More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Gia thư của cố hương p1 chân phật chỉ luận gia thường
Similar to Gia thư của cố hương p1 chân phật chỉ luận gia thường (20)
More from Hoàng Lý Quốc
More from Hoàng Lý Quốc (17)
Recently uploaded
Recently uploaded (18)
Gia thư của cố hương p1 chân phật chỉ luận gia thường
- 1. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 1 - LÔØI NOÙI ÑAÀU Nam Cöïc Tieân OÂng noùi : “Nhaân sanh khoâng theå khoâng coù Ñaïo, neáu nhö khoâng coù Ñaïo thì seõ maát ñi phöông höôùng.” Laïi noùi : “Neáu nhö caùc con khoâng coù trí hueä thì seõ quay cuoàng theo moïi söï vieäc.” Ñieàu naøy cho ta thaáy, ngöôøi coù Ñaïo taát coù trí hueä, ngöôøi thaät söï coù trí hueä cuõng chính laø ngöôøi coù Ñaïo. Nhìn laïi nhöõng lôùp Phaùp Hoäi khoâng ngöøng maø môû, caùc nöôùc treân Theá giôùi ñi khaép nôi khai hoang haï gioáng, boû ra coâng söùc queân mình vì Ñaïo, phuï traùch vieäc Ñaïo, giaûng Ñaïo ñoä ngöôøi.v.v…Nhieàu naêm nhö vaäy cho tôùi nay vaãn coøn coù khoâng ít nhöõng ñaïo thaân tu ñaïo baøn ñaïo vaãn soáng trong caûnh meâ muoäi, söï nghieäp vaø ñau khoå khoâng theå thoaùt ra ñöôïc. Laõo Sö noùi: “Ñaïo khoâng coù treân thaân mình moïc reã” coù phaûi laø ngöôøi baøn ñaïo khoâng coù Ñaïo, ngöôøi tu ñaïo cuõng khoâng coù Ñaïo sao? Khoâng phaûi laø khoâng coù Ñaïo, maø laø reã caây cuûa Ñaïo ñaâm moïc quaù caïn roài. Nguyeân nhaân ñuùng hôn laø tuy ngöôøi ñoù coù hy sinh nhöng chöa phaûi laø hoaøn toaøn hy sinh vaãn coøn löu giöõ laïi caùi ích kyû cuûa rieâng mình, ñeå cho chính mình coù moät khoaûng khoâng gian troán nuùp, töï tìm lyù do ñeå tha thöù cho mình, ñoù chính laø nguyeân do khoâng bieåu loä roõ ñöôïc taâm yù cuûa mình ñoái vôùi thieân treân moät caùch trieät ñeå, do ñoù khoâng nhìn thaáy ñöôïc “Ñaïo” treân ngöôøi chuùng ta, cho duø coù cuõng khoù maø coù tröôùc coù sau toaøn veïn ñöôïc. Nguyeân nhaân aân treân giaùng Ñaïi Ñaïo naøy laø do
- 2. - Gia thö cuûa coá höông - 2 - nghieäp cuûa chuùng sanh taïo ra treân coõi ta baø naøy maø coù. Thieân Nhieân Coå Phaät noùi: “Caùc con moät chuùt loøng thaønh kieán ích kyû nhoû nhen khoâng theå vöùt, moät chuùt taâm thaát tình luïc duïc khoâng theå rôøi, moät ít loøng töø bi thöông haïi ngöôøi thì laáy khoâng ra, gaëp ít ñau khoå khoù khaên thì khoâng coù loøng tin, keå caû nguyeän cuûa töï baûn thaân mình caùc con cuõng khoâng theå lieãu ñöôïc, vaäy thì sao coù theå keá tuïc chí nguyeän cuûa aân sö, lieãu nguyeän cuûa aân sö ñöôïc chaêng?”. Nhöõng vieäc naøy voán dó laø vieäc cuûa baûn thaân mình, nhöng tröôùc luùc chöa thaønh toaøn ñöôïc ngöôøi ñöùng leân, chöa laøm cho chuùng sanh thoaùt khoûi ñau khoå ñeå ñöôïc an laïc, vaán ñeà cuûa baûn thaân mình cuõng giaûi quyeát khoâng ñöôïc, coøn noùi chi ñeán vieäc voäi vaõ theá thieân truyeàn Ñaïo! Nam Cöïc Tieân OÂng noùi: “Baát luaän laø moät vieäc gì, ñoái vôùi baûn thaân mình phaûi coù lôøi giao heïn, thì môùi coù theå thaät söï giao heïn vôùi ngöôøi khaùc.” Ñích thöïc laø phaûi sau khi “Taän Nhaân Söï” môùi coù theå “Nghe Thieân Meänh” Ñoù chính laø vaán ñeà traùch nhieäm vaø cuõng laø vaán ñeà coù thaáu hieåu ñöôïc Ñaïo Lyù hay chaêng? Taïi sao laïi noùi ngöôøi tu ñaïo chaân chính laø caøng tu caøng vui veû, caøng tu caøng ñôn thuaàn, loøng daï caøng roäng löôïng, trí hueä caøng roäng môû? Bôûi vì hoï khoâng heà troán traùnh baát kyø nhöõng khaûo nghieäm naøo cuûa aân treân vaø cuûa con ngöôøi, ñoái dieän vôùi vaán ñeà naøo lieàn giaûi quyeát vaán ñeà ñoù, hoï ñaõ duõng caûm chòu gaùnh vaùc heát moïi söï vieäc. Nhöng khi chuùng ta khoâng vöôït qua ñöôïc, gaùnh vaùc khoâng noåi, luùc tai kieáp ñeán, ta coù phaûi thöôøng hay noùi: “Ngöôøi ñaïi ñöùc khoâng coù ôû ñaây, naïn kieáp khaûo nghieäm
- 3. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 3 - khoù maø thoaùt roài!” Chaúng leõ thaät söï laø kieáp soá nhö vaäy sao? Chính laø chuùng ta khoâng coù chí tieát cuûa ngöôøi tu ñaïo, khoâng coù tinh thaàn “Dao keà coå suùng keà traùn thì caùo laõo hoài höông” (nhaän laõnh laáy kieáp naïn ñeå trôû veà coá höông gaëp laïi Laõo Maãu) cuûa nhöõng vò tieàn hieàn tieàn boái ñi tröôùc, caùi tinh thaàn naøy haù khoâng phaûi laø moät ít loøng thaønh taâm cuûa hoï chaêng! Ngöôøi maø coù Ñaïo ta seõ nhìn thaáy hoï ôû ñieåm “Taâm öùng thieân hôïp, Thieân öùng taâm hôïp”, khoâng heà coù chuùt tö lôïi rieâng, raát ngay thô vaø raát thuaàn tuùy. Chaúng traùch chi caùi ñöùc cuûa thaùnh hieàn coù theå chieáu saùng caû nhaät nguyeät, coù theå hoøa quyeän cuøng trôøi ñaát. Traùi laïi töï nhìn laïi chuùng ta ngaøy nay nhöõng ngöôøi tu ñaïo, coù hay chaêng coù theå nhaët laïi nhöõng tinh thaàn gioáng nhö ngöôøi xöa khoâng? Treân ñöôøng tu ñaïo maø ta traûi qua, neáu nhö chuùng ta vaãn khoâng hoài taâm chuyeån yù, khoâng höôùng veà töï taùnh Phaät maø caàu thì khoâng phaûi ñaõ uoãng phí kieáp naøy ñeán Ñaïo tröôøng hay sao? Baát luaän sau naøy nhieàu tai kieáp, nhieàu ma khaûo coù ngoan cöôøng ñi nöõa ñeàu khoâng choáng laïi moät chöõ hö voâ, tu ñaïo maø khoâng ñeå cho mình trôû veà hö voâ thì chaúng qua chæ laø “Nhaûy ra hang naøy, loït vaøo hang kia” maø thoâi. Chö Thieân Tieân Phaät thaáu hieåu ñöôïc nhaân duyeân cuûa chuùng sanh, ñaëc bieät laäp ra caùc loaïi phaùp moân, laø nhaèm ñeå luyeän tíùnh cuûa chuùng ta thaønh tro, tìm laïi ñöôïc baûn tính thanh tònh töï taïi luùc ban ñaàu, luùc ñoù môùi laø luùc trôû veà coäi nguoàn gaëp laïi Laõo Maãu. Hy voïng chuùng ta laø nhöõng ngöôøi töøng traûi treân con
- 4. - Gia thö cuûa coá höông - 4 - ñöôøng tu ñaïo vaø ñaõ ñöôïc söï chæ daãn töø bi cuûa Tieân Phaät, coù khaû naêng naâng cao ñöôïc lyù nieäm trong suoát hôn ; cuõng nhö thoâng qua kinh saùch vaø nhöõng lôøi Thaùnh huaán, chính laø con ñöôøng toát nhaát ñeå naâng cao taâm tính vaø ñieàu chænh lyù nieäm. Quyeån “Gia Thö Cuûa Coá Höông” naøy, ñöôïc trình baøy döôùi hình thöùc nhö quyeån soå tay, muïc ñích laø vì ñeå cho caùc lôùp nghieân cöùu deã ñoïc, deã thaønh toaøn vaø taëng phaåm. Quyeån saùch naøy laø nhöõng lôøi daïy thoâng thöôøng cuûa Chö Thieân Tieân Phaät, thích hôïp cho caùc ñaïo thaân môùi vaø cuõ, quy ra laøm nhieàu quyeån goàm: “Nhaân Sanh Ñaïi Söï ___ Caàu Ñaïo”, “Chaân Phaät Chæ Luaän Ñôøi Thöôøng”, “Cöûa AÛi Tu Baøn Ñaïo Cuûa Thôøi Maïc Haäu”, “Naêm Ñieàu Tö Löông Ñeå Trôû Veà Coá Höông”, “Nghieân Cöùu Veà Thieân Vaän Vaø Thieân Meänh Minh Sö” v.v…Nhöõng quyeån saùch nhoû naøy lieät keâ töø nhöõng lôøi daïy cuûa Tieân Phaät, Mong chuùng ta sau khi nghieân cöùu, thaáu hieåu lôøi daïy Tieân Phaät coù theå cuøng nhau reøn luyeän, tinh taán, töï giaùc mình vaø giaùc ngöôøi ñeå lieãu duyeân vaø lieãu nguyeän. Boä Bieân Taäp Minh Ñöùc ____ Caån Thöùc
- 5. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 5 - Neáu coù theå laáy Ñaïo teà gia, Con chính laø moät gia ñình coù Ñaïo, moät gia ñình Thaàn Tieân. Nam Haûi Coå Phaät
- 6. - Gia thö cuûa coá höông - 6 - 1. NÔI NÔI CAÅN THAÄN, LAØM TOÁT GÖÔNG CHA MEÏ Baùt Tieân Haùn Chung Ly Töø Huaán Thôøi nay nhöõng baäc laøm cha meï, duø cho noùng loøng mong trai thaønh roàng, mong gaùi thaønh phuïng, cuõng khoâng phaûi vì vaäy maø quaù yeâu chieàu chuùng noù, vaãn phaûi bieåu hieän ra veû toân nghieâm cuûa cha meï neân coù, trong töø phaûi coù caùi nghieâm, trong caùi nhu coù caùi cöông; cho duø con caùi coù gioûi, coù thaønh ñaït ñeán ñaâu, cuõng laø töø moät tay cha meï naâng niu nuoâi döôõng maø ra. Ngaïn ngöõ coå coù caâu: “Khoâng coù traïng nguyeân sö phuï, chæ coù traïng nguyeân ñeä töû”, lôøi tuy noùi vaäy, ñeä töû traïng nguyeân cuõng laø töø sö phuï taïo ra, cho neân laøm cha meï cuûa ngöôøi, traùch nhieäm troïng ñaïi bieát bao aø! Du Sö Tyû Töø Huaán Thaân laø cha meï, neân bieát giaùo duïc con caùi cuûa mình nhö theá naøo? Hieän giôø moïi ngöôøi ñeàu laø “Hieáu Töû”, hieáu thaûo vôùi con caùi cuûa mình! Laáy moät ví duï thoâng thöôøng nhaát: Khi trong nhaø cuûa ñaøn chuû thieát laäp Phaät ñöôøng, chæ coù vôï choàng caùc anh cuùng baùi laø ñöôïc sao? Con caùi phaûi ñi hoïc maø, ñaâu coù thôøi gian cuùng baùi, thaép nhang, töï mình cuùng laø ñöôïc roài. Nhöng hai ngöôøi coù nghó tôùi sau naøy khoâng? Hai ngöôøi coù phaûi seõ ôû beân caïnh con mình suoát ñôøi khoâng? Hai ngöôøi coù taâm nguyeän laäp Phaät ñöôøng, nhöng con caùi chuùng noù coù hieåu khoâng? Chæ sôï raèng sau naøy hai ngöôøi khoâng coøn nöõa, ñaïo thaân cuõng khoâng theå naøo tieáp tuïc ñeán nhaø hai
- 7. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 7 - ngöôøi thaép höông nöõa, maø con cuûa hai ngöôøi laïi seõ noùi: “Ñoù laø chuyeän cuûa cha meï toâi, cha meï toâi thích laøm nhaø ñaïo ñöùc, nhaø toân giaùo, ñoù laø chuyeän cuûa hoï. Toâi khoâng phaûi aø! Toâi tieáp thuï laø tö töôûng môùi, toâi vôùi hoï khoâng gioáng aø!” Nhö vaäy laø hai ngöôøi laøm caû moät ñôøi ngöôøi, laïi khoâng ngôø raèng bò hoûng moät caùi hoác lôùn. Coøn nhöõng ngöôøi thanh khaåu, caùc con caûm thaáy raèng aên chay raát toát, nhöng con caùi coøn nhoû, aên chay caùi gì! Khoâng ñuû dinh döôõng, khoâng daùm ñeå con caùi aên chay theo mình? Ngaøy xöa thôøi chieán tranh loaïn laïc, cuõng khoâng coù caùi gì laø caù to thòt lôùn maø aên, coù caùi gì thì aên caùi ñoù, vaãn khoâng phaûi laø lôùn leân raát toát sao! Cho neân, hoâm nay con noùi aên chay coù ích, nhöng con cuûa chính mình laïi khoâng aên theo, ngöôøi ta seõ laáy ñieåm naøy maø phaûn baùt con. Vì vaäy töï con caàn phaûi hieåu roõ aø! Ñaõ muoán laøm, thì phaûi loâi keùo con mình vaøo, hieåu khoâng? Thaân laø vôï, laø meï daïy con caùi, baát luaän laø ñi, ôû, ngoài, naèm phaûi chæ daïy ngay ngaén. Con caùi cuõng gioáng nhö caây tre vaäy, ôû ngay luùc non nhaát ñieâu naén khaéc noùt laø toát nhaát, cho neân chaêm soùc con caùi cuûa con, phaûi laáy leã nghóa maø daïy, thöôøng xuyeân noùi ñaïo lyù cho con caùi nghe. Chuùng sinh ñeàu coù Phaät tính, ñöøng noùi con caùi coøn nhoû, noù nghe ñeàu hieåu ñöôïc heát. Laøm cha meï caøng phaûi laáy baûn thaân laøm göông, con caùi thaáy gì laø hoïc theo caùi naáy. Nhaát cöû nhaát ñoäng cuûa cha meï, ñoái vôùi con caùi laø ñaëc bieät quan troïng. Neáu nhö cha meï caõi vaû, ñaùnh nhau, con caùi ñöùng moät beân nhìn, thì sau naøy
- 8. - Gia thö cuûa coá höông - 8 - lôùn leân seõ aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån thaân taâm cuûa noù, nhöõng loãi laàm naøy, ñeàu laø do cha meï taïo thaønh! Nam Bình Tieân Ñoàng Töø Huaán Tu ñaïo khoâng phaûi chæ laø ôû Phaät ñöôøng laøm toát laø ñöôïc, veà ñeán nhaø laø maéng con, maéng vôï, maéng choàng, ôû Phaät ñöôøng maët khaùc, veà ñeán nhaø laïi laø moät maët khaùc, vaäy khoâng phaûi ñaõ uoång phí tu ñaïo sao? Thaân laøm cha cuûa con, coù hay khoâng coù nhöõng thoùi quen xaáu, khoâng neân nhòn khoâng ñöôïc laø ñi chöûi maéng ngöôøi, vaäy tu caùi ñaïo gì? Thoùi quen khoâng toát, ñöøng töôûng raèng khoâng ai bieát! Coøn nöõa, thaân laøm meï cuûa con coù phaûi thöôøng hay noùi khoâng? Ngöôøi ta noùi “ Ba coâ saùu baø”, laøm oáng chuyeån lôøi cho ngöôøi ta, coù phaûi khoâng? Khoân ñaïo (Nöõ giôùi) thöôøng hay deã daøng phaïm phaûi taät xaáu naøy. Caùc con khoâng phaûi ñaõ laäp nguyeän sao? Toàn taâm toát, noùi chuyeän toát, laøm vieäc toát, neáu nhö laäp nguyeän maø khoâng lieãu, laø khoâng theå trôû veà roài nheù! Teá Coâng Hoaït Phaät Töø Huaán Gia ñình hoøa thuaän moïi söï ñeàu may maén, gia ñình baát hoøa, veû maët ai naáy ñeàu öu saàu, luoân tranh caõi laãn nhau, cho neân “Gia Hoøa” raát quan troïng. Caùc baø meï hieän nay ñeàu raát thích laøm ñeïp, bôûi vì thích laøm ñeïp sôï dô neân khoâng ñi chôï, chæ bieát mua côm hoäp, laïi löôøi naáu, ñuoåi theo thôøi ñaïi, moãi ngaøy chæ bieát trang ñieåm cho mình thaät ñeïp, khoâng heà ñuïng ñeán khoùi daàu. Taïi sao caùc con khoâng nghó raèng, muøi thôm
- 9. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 9 - khoùi daàu laâu roài, môùi coù theå thaønh Phaät! Ngöôøi ta thöôøng ca haùt nhöõng baøi haùt ngöôøi meï raát vó ñaïi, laø ca tuïng söï vó ñaïi saép xeáp coâng vieäc nhaø cuûa caùc baø meï, neáu nhö ba böõa côm con chæ bieát mua beân ngoaøi veà, vaäy laø khoâng coù gì goïi laø vó ñaïi roài. Cho neân phaûi bieát nhaän thöùc boån phaän cuûa mình, khoâng neân suoát ngaøy oaùn ñoâng traùch taây; luùc laøm côm coù theå haùt baøi haùt cuûa laõo sö, nhö vaäy seõ vui veû tieâu dieâu hôn nhieàu, nhöõng moùn aên laøm ra, thaät söï laø coù muøi vò cuûa meï, coù söï yeâu thöông cuûa meï, caû nhaø aên vaøo, coù phaûi laø vöøa vui veû vöøa maïnh khoûe khoâng? Cha meï muoán truyeàn daïy giaùo duïc toát cho con caùi, khoâng neân gaây aùp löïc, phaûi duøng lôøi noùi an uûi voã veà con caùi; neáu nhö con caùi thi cöû khoâng ñöôïc toát, khoâng sao caû, con phaûi noùi laø: “Laàn sau laïi tieáp tuïc, cha meï maõi maõi ñöùng veà phía beân con, coå vuõ cho con!” neân duøng lôøi an uûi, khoâng neân toaøn duøng lôøi traùch moùc. Ñaïi ñaïo laø nhaân gian baøn, caùc con phaûi hoïc ñaïo, baøn ñaïo cho toát, môùi coù theå saùng taïo ra moät gia ñình tu ñaïo, moät gia ñình maïnh khoûe. Caùc con ñeán Phaät ñöôøng caûm nhaän ñöôïc nhöõng söï aám aùp, chính laø hôi toûa ra cuûa Phaät phaùp bình ñaúng, caùc con khoâng neân chæ ôû Phaät ñöôøng môùi nhö vaäy, veà ñeán nhaø cuõng nhö vaäy ñem Ñaïo öùng duïng trong gia ñình, hình thaønh moät cuoäc soáng Ñaïo hoùa. Coù luùc cha meï nghieâm giaùo cuõng coù theå sinh ra con caùi baát thaønh taøi, cho neân Thaày ñaây môùi daïy caùc con ñem Ñaïo sinh hoaït hoùa, thaân laøm cha meï caàn phaûi daïy doã höôùng daãn thích hôïp, töï mình theå hieän Ñaïo, thì môùi theå hieän ra ñöôïc moät gia ñình tu
- 10. - Gia thö cuûa coá höông - 10 - ñaïo chaân chính. 2. LIEÂN LAÏC TÌNH CAÛM, THÖÔNG TIEÁC TÌNH THUÛ TUÙC Vaân Du Sö Tyû Töø Huaán Giöõa anh chò em quyù nhaát laø caùi gì? Caùi quyù baùo nhaát laø “Hoøa thuaän” phaûi khoâng? Ñaùng tieác laø chöõ Hoøa Thuaän naøy ñaõ khoâng coøn lôøi noùi ñeïp naøo ñeå maø truyeàn nöõa roài! Hieän nay thöôøng thaáy laø anh em tranh caõi. Cha meï ñeå laïi cuûa caûi laø hy voïng caùc con coù ñöôïc moät cuoäc soáng toát hôn, cho neân vaát vaû caû cuoäc ñôøi, ñeå ñôøi sau cuûa con mình khoâng caàn phaûi cöïc khoå nhö vaäy nöõa. Nhöng ngöôøi thôøi nay ñeàu khoâng hieåu ñöôïc ñieàu ñoù! Anh em tranh gia taøi, caùo quaùt ñoøi taùch rieâng, ñieàu naøy caùc con caàn phaûi nghó laïi xem! Laïi nghó xem, taïi sao con ñeán Phaät ñöôøng, anh chò em con laïi phaûn ñoái? Coù theå laø bieåu hieän cuûa con vaãn coøn chöa ñöôïc toát. Nhöng caùc con cöù cho raèng anh chò em cuûa mình khoâng hieåu lyù leõ, cho neân khoâng ñeå yù ñeán hoï nöõa phaûi khoâng? Taïi sao hoï laïi phaûn ñoái con ñeán ñaïo tröôøng, con caàn phaûi bieát raèng, söï vieäc aéc coù nguyeân nhaân cuûa noù! Tuy con bieát raèng Ñaïo toát, muoán daãn ñoä hoï, nhöng bieåu hieän cuûa con laøm hoï caûm thaáy chöa ñöôïc vieân maõn, ñoù laø vaán ñeà cuûa con chöù khoâng phaûi cuûa hoï. Con tuy laø yeâu chuùng sinh cuûa thieân haï, nhöng laïi töø boû ngöôøi thaân cuûa mình, laøm nhö vaäy coù ñuùng khoâng? Cho neân thöôøng ngaøy caùc con caàn phaûi lieân laïc tình caûm, moãi naêm ñeán ngaøy leã ñaùnh ñieän veà hoûi thaêm,
- 11. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 11 - caàm moùn quaø, ñi daïo vôùi hoï, noùi vieäc trong nhaø cho ñeán vieäc trong Ñaïo, ñeå hoï töø töø maø tieáp nhaän con, coù hieåu khoâng? Teá Coâng Hoaït Phaät Töø Huaán Hieän nay, anh em vôùi nhau ñaõ khoâng coøn caùi tình caûm nhö tröôùc ñaây nöõa roài, ñuùng vaäy khoâng? ÔÛ trong xaõ hoäi coâng thöông, moãi moät ngöôøi ñeàu raát baän roän, laïi theâm vaøo töø luùc sau khi con vaøo Ñaïo, laø cöù nhieät tình vaøo baøn ñaïo, noùi ñaïo lyù, tình caûm vôùi ngöôøi nhaø caøng trôû neân xa caùch hôn. Luùc naøy, phaûi laøm theá naøo ñeå hoùa giaûi moät soá vieäc khoâng quaù vui veû giöõa hai anh em ñaây? Laøm theá naøo môùi coù theå gioáng nhö luùc nhoû, ñaám moät caùi, caõi moät traän, qua roài thì thoâi, vaãn cöù töông thaân töông aùi? Nhö theá môùi coù theå trôû veà caùi taâm nhö luùc nhoû vaäy? Coù phaûi laø laáy caùi taâm “Tu Ñaïo” maø laøm, coù ñuùng khoâng? Nhöõng choã maø chuùng ta laøm khoâng ñöôïc, coù phaûi laø caàn möôïn baûn taùnh linh dieäu ñeå tu söûa duïc nieäm, taïp nieäm cuûa mình khoâng? Sau ñoù môùi coù theå “Laáy thaân haønh ñaïo”, “Laáy thaân theå hieän ñaïo”, coù ñuùng khoâng? Sau khi laáy thaân theå hieän ñaïo, chæ caàn con chöùng thöïc cho hoï bieát raèng ngöôøi tu ñaïo khoâng teä ñaâu, raát töï nhieân hoï seõ hoùa giaûi ñi thaønh kieán luùc tröôùc ñoái vôùi con. Thöû nghó xem, taïi sao ñeán baây giôø giöõa hai anh em vaãn coøn thaønh kieán? Vì khoâng theå laáy thaân theå hieän ñaïo. Ñaõ khoâng theå laáy thaân theå hieän ñaïo, coù phaûi laø bieåu thò boâi nhoïa ñaïo khoâng? Vaäy laø chuùng ta khoâng xöùng ñeå noùi tu ñaïo roài, ñuùng khoâng? Neáu tình anh em thuû
- 12. - Gia thö cuûa coá höông - 12 - tuùc ñeàu coù theå hoøa thuaän, vui veû, cha meï cuûa caùc con seõ caøng vui veû hôn, ngaøy thaùng traûi qua seõ caøng khoan thai, caøng an nhaøn, caøng khoâng baän taâm, phaûivaäy khoâng naøo? 3. KÍNH TROÏNG THA THÖÙ LAÃN NHAU, NAÉM TAY NHAU LAØM VÔÏ CHOÀNG Vaân Du Sö Tyû Töø Huaán Laïi noùi ñeán thaân laø choàng, laø vôï. Neáu nhö hai ngöôøi laø vôï choàng ñoàng tu, nhöng söï hieåu bieát ñoái vôùi Ñaïo coù phaûi chaêng laø ñaõ gioáng nhau? Hoaëc laø moät nöõa cuûa anh chò cho raèng thieân thôøi khaån caáp, phaûi xoâng nhanh, baøn nhanh, moät tuaàn leã baûy ngaøy ñeàu khoâng coù ôû nhaø, thaäm chí laø ñi ra nöôùc ngoaøi roài, coøn ngöôøi naøy thì nghó raèng phaûi lo toát cho gia ñình tröôùc, coù raõnh roài môùi ñi Phaät ñöôøng. Bôûi vì caùch nhaän xeùt khoâng gioáng nhau, cho neân môùi naûy sinh tranh chaáp, phaûi khoâng? Luùc naøy, ñoâi beân coù söï laïnh luøng, ba ngaøy khoâng noùi chuyeän, naêm ngaøy laø caõi nhau, cuõng ñeàu vì “Ñaïo” maø caõi vaõ, vaäy khoâng phaûi laø buoàn cöôøi laém sao? Ñoâi luùc vôï choàng neân ñöùng vaøo vò trí cuûa ñoái phöông maø nghó cho hoï, ñoâi beân thöông löôïng baøn baïc, tìm ra moät ñieåm caân ñoái, nhö vaäy, vôï toát choàng cuõng toát, coù hieåu khoâng? Coù ngöôøi ôû Ñaïo tröôøng moãi moät lôùp môû ra laø moãi moät lôùp baøn raát toát, baøn raát huy hoaøng, raát coù thaønh töïu, nhöng veà ñeán nhaø thì sao? Vôùi ngöôøi nhaø laïi coù moät boä maët laïnh luøng, bôûi vì ñaõ raát meät, cho neân veà ñeán nhaø laø nghó ngôi, khoâng coøn ñeå yù ñeán nhöõng vieäc khaùc nöõa,
- 13. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 13 - nhö vaäy cuõng khoâng coù vieân maõn, toaøn veïn, coù hieåu khoâng? Vôï choàng voán laø chim cuøng röøng, chung soáng vôùi nhau laâu roài trôû thaønh tuøy tieän, queân ñi caàn phaûi toân troïng ñoái phöông, khaåu khí cuõng baét ñaàu khoù chòu, coù ngöôøi thì to tieáng maéng nhieác, coù ngöôøi thì leân tieáng naëng nheï, vaäy laø ngöôøi naøy cheâ ngöôøi kia noùi nhieàu, noùi laûm nhaûm quaù. Coù caàn phaûi nhö vaäy khoâng? Thaäm chí coâng vieäc cuûa ngöôøi choàng khoâng thuaän lôïi, tieàn löông cuûa ngöôøi vôï cao hôn cuûa ngöôøi choàng, thì sanh ra loøng kieâu ngaïo, khinh thöôøng choàng cuûa mình, coù neân nhö vaäy khoâng? Ñuùng ra luùc naøy mình neân coå vuõ choàng nhieàu hôn, khuyeân baûo, giuùp ñôõ ñeå anh aáy laïi göôïng ñöùng leân ñöôïc, phaûi khoâng? Ngoaøi ra, coù choàng ñaùnh vôï, laø vôï khoâng ñuû dòu daøng? Khoâng ñuû kieân nhaãn? Hay laø mieäng khoâng ngaên caûn ñöôïc, kích ñoäng leân laø noùi nhöõng lôøi kích thích toån thöông ñoái phöông? Ñaây khoâng phaûi laø nguyeân do bôûi vì mình khoâng ñuû bình tónh suy nghó caën keõ laïi hay sao? Coøn nöõa, giöõa con daâu vaø meï choàng laø khoù chung soáng vôùi nhau nhaát, coù phaûi khoâng? Caùc anh laøm choàng bò chen ñöùng ôû giöõa, beânh beân naøo cuõng ñeàu khoâng ñöôïc, neáu nhö anh beânh vôï, ñem cha meï, anh chò em ñuoåi ra khoûi nhaø, ngöôøi ngoaøi seõ noùi anh nhö theá naøo? Ngöôøi ngoaøi seõ khoâng noùi anh, traùi laïi seõ noùi vôï anh, cöôùi phaûi con daâu baát hieáu, ñeå coâ ta phaûi mang toäi danh baát hieáu. Chuùng ta caàn phaûi bieát caùch laøm ngöôøi chöù! Coù vieäc gì maø khoâng giaûi quyeát ñöôïc ñaâu? Chæ laø thieáu caùi thoâng hieåu laãn nhau thoâi! Moãi ngöôøi ñeàu ñeán töø moãi hoaøn caûnh khaùc nhau, ñöông nhieân coù
- 14. - Gia thö cuûa coá höông - 14 - söï khaùc bieät trong thoùi quen cuoäc soáng, luùc naøy laø caàn anh ôû giöõa töø töø ñieàu giaûi, chöù khoâng phaûi laø chaâm daàu vaøo löûa ñaâu! Nam Cöïc Tieân OÂng Töø Huaán Coù nhieàu luùc thôøi tieát oi böùc, taâm traïng khoâng ñöôïc toát, seõ aûnh höôûng coâng vieäc cuûa caû moät ngaøy, caùc con coù theå noùi thôøi tieát khoâng toát, laø toâi khoâng ñi laøm, khoâng giöõ con, khoâng naáu côm, nhö vaäy coù ñöôïc khoâng? Laøm vieäc vaø tu ñaïo ñeàu gioáng nhau caû, ñeàu phaûi chuyeân taâm. Caùc con moãi moät ngöôøi ñeàu daïy con cuûa mình laø luùc laøm baøi taäp caàn phaûi chuyeân taâm, nhöng maø chính mình laïi khoâng chuyeân taâm, nhö vaäy daïy con, con coù chòu nghe khoâng? Choàng ôû ngoaøi khoâng veà nhaø aên côm, laø con noåi giaän, theá laø caõi vaõ, caõi ñeán noác nhaø muoán bay luoân, nhö vaäy coù ñöùc tính ñeïp cuûa ngöôøi nöõ khoâng? Ñöông nhieân, laøm choàng cuõng phaûi löôïng thöù cho vôï, coâ aáy giuùp ñôõ con, chaêm soùc caû nhaø, cuõng neân caûm thaáy thoûa maõn roài. Nhöng ñaøn oâng thôøi nay, thöôøng luoân caûm thaáy khoâng haøi loøng ñoái vôùi ngöôøi, vieäc, vaät beân caïnh mình, sau khi tan lôùp böôùc ra khoûi Phaät ñöôøng, veà ñeán nhaø laø phaûi laøm moät ngöôøi choàng toát, ngöôøi vôï toát, ñeå ngöôøi ta caûm thaáy raèng con vì tu ñaïo, aên chay maø ñaõ thay ñoåi khaùc roài, coù ñöôïc khoâng? Laøm ngöôøi laø phaûi taän nhaân ñaïo, taän nhaân ñaïo chính laø laøm heát traùch nhieäm cuûa mình.
- 15. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 15 - Teá Coâng Hoaït Phaät Töø Huaán Vôï choàng ñoàng tu laø raát toát, nhöng khoâng neân tu ñeán sau naøy, vöøa gaëp maët thì gioáng nhö gaëp keû thuø vaäy, moät ñoáng thoùi hö taät xaáu vaãn chöa söûa! Ñeán Phaät ñöôøng laø raát toát, nhöng khoâng ñöôïc noùi raèng laø em ñeán Phaät ñöôøng ñaây, anh töï mình naáu côm aên ñi, nhö vaäy laø khoâng ñuùng. Neáu chính con ñaõ vieân maõn roài, môùi coù theå thaønh toaøn ngöôøi khaùc, vôï choàng ñoàng tu chính laø caàn phaûi bieát khen ngôïi laãn nhau, chöù khoâng phaûi laø lôøi ngon tieáng ngoït, maø laø “Lôøi noùi yeâu thöông”; Lôøi ngon tieáng ngoït laø ñeå noùi vôùi ngöôøi con gaùi khaùc ngoaøi vôï mình. Nhö vaäy, giöõa vôï choàng ñoàng tu, môùi coù theå giuùp ñôõ laãn nhau ñi ñeán cuøng. Baïch döông kyø tu ñaïo laø “ Taïi gia xuaát gia”, con ñeán Phaät ñöôøng nghe ñöôïc ñaïo lyù töø Ñieåm Truyeàn Sö, Giaûng Sö, bieát ñöôïc laøm theá naøo ñeå tu söûa mình, bieát ñöôïc ôû nhaø hoøa thuaän vôùi anh chò em nhö theá naøo, bieát ñöôïc hieáu thaûo vôùi cha meï nhö theá naøo, ñaây ñeàu laø boån phaän laøm ngöôøi maø ta phaûi laøm cho heát. Ñoàng thôøi, chuùng ta neân nghó xem, hoaøn caûnh cuûa mình cho pheùp chuùng ta xaõ thaân baøn ñaïo hay khoâng? Gia ñình cuûa mình coù caàn phaûi chaêm soùc khoâng? Coù gia môùi coù quoác, coù quoác môùi coù thieân ñòa. Khoâng neân cöù nghó raèng: “Moät ngaøy con khoâng ñeán Phaät ñöôøng, laø trong loøng thaáy baát an, laï laï laøm sao.” Con caàn phaûi nghó laø: “Nhöõng vieäc hoâm nay con laøm, coù hôïp vôùi thieân lyù, ñaïo lyù hay khoâng?” Nhö vaäy môùi laø thaät söï an taâm. Tu ñaïo phaûi suy xeùt baûn
- 16. - Gia thö cuûa coá höông - 16 - nguyeân, Ñaïo laø toát, nhöng con ngöôøi laøm ra, vaãn chöa thaáy chaéc laø hoaøn chænh, ñieàu naøy caàn phaûi nhaän bieát roõ raøng aø! Hieän nay, vôï choàng ñoàng tu caøng phaûi bieát traân troïng laãn nhau. Neáu chæ coù choàng tu, hoaëc chæ coù vôï tu, ñoù ñeàu khoâng vieân maõn, phaûi ñoâi beân caûm hoùa, ñoù chính laø coâng phu tu haønh ñoâi beân cuøng bao dung, tha thöù laãn nhau. Nhö theá naøo môùi goïi laø vieân maõn ñaây? Chính laø hai ngöôøi cuøng nhau phoái hôïp, neáu moät ngöôøi chæ coù theå ra ba phaàn söùc löïc, thì ngöôøi kia coøn laïi phaûi giuùp ngöôøi naøy baûy phaàn söùc löïc, nhö vaäy môùi goïi laø vieân maõn. Khoân ñaïo (Nöõ) khi gaëp phaûi söï vieäc thì deã sôï haõi hôn, thöôøng hay vì moät chuyeän nhoû maø thaùo gôû khoâng ra, khoâng gioáng Caøn ñaïo (Nam) coù theå ñöông ñoäc moät mình. Caùc con ôi! Gaëp phaûi söï vieäc loøng phaûi bieát kieân cöôøng, tuy coù luùc phaûi rôi nöôùc maét, nhöng noäi taâm vaãn phaûi kieân coá, coù nhöõng vieäc khoâng neân suy nghó lung tung, ñöøng coù nghó ngöôøi ta nhìn mình moät caùi laø cöù töôûng ngöôøi ta coù yù vôùi mình, caùi taâm naøy caàn phaûi hoaøn haûo maïnh khoûe, cho neân khoân ñaïo caàn phaûi loaïi tröø boû “moät chuùt aâm” cuûa hôi khí, ñeå aâm döông coù theå ñieàu hoøa. Caøn ñaïo tuy coù tính döông khí maïnh, nhöng deã daøng haø khaéc vôùi ngöôøi khaùc, caøn khoân (nam nöõ) aâm döông caàn phaûi hoøa hôïp môùi coù ích. Neáu beân nöõ quaù cöùng raén, thì seõ maát ñi moät phaàn naøo caùi tính dòu daøng; neáu beân nam quaù meàm yeáu, thì seõ khoâng gioáng nam khoâng gioáng nöõ. Neáu hai caù tính naøy coù theå ñieàu hoøa laãn nhau, thì cuoäc soáng môùi muoân maøu ña daïng, con coù hieåu khoâng?
- 17. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 17 - Thaät ra, gia ñình tu ñaïo maïnh khoûe laø khoâng ñôn giaûn, vai troø cuûa ngöôøi nöõ raát quan troïng, ñaèng sau cuûa moät ngöôøi thaønh coâng, thöôøng luoân coù moät ngöôøi phuï nöõ hieàn ñöùc, vó ñaïi, ngöôøi phuï nöõ nhö vaäy chaéc laø luoân khoâng rôøi khoûi döôõng taùnh “Tam Toøng Töù Ñöùc”. Nhö theá naøo goïi laø Tam Toøng? Taïi gia toøng phuï, xuaát giaù toøng phu, phu töû toøng töû; ngoaøi ra coøn moät yù khaùc nöõa laø: Linh tính laøm theo thieân lyù, taâm tính laøm theo ñaïo lyù, thaân tính laøm theo chaân lyù söï vieäc. Nhö theá naøo goïi laø Töù Ñöùc? Chính laø: Ñöùc, Ngoân, Dung, Coâng. Ñöùc laø nhaân caùch phaåm ñöùc; Ngoân laø noùi chuyeän khoâng noùi lôøi aùc ñoäc; Dung laø dung maïo ñoan chính hay khoâng, döïa vaøo ñaây coù theå thaáy ñöôïc söï toát xaáu cuûa moät gia ñình; Coâng laø phaûi laøm moät ngöôøi con daâu caàn cuø, sieâng naêng, thì cha meï choàng môùi thöông, môùi coù theå kieâm lo cho gia ñình vaø caû con caùi, do ñoù khoâng neân xem thöôøng coâng vieäc cuûa mình. Phuï nöõ coù 3 loaïi: Nhöôïc phuï, Maõnh phuï vaø Hieàn Phuï Nhöôïc phuï (phuï nöõ yeáu nhöôïc) laø khoâng caùch naøo quaùn xuyeán gia ñình, khoâng bieát daïy doã, giaùo duïc con caùi, con beänh cuõng khoâng bieát caùch ñöa ñi beänh vieän. Maõnh phuï (phuï nöõ duõng maõnh), laø luùc naøo cuõng muoán tranh hôn thua vôùi choàng, trong loøng luoân muoán laøm moät ngöôøi phuï nöõ taøi gioûi, maïnh meû. Neân nhôù, khoâng neân tranh giaønh moät chuùt thua keùm, caøng tranh cuoäc soáng caøng khoâng myõ maõn, khoâng haøi hoøa. Vôï choàng phaûi boå sung cho nhau, cuøng nhau böôùc, cuøng nhau laøm. Hieàn phuï (phuï nöõ hieàn thuïc) laø laáy vieäc nghieân cöùu ñaïo lyù ñeå daãn daét chính mình, ñoàng thôøi
- 18. - Gia thö cuûa coá höông - 18 - tính hö taät xaáu cuõng coù theå söûa ñoåi. Caùc con luoân mieäng cöù noùi laø phaûi tu ñaïo, noùi ñeán Phaät ñöôøng cuøng nhau toân kính laãn nhau nhö toân troïng khaùch môùi chính laø Ñaïo, nhöng taïi sao vöøa veà tôùi nhaø laïi khoâng theå toân kính laãn nhau nhö toân troïng khaùch vaäy? Bôûi vì ôû Phaät ñöôøng keû qua ngöôøi laïi, khoâng ai thaáy ñöôïc noäi tình cuûa hai ngöôøi, khoâng coù chung soáng trong moät maùi nhaø, vì vaäy khoâng bieát ñöôïc boä maët thaät cuûa ñoái phöông, coøn coù theå laáy moät boä maët giaû ñeå hai beân toát qua toát laïi, coù ñuùng khoâng? Nhöng caùi boä maët naï giaû naøy veà ñeán nhaø laø heát coâng duïng, khoâng duøng ñöôïc nöõa, coù phaûi khoâng? Roài hieän loä nguyeân hình ra. Con ôi, coù theå ñoåi ngöôïc xem thöû hay khoâng? Ñeå con luùc ñeán Phaät ñöôøng loä nguyeân hình caùi boä maët xaáu ra, veà ñeán nhaø môùi ñeo leân boä maët naï giaû toát ñoù vaøo, nhö vaäy seõ coù hieäu quaû naøo? Khoâng coù ngöôøi naøo coù theå laøm nhö vaäy ñuùng khoâng? Bôûi vì moãi moät ngöôøi caùc con ñeàu chuù troïng caùi coâng phu beà ngoaøi thoâi. Trong quaù trình caùc con tu ñaïo, moãi moät ngöôøi ñeàu aên maët trang hoaøng saùng boùng, ngay ngaén chænh teà, ñaàu toùc khoâng phaûi traûi qua laø saáy qua, duoát thaúng qua, moãi moät ngöôøi töø ñaàu ñeán chaân ñeàu môùi röïc rôõ, nhöng maø sao, vöøa veà ñeán nhaø laø toùc tai buø xuø, quaàn aùo khoâng ngay ngaén, ñuùng vaäy khoâng? Luùc thu doïn baøn cheùn, laïi caèn nhaèn lôùn nhoû: “Sao x x x ñoïc xong baùo cuõng khoâng bieát thuaän tay deïp caát……” khoâng coù loøng chòu thöông chòu khoù, thì tu caùi ñaïo gì ñaây? Keá tieáp noùi moät caùch döùt khoaùt: “Anh giuùp em thu doïn moät chuùt coù sao ñaâu?” “Phaûi roài, vaäy em töï mình thu doïn
- 19. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 19 - moät chuùt cuõng coù sao ñaâu?” Neáu nhö moãi moät ngöôøi ñeàu löôïng thöù laãn nhau, thì ñaâu coù chuyeän gì ñaâu? Nhöõng ñieàu naøy ñeàu laø nhöõng lôøi teá nhò cuûa caùc con, coù hay khoâng ? Khi ñaõ caûi vaû leân roài, oâng noùi oâng coù lyù, baø noùi baø coù lyù. Hai ngöôøi ñeàu coù lyù! Nhöng maø naøy, ngöôøi coù lyù laø ngöôøi phaûi bieát tha thöù cho ngöôøi khaùc, ñuùng khoâng? Bôûi vì hoï coù caùch nhìn cuûa hoï, chuùng ta coù caùch nhìn cuûa chuùng ta, chuùng ta khoâng theå laáy caùch nhìn cuûa mình ñi troùi buoäc caùch nhìn cuûa ngöôøi khaùc, phaûi vaäy khoâng? Con khoâng coù yù nguyeän laäp gia ñình, hay laø coù yù nguyeän laäp gia ñình, ñoù ñeàu laø khoâng quan troïng, ñeàu laø vieäc rieâng cuûa moãi moät ngöôøi. Tröôùc khi con laäp gia ñình, gia ñình maø hieän nay con ñang soáng, con coù theå chaêm lo thaät toát, thì Thaày cuõng tin raèng, sau naøy con laäp gia ñình, moät gia ñình môùi khaùc, con vaãn coù theå ñaûm nhaän ñöôïc troïng traùch naøy, ñuùng khoâng? Muoán keát hoân, tröôùc tieân laø phaûi xem gia ñình cuûa baûn thaân mình chaêm lo toát chöa? Chuùng ta caàn phaûi ñem gia ñình saün coù cuûa mình toå chöùc thaät toát, môùi coù tö caùch baøn luaän toå chöùc laäp moät gia ñình khaùc, coù ñuùng khoâng? Cuõng gioáng nhö giöõa cha meï coù theå chung soáng hoøa bình, cha hieàn con thaûo ñaày vui veû, tieáp ñeán chuùng ta môùi coù tö caùch baøn luaän giöõa ñaïo vôï choàng. Toùm laïi, giöõa vôï choàng phaûi vì ñoái phöông maøsuy nghó, duøng loøng yeâu thöông nhieàu moät chuùt, laø seõ khoâng coù söï tranh chaáp vaø cuõng coù theå toân kính laãn nhau nhö khaùch quyù. Caâu noùi “Toân kính nhö khaùch quyù” khoâng phaûi laø lyù luaän, chæ caàn con chòu nhòn moät chuùt, anh nhöôøng moät chuùt, baát
- 20. - Gia thö cuûa coá höông - 20 - kyø vieäc gì baát luaän laø con coù lyù hay khoâng, nhanh choùng ngöøng ngay, moät caùi ñoàng xu seõ khoâng theå keâu leân tieáng ñöôïc, phaûi vaäy khoâng? Nhö vaäy, phaûi coù moät ngöôøi nhaát ñònh caàn phaûi ñöùng ra, laøm moät “ngöôøi lôùn” thaønh thaïo, ñôïi ñeán luùc taâm bình khí hoøa, bình tænh maø cuøng thaûo luaän xem, caùi ñieåm naøy hai ngöôøi ñeàu caàn phaûi cuøng hieåu bieát, neáu khoâng coù caùi cuøng hieåu bieát naøy, thì khoâng neân keát hôïp vôùi nhau, hieåu khoâng? Giöõa ñoâi beân phaûi nhö caét nhö goït, nhö maøi nhö giuõa, ngay trong söï trao ñoåi maøi giuõa caét goït naøy, ñeàu quan troïng nhaát chính laø “toân troïng”.Chæ caàn coù theå anh toân troïng toâi, toâi toân troïng anh, coù bao nhieâu vieäc khoâng vui veû naøo, cuõng coù theå vì vaäy maø hoùa giaûi heát, phaûi khoâng? Chuùng ta phaûi laáy “Ñaïo” ñem vaøo trong hoân nhaân, sau ñoù aûnh höôûng nhöõng ngöôøi xung quanh, ñeå cho hoï bieát laø hoân nhaân cuûa tu ñaïo laø toát nhö vaäy, gia ñình cuûa ngöôøi tu ñaïo laø hoøa laïc nhö vaäy. Cho neân, chuùng ta tu ñaïo phaûi laäp moät göông maãu, ñôn giaûn nhaát, chính laø laäp moät gia ñình göông maãu. Chæ caàn coù ñaïo thaân ñeán thaêm vieáng nhaø con, trong nhaø luùc naøo cuõng saïch seõ, hoøa thuaän, luùc naøo ñeán cuõng laø nhö vaäy, vaäy gia ñình ñoù môùi laø “Coù Ñaïo”, ñuùng khoâng? Gia ñình naøy môùi coù tö caùch noùi ñeán “Tu Ñaïo”, ñuùng vaäy khoâng naøo?
- 21. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 21 - Quan AÂm Boà Taùt Töø Huaán Coù theå keát thaønh vôï choàng voán dó laø duyeân, hoâm nay ñaõ tu ñaïo roài, laø phaûi hoïc taäp laãn nhau, xem ñoái phöông nhö tay traùi tay phaûi cuûa mình, neáu thaät söï yeâu thöông ñeán taän ñaùy loøng thì seõ khoâng oaùn than. Thöû hoûi, tay traùi laáy vaät naëng, tay phaûi coù bieát chuû ñoäng ñeán giuùp khoâng? Neáu nhö giöõa vôï choàng coù theå toân troïng laãn nhau, vaãn coù theå naøo thöôøng xuyeân tranh chaáp hay sao? Vì muoán ñaøo taïo, giaùo duïc toát cho ñôøi sau, thì giöõa vôï choàng caàn phaûi laäp neân moät göông maãu thaät toát thoâi! Baùt Tieân Haùn Chung Ly Töø Huaán Laøm ngöôøi ñeàu khoù traùnh khoûi nghieäp chöôùng cuûa nhieàu kieáp tröôùc, coù caëp vôï choàng ñöôïc traêm naêm ñaàu baïc, coù caëp thì choàng maát sôùm, ngöôøi coøn laïi thì thaân mang traêm beänh trieàn mieân, taát caû ñeàu laø nghieäp chöôùng taïo thaønh! Caùc con khoâng phaûi khi coù beänh thì than ngaén thôû daøi, chính laø khi khoâng beänh muoán caùc con ñeán tu ñaïo, caùc con khoâng chòu, cuoäc soáng nhö vaäy laøm sao vui veû ñöôïc ñaây?
- 22. - Gia thö cuûa coá höông - 22 - 4. HOAN HÆ CAM NGUYEÄN, LAØM CON DAÂU TOÁT Vaân Du Sö Tyû Töø Huaán Thaân laøm vôï ngöôøi ñaõ gaû qua beân ñoù roài, theo lyù ñöông nhieân laø phaûi phuïng döôõng cha meï choàng, gioáng nhö phuïng döôõng cha meï chính mình vaäy, coù bieát khoâng? Saùng sôùm thöùc daäy tröôùc tieân phaûi thaêm hoûi cha meï, keá ñoù môùi queùt doïn nhaø ñeàu caàn phaûi laøm. Ñöøng ñeå cha meï choàng töôûng raèng cöôùi con gaùi cuûa ñaïo tröôøng veà chaéc haún laø coù tu ñaïo, nhöng sau khi cöôùi veà roài, sao khoâng ñuùng nhö vaäy? Teá Coâng Hoaït Phaät Töø Huaán Cho duø laø moät loøng muoán tu ñaïo, cuõng phaûi vieäc thaùnh vieäc phaøm ñoâi beân phaûi veïn, chaêm soùc toát cho gia ñình, khoâng neân daãn ñeán söï hieåu laàm cuûa ngöôøi khaùc, laïi laøm aûnh höôûng danh tieáng cuûa ñaïo tröôøng. Neáu nhö boån phaän laøm daâu cuûa con laøm khoâng toát, moãi ngaøy meï choàng baét con phaûi ôû nhaø, con chòu khoâng ñöôïc, coù leõ con seõ noùi: “Moãi ngöôøi ñeàu coù töï do, taïi sao baét con phaûi ôû nhaø?” Ñeä töû ôi, taïi sao khoâng ñoåi vò trí nghó thöû xem, neáu nhö con thaân laø meï choàng, con coù thích con daâu cuûa mình suoát ngaøy khoâng coù ôû nhaø sao? Ñoåi moät goác ñoä maø nghó laïi xem, thì söï vieäc seõ ñöôïc vieân maõn caû. Laøm ngöôøi khoå, “Khoå” laø vì loøng ngöôøi tham lam, duïc voïng quaù nhieàu, khoâng bieát ñuû, khoâng traân tieác haïnh phuùc, cho neân luùc naøo cuõng caûm thaáy cuoäc soáng ñaày raãy nhöõng ñau khoå, neáu nhö con bieát thoûa maõn, thì coù theå nheï nhaøng
- 23. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 23 - ñi heát caû cuoäc ñôøi naøy, tuyeät ñoái khoâng neân coù nhieàu loøng tính toaùn, cuoäc soáng cuûa con môùi coù theå qua ñöôïc bình laëng, cuõng seõ khoâng coù nhieàu möa gioù nhö vaäy, vaø cuõng seõ khoâng coù nhieàu ngöôøi caûm thaáy khoù chung soáng vôùi con. Giöõa ngöôøi vaø ngöôøi, ngöôøi nhö theá naøo laø khoù gaàn guõi nhaát? Töø xöa ñeán nay, giöõa meï choàng naøng daâu luoân coù moät bôø töôøng nhìn maø nhìn cuõng khoâng thaáu, treøo maø treøo cuõng chaúng qua, khoâng bieát caùc con coù hay khoâng? Caùc con ñaïi ña soá ñeàu coù moät raûnh lôùn vöøa saâu vöøa roäng, böôùc cuõng böôùc chaúng qua, nhaûy cuõng nhaûy chaúng ñöôïc. Nghó thöû xem, haø taát phaûi nhö vaäy chöù? Con gaùi cuûa mình laø con gaùi, con gaùi cuûa ngöôøi khaùc khoâng phaûi laø ngöôøi sanh hay sao? Cuõng laø ngöôøi meï mang naëng ñeû ñau möôøi thaùng maø ra, cho neân caùc con ñoái vôùi con daâu cuûa mình, cuõng neân thöông yeâu thaät toát. Tuy nhieàu luùc khoâng nhaát ñònh laø loãi cuûa meï choàng, veà maët naøng daâu cuõng coù loãi cuûa con daâu, nhöng taïi sao caùc con ñoâi beân khoâng caùch naøo maø noùi roõ, giaûi baøy roõ, nhaát ñònh phaûi gaây ñeán noãi meï choàng con daâu khoâng caùch naøo giaûi quyeát môùi chòu ñöôïc sao? Chaû traùch chi con keânh raõnh ñoù caøng ngaøy caøng saâu, khoâng caùch naøo böôùc qua, khoâng caùch naøo nhaûy qua! Neáu nhö con xem coâ ta nhö con gaùi cuûa mình, vaäy thì khoâng coù chuyeän gì roài! Giöõa löôõi vaø raêng cuõng coù luùc baát caån maø caén phaûi, huoáng hoá chi moãi moät ngöôøi ñeàu ñeán töø nhöõng hoaøn caûnh khaùc nhau, laøm sao coù theå moãi ngöôøi suoát ñôøi thuaän theo yù con ñöôïc? Coøn nöõa, hoâm nay con ñaõ aên chay, giaû söû cho con gaû
- 24. - Gia thö cuûa coá höông - 24 - ñeán moät gia ñình khoâng aên chay, con daùm khoâng? Khoâng daùm, ñuùng khoâng? E sôï raèng seõ ñoái dieän vôùi nhieàu söï vieäc theo ñoù maø ñeán phaûi khoâng? Sôï raèng mình khoâng coù caùch naøo choáng ñôõ, vì theá maø ñaõ khai chay phaù giôùi? Chính laø khuûng hoaûng, neân con khoâng daùm. Thaày ñaây coù moät ngöôøi ñeä töû chính laø nhö vaäy, coâ aáy gaû ñeán moät gia ñình khoâng aên chay. Con noùi laø aên chay roài, thì khoâng ñöôïc ñi ñuïng vaøo thòt, khoâng neân ñi naáu thòt, khoâng neân ñi caét thòt, ñuùng khoâng? Caùc con coù phaûi laø hay noùi nhö vaäy khoâng? Nhöng coâ ta gaû vaøo gia ñình ngöôøi ta, laáy thaân phaän cuûa moät con daâu maø noùi, coù phaûi laø caàn phaûi naáu aên khoâng? Luùc ñoù con naáu chay cho cha meï choàng aên aø? Hay laø phaûi naáu maën? Neân hay khoâng neân naáu maën? Theá laø, coâ ta beøn naáu chay cho chính mình aên, naáu maën cho ngöôøi nhaø aên, saùu baûy naêm nhö moät ngaøy cöù nhö vaäy, tinh thaàn naøy khoâng ñôn giaûn ñuùng khoâng? Coâ ta duøng haønh ñoäng cuûa mình chöùng minh roài. Coâ ta laø ñaïi bieåu cuûa ñaïo, coâ ta ñaïi bieåu cho moät ngöôøi tu ñaïo thaät söï, cho neân baây giôø töø töø chuyeån caûnh toát roài, haønh vi cuûa coâ ta ñöôïc ngöôøi nhaø thöøa nhaän, cho ñeán nay, ngöôøi nhaø ñeàu ñöùng veà phía coâ ta, ñeàu raát saün loøng aên chay cuøng coâ ta. Nhö vaäy, coâ ta coù phaûi laø teà gia roài khoâng? Nhöng maø, loøng töø bi naøy phaùt ra thì deã, duy trì thì laïi raát khoù, ñuùng khoâng? Cuõng gioáng nhö ñoä ngöôøi thì deã ñaáy, nhöng thaønh toaøn thì laïi khoâng deã. Bôûi vì con khoâng coù loøng nhaãn naïi, sau khi con phaùt loøng töø bi ra, nhöng laïi khoâng coù caùch naøo laõnh ngoä ñöôïc nhö theá naøo ñeå thieän duïng caùi loøng
- 25. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 25 - töø bi phaùt ra aáy, chæ troùi buoäc trong moät khaùi nieäm heïp------“Toâi aên chay roài, thì khoâng neân saén thòt cuûa ngöôøi khaùc, naáu thòt cuûa ngöôøi khaùc, toâi khoâng theå laøm nhö vaäy, neáu laøm nhö vaäy laø toâi taïo toäi.” Phaûi vaäy khoâng? Neáu nhö noùi bôûi vì con taïo nghieäp maø thaønh toaøn ñöôïc cöûu huyeàn thaát toå cuûa hoï cuøng nhau sieâu sinh, vaäy con tình nguyeän taïo toäi khoâng? Ngöôøi maø, chöa gaëp phaûi luùc nguy hieåm, taát caû ñeàu coù theå taâm bình khí hoøa, moät khi gaëp nguy hieåm roài thì taâm hoaûn yù loaïn. Chaïy troán coøn khoâng kòp nöõa, con coøn daùm ñaûm gaùnh traùch nhieäm naøy sao? Hoaëc laø con vôùi gia ñình hoï coù duyeân, caû gia ñình con caùi vaø caû cöûu huyeàn thaát toå cuûa hoï, ñeàu caàn con ñi thaønh toaøn, ñeå cho hoï hieåu roõ ñaïo lyù, tu taâm döôõng tính, cho neân con caàn phaûi ñi moät ñöôøng raát daøi vaø cöïc khoå, môùi coù theå thaät söï tieán vaøo gia ñình cuûa hoï, duøng söùc maïnh moät mình con ñi aûnh höôûng caû toaøn gia toäc cuûa hoï. Vì vaäy, tröôùc tieân caàn hoaøn thieän mình tröôùc. Cuõng gioáng nhö thaân laø cha meï, phaûi caàn coù nhaân caùch hoaøn thieän, daïy con caùi ra môùi coù nhaân caùch hoaøn thieän; thaân laø moät ngöôøi thaày, lyù giaûi phaûi chính xaùc, taøi naêng vaø hoïc vaán phaûi phong phuù, môùi coù theå giaùo duïc, boài döôõng ra moät ñôøi sau öu tuù; coøn chuùng ta ôû ñaïo tröôøng laø nhöõng ngöôøi tieàn tuyeán ñi tröôùc, lyù leõ quan nieäm neáu khoâng chính xaùc, thì ñaïo tröôøng naøy seõ phaùt sinh beänh, coù phaûi vaäy khoâng? Thí duï döïa theo caùch noùi cuûa caùc con: “AÊn chay coù theå tieâu oan giaûi nghieäp”, laø chæ döïa vaøo moät taám bieåu vaên thanh khaåu maø con ñaõ laäp sao? Chæ döïa vaøo caùi naøy thaät
- 26. - Gia thö cuûa coá höông - 26 - ñuùng laø coù theå ñeå con tieâu oan giaûi nghieäp ñöôïc sao? Giaû duï hoï aên chay thanh khaåu, ngöôøi nhaø phaûn ñoái, maø coøn phaûn ñoái raát kòch lieät nöõa kìa, thì con seõ ñi khuyeân hoï “Nhaát ñònh phaûi kieân trì, caàn phaûi kieân trì cho tôùi cuøng, tuyeät ñoái khoâng theå bò khaûo ñaûo nha!” Coù phaûi laø phaûi noùi nhö vaäy khoâng? “Anh nhaát ñònh phaûi kieân trì maø ñoái laäp keå caû cha meï laø ngöôøi yeâu anh, baûo veä, nuoâi döôõng, chaêm soùc anh nhieàu naêm aø!” Caùch khuyeân nhö vaäy ñuùng khoâng? Con ñöông nhieân laø coù theå noùi nhö vaäy roài, bôûi vì ngöôøi ñoái laäp vôùi con khoâng phaûi laø cha meï cuûa con, maø laø cuûa anh ta! Khoâng phaûi laø vieäc nhaø cuûa con, ñöông nhieân laø con coù theå xem nhö gioù, tieâu dieâu töï taïi roài! Ngöôøi thaät söï ñoái dieän vôùi cöûa aûi khoù khaên, khoâng phaûi laø con maø laø anh ta, neân con noùi raát nheï nhaøng, nhö vaäy coù laáy loøng mình so loøng ngöôøi khaùc chöa? Coù loøng töø bi sao? Uoång phí con mieäng noùi keâu ngöôøi phaûi aên chay, phaûi thanh khaåu, khoâng neân vôùi tính linh keát aùc duyeân. Khoâng aên thòt noù laø baøy toû töø bi, nhöng treân thöïc teá thì sao? Ñôøi naøy kieáp naøy giöõa con vaø ngöôøi thaân coù vieân maõn ñöôïc caùi duyeân naøy khoâng? Khoâng coù aø. Chuùng ta kieáp naøy ñaõ chöa vieân maõn ñöôïc caùi duyeân phaän naøy, töông lai cuõng seõ daãn ñeán moät aùc duyeân khaùc. Ñoù laø ñaïo lyù raát thoâng thöôøng, nhöng caùc con ñeàu ñaõ coi nheï, boû soùt noù roài, ñeàu chæ bieát höôùng veà kinh ñieån maø tìm kieám thoâi. Chuùng ta caàn phaûi ñeå yù ñeán laø “ Coù laøm ñeán nôi ñeán choán chöa? Coù laøm xong nhöõng vieäc mình caàn laøm chöa?” Taïi sao laïi phaûi noùi nhöõng ñieàu naøy? Bôûi vì trong ñaïo
- 27. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 27 - tröôøng, caùc con luoân nhaán maïnh ñeán “Tam Cang Nguõ Thöôøng” – “Nguõ Luaân Baùt Ñöùc”, nhöng coù thaät laø ñaõ laøm ñöôïc roài ö? Gia ñình cuûa mình ñeàu lo chöa xong ñöôïc, thaày tin raèng con cuõng khoâng coù caùch naøo lo toát cho chuùng sanh ôû beân ngoaøi ñöôïc, “Töï laäp môùi coù theå phaùt sinh ra ñaïo ” maø! Caùi gì goïi laø boån phaän quoác gia? Caùi gì goïi laø boån phaän gia ñình? Neáu nhö luùc ñaàu khoâng coù cha meï con cuûng coá caùi gia ñình naøy, cöïc khoå bieát bao ñeå thieát laäp neân gia ñình naøy, thì con coù theå vöõng chaéc maø tröôûng thaønh sao? Tröôùc kia ngöôøi ta coù traùch nhieäm ñoái vôùi con, taïi sao hoâm nay con khoâng theå coù traùch nhieäm vôùi ngöôøi ñôøi sau cuûa con chöù? Chuùng ta phaûi vui vôùi söï gaùnh vaùc moãi moät noåi khoå cuûa chuùng sanh, khi con cuøng vôùi moät ngöôøi khaùc keát hôïp thaønh laäp moät gia ñình khaùc, caùc con phaûi cuøng nhau gaùnh vaùc gia ñình cuûa ñoâi beân, ñaây laø duyeân phaän giöõa moät gia ñình vôùi moät gia ñình aø! Thaày ñaây luoân nhaán maïnh phaûi laøm sao vieân maõn kieáp naøy, chuùng ta caàn phaûi “troïn duyeân”, ñuùng khoâng? Chuùng ta troïn veïn roài caùi duyeân cuûa kieáp naøy, ñeå traùnh khoûi kieáp sau laïi gaëp phaûi aùc duyeân, ñaây laø moät caùch noùi taàng töï. Moät caùch noùi khaùc laø, toâi maëc keä luùc tröôùc, maëc keää kieáp sau, toâi caùi gì cuõng maëc keä, chæ mong sao hieän nay coù theå laøm heát boån phaän cuûa mình, coù theå troïn veïn döùt heát duyeân phaän naøy laø ñöôïc roài! Moãi moät caùch noùi ñeàu khoâng gioáng nhau, nhöng roát cuoäc muïc ñích cuõng chæ laø moät “Theá giôùi ñaïi ñoàng”. YÙ nghóa theá giôùi ñaïi ñoàng chính laø “Ñaïi ñoàng tieåu dò” (ñaïi ña soá ñeàu ñoàng gioáng nhau, chæ moät soá ít nhoû khaùc
- 28. - Gia thö cuûa coá höông - 28 - nhau). Moãi moät ngöôøi ñeàu khoâng gioáng nhau, con coù theå yeâu caàu hoï gioáng con ö? Khoâng theå naøo. Cho neân, theá giôùi ñaïi ñoàng chính laø nhö vaäy ñaáy! Coù leõ ngöôøi nhaø cuûa con khoâng taùn thaønh con aên chay, luùc ñoù caøng caàn phaûi chaêm soùc toát söùc khoûe cho mình, coù bieát khoâng? Chöùng minh cho moïi ngöôøi bieát, aên chay coù caùi gì khoâng toát, tu taâm döôõng tính coù caùi gì khoâng toát? Phaûi khoâng? Neáu nhö con caøng tu taâm döôõng tính, söùc khoûe laïi caøng toài teä, vaäy ñaâu coøn ai daùm theo con tu ñaïo nöõa? Con muoán aên chay, khoâng thaønh vaán ñeà, taâm cuûa con aên chay tröôùc, coù ñöôïc khoâng? Neáu hoaøn caûnh gia ñình chuùng ta khoâng cho pheùp, cuõng khoâng sao, chæ caàn taâm chuùng ta aên tröôùc thoâi. 5. THEÅ NIEÄM THAÂN TAÂM, TÖÙC THÔØI HAØNH HIEÁU ÑAÏO Teá Coâng Hoaït Phaät Töø Huaán Coù caâu noùi : “Thaân theå toùc tai laø do cha meï ban cho, khoâng daùm laøm toån thöông, laø vieäc khôûi ñaàu cuûa ieáu ñaïo.” Cha meï coù coâng ôn sinh con, nuoâi con, döôõng duïc con, cho neân caàn phaûi bieát baùo ñaùp. Lyù thieân cuûa chuùng ta coøn coù moät Laõo Maãu, cho neân caàn phaûi bieát laø chaân chuû nhaân laøm chuû gia ñình, chaân chuû nhaân laøm chuû gia ñình laø phaûi laøm nhöõng vieäc neân laøm, söûa ñi nhöõng thoùi hö taät xaáu, laøm heát traùch nhieäm cuûa moät ngöôøi laøm con. Caùc con nhöõng ngöôøi thanh nieân treû, Thaày noùi vôùi caùc
- 29. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 29 - con raèng, caùi goïi laø “Thaân theå toùc tai laø do cha meï ban cho, khoâng daùm laøm toån thöông, laø vieäc khôûi ñaàu cuûa hieáu ñaïo.” Ñaây chính laø hieáu coù hình coù töôùng coù theå nhìn thaáy ñöôïc, ngöôïc laïi maø noùi, cha meï cho caùc con töù chi veïn toaøn, naêm quan cuûa thaân theå ñeàu toát, neáu caùc con khoâng laäp thaân haønh ñaïo ñoù laø baát hieáu, nghe coù hieåu khoâng? Con caàn phaûi xem thöû laïi xem, nghó thöû laïi xem aø! Maét cuûa con, tai cuûa con, raêng cuûa con, chaân cuûa con, coù phaûi laø moãi moät vieäc con laøm ñeàu ñaõ hôïp vôùi ñaïo khoâng? Luùc cha meï coøn soáng, nhanh choùng maø haønh hieáu ñaïo, ñeán luùc song thaân khoâng coøn nöõa, thì haønh ñaïo ñeå löu danh cho ñôøi sau, hieån döông cho thanh danh cuûa cha meï, vaäy môùi laø thaät söï taän ñaïi ñaïi hieáu. Luùc cha meï coøn soáng, khoâng phaûi chæ laø nuoâi döôõng caùi aên caùi maët, coù ñoà aên ngon cho cha meï aên, vaäy laø taän hieáu roài sao? Coù ñoà aên ngon cho cha meï aên, ñöông nhieân laø vieäc ñaùng möøng, nhöng ñieàu quan troïng laø, phaûi coù moät taám loøng toân kính. Ñöøng chæ toaøn laø noùi thoâi, coù ñi thöïc haønh chöa? Khoâng neân cöù ngoài maø noùi, maø phaûi ñöùng leân thöïc haønh, chæ coù noùi thoâi, vaäy voán dó con vaãn chöa hoaøn thaønh ñöôïc coâng vieäc naøy! Baây giôø caùc con nhieàu ngöôøi khoâng muoán ôû laïi sinh tröôûng trong hoaøn caûnh toát, laïi cöù thích ñi ñeán nhöõng nôi khoâng neân ñi. Töï nghó xem, thaân laø cha meï, ñeàu mong trai thaønh roàng, gaùi thaønh phuïng, moât khi con lôõ böôùc vaøo ñen toái, tieàn ñoà cuûa caû ñôøi laøm sao tìm laïi ñöôïc ñaây? Laøm sao xöùng ñaùng vôùi coâng ôn cha meï, ôn nghóa cuûa cha meï traû xong roài ö? Baùo ñaùp xong roài aø? Ñôøi ngöôøi khoâng ñöôïc bao
- 30. - Gia thö cuûa coá höông - 30 - nhieâu naêm, hoâm nay tröôùc khi ñi nguû, ñem giaøy côûi ra, coù daùm ñaûm baûo laø saùng mai coù theå mang laïi vaøo chaân ñöôïc nöõa khoâng? Luùc naøy laø luùc con phaûi thöùc tænh roài. Ngöôøi giaø cuûa ta vaø caùi gì naøo? (vaø ngöôøi giaø khaùc). Toát thoâi, caâu ñoái naøy yù noùi gì? ( tröôùc tieân phaûi hieáu kính cha meï cuûa mình, sau ñoù môùi ñi chaêm soùc cho nhöõng ngöôøi giaø khaùc), nhö vaäy con môùi xöùng vôùi caâu noùi “Ngöôøi giaø cuûa ta vaø ngöôøi giaø khaùc”, hay laø chæ bieát ñeán ngöôøi giaø khaùc thoâi? Con ôû ñaïo tröôøng laø moät taám göông truï coät, veà ñeán nhaø roài thì nhö theá naøo roài? Coù phaûi ôû ngoaøi thì laøm vöông ñaïo, veà nhaø thì laøm baù ñaïo khoâng? Caùc con coù phaûi laøm nhö vaäy khoâng? Baây giôø con ôû ñaây haønh vöông ñaïo (ngöôøi göông maãu ñaïo), ngöôøi lôùn daën con ngoài thaúng löng thì con ngoài thaúng löng, muoán con töï kieåm ñieåm thì con töï kieåm ñieåm, tuaân thuû vaø laøm theo moät traêm phaàn traêm, nhöng sau ñoù, trôû veà ñeán ngoâi nhaø quen thuoäc, thì ñaõ loä roõ nguyeân hình ö? Hay laø hoài phuïc laïi baûn taùnh voán coù? (Loä roõ nguyeân hình). Vaäy chuùng ta coøn coù theå xöng laø moät ngöôøi tu ñaïo sao? Nhaát laø caùc con laø ngöôøi cuûa thôøi hieän ñaïi, caøng phaûi chuù troïng hieáu ñaïo. Cha meï thôøi xöa nuoâi möôøi maáy ñöùa con cuõng khoâng cheâ khoå, baây giôø sinh ít con, caàn phaûi laøm göông cho haäu theá xem. Gioït nöôùc cuøng nguoàn chaûy ra, muoán thaän troïng cho haäu söï caàn phaûi bieát lo xa aø! Khoâng neân ñeå cha meï mình ñoïa laïc vaøo ñòa nguïc, coøn mình thì töï veà lyù thieân ñeå höôûng laïc! Caùc con ñeàu bieát raèng : “Baùch thieän hieáu vi tieân” (Traêm ñieàu thieän laáy hieáu laøm ñaàu), con tu ñaïo khoâng lo gia ñình laø sai laàm. Caùi goïi laø “Moät ñöùa con caàu ñöôïc ñaïo, cöûu
- 31. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 31 - huyeàn thaát toå ñöôïc chieám raïng quang saùng laïng, moät ñöùa con tu thaønh ñaïo quaû, cöûu huyeàn thaát toå ñeàu ñöôïc trôû veà trôøi”, luùc cha meï con coøn taïi theá, taïi sao laïi khoâng ñoä hoï chöù? Baây giôø coù loøng muoán ñoä cha meï khoâng? Coù, nhöng khoâng bieát baét ñaàu ñoä töø ñaâu phaûi khoâng? ( Phaûi baét ñaàu laøm töø söï tu taâm döôõng taùnh vaø phaåm ñöùc tu döôõng cuûa chính mình, ñeå ñi caûm ñoäng caùc vò tröôûng boái vaø baïn beø thaân thích cuûa mình.) Nhöõng lôøi noùi naøy noùi ra thì raát deã, chæ laø raát nhieàu ngöôøi laøm con, thaät laø kyø laï, khoâng caùch naøo coù neùt maët vui veû hoøa nhaõ ñeå ñoái dieän vôùi cha meï mình, laøm theá naøo ñaây? Tieáp tuïc noåi noùng ö? Neáu khoâng bieát laøm caùch naøo, thì nghó laïi xem luùc con ñeán Phaät ñöôøng, ngöôøi ta phuïc vuï con nhö theá naøo, thì con veà phuïc vuï cha meï nhö theá ñoù, vaãn phaûi thaät loøng thaät daï, nhö vaäy môùi coù hieäu quaû. Coøn nöõa, khi cha meï khoâng hieåu lyù leõ, caùc con cuõng khoâng theå boû hoï qua moät beân, noùi hoï giaø roài ngoan coá boû maët hoï khoâng lo! Khoâng ñöôïc aø, phaûi laøm cho hoï caûm ñoäng tröôùc, con ñeå cho hoï caûm ñoäng, laø hoï seõ caûm thaáy “ ÖØm, khaù laém” töø töø roài hoï seõ chòu ñeán Phaät ñöôøng thoâi! Cha meï coù nhöõng choã khoâng hieåu, chuùng ta phaûi laáy ñaïo lyù ñeå dìu daét hoï, tuyeät ñoái khoâng neân duøng caùch noùi xem thöôøng ñi khuyeân baûo hoï, maø phaûi duøng caùi taâm hoøa khí, cung kính ñeå maø daãn daét. Thaân laø con caùi phaûi kính yeâu cha meï cuûa mình, cho duø laø soáng xa cha meï, cuõng phaûi coù loøng kính yeâu, caûm ôn, hieáu thaûo cha meï, baát luaän laø cha meï ôû nôi xa xoâi naøo ñoù, hoï vaãn caûm nhaän ñöôïc loøng hieáu thaûo cuûa caùc con. Haõy nghó laïi xem, caùc con ñôøi naøy kieáp naøy coù thaät laø
- 32. - Gia thö cuûa coá höông - 32 - ñaõ taän hieáu vaø vaâng lôøi cha meï chöa? Coù töøng baát hieáu vôùi cha meï chöa? Nghó thöû xem! Laø ai sanh con ra, nuoâi con, daïy doã con? Taát caû nhöõng thöù naøy, laø ai cho con vaäy? Laïi nghó xem, caùc con coù töøng nghó qua cho noãi loøng cuûa cha meï khoâng? Caùc con ñöùng vaøo vò trí cuûa hoï maø nghó xem, Thaày ñaây hy voïng caùc con töï phaûn tænh, kieåm ñieåm laïi mình, môùi khoâng uoång phí kieáp naøy ñeán tu ñaïo. Hy voïng laø sau khi caùc con thöùc tænh mình roài seõ coù theâm nhöõng bieåu hieän, caûm nhaän môùi mang veà nhaø, hieán daâng leân cho cha meï cuûa mình. Phaûi bieát raèng, thaân laø cha meï, suoát ñôøi luoân vì con caùi maø baän roän cho ñeán khi con khoân lôùn thaønh ngöôøi roài môùi chòu buoâng xuoáng, luùc naøy thaân laø con caùi, coù ruùt ra moät ít thôøi gian ôû beân cha meï, nghe hoï noùi moät vaøi chuyeän cuûa ngaøy xöa, noùi moät soá lôøi maø taän ñaùy loøng hoï muoán noùi vôùi con caùi, coù khoâng? Caùc con coù ñoái ñaõi vôùi cha meï cuûa caùc con nhö vaäy chöa? Caùc con laø nhöõng ngöôøi töøng neám qua khoå, bieát ñöôïc cuoäc soáng tröôùc kia raát laø khoå, neáu baây giôø caùc con noùi vôùi nhöõng ñöùa treû thanh nieân raèng tröôùc kia caùc con ñaõ traûi qua nhöõng caùi khoå nhö theá naøo, chuùng noù seõ tin khoâng? Thôøi ñaïi thay ñoåi roài, tuy laø cuoäc soáng tröôùc kia raát khoå, nhöng söï ñau khoå ñoù cuõng ñaõ qua roài, chæ laø coù ngöôøi soáng ñeán tuoåi taùc naøy, vaãn cöù theá vì con caùi laøm traâu laøm ngöïa, cöù ôû ñoù lieàu soáng lieàu cheát maø chòu heát nhöõng söï giaøy voø. Con ñaõ vì con caùi maø töï nguyeän nhö vaäy, theá thì nhöõng caùi cöïc khoå maø con ñaõ chòu thì khoâng neân oaùn than laøm gì? Chæ caàn con
- 33. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 33 - quay ñaàu maø nghó laïi: Tröôùc kia cuûa con ñoái vôùi cha meï mình nhö theá naøo? Tình hình cuûa ngaøy nay, keát quaû cuûa ngaøy nay, khoâng phaûi chính laø “ Con boàng con treû, môùi hieåu ñöôïc loøng cuûa cha meï thôøi xöa” sao? Coù caâu thöôøng noùi raèng, con quaï coù luùc coøn bieát baùo hieáu aân, taïi sao laøm moät con ngöôøi treân caû nhöõng vaïn vaät, laøm sao laïi khoâng baèng moät loaøi caàm thuù vaäy? Cöù luoân vì nhöõng tö lôïi rieâng maø queân ñi nhöõng vieäc caàn phaûi laøm. Baây giôø con ñaõ bieát laøm theá naøo ñeå taän hieáu, tuy tuoåi taùc caùc con cuõng ñaõ lôùn roài, cha meï cuõng ñaõ quy tieân caû roài, nhöng neáu kieáp naøy caùc con raùng laøm cho toát, vaãn coù theå che rôïp cho cha meï cuûa caùc con. Caùc con ôi, nhaân luùc vaãn coøn coù caùi xaùc thaân naøy, thì neân raùng tu cho toát, laøm cho toát nha. Caùc ñeä töû caøn ñaïo ôi! Neáu caùc con thaân laø con reå cuûa ngöôøi ta, coù hay chaêng xem nhaïc phuï, nhaïc maãu cuûa mình nhö cha meï ruoät cuûa con khoâng? Coù moät soá caøn ñaïo khi gaëp phaûi khoù khaên gì, ngöôøi maø khoâng chòu noùi lyù, lieàn mang nhöõng caùi sai laàm cuûa cha meï vôï vaïch traàn ra heát, con coù bieát chaêng, chính vì vaäy maø caùi caùn cuûa con ñaõ loït vaøo tay ngöôøi khaùc roài khoâng? Ñeå ngöôøi ta noùi ñeä töû cuûa Teá Coâng sao laïi laø nhö vaäy? Cuùng Phaät gì vaäy? Vaäy thì Thaày ñaây khoâng daùm nghe roài! Ñaây laø gì vaäy? Laø huûy hoaïi ñi danh döï cuûa Phaät, cuõng huûy hoaïi ñi danh döï cuûa chính baûn thaân mình, con coù bieát khoâng? Neáu ñoái phöông khoâng coù tu ñaïo, khoâng bieát lyù leõ, cho duø theá naøo, con cuõng ñöøng mang kieán thöùc ra ñaáu vôùi hoï,
- 34. - Gia thö cuûa coá höông - 34 - phaûi khoan dung ñoä löôïng, loøng phaûi nhö trôøi cao bieån roäng! Caùc con khoâng phaûi laø muoán hoïc theo Thaày sao? Muoán hoïc thì phaûi hoïc cho troùt aø! Khoâng neân chæ hoïc moät nöõa, Thaày ñaây laø Ñaïi Teá Coâng (teá ñoä cho coâng chuùng), nhöng caùc con laïi trôû thaønh teá tö roài (chæ teá ñoä cho rieâng mình), bieát khoâng? Cho neân haønh vi tu ñaïo cuûa baûn thaân mình laø quan troïng nhaát. Ngoaøi ra, caùc con khoân ñaïo tu ñaïo khoâng phaûi laø raát töï nhieân sao? Caùc con coù theå naém baét ñöôïc thôøi cô toát, ñuoåi kòp ñöôïc tôùi maøn cuoái naøy, hoaøn toaøn laø toå tieân con coù ñöùc, kieáp tröôùc con coù tu, cho duø laø keát hoân roài, cuõng phaûi gioáng nhö caøn ñaïo vaäy, hieáu thaûo vôùi cha meï choàng nhö cha meï ruoät vaäy, coù ñöôïc khoâng? YÙ nghóa cuûa cuoäc soáng laø ôû choã naøo? Kieám tieàn aø? Con ngöôøi soáng laáy kieám tieàn laøm quan troïng nhaát sao? Caùi goïi laø yù nghóa cuoäc soáng, caùi cuoái cuûa sinh maïng, neáu nhö con khoâng ñi nghieân cöùu thaûo luaän, con seõ hieåu roõ sao? Coù leõ ngay caû vieäc hieáu thaûo vôùi cha meï, con cuõng khoâng hieåu roõ! Phaûi bieát raèng, cha meï naâng ñôõ moät ñöùa con, laø phaûi hao taän bieát bao gian nan cöïc khoå, moät trong nhöõng quaù trình naøy, khoâng phaûi phaän laøm con ai cuõng ñeàu hieåu roõ heát. Nhaân gian coù khoå coù vui, laø moät söï ñoái ñaõi laãn nhau, coøn vieäc thònh suy vaø höng vong chæ trong nhaùy maét, thì nhöõng vieäc naøo laø vieäc cuûa con vaäy? Thöôøng thì laø nhöõng ngöôøi thaân thieát gaàn guõi con nhaát, nhöõng gì deã ñaït ñöôïc nhaát, thì cuõng laø deã maát ñi nhaát. Cho neân, caàn phaûi raùng naém baét nhöõng haïnh phuùc maø hieän nay con ñang coù.
- 35. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 35 - Töï nghó xem, aân tình cuûa cha meï thì cao nhö trôøi cao, saâu nhö bieån roäng, con traû noåi sao? Thaày ñaây hy voïng caùc con coá haønh hieáu thaûo cho toát, ñôïi ñeán khi cha meï khoâng coøn nöõa, muoán coù cô hoäi ñeå baùo hieáu thì khoâng coøn ñöôïc nöõa roài, “Caây muoán laëng maø gioù chaúng ngöøng, con muoán nuoâi döôõng maø cha meï chaúng coøn” ñaây khoâng phaûi laø moät ñieàu ñaùng than, ñaùng tieác sao? Ñaây laø moät söï ñau buoàn nhaát trong cuoäc ñôøi! Cho neân nhaân cha meï coøn khoûe, neân mau maø haønh ñaïo cho toát, hieáu thaûo cho toát, neáu giaû cha meï khoâng coøn nöõa, thì chuùng ta haønh ñaïi ñaïi hieáu_____ “Laäp thaân haønh ñaïo, döông minh vu haäu theá, dó hieån phuï maãu, hieáu chi chung daõ” (Nguyeän mang thaân naøy tu ñaïo, haønh ñaïo, löu danh cho ñôøi sau, laøm hieån danh cho cha meï, aáy laø baùo hieáu tôùi cuøng). “Hieáu chi chung” naøy laø caûnh giôùi cao nhaát cuûa hieáu. Thaày ñaây hy voïng laø caùc con coù theå hieåu vaø ñuû khaû naêng thöïc haønh, bieát roài thì nhanh choùng maø ñi laøm, khoâng neân laøm nhöõng vieäc ñeå hoái haän sau naøy, coù ñöôïc khoâng? Baùt Tieân Haùn Chung Ly Töø Huaán Thaân laø cha meï, coù khi vöøa nghe tieáng khoùc cuûa con caùi, laø trong loøng seõ caûm thaáy ñau nhoùi, caùc con coù hay chaêng thaáu hieåu ñöôïc noãi loøng naøy cuûa cha meï khoâng? Caùi goïi laø “Luùc bieát boàng con, môùi hieåu loøng cha meï”, cuõng chæ ñeán luùc caùc con bieát nuoâi daïy con caùi, môùi bieát ñöôïc söï cöïc nhoïc cuûa cha meï nuoâi döôõng con, cho neân, muoán hieáu thaûo vôùi cha meï, laø phaûi nhaân luùc cha meï coøn soáng, chöù ñöøng ñeå
- 36. - Gia thö cuûa coá höông - 36 - ñeán luùc cha meï khoâng coøn nöõa, luùc ñoù môùi nghó ñeán hieåu thaûo, thì khoâng coøn cô hoäi nöõa roài. Maäu Ñieàn Sö Huynh Töø Huaán Trong thôøi Baïch Döông Kyø chuùng ta coi troïng laø “Thaùnh Phaøm Kieâm Tu” ñuùng khoâng? ÔÛ vieäc thaùnh, caùc con ñeàu heát söùc mình ñeå maø ñoät phaù, laøm ñöôïc raát vieân maõn, raát toát, nhöng maø coøn vieäc phaøm thì sao, coù phaûi laø khoâng coøn chòu noåi vaøo maét mình nöõa khoâng? Ñaõ noùi ñeán vieäc phaøm, thì khoâng theå rôøi khoûi “Gia ñình”. Caùc con moãi moät ngöôøi ñeàu coù song thaân, ñoái vôùi hieáu ñaïo caùc con ñeàu hieåu roõ caû, nhöng coù maáy ai thöïc haønh ñöôïc trong cuoäc soáng? Coù caâu noùi noùi raèng: “Laøm cha cuûa ngöôøi chæ neân nhaân töø, laøm con cuûa ngöôøi chæ neân hieáu thaûo” ñaõ laø chæ neân hieáu, coù theå cho thaáy raèng chöõ “Hieáu” raát quan troïng. Phaûi bieåu hieän nhö theá naøo ñaây? Coøn veà vaán ñeà cö truù, cha meï khoâng phaûi laø daân toäc du muïc, maø laø hai vò phaät soáng. Nhöng maø laïi coù ngöôøi, töø 01 taây ñeán 10 taây cho cha meï ôû nhaø anh hai, töø 11 taây ñeán 20 taây cho ñeán nhaø anh ba ôû, 21 taây ñeán 30 taây cho ñeán nhaø anh uùt ôû, coøn ngaøy cuoái cuøng cha meï phaûi soáng ôû ñaâu ñaây? Khoâng ai chòu traùch nhieäm caû. Hoâm nay caùc con ñeàu ñaõ tu baøn ñaïo roài, cuõng hieåu raèng hieáu thaûo laø boån phaän, taïi sao khoâng döùt khoaùt ñoùn cha meï veà nhaø mình ôû? Moät maët caùc con coù theå heát loøng phuïng döôõng cha meï, maët khaùc laïi coù theå möôïn cô hoäi naøy thaønh toaøn anh chò em cuûa mình, vui veû bieát bao taïi sao khoâng thöïc haønh chöù? Ñaây laø vieäc maø
- 37. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 37 - caøn ñaïo deã phaïm phaûi ñaáy! Coøn veà khoân ñaïo, coù phaûi laø ñeàu mang taám loøng thaønh kính ñeå phuïng döôõng cha meï ruoät vaø cha meï choàng khoâng? coù luoân mang veû maët töôi cöôøi ñoái xöû vôùi hoï khoâng? Cha meï thích aên caùi gì caùc con coù bieát khoâng? Coù ñích thaân taän tay mình mang cho cha meï aên khoâng? Hay laø laøm moät caùch göôïng gaïo, khoâng cam taâm, bieåu hieän moät khuoân maët ñaày khoù chòu chaêng? Coøn moät soá ngöôøi con, chöa laäp gia ñình ra ngoaøi laøm vieäc, tan sôû roài veà nhaø caûm thaáy meät roài, vaát vaû roài! Cho raèng ra ngoaøi ñi laøm kieám tieàn veà laø coâng lao raát lôùn, theá laø ôû trong nhaø gaëp maët cha meï, ñöa caùi maët trôû neân khoù coi ra, laøm cha meï khoâng bieát phaûi ñoái xöû nhö theá naøo, sau ñoù laø ngoài beäch xuoáng gaùc chaân thaúng ra maø chôø côm aên, cheùn ñuõa vöøa buoân xuoáng laø böôùc thaúng vaøo phoøng, laøm nhö laø vieäc gì cuõng khoâng caàn giuùp nöõa roài, coù ñuùng vaäy khoâng? Laïi nghó thöû xem, luùc meï sinh con ra, coù bieát ngaøy ñoù laø “ngaøy maãu naïn” cuûa meï khoâng? coøn con chæ bieát ñeán luùc sinh nhaät cuøng vôùi baïn beø ñi ra ngoaøi chôi, caû ñaùm aên chôi ñeán saûng khoaùi, nhöõng ñieàu naøy caùc con ñeàu caàn phaûi caën keû suy xeùt laïi! Cha meï beänh roài, nhöng caùc con laïi khoâng hay bieát, cuõng khoâng hoûi thaêm gì ñeán, boû maët cha meï ôû nhaø, cha meï khoâng khoûe ôû choã naøo, ñau beänh ôû choã naøo, hoaëc coù leõ ñang caàn söï chaêm lo cuûa con moät chuùt, thì con laïi caûm thaáy raát löôøi, phaûi vaäy khoâng? Coù nhöõng ngöôøi con tuy laø ngaøy ngaøy tu baøn ôû ñaïo tröôøng, caûm thaáy ñeán Phaät ñöôøng raát toát, cuõng muoán thanh
- 38. - Gia thö cuûa coá höông - 38 - khaåu, nhöng cha meï khoâng ñoàng yù, luùc naøy caùc con coù hay chaêng nghó qua raèng, coù phaûi laø caùc con ñaõ khoâng mang traùch nhieäm laøm con cuûa mình laøm cho toát, thoùi hö taät xaáu vaãn chöa ñoåi, cho neân thaønh toaøn ngöôøi nhaø cuûa mình môùi trôû neân khoù khaên vaäy? Caùc con thaân laø khoân ñaïo, ñaõ gaõ laøm vôï ngöôøi, caàn phaûi bieát raèng ñöùc hueä cuûa vieäc haønh coâng tích thieän laø coù theå che rôïp boùng maùt cho gia ñình meï vaø trôï giuùp cho gia ñình choàng. Hy voïng laø caùc con coù theå naém baét luùc cha meï coøn soáng treân ñôøi, neân haønh coâng tích ñöùc nhieàu theâm, chöù khoâng phaûi ñôïi ñeán cha meï quy tieân roài, môùi ñeán chuøa môøi ni coâ, hoøa thöôïng ñeán nieäm kinh, thay cha meï laøm coâng ñöùc. Neáu cha meï maát sôùm maø laïi chöa caàu ñaïo, con caøng phaûi haønh coâng tích ñöùc hoài höôùng cho cha meï, keá tieáp laø sieâu baït cho cha meï. Coù hieåu khoâng? Nam Haûi Coå Phaät Töø Huaán Tu ñaïo coù theå Thaùnh Phaøm ñeàu chaêm lo toát, cuõng khoâng phaûi laø vieäc deã laøm; veà vieäc Phaøm muoán laøm toát traùch nhieäm cuûa con, ñoàng thôøi cuõng khoâng theå boû lôõ vieäc Thaùnh, nhö vaäy, coù phaûi laø con caøng caàn phaûi kieân cöôøng, vaø caøng khoâng ngöøng maø töï cöôøng, laøm cho noù caøng theâm vieân maõn toaøn veïn hôn khoâng? Neáu coù theå laáy ñaïo teà gia, con chính laø moät gia ñình coù ñaïo, moät gia ñình thaàn tieân. Con coù theå töï ñoä mình vaø ñoä ngöôøi, mang mieáng ñaát khoå aûi cuûa nhaân gian bieán thaønh moät mieáng ñaát cuûa vöôøn hoa thôm ngaùt, vui töôi vaø an laïc, nhöõng gaùnh naëng naøy laø caàn con phaûi töï ñi khôûi ñaàu vaø laøm cho toát.
- 39. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 39 - Gia ñình göông maãu, môùi thaät söï laø moät ñaát nöôùc lyù töôûng, Neáu nhö moãi moät ngöôøi ñeàu laáy thaân theå hieän ñaïo, Chuùng ta khoâng caàn phaûi noùi, töï nhieân khoâng leänh maø vaãn tuaân theo. Teá Coâng Hoaït Phaät
- 40. - Gia thö cuûa coá höông - 40 - 1. GIA ÑÌNH BOÁ TRÍ OÅN THOÛA, MÔÙI KHOÂNG COÙ LO AÂU Nam Cöïc Tieân OÂng Töø Huaán Tu ñaïo neáu khoâng coù töø nôi caên baûn maø ñieàu trò, khoâng theo beänh maø hoát thuoác, thì uoáng thuoác gì, ñeàu khoâng coù hieäu quaû! Caàn phaûi thay ñoåi chính mình, caûi thieän chính mình, khoâng neân cöù thích yeâu caàu ngöôøi khaùc, maø haõy yeâu caàu chính mình nhieàu hôn, ngöôøi tu ñaïo nhö vaäy, môùi coù ñaïo caùch cuûa tu ñaïo. Gia ñình cuõng nhö vaäy, neáu nhö con laø khaùch, vöøa böôùc chaân vaøo nhaø ngöôøi khaùc, khoâng khí cuûa gia ñình naøy, raát nhanh seõ caûm nhaän ñöôïc; gia ñình naøy hoøa hoøa laïc laïc, moïi ngöôøi ñeàu raát coù leã pheùp, cho duø laø giöõa anh chò em, cuõng thöôøng hay noùi vôùi nhau “Caùm ôn”, “Xin loãi”, “Xin anh laøm ôn giuùp em laøm…”, “Phieàn anh…”, thì gia ñình naøy coù ñaïo, trong gia ñình naøy coù leã. Neáu khoâng phaûi nhö vaäy, thì ngöôøi trong nhaø ñeàu ñeå loä ra moät boä maët, noùi chuyeän ñeàu keâu caû hoï teân eâ eâ eâ, thì con seõ bieát ngay laø gia ñình naøy thöôøng hay luoân caõi vaõ. Cho neân, tu ñaïo phaûi baét ñaàu thöïc haønh töø nhaân ñaïo leân, bôûi vì cô hoäi thaønh phaät ôû nhaø nhanh hôn. Taïi sao vaäy? Ngöôøi trong nhaø seõ giaøy voø con, roài maøi giuõa con, caùch nghó coù choã cuõng khoâng gioáng nhau, ñaây goïi laø noäi thaùnh ngoaïi vöông cuøng tieán (tu söõa ñöùc haïnh, noäi ñöùc beân trong, haønh vieäc boá thí giuùp ngöôøi beân ngoaøi), thieân ñaïo nhaân ñaïo cuøng xem troïng. Hai maët naøy ñeàu caàn phaûi laøm toát, töông lai sau naøy môùi coù theå ñöôïc ngoài leân cöûu phaåm lieân ñaøi.
- 41. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 41 - Muoán haønh coâng lieãu nguyeän, ñoä ngöôøi giaûng ñaïo lyù, laø vieäc raát ñôn giaûn, nhöng ôû nhaø muoán chaáp nhaän reøn luyeän laø raát khoù. Cha meï, anh chò em, bao goàm giöõa vôï choàng, coù theå reøn ñeán hoøa hoøa thuaän thuaän, reøn ñeán ñoâi beân ñeàu coù ñaïo lyù, thaät laø raát khoù aø! Ngöôøi caøng thaân caän vôùi nhau thì caøng khoâng hieåu leã nghi pheùp taéc! Caùc con nghe xong lôøi ñaïo lyù naøy, veà nhaø phaûi baét ñaàu thöïc haønh, ngay töø baây giôø phaûi laáy thaân mình theå hieän ñaïo. Teá Coâng Hoaït Phaät Töø Huaán Hoâm nay, chuùng ta noùi “Ñaïo giaùng hoûa traïch”, “Hoûa traïch” naøy coù phaûi laø chæ ngöôøi daân baù taùnh chuùng ta khoâng? Coù phaûi laø chæ moät soá gia ñình cuûa chuùng ta khoâng? Chuùng ta coù phaûi laø neân töø nôi naøy baét ñaàu khoâng? Ñoù môùi chính laø neàn moùng caên baûn cuûa chuùng ta tu ñaïo baøn ñaïo, coù ñuùng vaäy khoâng? Kim töï thaùp caøng leân cao caøng nhoû, caøng xuoáng thaáp caøng lôùn roäng, cho neân chuùng ta laáy daân thöôøng baù taùnh laø neàn taûng cô baûn, neàn caên baûn naøy coù theå cuûng coá vöõng chaéc roài, môùi coù theå caøng ngaøy caøng treøo leân cao, maø ngöôøi caøng leân cao coù phaûi laø caøng ít khoâng? Thoâng thöôøng thì nhöõng ngöôøi bình thöôøng caøng deã ngoä ñaïo hôn, bôûi vì hoï khoâng coù quaù nhieàu danh vò, quyeàn lôïi caùm doã hoï, cho neân hoï töông ñoái khoâng deã bò meâ muoäi. Giaû söû hoâm nay con cuûa chuùng ta xa nhaø roài, khi noù bò ñaõ kích, gaëp phaûi raát nhieàu raát nhieàu nhöõng söï chua soùt, ñaõ ñeán luùc khoâng coøn caùch naøo gaùnh vaùc noåi nöõa, nôi maø noù nghó ñeán ñoù laø nôi naøo? Chính laø gia ñình. Ñuùng vaäy, neáu
- 42. - Gia thö cuûa coá höông - 42 - noù nghó ñeán gia ñình, trôû veà nhaø tìm chuùng ta, ñoù laø chöùng toû chuùng ta töø nhoû giaùo duïc noù ñaõ coù hieäu quaû roài. Neáu nhaân caùch cuûa noù hoaøn thieän, môùi coù naêng löïc ñi ñaûm ñöông vieäc maø noù caàn phaûi ñaûm ñöông; vaø ñeán luùc naêng löïc cuûa noù ñaït ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù caàn phaûi ñi ñoät phaù, thì con chính laø haäu thuaån cuûa noù, con phaûi ôû phía sau giuùp noù xoâng qua, coù phaûi khoâng? Cuõng gioáng nhö, chuùng ta ôû ñaïo tröôøng boài döôõng nhöõng ñaïo thaân môùi cuõng vaäy, luùc hoï môùi vaøo, cuõng nhö moät ñöùa treû con, chuùng ta phaûi ñeå cho trong loøng hoï caûm thaáy traøn ñaày aám aùp, traøn ñaày yeân oån, laø moät beán caûng traùnh möa traùnh gioù an toaøn. Moãi moät ngöôøi ñeàu coù caùi coå bình (khuùc quanh cuoäc ñôøi) cuûa hoï, neáu hoâm nay con veû leân cho mình moät danh xöng “Hy sinh coáng hieán”, doác toaøn taâm toaøn löïc ôû ñaïo tröôøng xaû thaân baøn ñaïo, nhöng laïi vöùt boû gia ñình moät beân. Coù moät ngaøy, khi söï nhieät tình cuûa con töø töø nguoäi laïnh, maø con muoán quay trôû veà vôùi hieän thöïc, laïi khoâng coù ai coù theå tieáp nhaän hay an uûi con, ñoàng thôøi cuõng khoâng coù moät nôi naøo ñeå con coù theå ñi ñeán, luùc ñoù laø ñaõ bieåu hieän roõ bao nhieâu naêm qua con ñaõ söû duïng caùi taâm mình sai laàm roài. Suy ra tôùi cuøng, laø bôûi lyù nieäm cuûa mình khoâng roõ raøng! Töï mình duïng taâm sai laàm, vaäy coøn traùch ñöôïc ai ñaây? Ôn treân coù roõ roõ raøng raøng keâu con laøm theá naøo, laøm theá naøo khoâng? Khoâng coù. Thieân söï laø do ngöôøi baøn maø! phöông phaùp do con ngöôøi laøm sai, con coøn traùch ôn treân ñöôïc sao? Chuùng ta caàn neân truy roõ nguyeân do ñi tìm nguoàn beänh, sau ñoù mang caû reã laãn goác cuûa noù nhoå leân môùi coù theå caûi chính
- 43. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 43 - ñöôïc mình, coù ñuùng khoâng? Cho neân, Thaày ñaây hy voïng laø caùc con coù theå hieåu roõ raèng, con ñöôøng cuûa cuoäc soáng vaø con ñöôøng cuûa tu ñaïo ñeàu cuøng moät ñaïo lyù gioáng nhau, moãi moät ngöôøi ñeàu coù moät khuùc quanh cuûa cuoäc ñôøi, khi con ñang ôû trong thuaän caûnh, thì neân giöõ laïi cho mình moät con ñöôøng veà sau. Thaày ñaây noùi nhöõng lôøi naøy, khoâng phaûi laø keâu con tham soáng sôï cheát, maø laø hy voïng caùc con mang gia ñình boá trí oån thoûa tröôùc, vaø coøn phaûi laáy ra loøng yeâu thöông thaät söï cho gia ñình, ñeå cho hoï ñeàu coù theå hieåu ñöôïc con tu ñaïo laø raát chính xaùc, laø vì muoán toát cho gia ñình, cho chuùng sinh; neáu nhö hoï coù theå ñoàng tình vôùi con, thì seõ aâm thaàm maø giuùp con, seõ noùi laø: “Con cöù raùng heát söùc maø laøm, vieäc trong nhaø con khoâng caàn phaûi lo!” Nghe ñöôïc caâu noùi naøy aám loøng bieát bao! Neáu quaû thaät coù theå laøm ñöôïc nhö vaäy, thì con coù theå raùng heát söùc maø laøm cuõng khoâng sao caû, bôûi vì con coù haäu thuaån, khoâng coøn lo aâu veà sau nöõa. Coù con ñöôøng ruùt naøy, coù leõ treân con ñöôøng cuoäc soáng khaép nôi sau naøy gaëp phaûi trôû ngaïi, vaän may khoâng ñöôïc toát laém, luùc khoâng theå phaùt huy sôû tröôøng cuûa mình, veà ñeán nhaø vaãn coøn coù ngöôøi quan taâm ñeán con, bôûi vì con ñaõ töøng toaøn taâm toaøn yù quan taâm ñeán hoï, yeâu thöông hoï.
- 44. - Gia thö cuûa coá höông - 44 - 2. THAØNH TOAØN NGÖÔØI KHAÙC, CUÕNG PHAÛI THAØNH TOAØN NGÖÔØI NHAØ Teá Coâng Hoaït Phaät Töø Huaán Ngöôøi, laø ñoái laäp vôùi nhau, coù phaûi khoâng? Chöõ “Ngöôøi” (人) naøy laø coù hai neùt, khoâng phaûi moät neùt. Ngöôøi laø ñoäng vaät quaàn theå, cuõng caàn coù baïn beø, caàn coù xaõ hoäi ñaïi chuùng, tuy laø chuùng ta tu ñaïo roài, cuõng khoâng theå thoaùt khoûi xaõ hoäi, maø ngöôïc laïi phaûi nhaäp saâu vaøo xaõ hoäi, vaøo trong loøng daân. Cho neân chuùng ta caàn phaûi hieåu roõ raèng, con ñöôøng tu ñaïo cuõng chính laø con ñöôøng cuoäc soáng, hai caùi laø moät theå, tuy chuùng ta ñang ñi treân con ñöôøng tu ñaïo, cuõng khoâng neân rôøi khoûi cuoäc soáng thöïc teá, phaûi thaät hieåu roõ, raèng hieän giôø con ñang soáng laø “cuoäc soáng con ngöôøi”, con phaûi hieåu “boån phaän laøm ngöôøi”, chöù khoâng phaûi chæ coù nhöõng ñaïo lyù nghieâm chænh ñaøng hoaøng, töï mang mình thoaùt li ra khoûi quaàn chuùng naøy. Cho neân tu ñaïo baøn ñaïo, gia ñình nhaát ñònh phaûi hoøa thuaän vui veû, nhaát ñònh phaûi laøm cho ngöôøi trong gia ñình coù theå löôïng thöù, hieåu roõ vaø tha thöù cho con taïi sao con laøm nhö vaäy. Bôûi vì gia ñình coù ñaïo cuûa gia ñình, töø coå chí kim, caøn laø trôøi, khoân laø ñaát, caøn laø nam, khoân laø nöõ, caøn thì cöông, khoân thì nhu, cöông nhu cuøng tieán; maø hoâm nay ñaïo giaùng hoûa traïch (baù taùnh moïi nhaø), hoa sen voán dó soáng trong nöôùc, taïi sao baây giôø laïi noùi “Sen troàng trong löûa”? Chính laø muoán reøn luyeän töï taùnh Phaät cuûa con, tu vaø luyeän ñeàu ôû chính baûn thaân mình thoâi.
- 45. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 45 - Caùc con ñeàu coù gia ñình, söï tu döôõng cuûa chính mình nhö theá naøo roài? Cho duø con tu thaät toát, nhöng maø moät nöõa ngöôøi kia cuûa con thì sao? Con caùi cuûa con thì sao? Ngöôøi nhaø cuûa con ñaõ thaønh toaøn nhö theá naøo roài? Caùc con ñeàu daïy ngöôøi phaûi teà gia, tu ñaïo phaûi thaønh toaøn ngöôøi trong gia ñình, vaäy Thaày muoán hoûi caùc con, chính caùc con thì sao? Caùc con phaûi duøng taâm nhieàu moät chuùt trong nhöõng söï vieäc xung quanh cuûa mình, duïng taâm ôû nhöõng vieäc maø mình nhìn thaáy ñöôïc, coøn laïi khoâng caàn con lo laéng, con neân maø yeân taâm, khoâng caàn phaûi lo laéng moø, coù hieåu khoâng? Ngöôøi ai maø khoâng yeâu con caùi, sao khoâng duøng taám loøng yeâu thöông con caùi ñoù ñi yeâu thöông cha giaø? Ngöôøi ai maø khoâng yeâu vôï hieàn, sao khoâng duøng taám loøng yeâu thöông vôï ñoù ñi yeâu thöông meï giaø? Taïi sao con noùi gì thì mình luoân thuaän theo, cha meï noùi gì thì mình luoân ñoái nghòch? Nguyeän taát caû con caùi treân theá gian naøy, haõy duøng moät phaàn yeâu thöông con caùi cuûa mình ñeå hieáu thuaän vôùi cha meï. Taïi sao con gaùi thì mình thöông yeâu, con daâu thì mình ngöôïc ñaõi? Nguyeän taát caû meï choàng treân theá gian naøy, haõy duøng ba phaàn yeâu thöông con gaùi cuûa mình ñeå yeâu thöông con daâu. Vì con chaùu möu caàu phöôùc baùo, tröõ vaøng laøm di saûn ñeå laïi, chaéc gì con bieát gìn giöõ. Vì con chaùu maø taïo phöôùc, tích ñöùc ñeå laïi cho con,
- 46. - Gia thö cuûa coá höông - 46 - phöôùc baùo con huôûng voâ bieân khoâng heát. Nuoâi maø khoâng daïy, laø khoâng bieát yeâu con, daïy maø khoâng nghieâm, laø tai haïi cho con, neân chi li thaän troïng ñeå khoâng thaát baïi veà sau. ÔÛ nhaø taän hieáu, ra ngoaøi taän trung, chöa coù ngöôøi naøo baát trung baát hieáu maø ñöôïc ghi danh söû saùch, löu danh traêm naêm caû. Cho neân, tu haønh caàn coù trí hueä, sau naøy con muoán tieáp tuïc ñi treân con ñöôøng tu ñaïo naøy nhö theá naøo? Muoán tieáp tuïc toå chöùc ñieàu haønh moät gia ñình myõ maõn nhö theá naøo, maø tuyeät ñoái khoâng neân ñeå duyeân phaän kieáp naøy cuûa con daãn ñeán nghieät duyeân cuûa kieáp sau; kieáp naøy duyeân cuûa con neáu khoâng ñöôïc veïn, thì kieáp sau con seõ gaëp phaûi nghieät duyeân. Nhöng phaûi laøm theá naøo ñeå cöùu vaõn veà söï suy suïp cuûa theá giôùi tinh thaàn naøy, laøm theá naøo ñeå hoùa röûa loøng ngöôøi? Töø baûn thaân mình baét ñaàu laøm, trong nhaân luaân (luaân thöôøng ñaïo lyù giöõa ngöôøi vaø ngöôøi) thaân nhaát laø ngöôøi nhaø, neáu nhö ngay caû nguõ luaân cuõng laøm khoâng toát, laøm theá naøo ñeå hoùa theá giôùi thaønh ñaïi ñoàng? Nghó xem, toân chæ (muïc ñích) cuûa thieân ñaïo laø gì? Laø hoùa theá giôùi thaønh ñaïi ñoàng (Moät theá giôùi hoøa bình thònh vöôïng, ñoaøn keát laãn nhau). Vì muoán hoaøn thaønh muïc ñích, thì phaûi thöïc hieän roäng raõi tö töôûng nhaø Nho, bôûi vì ñaïi ñaïo cuûa Khoång Maïnh Töû cuõng baét ñaàu töø luaân thöôøng maø ra aø!
- 47. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 47 - 3. QUOÁC GIA LYÙ TÖÔÛNG, ÔÛ NGAY TRONG CUOÄC SOÁNG CUÛA CON. Teá Coâng Hoaït Phaät Töø Huaán Coù ngöôøi quan nieäm veà nhaân luaân laøm ñöôïc raát toát, nhöng laïi coù ngöôøi khoâng nhaát ñònh laø coù quan nieäm veà nhaân luaân. Caùc con xem, coù moät soá gia ñình cuûa ngöôøi tu ñaïo vaãn coøn khoâng hoøa thuaän, ñoù laø taïi sao vaäy? Bôûi vì caùc con vaãn chöa taän heát traùch nhieäm veà nhaân luaân. Ñöøng neân noùi raèng toâi ñaõ caàu ñaïo roài, laø toâi cöù xoâng thaúng tôùi tröôùc, caùi gì cuõng khoâng caàn lo nöõa, nhaø cuõng khoâng lo, ngöôøi cuõng khoâng lo, phaûi bieát raèng, con ñaõ sinh soáng trong quaàn chuùng, laø phaûi hieåu ñöôïc ñaïo lyù laøm ngöôøi, hoâm nay con khoâng hieåu ñaïo laøm ngöôøi, laø uoång coâng con ñöôïc laøm ngöôøi! Cho neân, phaûi laáy caên baûn laøm chuû, baûn thaân maø ñöùng vöõng thì seõ phaùt sinh ra ñaïo, maø caên baûn laø caùi gì vaäy? Tam can nguõ thöôøng, nguõ luaân baùt ñöùc, nhöõng ñieàu naøy con phaûi töøng ñieàu moät maø tuyeân truyeàn höôùng daãn, neáu con khoâng töø ngay caên baûn maø baét ñaàu, theo ñuoåi cao xa, lung tung, ñoù khoâng phaûi goïi laø tu ñaïo roài! Cuõng gioáng nhö ôû trong nhaø moät khi coù ñuïng chaïm, caùc con phaûi laáy taâm gì ñeå ñem söï reøn luyeän ñoù hoùa thaønh trôï löïc? Ñaïo giaùng xuoáng cho baù taùnh laø Thaùnh Phaøm song tu, ñuùng khoâng? Luùc naøy, con phaûi kheùo leùo vaän duïng thôøi gian, trí hueä tuyeät dieäu cuûa mình, mang moät soá thò phi khoâng neân coù gaït boû ñi. Neáu nhö ôû Phaät ñöôøng laøm toát moät göông maãu möïc, veà ñeán nhaø coù phaûi cuõng ñöôïc nhö vaäy
- 48. - Gia thö cuûa coá höông - 48 - khoâng? Ñoái vôùi choàng, vôùi con, vôùi cha meï choàng ra sao? Muoán caûm hoùa ngöôøi khaùc, töï mình phaûi laøm göông tröôùc, cho duø laø vôï choàng cuøng nhau ñeán Phaät ñöôøng laøm vieäc, vôï choàng cuøng tu, nhöng veà ñeán nhaø thì sao? Coù phaûi laø vôï caõi vaõ vôùi meï choàng, choàng thì ñaùnh con chaêng? Nhö vaäy ngöôøi khaùc seõ ñöôïc caûm hoùa sao? Neáu con thaät söï coù theå laøm toát nhaân ñaïo, taän heát traùch nhieäm cuûa mình, thì môùi coù theå laø göông maãu cuûa ngöôøi khaùc. Caùc con ôi, tuyeät ñoái ñöøng ñeå ngöôøi ta noùi con laø noùi moät ñaèng laøm moät neûo nha! Töø ñoù cho thaáy, thaân con ñaõ laø thaønh vieân trong gia ñình, thì phaûi duøng moät taám loøng thaønh khaån ñoái vôùi ngöôøi nhaø, bôûi vì thaønh khaån chính laø ñaïo, ñoái vôùi moãi moät ngöôøi ñeàu phaûi nhö vaäy. Ví duï nhö: Giöõa vôï choàng phaûi thaønh khaån nhö theá naøo? Phaûi bieát löôïng thöù laãn nhau; coøn giöõa cha con, cha luùc neân nghieâm thì phaûi nghieâm, luùc neân hieàn töø, thì neân laáy lôøi hieàn hoøa khuyeân baûo, nhö vaäy môùi khoâng gioáng nhö soáng trong chieán tröôøng hoaëc ñòa nguïc vaäy. Cho neân, luùc neân nghieâm khaéc, phaûi theo lyù chæ daãn, cho noù moät con ñöôøng chaân chính, maø ñeán luùc neân hieàn hoøa, thì phaûi giuùp noù gôû ñi khuùc maéc trong loøng; nhö vaäy cöù theá maø taäp cho noù quen daàn, töø caùch laøm ngöôøi trong gia ñình tieán vaøo trong ñaïo tröôøng, tieáp tuïc tieán vaøo xaõ hoäi, cho ñeán khaép moãi moät nôi, moãi moät goác. Cho neân laø, tu ñaïo baét ñaàu töø nhaân ñaïo laøm neân, chính laø ñaïo lyù naøy. Traùi laïi, neáu ngöôøi thaân cuûa con laøm sai moät vieäc gì, con lieàn quôû traùch hoï, nhö vaäy hoï cuõng chöa chaéc laø hieåu ñöôïc taâm yù cuûa con ñaâu, nhöng neáu coù theå hieåu ñöôïc caù tính
- 49. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 49 - cuûa ñoái phöông, thì coù theå giao löu yù kieán, khuyeân nhuû; löôïng thöù hoï, khoâng phaûi laø ñi laáy loøng hoï, maø laø töø ñaây coù theå cuøng hoøa hôïp ñöôïc trong cuoäc soáng, moïi ngöôøi ñoaøn keát hoøa khí, môùi coù theå phaùt sinh ra trí hueä. Baát cöù moãi moät hieän töôïng naøo ñeàu chæ coù chung moät ñaïo lyù, laáy caùi ñaïo lyù naøy ñi phaân tích moïi phía cho roõ, con seõ caûm thaáy caøng tu caøng vui veû. Neáu taâm cuûa con vui veû, theå xaùc duø coù beänh, chæ caàn theâm chuùt ñieàu trò, thì seõ hoài phuïc raát nhanh, ñuùng khoâng? Neáu nhö lyù nieäm chính xaùc roài, taâm khoûe maïnh, roõ raøng roài, thaân theå cuõng chaêm lo toát roài, ngöôøi ta seõ khoâng noùi con taïi sao caøng tu caøng teä, caøng tu caøng oám caøng tieàu tuïy, caøng tu caù tính ngaøy caøng noùng, ñuùng khoâng? Khi nhöõng ñieàu naøy chuùng ta ñeàu laøm toát roài, gia ñình cuûa ta seõ hình thaønh moät gia ñình göông maãu, moät gia ñình göông maãu môùi thaät söï laø moät ñaát nöôùc lyù töôûng. Caùi goïi laø ñaát nöôùc lyù töôûng, laø ôû ngay trong cuoäc soáng cuûa con, chöù khoâng phaûi treân nhöõng lyù luaän ñoù. Neáu nhö ñaát nöôùc lyù töôûng cuûa chuùng ta theå hieän ra roài, gia ñình göông maãu cuõng hình thaønh roài, moãi moät ngöôøi ñeàu laáy thaân mình theå hieän ñaïo, chuùng ta khoâng caàn noùi, töï aéc khoâng leänh maø tuaân, coù hieåu khoâng?
- 50. - Gia thö cuûa coá höông - 50 - CHUÙ GIAÛI TAM TOØNG TÖÙ ÑÖÙC: 1. Tam Toøng: 1.1. Taïi gia toøng phuï : Khi coøn soáng chung vôùi cha meï, toân troïng vaâng lôøi daïy doã cuûa cha meï. 1.2. Xuaát giaù toøng phu : Khi xuaát giaù theo choàng, oân hoøa, chieàu chuoäng, choàng noùi vôï nghe. 1.3. Phu töû toøng töû : Khi choàng ñaõ qua ñôøi, khoâng tuøy tieän taùi giaù, giao löu toân troïng yù kieán cuûa con. 2. Töù Ñöùc: 2.1. Thuaàn Ñöùc : Khoâng moät loøng hai daï. 2.2. Caån Ngoân : Lôøi noùi leã ñoä, caån thaän, traùnh deøm pha xuùc phaïm. 2.3. Chaùnh Dung : Dung maïo goïn gaøng, aùo quaàn ngay thaúng, khoâng se xua, loeø loeït. 2.4. Tinh Coâng : Phaøm laøm vieäc gì cuõng coâng phu kheùo leùo, tæ mæ. TAM CANG NGUÕ THÖÔØNG : 1. Tam Cang: 1.1. Quaân vì thaàn cang : Vua chaùnh tröïc, toâi thaàn tuyeät ñoái trung thaønh, vua xöû thaàn cheát, thaàn khoâng cheát thaàn baát trung. 1.2. Phuï vì töû cang : Cöông vò laøm cha ra möïc thöôùc cho con, phaän con hieáu thuaän, ñeàn ñaùp töø aân, cha xöû con cheát, con khoâng cheát con baát hieáu.
- 51. Chaân Phaät chæ luaän gia thöôøng - 51 - 1.3. Phu vì theâ cang : Phu xöôùng phuï tuøy, choàng haùt vôï ñaøn, vôï choàng ñoàng loøng, taùt caïn nöôùc bieån ñoâng cuõng deã. 2. Nguõ Thöôøng : Nhaân, Nghóa, Leã, Trí, Tín 2.1. Nhaân : Coù loøng nhaân töø yeâu thöông con ngöôøi vaø ñoäng vaät, ra söùc gieát haïi maïng ñeå boài boå thaân xaùc mình laø baát nhaân. 2.2. Nghóa : Thoï ôn ngöôøi ta phaûi bieát ôn, phaûi giöõ tieát nghóa, ñeàn ñaùp coâng ôn laø ngöôøi coù nghóa ñöùc. 2.3. Leã : Lôùn nhoû treân döôùi giöõ traät töï, laáy nhöôøng nhòn laøm ñaàu, ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi phaûi bieát khieâm toán hoøa nhaõ. 2.4. Trí : Duøng trí hueä thaät söï cuûa mình ñeå phaùn ñoaùn söï vieäc, phaân bieät thò phi. 2.5. Tín : Giöõ chöõ tín vôùi moïi ngöôøi laø neàn taûng cô baûn cuûa con ngöôøi trong giao tieáp xöû theá. NGUÕ LUAÂN BAÙT ÑÖÙC : 1. Nguõ Luaân: 1.1. Quaân thaàn giöõ nghóa, quaân chính thaàn trung. 1.2. Phuï töû giöõ thaân, phuï töø töû hieáu. 1.3. Phu theâ giöõ ñuùng pheùp, choàng noùi vôï nghe. 1.4. Anh em giöõ thöù töï treân döôùi, em giöõ leã ñoä vôùi baïn cuûa anh. 1.5. Giöõa baïn beø giöõ chöõ tín. 2. Baùt Ñöùc : Hieáu, Ñeå, Trung, Tín, Leã, Nghóa, Lieâm, Sæ. 2.1. Hieáu : Con vaâng lôøi baùo ñaùp coâng ôn cha meï. 2.2. Ñeå : Ngöôøi sinh sau, ngöôøi treû, toân kính ngöôøi sinh tröôùc, ngöôøi coù nhieàu tuoåi. 2.3. Trung : Trung thaønh moät loøng moät daï tröôùc sau nhö moät.
- 52. - Gia thö cuûa coá höông - 52 - 2.4. Tín : Tin chính mình, giöõ uy tín ñoái vôùi ngöôøi khaùc. 2.5. Leã : Chaáp haønh quy luaät, coù möïc thöôùc leã ñoä. 2.6. Nghóa : Khí tieác chính ñaùng, loøng duõng caûm, thoï ôn ai mong ñöôïc ñeàn ñaùp, giuùp ngöôøi khoâng mong chôø ngöôøi ñeàn ñaùp. 2.7. Lieâm : Haønh vi trong saùng, khoâng vì lôïi rieâng baùn reû löông taâm. 2.8. Sæ : Phaïm vieäc sai loøng bieát hoå theïn, phaïm vieäc xaáu loøng bieát nhuïc nhaõ.