Samra Jusufi

1. HARTA dhe GLOBI

2. Harta eshte nje pasqyrim i zvogluar i
siperfaqes se tokes.
Shkenca e cila meret me perpilimin
apo perpunimin e hartave dhe
shtypjen-Botimin e tyre quhet
Hartografi.
Pasqyrimi me real i siperfaqes se tokes
tokes eshte Globi.

3. Ne glob me se miri mund
te demostrohet rrotullimi i
Tokes reth boshtit te
menduar,nderrimet ritmike
te dites dhe te
nates,ndryshimet e
shpejtesise rrotulluese nga
ekuatori ne Pole etj.

4. Elementet kryesore te hartes
jane:Matematike dhe Gjeografike.
Elemente Matematike jane:Korniza e
hartes,pikat mbeshtetese ose
bazike,shkalla dhe projeksioni i
hartes,ndersa permbajtja e hartes eshte
element gjeografik.
Nder elementet kryesore matematike jane shkalla e
hartes dhe projeksioni i hartes.

5. Shembull:
Nese ne harte me shkalle numerike 1:500 000
distancat natyrore jane zvogeluar 500 000 here ne
harte,d.m.th. 1cm ne harte paraqet distancen 500
000cm ose 5km ne natyre
Shkalla e Hartes-Tregon sa here eshte bere
zvogelimi i gjatesisve natyrore ne harte.

6. Ndarja e hartave sipas shkalles:
Hartat sipas madhesise se shkalles ndahen ne:Plane,Harta
Topografike dhe gjeografike
• Planet-Perpilohen ne shkalle 1:100 deri 1:10 000. Shfrytezohen per paraqitjen e
vendbanimeve,qyteteve,objekteve industriale etj,Ne plane nuk paraqitet Relievi.
• Hartat Topografike-perpilohet ne shkallen 1:25000 deri 1:200000.Ne praktike ato perpilohen
ne kater shkallezime 1:25000,1:50000,1:100000 dhe 1:200000.Hartat topografike perfshijne
siperfaqe te vogla.Ajo perdoret me teper ne ushtri,prandaj quhet Harta Ushtarake.
• Hartat Gjeografike-Kane shkalle me te vogel.Qe te jete harta me e pasqyrueshme ne te
paraqiten vetem objektet kryesore.Ne harta gjeografike paraqiten Shtetet,Kontinentet dhe
tere siperfaqja tokesore.Perpilohen ne shkalle me te vogel se 1:200 000. Meqenese toka eshte
e rrumbullaket paraqitja e saj ne siperfaqe te rafshet eshte pothuajse e pamundur.

7. Elementet gjeografike te hartes:
Jane:Relievi
:Ujerat
:Bota Bimore dhe
:Rezultatet e punes se njeriut(vendbanimet,ruget etj)
Keto elemente ne harte paraqiten me ndihmen e shenjave
konvencionale,qe paraqiten ne qoshe te hartes ne forme
legjende.Relievi ne harte paraqitet me metodat e
izohipseve,te vijezimit,te hijezimit dhe ngjyrosjes.

8. -Metoda e izohipseve-Izohipset jane vija te lakuara dhe te
mbyllura,te cilat bashkojne vendet me lartesi te njejte
mbidetare.Lartesia e njejte vertikale ndermjet dy izohipseve quhet
"Ekuidistance"
-Metoda e vijezimit-Relievi paraqitet me viza qe kane gjatesi dhe
trashesi te ndryshme.
-Metoda e hijezimit-Eshte e ngjajshme me metoden e vijezimit.
-Metoda me ngjyra(ngjyrosja)-Bazohet ne paraqitjen e relievit te
siperfaqes tokesore ne harta ne baze te nuancave te ngjyrave.P.sh.
Ultesirat me ngjyre te gjelbert,malet me ngjyre kafe,lartesite mbi
4000m me ngjyre te bardhe.

9. Ndarja e hartave sipas permbajtjes-Sipas
permbajtjes hartat ndahen ne harta te
pergjithshme dhe te veqanta (tematike).
Hartat e pergjithshme gjeografike paraqesin
sip. e tokes me te gjitha elementet gjeografike
pa theksime te veqanta.

10. Hartat e veqanta paraqesin nje element te
permbajtjes gjeografike,por me meshume
hollesi,ato mund te jene:
-Hartat klimatologjike-qe prezantohet klima,ose
elementet e veqanta klimatike.
-Harta hidrologjike-ne te cilat prezonton ujerat.
-Harta gjeologjike-ne te paraqitet perberja
gjeologjike e shtreses se siperme te litosferes.

11. -Hartat pedologjike-paraqiten tipat e
tokave(dherave)
-Hartat fitogjeografike-paraqitet shperndarja e
botes bimore.
-Hartat zoogjeografike-paraqitet shperndarja e
botes shtazore.
-Hartat oqeanografike-qe paraqiten veqorite e
ujerave dhe relievi i fundit i detit-oqeanit.

12. -Hartat e komunikacionit-ne to
paraqiten ruget kryesore
automobilistike,hekurudhore,ajrore e
detare.
-Hartat antropogjeografike-ne to
paraqitet dendesia,shtimi
natyror,struktura e popullsise se
racave e te popujve etj.

13. Dallojme edhe shume harta te tjera te
veqanta,si Harta
ekonomike,politike,historike,turistike etj.