Güvenilirlik Merkezli Bakım RCM - Risk Temelli Kontrol RBI

1
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu ozlem@onderakademi.com
Barcelona, 20 de Mayo 2015Özlem ÖZKILIÇ
Kimya Yük. Müh.
Emekli İş Başmüfettişi
E. İş Teftiş İstanbul Grup Bşk. Yrd.
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin
Azaltılması Hakkında Yönetmelik 30 Aralık 2013 tarih ve 28867
sayılı Mükerrer Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Buna göre Yönetmeliğin;
Bildirimler, yani 7 nci maddesi yayımı
tarihinde,
I.
II. Mümkün olan en yüksek önlem seviyesi 9.
madde 01/01/2017 tarihinde,
Diğer maddeleri ise 01/01/2016 tarihinde
yürürlüğe girecektir.III.
Yönetmelik eklerinde belirlenmiş sınır değerlere eşit veya üzerindeki
miktarlarda tehlikeli maddeleri bulunduran alt ve üst seviyeli kuruluşları
kapsamaktadır.
Madde :8
Kantitatif Risk Değerlendirmesinde,
 Tehlikeli kimyasalların sınıflandırması ve bu kimyasalların miktarı,
 Kimyasal maruziyetin değerlendirilmesi,
 Patlayıcı ortamlar ve bu ortamların kalıcılığı, patlayıcı ortam
sınıflandırması ve bu alanlarda kullanılacak ekipmanların uygunluğu,
 Proses içerisindeki tehlikeli ekipmanların belirlenmesi ve gruplandırılması,
 Proses tehlikeleri ile proses ekipmanlarının ve/veya enstrümanlarının
karşılıklı etkileşimleri,
 Proses enstrümanlarının ve acil durum kapatma sistemlerinin
güvenilirlik değerlendirmesi ve sertifikasyonu,
 Bakım ve onarım işlerinde güvenilirlik verisi,
 Güvenilirlik merkezli gerçekleştirilecek bakım ve risk temelli kontrol
yöntemleri,
 Büyük kaza senaryolarının kök neden ve sonuç analizi,
 Geçmişte yaşanan kazalar ve bu kazaların nicel tekrarlanma olasılıkları,
 İnsan hataları ve güvenilirlik analizi,
hususları dikkate alınır.
 Seveso II Direktifi, bir bütün olarak tesislerdeki büyük
kaza tehlikelerinin kontrolünü kapsamaktadır.
Bu tür tesisler yanıcı, zehirli veya diğer tehlikeli
madde içeren atmosferik depolama tankları, proses
boru hatları veya başka ekipmanlarla ilgili
olabilmektedir.
G. Denetleme & Değerlendirme
F. İzleme Performansı
A. Organizasyon
& Personel
Büyük
Kaza
Önleme
Politikası
B. Büyük Kazaların
Belirlenmesi ve
Değerlendirilmesi
C. İşletim
Kontrolü
D. Değişimin
Yönetimi
Güvenlik Yönetim Sistemi
Seveso II
Yapı Taşları
E. Acil Durum Hazırlığı

2
A. Organizasyon
& Personel
Büyük
Kaza
Önleme
Politikası
B. Büyük Kazaların
Belirlenmesi ve
Değerlendirilmesi
C. İşletim
Kontrolü
Güvenlik Yönetim Sistemi
Seveso II
Yapı Taşları
Tesisin bakımı, süreçler, ekipman ve geçici kesintileri de içine
alan, güvenli işletme için Güvenilirlik Merkezli Bakım, Risk
Temelli Kontrol gibi güvenilirlik üzerine inşaa edilmiş
uygulamaların benimsenmesidir.
 RIMAP metedolojisi AB’nin 5. Çerçeve Programı
kapsamında Seveso (COMAH) direktifi kapsamındaki
işletmelerin proseslerinde yüksek güvenilirliğe
sahip faaliyetler gerçekleştirebilmeleri için
hazırlanmıştır.
 İşletmelerde güvenli çalışma ve bakım faaliyetlerinin
sağlanması ve bu çalışmaların etkilerini incelemek
maksadıyla geliştirilmiştir.
HSE Report, Safety implications of European
risk based inspection and maintenance
methodology,2005
SIL Değerlendirmesi
ve Dizaynı
Safety Integrity Level
(SIL)
Yüksek Güvenilirlikli İşletme
Bir işletmenin yüksek güvenilirlikli işletme şartları sağlayabilmesi için yerine
getirmesi gereken üç faaliyet ve standart grubu bulunmaktadır. Üç altın kural!!!
RIMAP
Metodolojisine göre;
IEC EN 61508 :2010 Functional safety of
electrical/ electronic/ programmable
electronic safety-related systems
IEC EN 61511 :2003 Functional safety -
Safety instrumented systems for the
process industry sector
1. Kural:
Yüksek
Güvenilirlik
İçeren
Dizayn
1. Kural:
Güvenilirliği Yüksek Dizayn
OSHA
ANSI
IEC
ISO
CEN
CENELEC
JIS
BS
DIN
CEI
SAA
UNE
GOST
NF
CSA
UL
SIS
ISO: International Organization for Standardization
IEC: International Electrotechnical Commission
CEN: Comité Européen de Normalisation
CENELEC: Comité Européen de Normalisation Electrotechnique
(PCB making machines)
Öncelikle Güvenlik
Standartları Belirlenmeli!
Bir dal üzerindeki
bariyerlerde
bazı delikler hatalara
neden olabilir
Koruma Katmanı Analizi
Layer of Protection Analysis (LOPA)
Tehlike
Kayıplar
Bağımsız koruma katmanları değerlendirilmeli ve
fonksiyonel güvenlik gerekli olan alanlar
belirlenmelidir.

3
Proses Riskinin Analiz
Edilmesi (Doğasından
Kaynaklı Risk)
Tolore Edilebilir Risk
Risk
(Ülkemiz için 1x10-4)
Yüksek
Düşük
Kendinden
Emniyetli Tasarım
Temel Proses
Kontrol
Fiziksel Bariyerler
SIS
SIL değeri
“Risk Azaltma”
ölçüsüdür.
ESDV FCV FT1 FT2
LS
SIS
Temel
Proses
Kontrol
Sistemi
LS
1. Kural: Proses tehlike riski yüksek ise Temel proses kontrol
hata yaptığı takdirde devreye girecek “Güvenlik Bütünlük
Seviyeli Sistem (SIS)” dizayn et!
Risk Bazlı Denetim
Risk Based Inspection
(RBI)
SIL Değerlendirmesi ve
Dizaynı
(SIL)
RIMAP
API RP 580 / API RP 581
Risk-Based Inspection
Technology
1. Kural:
Yüksek
Güvenilirlik
İçeren Dizayn
2. Kural:
Korozyon,
stress ve
gerilim
oluşumunu
izle ve
engelle
2. Kural: Tesisdeki eskimişlik ve
yaşlanma ile ilgili çalışma yap!!!
2. Kural: Tesisinizdeki eskimişlik ve yaşlanma ile
ilgili çalışma yapmadıkça “Güvenilirliği
Yüksek” bir işletme olduğunuzu iddia
edemezsiniz!!!!
API 580 ve API 581 “Risk Bazlı Denetim”
programı bir tesisteki korozyon, stres, gerilim vb.
kaynaklı riskleri azaltmak için geliştirilmiştir.
 Risk Bazlı Denetim ve bakım programlarının uygulanması
iyi bir mühendislik yöntemi olarak kabul edilmekte ve
kökleri “Proses Emniyeti Yönetimi” ve “Mekanik Bütünlük”
programlarına dayanmaktadır.

4
 Böylelikle hem basınçlı ekipmanların hem de
yapısal elemanların bütünlüğü sağlanmış olur.
Risk Bazlı Denetim, korozyon, basınç, stres vb. nedenlerle
oluşan endüstriyel riskleri tanımlayan, değerlendiren ve
haritalandıran bir süreçtir.
 Risk Bazlı Denetimin nihai hedefi, maliyet
etkin bir denetim ve kabul edilebilir
mekanik bütünlük ve güvenilirlik sağlayan
bir bakım programı geliştirmektir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu ozlem@onderakademi.com Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu ozlem@onderakademi.com
“Bakım yönetiminde en önemli problem yanlış
yerde yanlış ölçüm yapmaktır”
Peter Drucker

5
1 Kükürtlenme
2 Sulu H2S Hasarı
3 Sürünme
4 Yüksek Sıcaklık H2/H2S Korozyonu
5 Politiyonik Asit Çatlaması
6 Naftenik Asit Korozyonu
7 Amonyum Bisülfit Korozyonu
8 Amonyum Klorür Korozyonu
9 HCL Korozyonu
10 Yüksek Sıcaklıkda Hidrojenden Etkilenme
11 Oksitlenme
12 Isıl Yorulma
13 Asidik Su Korozyonu
14 Refrakter Bozulması
15 Grafitleşme
16 Tav Gevremesi
17 Karbonsuzlaşma
18 Yakıcı Soda Çatlaması
19 Yakıcı Soda Korozyonu
20 Erozyon / Erozyon Korozyonu
21 Karbonat Gerilmeli Korozyon Çatlaması
22 Amin Çatlaması
23 Klorür Gerilmeli Korozyon Çatlaması
24 Karbonlama
25 Hidrojen Gevretmesi
26 Buhar Örtülemesi Korozyonu
27 Isıl Şok
28 Kavitasyon
29 Grafitik Korozyon
30 Kısa Vadeli Aşırı Isınma
31 Gevrek Kırılma
32 Sigma Fazı Gevremesi
33 475°C Gevremesi
34 Yuvarlaşma
35 Tekrar Isıtma Çatlaması
36 Sülfürik Asit Korozyonu
37 Hidroflorik Asit Korozyonu
38 Baca Gazı Çiy Noktası Korozyonu
39 Farklı Metal Kaynağı Çatlaması
40 Hidrojen Gerilmeli Çatlaması
41 Seçici Korozyon
42 CO2 Korozyonu
43 Yorulmalı Korozyon
44 Yakıt Külü Korozyonu
45 Amin Korozyonu
46 İzolasyon Altı Korozyonu
47 Atmosferik Korozyon
48 Amonyak Gerilmeli Korozyon Çatlaması
49 Soğutma Suyu Korozyonu
50 Kazan Suyu / Kondens Korozyonu
51 Mikrobiyolojik Korozyon
52 Sıvı Metal Gevrekleşmesi
53 Galvanik Korozyon
54 Mekanik Yorulma
55 Nitrürleme
56 Titreşim Kaynaklı Yorulma
57 Titanyum Hidritlenmesi
58 Toprak İçindeki Korozyon
59 Metal Tozlanması
60 Gerinim Yaşlanması
61 Fosforik Asit Korozyonu
62 Fenol (Karbolik asit) Korozyonu
Referans Hacim
Şişkinlik –Belverme
Şişkinlik
Orjinal dairesel şekil
p
Lokal Hasar
Risk Bazlı Denetim sürecinde tahmini ya da gözlemlenen bozulma
mekanizmalarını önlemeye yönelik denetim stratejileri geliştirilir.
h
R
P
w s, us
O
Hasar Alanı
Balangıcı
Risk Bazlı Denetim planları, denetim faaliyetlerinin
yürütülmesi için optimum planı oluşturmak için
kullanılan bir planlama aracıdır.
Risk Bazlı Denetim programı bir tesisteki riskleri azaltmak için geliştirilmiştir. Ancak
şu hususları bilmemiz gerekir;
Hasar ne zaman aranmalıdır?
Ne tür bir hasar beklenmektedir?
Hasar nerede aranmalıdır?
Hasar nasıl aranmalıdır?
 Hata senaryolarının belirlenmesi için işyeri yetkilileri tarafından
uygulanabilecek bir çok yöntem bulunmaktadır.
 Bu yöntemler, bir yapıda, hatayı oluşturan ve hata oluştuktan sonraki
olayların tarif edilmesi ve ölçülmesini dikkate alan ayrıntılarla
birbirinden ayrılırlar.
Bu tekniklere örnek verecek olursak;
 Tehlike ve İşletilebilme Çalışması (HAZOP)
 Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi (FMEA)
 Hata Ağacı Analizi (FTA)
 Olay Ağacı Analizi (ETA)
 İnsan Güvenilirlik Değerlendirmesi (HRA)
cw
Steam

6
Risk Bazlı Denetim
Tehlike/
Risklerin
Belirlenmesi
Risk Değerlendirme Prosesi
Neler
Gözden Geçirilecek
Ne Tür Kazalar
Meydana Gelebilir?
Ne/
Ne zaman
Denetlenmeli
Mühendislik
Raporları
Denetim
Raporları
Kaza Raporları
Mühendislik
Prosesi
Denetim
Prosesi
Tahkikat
Prosesi
Lisanslama,
Kaydetme
ve
Sertifikalandırma
Kazalar
Arızalar
Faktörler
Denetim
Zamanlama Modeli
 Kalitatif yaklaşım, FMEA veya risk matrisinin uygulanmasıyla yapılır.
 Hatanın oluşma olasılığı altı ağırlıklı faktörün değerlendirilmesi ile
bulunur. Bunlar;
 Bir tesisat içindeki ekipman miktarı,
 Hasar mekanizması,
 Denetimin faydaları ve etkinliği,
 Ekipmanın halihazırdaki durumu,
 Prosesin doğası,
 Emniyet tasarımı ve mekanizmasıdır.
Korozyon döngüleri ve hasar
mekanizmaları belirlenir ve haritalandırılır.
Bu mekanizmaları takip etmek amacı ile
ne tür ve ne sıklıkta kontrol yapılması
gerektiği belirlenir.
RBI SONUCUNDA:
Çok
Düşük Düşük Orta Yüksek
Çok
Yüksek
Sonuçların Vahameti
Bir öge ya da sistemin yaşam döngüsü boyunca oluşması o kadar
ihtimal dışı ki mantıksal olarak oluşmayacağı düşünülür ya da
Yüksek sayıda benzer durumun veya komponentin yaşam döngüsü
dikkate alındığında mümkün olabilir ancak olmama ihtimali daha
yüksek
Bir öge ya da sistemin yaşam döngüsü boyunca oluşması muhtemel
görünmemekle birlikte oluşma ihtimali var. ya da
Yüksek sayıda benzer durumun yaşam döngüsü dikkate alındığında
pekala oluşabilir.
Bir öge ya da sistemin yaşam döngüsü boyunca bazen oluşması
mümkün
ya da
Yüksek sayıda benzer durumun ya da komponentin yaşam döngüsü
boyunca bir kaç kez oluşacağı kesin
Bir öge ya da sistemin yaşam döngüsü boyunca bir kaç kez oluşması
mümkün
ya da
Yüksek sayıda benzer durumun söz konusu olduğu operasyonlarda sık
sık
Bir öge, sistem ya da durumun yaşam döngüsü boyunca sık
sık oluşması mümkün
ya da
Yüksek sayıda benzer durumun söz konusu olduğu
operasyonlarda çok sık
İhtimal Dışı
Uzak
Ara sıra
Muhtemel
Sık Sık
API 581’e göre, hata olasılığı, belli bir hata olayının, genellikle bir yıl olarak alınan belirli bir zaman aralığında, ortalama
frekans ya da şiddetle meydana gelme olasılığıdır.
Riskin Kabul Edilebilir
Alana Çekilmesi
gerekmektedir.
Risk Bazlı Denetim
Risk Based Inspection
(RBI)
SIL Değerlendirmesi
ve Dizaynı
(SIL)
Güvenilirlik Merkezli
Bakım
Reliability Centered
Maintenance
(RCM)
IEC EN 60300-3-11 (1999-03)
Dependability Management-Part 3-
11: Application Guide- Reliability
Centered Maintenance.
RIMAP
API RP 580 / API RP 581
Risk-Based Inspection
Technology
1. Kural:
Yüksek
Güvenilirlik
İçeren Dizayn
2. Kural:
Korozyon,
stress ve
gerilim
oluşumunu
izle ve
engelle
3. Kural: Gereken
güvenilirlikte
ekipman satın al!
Güvenilirlik ve
kullanılabilirliği
takip et ve
ekipmanın
güvenilirlik ve
kullanılabilirlik
kaybına
uğramasını
engelle!!!
3. Kural: Ekipmanın güvenilirlik ve
kullanılabilirlik kaybına uğramasını engelle!!!

7
• Güvenilirlik bir SİSTEMİN belirlenen şartlar altında
belirlenen süre boyunca istenen fonksiyonlarını
yerine getirebilmesi olarak tanımlanır.
• Bir sistem veya ekipmanın kendisinden beklenen
fonksiyonları, belirli şartlar altında ve belirli bir süre
boyunca, hata yapmadan yerine getirebilmesi
ihtimalidir.
 Bir parçanın ne zaman arıza yapacağını
önceden belirleyebilmek mümkün olmadığı için,
güvenilirlik konusunun incelenmesinde istatistikî
bilgilerden yararlanılır.
Elektrik, elektronik ya da mekanik tüm ekipmanlar
kaçınılmaz olarak arıza yapar.
Bu nedenle tamamen güvenilir bir sistem mevcut
değildir.
Hiç bir ekipmanın tasarlanırken geliştirilen güvenilirliği
(reliability) bakım ile artırılamaz. Ancak kullanılabilirliği
(availability) artırılabilir!
Sistemler her zaman planlandığı gibi
çalışmayabilirler.
Planlama
İşletim esnasında kesinti, ekipmanda
oluşan hata veya insan kaynaklı hata
meydana gelebilir.
Kesintiler
Ekipman arızaları tasarım esnasında
planlanmamış normal şartlardan
sapmalar yaratabilir
Tehlikeli Sapmalar

8
A
B
C
A
B
C
MTBF
MTTF
MTTR
Hata Hızı
Güvenilirlik
Kullanılabilirlik
Bir tesis tasarlanırken riskin büyüklüğüne göre ekipmanın olması
gereken güvenilirliği belirlenir ya da seçilir.
Mekanik
Elektronik
İnsan, Organizasyon
vb.
Soğutma Suyu
Sirkülasyon Pompası
Elektrik
Motoru
Bağlantı
parçaları
Mekanik
parçalar
Gövde Çark
Elektrik
Motoru
Salamastra
Mil
Radyal
Rulman
Pompa
Destek
Ayağı
Pompanın alt sistemlerinden
hangileri kritik hataya sahip?
Bu kritik parçalardan hangisi
hata yaptığı durumda pompa
tehlikeli hataya sebep olur?
Alt sistemler alt
sistemlere sahip mi?
Mekanik
Elektronik
İnsan,
Organizasyon vb.
Mekanik
Elektronik
İnsan,
Organizasyon vb.
Soğutma Suyu
Sirkülasyon Pompası
Elektrik Motoru
Elektrikli
Parçalar
Bağlantı
parçaları
Mekanik
parçalar
Sistem: Santrifüj Pompa Alt Sistem: Elektrik Motoru
28 adet Alt Sistem içeriyor…
Mekanik
Elektronik
vb.

9
Mekanik
Elektronik
vb.
Elektrik Motoru
Parçaları
Elektrik
Motoru
Klemens kutusu
Rotor
Rulman
Gövde
Stator
AS2
G
UM2
G
Z2
D K P W
AR
O8
Pompa
Alt Sistemler
Mekanik
Komponentler
Mekanik
Elektronik
İnsan,
Organizasyon vb.
Kritik komponentler ve kritik hatalar
nelerdir tespit edilmesi gerekir.
Elektrik
Motoru
KOM1
KOM2
AR1
AR2
P
K
O1
O8
4-out-
of-8
D
W
Ei, i = 1 ... 5 Blok Diyagram
Mekanik Parçalar
G
UM1
UM2
Mi, i = 1 ... 5
Elektrik ve Mekanik Parçalar
Z1
Z2
AS1
AS2
t
M1
E1
Mekanik
Elektronik
İnsan,
Organizasyon vb.
Faz 1 Faz 2 Faz 3 Faz 4
Hata Modu -
fonksiyonel
arızaya sebep olan
etkenler nelerdir?
Şiddeti - arıza
oluştuğunda neler
olur?
Olasılık ve
Farkedilebilirlik -
arızanın tahmin
edilmesi ve
arızadan
korunmak için ne
yapılabilir?
Görev Ataması -
Uygun bir proaktif
eylem belirlersem
hatayı önler
miyim?
Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi (FMEA)
Route W av e form
2 5-Jun-03 09:0 5:36
RMS = .476 3
P K(+/-) = 1. 85/1.60
C RES TF= 3 .88
0 40 80 12 0 16 0 20 0
Tim e in m S e cs
24 0 28 0 32 0
-5
-10
0
10
5
AccelerationinG-sRMSAccelerationinG-s
CP KF
ALARM CP KF
ALARM
S HM - 1 50 Hp V e r tica l Turbine P ump
15 0 Hp V T -M1V Motor #1 Be ar ing - V ert
Route S pectrum
25-Jun-03 09:05: 36 OV
ERALL= . 3255 V-DG
RMS = .4796
LOAD =100 .0
RPM =1800 . (30 .00 Hz)
0 10 00 20 00 3000
Frequency in Hz
40 00 50 00
0.6
0.4
0.2
0
1.4
1.2
1.0
0.8
75.3°F
118.9°F
90
80
100
110
119.1°F
74.5°F
156.9°F
80
100
120
140
153.1°F
Vibration Analizi ve İnfrared Termografi
Risk önceliklendirme sayısı yüksek olan tüm hatalar için
Bakım periyodu atanır.
 “Güvenilirlik Merkezli Bakım” çalışması ile; bir
ekipmanın, tasarlanırken geliştirilen güvenilirliği
(reliability) korunur veya kullanılabilirliği (availability)
artırılır.
 Böylelikle kritik sistemlerin çalışması istendiğinde hata
yapma olasılığı azaltılır.

10
1. Kural: Güvenilirliği Yüksek
Dizayn yapın…
2. Kural: Tesisdeki eskimişlik
ve yaşlanma ile ilgili
çalışma yapın..
3. Kural: Ekipmanın güvenilirlik
ve kullanılabilirlik kaybına
uğramasını engelleyin..
İşletmelerde “Yüksek Güvenilirlik” sağlamak istiyorsanız;
Teşekkürler
Özlem ÖZKILIÇ
Kimya Yük. Müh.
ozlem@onderakademi.com

Güvenilirlik Merkezli Bakım RCM - Risk Temelli Kontrol RBI

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (6)

Similar to Güvenilirlik Merkezli Bakım RCM - Risk Temelli Kontrol RBI

Similar to Güvenilirlik Merkezli Bakım RCM - Risk Temelli Kontrol RBI (20)

Güvenilirlik Merkezli Bakım RCM - Risk Temelli Kontrol RBI