlerin pastörize edilmesi bu hastalığı
önler.önler.

40. Günlük pastörize süt yada UHT (UltraGünlük pastörize süt yada UHT (Ultra
Hıgh Temperature) tekniğiyle sterilizeHıgh Temperature) tekniğiyle sterilize
edilen uzun ömürlü, dayanıklıedilen uzun ömürlü, dayanıklı paketpaket
sütlersütler kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.

41. MikroorganizmalarMikroorganizmalar
 Su ve besinlereSu ve besinlere
dışkı ile temasdışkı ile temas
sonucu bulaşırsonucu bulaşır..

42.  İçme suyu olarakİçme suyu olarak
temiz su kullanmalıtemiz su kullanmalı
 Temizliğinden eminTemizliğinden emin
olunmayan sularolunmayan sular
kesinlikle içilmemelikesinlikle içilmemeli
 Şüpheli durumlardaŞüpheli durumlarda
su kaynatılmalı veyasu kaynatılmalı veya
filtre edilmelifiltre edilmeli

43. Tuvalet
temizliğine
özen
gösterilmeli

44.  Tuvaletleri herTuvaletleri her
zaman temizzaman temiz
tutmalıyız.tutmalıyız.
 Klozetin kapağınıKlozetin kapağını
kapattıktan sonrakapattıktan sonra
suyu çekmeliyiz.suyu çekmeliyiz.
ÇünküÇünkü sıçrayan susıçrayan su
hepatit A, tifohepatit A, tifo vsvs
hastalıklara nedenhastalıklara neden
olabilir.olabilir.

45. EL HİJYENİEL HİJYENİ

46. • Her gün normal deriden, canlı
mikroorganizma içeren 106
hücre dökülür
• Hasta yakınındaki cansız çevre kontamine
olur
• Hastaya / yakınındaki cansız çevreye temas
ile sağlık çalışanlarının ellerinin
kontaminasyonu
Bonten MJM et al. Lancet, 1996
Boyce JM et al. J Clin Microbiol 1994
McFarland LV et al. N EngJ Med 1989
Samore MH et al. Am J Med 1996

47. Kontamine Ellerden Mikroorganizma Bulaşını
Etkileyen Faktörler
• Organizmanın tipi
• Hasta bakım aktivitesinin süresi
• Kaynak ve ulaştığı yüzey
• Nemlilik düzeyi
• İnokulumun büyüklüğü

48. El Hijyeni ve “Temiz İşlemler”
Hemşirelerin elleri
– Hastayı kaldırma,
– Nabız, tansiyon ölçme
– Hastanın vücut sıcaklığını ölçme
– Hastaya dokunma 100-1000 cfu
Klebsiella spp
ile
kontaminasyon
Hastanın kasığına temas
10-600 cfu/ml P.mirabilis
üremesi

49. El Hijyeni
Hijyenik el yıkama
El antisepsisi
Cerrahi el hijyeni
Antimikrobiyal
sabun
El
antiseptiği
Antimikrobiyal
sabun
El
antiseptiği
El
yıkama
Antiseptik
sabun
Normal sabun

50. El Hijyeni
Su ve normal sabunla el yıkama:
yıkama süresi ciltteki bakteri sayısında azalma
15 saniye 0.6-1.1 log10
30 saniye 1.8-2.8 log10
1 dakika 2.7-3.0 log10
Alkollü el antiseptikleri:
• 30 saniyede 3.4-5.8 log10 azalma

51. El Hijyeni Ne Zaman ??
ÖNCE
• Hasta ile temas
• Hasta çevresindeki
yüzeylerle temas
• Her tür invaziv girişim
• Eldiven giyme
• İlaçların hazırlanması
• Yemek
• İşten ayrılma
SONRA
• Hasta ile temas
• Hasta çevresindeki yüzeylerle
temas
• Her tür invaziv girişim
• Eldivenlerin çıkartılması
• Kan, kanlı sekresyon ile
kontamine olma olasılığı olan
herhangi bir alet veya objeye
temas
• Diğer vücut sekresyonları ile
temas
• Tuvalet
WHO Guidelines on hand hygiene in health care, 2006
Guideline for hand hygiene in health care settings. MMWR 2002; 51:RR 16.

52. El Yıkama Endikasyonları
Ellerde gözle görülür kirlenme varlığında,
– Nonantimikrobiyal sabun ve su
– Antimikrobiyal sabun ve su
Ellerde gözle görülür kirlenme yoksa;
– Alkol bazlı el antiseptikleri
Gözle görülür kir?
Kendini kirli hissetmesi
WHO Guidelines on hand hygiene in health care, 2006

54. - Önce su ile eller ıslatılır
- Ellere 3-5 ml sabun alınır
- En az 15 sn süre ile eller
ovalanır
- Ellerin ve parmakların tüm
yüzeyinin kaplanmış olmasına
dikkat edilir
- Eller su ile durulanır ve
tam olarak kurulanır
Doğru El Yıkama Tekniği

55. Etkili El Yıkama
Eller suyla ıslatılır

56. Etkili El Yıkama
Ellere 3-5 ml sıvı sabun alınır

57. Etkili El Yıkama
Avuç içi avuç içine alınarak
ovalama hareketi tekrarlanır

58. Etkili El Yıkama
Sağ avuç içine sol el sırtı gelecek şekilde
yerleştirilir, ovalanarak beş kez tekrarlanır.
Aynı hareket diğer el içinde beş kez tekrarlanır.

59. Etkili El Yıkama
Aynı hareket sol el içinde tekrarlanır.
Sağ eli sol el sırtına koyarak parmak
araları birbirinin içine gelecek şekilde
tekrarlanır.

60. Etkili El Yıkama
Sağ el parmak sırtları sol elin avuç içine
gelecek şekilde yerleştirilir, ovalama
tekrarlanır.

61. Etkili El Yıkama
Sağ el baş parmağı sol avuç içine
alınarak rotasyonel olarak beş kez
tekrarlanır.
Aynı hareket sol el için de tekrarlanır

62. Etkili El Yıkama
Sağ el parmak ucu iç kısımları
sol el avuç içine gelecek şekilde konur,
ovalanır
Aynı hareketler
sol el parmak uçları için de yapılır

63. Etkili El Yıkama
Eller iyice durulanır

64. Ellerin Kurulanması

65. Kağıt havluyla eller iyice
kurulanır.
Etkili El Yıkama

66. Kağıt havlu
kullanarak
musluk kapatılır
Etkili El Yıkama

67. Kullanılmış
havlu
çöp kutusuna
atılır
Etkili El Yıkama

68. • Sıcak su kullanmaktan kaçınılmalı
Dermatit riski!
• Sıvı sabun kullanımı uygun bir seçenek
• Kısmen boş sabun dağıtıcısına sabun
eklenmemeli!
• Çok kullanımlık havlular uygun değil!
Etkili El Yıkama

70. El Antisepsisi
avuç
içlerinin
teması
avuç içi
ile
diğer elin
yüzeyi
1111 2222 3333
parmak
aralarına

71. çapraz
parmaklar
baş
parmak
4444 5555 6666
avuç
içinde
parmaklar
El Antisepsisi

72. • Eldiven giymeden önce uygulanan alkol bazlı
el antiseptiğinin tam olarak kurumuş olmasına
dikkat edilmeli!
• Tam kuruma sağlanana kadar eller
ovalanmaya devam edilmeli
• Uçucu ve yanıcı olduğu unutulmamalı

73. Cerrahi El Hijyeni
• Geçici floranın tamamen, kalıcı floranın kısmen
ortadan kaldırılması amaçlanır
• İrritan olmamalı
• Geniş etki spektrumlu
• Hızlı ve persistan etkili olmalı
• Yüzük, saat vs çıkartılmalıdır

74. Cerrahi El Hijyeni

75. 2-6 dakika
Fırça kullanımı ?
Steril havlu ile kurulama
Cerrahi El Hijyeni

76. • Gözle görülür kir yok ise
• Uygun antiseptik, doğru kullanılır ise alkol bazlı el
antiseptiği ile el ve ön kolu ovalamak yeterli
• Tırnak altları alkol içerikli dezenfektan ile
fırçalanırsa etkinlik artar
• Kuruması beklenmeli
• Günün ilk ameliyatında ve günlük etkinlikler
sonrasında eller yıkanmalıdır
• Kalıcı etkinlik düşük
• Havlu ile kurulama gerekli değil
Cerrahi El Hijyeni

77. Önemli Noktalar
• Suni tırnak Ø
• Tırnakların uzunluğu
tırnak etini geçmemeli

78. Eldiven Kullanımı Endikasyonları
• Sınırlanmalı !
• Kan ve/veya vücut sıvıları ile temas olasılığı
durumunda
• Bütünlüğü bozulmuş cilt ile veya mukoza ile temas
durumunda
• Temas veya sıkı temas izolasyonundaki hasta odasına
girmeden önce steril olmayan temiz eldiven
giyilmelidir.
• Eldivenler, önlük giyildiği durumlarda önlüğün kol
manşetleri üzerine çekilmelidir.

79. Eldiven Kullanımı
• Yanlış güven hissi!
• El hijyeni uyumu azaltan bir uygulama!
• Eldiven kullanımı öncesinde ve sonrasında
mutlaka el hijyeni sağlanmalıdır
• Eldivenler yıkanmamalı
• Tekrar kullanılmamalı
• Eldiven üstüne antiseptik solüsyon
uygulanmamalı

80. Eldiven Kullanımı
• Hasta ile temas sonrası eldivenler çıkartılmalı
• Bir başka hastaya aynı eldiven ile temas
edilmemeli
• Hastadaki işlemler temiz alandan kontamine
alana doğru yapılmalı
• Aynı hastada kontamine vücut alanından
temiz alana geçişte eldivenler değiştirilmeli

81. EL HİJYENİNE UYUM NASIL?

82. El Hijyeni - Uyum
• Normal servislerde ve YBÜ’lerde yapılmış çok
sayıda çalışma:
– Bazal uyum: % 4 - 50
– İyileştirme çalışmaları sonrasında uyum: % 40 - 80

83. Uyumsuzluk Nedenleri
• Yetersiz sayıda veya uygunsuz yerleşimli
lavabo ya da alkollü el antiseptikleri
• Sabun ve kağıt havlu bulunmaması
• İş yoğunluğu
• Yetersiz eğitim
• Eldiven kullanımı
• Rol modelinin bulunmaması
• Unutkanlık

84. El Hijyenine Uyum
Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Hindistan, Fas, Türkiye
• 60 055 gözlem
• % 55.8 hemşire
• %43.4 doktor
• Uyum
– Hemşireler %52.8
– Doktorlar %47.1
– Kadınlar %52.8
– Erkekler %47.1
Rosental VD, IFIC 2005

85. • 163 doktorun hasta bakımı ile ilgili 573
aktivite sırasında gözlenmesi ve sonrasında
anket uygulaması
• Ortalama uyum %57
– Bölümler arasında önemli fark
(dahili branşlarda %80, cerrahi branşlarda %23)
Pittet D et al. Ann Intern Med 2004;141:1-8.
El Hijyenine Uyum
Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Hindistan, Fas, Türkiye

86. • Öğrencilerde uyum daha iyi
– Profesör veya konsültan hekim: %49
– Uzman ve asistan doktor: %57
– Tıp öğrencisi: %79
Pittet D et al. Ann Intern Med 2004;141:1-8.
El Hijyenine Uyum
Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Hindistan, Fas, Türkiye

87. Eldiven çıkarıldıktan sonra el hijyeni
uygulamanın gerekli diyenler
%30
Pittet D et al. Ann Intern Med 2004;141:1-8.
El Hijyenine Uyum

88. Uyumdaki Sıkıntılar
• Bilgi ve farkındalık eksikliği
• Beklenti eksikliği
• Motivasyon bozukluğu
• Aşırı iş yükü
• Profesyonel kategori
• Ünitenin özellikleri
• Cilt irritasyonu
• Kurumsal politika eksikliği

89. El Hijyenine Uyum
ZAMAN YETERSİZLİĞİ !
UNUTKANLIK !

90. Uyumu Artırmada
Etkinliği Gösterilmiş Uygulamalar
BİZ NEREDEYİZ?
Hangi durumda
Hangi uygulama
Nasıl
Ne sürede
Kurumsal klavuzlar
?

91. El Hijyenine Uyum

92. Çalışma arkadaşları için rol modeli oluşturduğunu
düşünenlerde uyum daha yüksek (%67 vs %48)
Pittet D et al. Ann Intern Med 2004;141:1-8.

93. NİYE ÇALIŞMIYORSUN?
GELDİĞİNİZİ
GÖRMEDİM !
Gözlendiğini fark eden grup /
fark etmeyen grupta uyum
%61 vs %44

94. Yalancı GÜVEN ! Yanlış inanış !
El hijyeninin
önemini
azaltmıştır!

95. Hatırlatıcı Posterler

96. Uyumu Artırmada Etkinliği Gösterilmiş
Uygulamalar
• Eğitim çalışmaları
– Devamlı olmalı
– Lokal ve kültürel
şartlara uygun
öneriler içermeli
KİŞİSEL HİJYEN
EĞİTİMİ ÇOK KÜÇÜK
YAŞLARDA BAŞLAYAN
BİR SÜREÇ!

97. EL HİJYENİ
(YIKAMA/ EL ANTİSEPTİĞİ)
NE ZAMAN GEREKLİ?
ASEPTİK
İŞLEMLERDEN
ÖNCE
HASTA İLE
TEMAS
ÖNCESİNDE
HASTA İLE
TEMAS
SONRASINDA
HASTA
ÇEVRESİNDEKİ
YÜZEYLERLE
TEMAS
SONRASINDA
VÜCUT
SIVILARI İLE
TEMAS
SONRASINDA