Trung dung 中庸

1. Trung Dung
 1 
TRUNG DUNG
(NGUYEÂN VAÊN)
ÑEÄ NHAÁT CHÖÔNG
Thieân meänh chi vò tính, suaát tính chi vò Ñaïo, tu Ñaïo
chi vò giaùo.
Ñaïo giaõ giaû, baát khaû tu du ly giaõ; khaû ly, phi Ñaïo giaõ.
Thò coá, Quaân töû giôùi thaän hoà kyø sôû baát ñoå, khuûng cuï hoà kyø
sôû baát vaên. Maïc kieán hoà aån, maïc hieån hoà vi, coá Quaân töû
thaän kyø ñoäc giaõ.
Hyû noä aùi laïc chi vò phaùt, vò chi trung; phaùt nhi giai
trung tieát, vò chi hoøa, Trung giaõ giaû, thieân haï chi ñaïi boån
giaõ; hoøa giaõ giaû, thieân haï chi ñaït Ñaïo giaõ. Trí trung hoøa,
Thieân Ñòa vò yeân, vaïn vaät duïc yeân.
ÑEÄ NHÒ CHÖÔNG
Töï thaønh minh, vò chi taùnh; töï minh thaønh, vò chi
giaùo. Thaønh taéc minh hyõ, minh taéc thaønh hyõ.
Thaønh giaû, töï thaønh giaõ; nhi Ñaïo, töï Ñaïo giaõ. Thaønh
giaû, vaät chi chung thuûy, baát thaønh, voâ vaät. Thò coá, Quaân töû
thaønh chi vi quyù. Thaønh giaû, phi töï thaønh kyû nhi dó giaõ, sôû
dó thaønh vaät giaõ. Thaønh kyû, nhaân giaõ; thaønh vaät, tri giaõ;

2. 中庸
 2 
taùnh chi ñöùc giaõ, hôïp ngoaïi noäi chi Ñaïo giaõ, coá thôøi thoá chi
nghi giaõ.
Thaønh giaû, Thieân chi Ñaïo giaõ; thaønh chi giaû, nhaân chi
Ñaïo giaõ. Thaønh giaû, baát mieãn nhi trung, baát tö nhi ñaéc,
tuøng Dung Trung Ñaïo, Thaùnh nhaân giaõ; thaønh chi giaû,
traïch thieän nhi coá chaáp chi giaû giaõ.
Duy thieân haï chí thaønh, vi naêng taän kyø taùnh; naêng
taän kyø taùnh, taéc naêng taän nhaân chi taùnh; naêng taän nhaân
chi taùnh, taéc naêng taän vaät chi taùnh; naêng taän vaät chi taùnh,
taéc khaû dó taùn Thieân Ñòa chi hoùa duïc; khaû dó taùn Thieân Ñòa
chi hoùa duïc, taéc khaû dó döõ Thieân Ñòa tham hyõ.
Kyø thöù trí khuùc. Khuùc naêng höõu thaønh, thaønh taéc
hình, hình taéc tröù, tröù taéc minh, minh taéc ñoäng, ñoäng taéc
bieán, bieán taéc hoùa, duy thieân haï chí thaønh, vi naêng hoùa.
Chí thaønh chi Ñaïo, khaû dó tieàn tri: Quoác gia töông
höng, taát höõu trinh töôøng; quoác gia töông vong, taát höõu
yeâu nghieät; kieán hoà thi quy, ñoäng hoà töù theå; hoïa phöôùc
töông chí, thieän, taát tieân tri chi; baát thieän, taát tieân tri chi.
Coá chí thaønh nhö thaàn.
ÑEÄ TAM CHÖÔNG
Töû vieát: “Quyû thaàn chi vi ñöùc, kyø thaïnh hyõ hoà! Thò
chi nhi phaát kieán, thính chi nhi phaát vaên, theå vaät nhi baát

3. Trung Dung
 3 
khaû di. Söû thieân haï chi nhaân, teà minh thaïnh phuïc, dó thöøa
teá töï, döông döông hoà nhö taïi kyø thöôïng, nhö taïi kyø taû
höõu. Thi vieát: [Thaàn chi caùch tö, baát khaû ñoä tö, thaån khaû
xaï tö.] Phuø vi chi hieån, thaønh chi baát khaû yeâm nhö thöû
phuø!”
Thieân Ñòa chi Ñaïo: Baùc giaõ, haäu giaõ, cao giaõ, minh
giaõ, du giaõ, cöûu giaõ. Baùc haäu, sôû dó taûi vaät giaõ; cao minh, sôû
dó phuùc vaät giaõ; du cöûu, sôû dó thaønh vaät giaõ.
Coá chí thaønh voâ töùc, baát töùc taéc cöûu, cöûu taéc tröng,
tröng taéc du vieãn, du vieãn taéc baùc haäu, baùc haäu taéc cao
minh. Baùc haäu phoái Ñòa, cao minh phoái Thieân, du cöûu voâ
cöông. Nhö thöû giaû, baát kieán nhi chöông, baát ñoäng nhi
bieán, voâ vi nhi thaønh.
Thieân Ñòa chi Ñaïo, khaû nhaát ngoân nhi taän giaõ: “Kyø vi
vaät baát nhò, taéc kyø sanh vaät baát traéc.” Kim phuø Thieân, tö
chieâu chieâu chi ña, caäp kyø voâ cuøng giaõ, nhaät nguyeät tinh
thaàn heä yeân, vaïn vaät phuùc yeân. Kim phuø Ñòa, nhaát toaùt
thoå chi ña, caäp kyø quaûng haäu, taûi hueâ nguïc nhi baát troïng,
chaán haø haûi nhi baát tieát, vaïn vaät taûi yeân. Kim phuø sôn,
nhaát quyeån thaïch chi ña, caäp kyø quaûng ñaïi, thaûo moäc sanh
chi, caàm thuù cö chi, baûo taïng höng yeân. Kim phuø thuûy,
nhaát thöôïc chi ña, caäp kyø baát traéc, nguyeân ñaø giao long,
ngö bieác sanh yeân, hoùa taøi tröïc yeân.

4. 中庸
 4 
Thi vaân: “Duy thieân chi meänh, ö muïc baát dó.” Caùi
vieát: Thieân chi sôû dó vi Thieân giaõ. “Ö hoà baát hieån, Vaên
Vöông chi ñöùc chi thuaàn.” Caùi vieát: Vaên Vöông chi sôû dó vi
vaên giaõ. Thuaàn dieäc baát dó. Coá vieát: “ Caåu baát chí ñöùc, chí
Ñaïo baát ngöng yeân.” Coá Quaân töû toân ñöùc taùnh, nhi Ñaïo
vaán hoïc; trí quaûng ñaïi, nhi taän tinh vi; cöïc cao minh, nhi
Ñaïo Trung Dung; oân coá nhi tri taân, ñoân haäu dó suøng leã.
ÑEÄ TÖÙ CHÖÔNG
Töû vieát: “Quaân töû Trung Dung, tieåu nhaân phaûn
Trung Dung. Quaân töû chi Trung Dung giaõ, Quaân töû nhi
thôøi trung; tieåu nhaân chi phaûn Trung Dung giaõ, tieåu nhaân
nhi voâ kî ñaïn giaõ.” Töû vieát: “Trung Dung kyø chí hyõ hoà,
daân tieân naêng cöûu hyõ!”
Töû vieát: “Toá aån haønh quaùi, haäu theá höõu thuaät yeân,
ngoâ phaát vi chi hyõ. Quaân töû tuaân Ñaïo nhi haønh, baùn ñoà nhi
pheá, ngoâ phaát naêng dó hyõ. Quaân töû y hoà Trung Dung, ñoän
theá baát kieán tri, nhi baát hoái, duy Thaùnh giaû naêng chi.”
Töû vieát: “Hoài chi vi nhaân giaõ, traïch hoà Trung Dung,
ñaéc nhaát thieän, taéc quyeàn quyeàn phuïc öng nhi phaát thaát
chi hyõ.”
Töû vieát: “Nhaân giai vieát: [Dö tri], khu nhi naïp chö coå
hoaïch haõm tænh chi trung, nhi maïc chi tri tî giaõ. Nhaân giai

5. Trung Dung
 5 
vieát: [Dö tri], traïch hoà Trung Dung, nhi baát naêng kyø
nguyeät thuû gia!” Töû vieát: “Thuaán kyø ñaïi tri giaõ döõ! Thuaán
haùo vaán nhi haùo saùt nhó ngoân; aån aùc nhi döông thieän; chaáp
kyø löôõng ñoan, duïng kyø trung ö daân, kyø tö dó vi Thuaán
hoà!”
Töû vieát: “Thieân haï quoác gia khaû quaân giaõ, töôùc loäc
khaû töø giaõ, baïch nhaãn khaû ñaïo giaõ, Trung Dung baát khaû
naêng giaõ.” Töû Loä vaán “Cöôøng”. Töû vieát: “Nam phöông
chi cöôøng döõ? Baéc phöông chi cöôøng döõ? ÖÙc nhi cöôøng
döõ? Khoan nhu dó giaùo, baát baùo voâ Ñaïo, Nam phöông chi
cöôøng giaõ; Quaân töû cö chi. Nhaãm kim caùch, töû nhi baát
yeám, Baéc phöông chi cöôøng giaõ; nhi cöôøng giaû cö chi. Coá
Quaân töû hoøa nhi baát löu, cöôøng tai kieåu! Trung laäp nhi baát
yû, cöôøng tai kieåu! Quoác höõu Ñaïo, baát bieán taéc yeân, cöôøng
tai kieåu! Quoác voâ Ñaïo, chí töû baát bieán, cöôøng tai kieåu!
Töû vieát: “Haùo hoïc caän hoà tri, löïc haønh caän hoà nhaân,
tri só caän hoà duõng.”
Baùc hoïc chi, thaåm vaán chi, thaän tö chi, minh bieän chi,
ñoác haønh chi. Höõu phaát hoïc, hoïc chi phaát naêng, phaát thoá
giaõ; höõu phaát vaán, vaán chi phaát tri, phaát thoá giaõ; höõu phaát
tö; tö chi phaát ñaéc, phaát thoá giaõ; höõu phaát bieän, bieän chi
phaát minh, phaát thoá giaõ; höõu phaát haønh, haønh chi phaát
ñoác, phaát thoá giaõ; nhaân nhaát naêng chi, kyû baù chi; nhaân

6. 中庸
 6 
thaäp naêng chi, kyû thieân chi. Quaû naêng thöû Ñaïo hyõ, tuy ngu
taát minh, tuy nhu taát cöôøng.”
Phaøm söï döï taéc laäp, baát döï taéc pheá; ngoân tieàn ñònh,
taéc baát caùp; söï tieàn ñònh, taéc baát khoán; haønh tieàn ñònh, taéc
baát cöûu; Ñaïo tieàn ñònh, taéc baát cuøng.
Hoaëc sanh nhi tri chi, hoaëc hoïc nhi tri chi, hoaëc khoán
nhi tri chi, caäp kyø tri chi, nhaát giaõ. Hoaëc an nhi haønh chi,
hoaëc lôïi nhi haønh chi, hoaëc mieãn cöôõng nhi haønh chi, caäp
kyø thaønh coâng, nhaát giaõ.
ÑEÄ NGUÕ CHÖÔNG
Töû vieát: “Ñaïo kyø baát haønh hyõ phuø!” Töû vieát: “Ñaïo
chi baát haønh giaõ, ngaõ tri chi hyõ; tri giaû quaù chi, ngu giaû baát
caäp giaõ. Ñaïo chi baát minh giaõ, ngaõ tri chi hyõ; hieàn giaû quaù
chi, baát tieáu giaû baát caäp giaõ. Nhaân maïc baát aåm thöïc giaõ,
tieân naêng tri vò giaõ”.
Töûø vieát: “Ñaïo baát vieãn nhaân, nhaân chi vi Ñaïo nhi
vieãn nhaân, baát khaû dó vi Ñaïo.” Thi vaân: “Phaït kha phaït
kha, kyø taéc baát vieãn.” Chaáp kha dó phaït kha, ngheä nhi thò
chi, du dó vi vieãn. Coá Quaân töû dó nhaân trò nhaân, caûi nhi chæ.
Trung – Thöù vi Ñaïo baát vieãn, thí chö kyû nhi baát nguyeän,
dieäc vaät thí ö nhaân.

7. Trung Dung
 7 
Quaân töû chi Ñaïo töù, khöu vò naêng nhaát yeân. Sôû caàu
hoà töû, dó söï phuï, vò naêng giaõ; sôû caàu hoà thaàn, dó söï quaân, vò
naêng giaõ; sôû caàu hoà ñeä, dó söï huynh, vò naêng giaõ; sôû caàu hoà
baèng höõu, tieân thí chi, vò naêng giaõ. Dung ñöùc chi haønh,
dung ngoân chi caån; höõu sôû baát tuùc, baát caûm baát mieãn; höõu
dö, baát caûm taän. Ngoân coá haønh, haønh coá ngoân, Quaân töû hoà
baát thaùo thaùo nhó!”
Quaân töû chi Ñaïo, tòch nhö haønh vieãn, taát töï nhó; tòch
nhö ñaêng cao, taát töï ti. Thi vieát: “Theâ töû haûo hôïp, nhö coå
saét caàm; huynh ñeä kyù haáp, hoøa laïc thaû ñam; nghi nhó thaát
gia, laïc nhó theâ noa.” Töû vieát: “Phuï maãu kyø thuaän hyõ hoà!”
Quaân töû chi Ñaïo, phí nhi aån. Phu phuï chi ngu, khaû dó
döõ tri yeân; caäp kyø chí giaõ, tuy Thaùnh nhaân dieäc höõu sôû baát
tri yeân. Phu phuï chi baát tieáu, khaû dó naêng haønh yeân; caäp
kyø chí giaõ, tuy Thaùnh nhaân dieäc höõu sôû baát naêng yeân.
Thieân Ñòa chi ñaïi giaõ, nhaân du höõu sôû haùm. Coá Quaân töû
ngöõ ñaïi, thieân haï maïc naêng taûi yeân; ngöõ tieåu, thieân haï
maïc naêng phaù yeân. Thi vaân: “Dieân phi leä thieân, ngö döôïc
vu uyeân.” Ngoân kyø thöôïng haï saùt giaõ. Quaân töû chi Ñaïo,
taïo ñoan hoà phu phuï, caäp kyø chí giaõ, saùt hoà Thieân Ñòa.
Quaân töû toá kyø vò nhi haønh, baát nguyeän hoà kyø ngoaïi.
Toá phuù quí, haønh hoà phuù quí; toá baàn tieän, haønh hoà baàn
tieän; toá di ñòch, haønh hoà di ñòch; toá hoaïn naïn, haønh hoà

8. 中庸
 8 
hoaïn naïn. Quaân töû voâ nhaäp nhi baát töï ñaéc yeân! Taïi thöôïng
vò, baát laêng haï; taïi haï vò, baát vieân thöôïng, chaùnh kyû nhi
baát caàu ö nhaân, taéc voâ oaùn; thöôïng baát oaùn thieân, haï baát
vöu nhaân, coá Quaân töû cö dò dó só maïng, tieåu nhaân haønh
hieåm dó kieåu haïnh. Töû vieát: “Xaï höõu töï hoà Quaân töû, thaát
chö chính hoäc, phaûn caàu chö kyø thaân”.
Töû vieát: “Ngu nhi haùo töï duïng, tieän nhi haùo töï
chuyeân; sanh hoà kim chi theá, phaûn coå chi Ñaïo; nhö thöû
giaû, taøi caäp kyø thaân giaû giaõ.” Thò coá, cö thöôïng baát kieâu, vi
haï baát boäi. Quoác höõu Ñaïo, kyø ngoân tuùc dó höng; quoác voâ
Ñaïo, kyø maëc tuùc dó dung. Thi vieát: “Kyù minh thaû trieát, dó
baûo kyø thaân”, kyø thöû chi vò döõ!
ÑEÄ LUÏC CHÖÔNG
Töû vieát: “Thuaán kyø ñaïi hieáu giaõ döõ! Ñöùc vi Thaùnh
nhaân, toân vi Thieân töû, phuù höõu töù haûi chi noäi; toâng mieáu
höôûng chi, töû toân baûo chi. Coá ñaïi ñöùc, taát ñaéc kyø vò, taát
ñaéc kyø loäc, taát ñaéc kyø danh, taát ñaéc kyø thoï. Coá thieân chi
sanh vaät, taát nhaân kyø taøi nhi ñoác yeân, coá taøi giaû boài chi,
khuynh giaû phuùc chi. Thi vieát: [Gia laïc Quaân töû, hieán hieán
leänh ñöùc; nghi daân nghi nhaân, thoï loäc vu thieân. Baûo höïu
maïng chi, töï thieân thaân chi.] Coá ñaïi ñöùc giaû, taát thoï
maïng.”

9. Trung Dung
 9 
Töû vieát: “Voâ öu giaû, kyø duy Vaên Vöông hoà! Dó Vöông
Quí vi phuï, dó Voõ Vöông vi töû; phuï taùc chi, töû thuaät chi.”
Töû vieát: “Voõ Vöông Chu Coâng, kyø ñaït hieáu hyõ hoà!
Phuø hieáu giaû, thieän keá nhaân chi chí, thieän thuaät nhaân chi
söï giaû giaõ.
Voõ Vöông Toaûn ñaïi vöông, Vöông Quí, Vaên Vöông
chi töï, nhaát nhung y, nhi höõu thieân haï, thaân baát thaát thieân
haï chi hieån danh; toân vi Thieân töû, phuù höõu töù haûi chi noäi;
toâng mieáu höôûng chi, töû toân baûo chi.
Voõ Vöông maït, thoï maïng Chu Coâng. Thaønh Vaên –
Voõ chi ñöùc, Truy Vöông ñaïi vöông, Vöông Quí, thöôïng töï
tieân coâng dó Thieân töû chi leã. Tö leã giaõ, ñaït hoà chö haàu –
ñaïi phu caäp só – thöù nhaân; phuï vi ñaïi phu, töû vi só, taùng dó
ñaïi phu, teá dó só; phuï vi só, töû vi ñaïi phu, taùng dó só, teá dó ñaïi
phu. Kyø chi tang, ñaït hoà ñaïi phu; tam nieân chi tang, ñaït hoà
Thieân töû; phuï maãu chi tang, voâ quí tieän nhaát giaõ.
Xuaân thu, tu kyø toå mieáu, traàn kyø toâng khí; thieát kyø
thöôøng y, tieán kyø thôøi thöïc. Tieãn kyø vò, haønh kyø leã, taáu kyø
nhaïc; kính kyø sôû toân, aùi kyø sôû thaân; söï töû nhö söï sanh, söï
vong nhö söï toàn, hieáu chi chí giaõ.
Toâng mieáu chi leã, sôû dó töï chieâu muïc giaõ: töï töôùc, sôû
dó bieän quí tieän giaõ; töï söï, sôû dó bieän hieàn giaõ; löõ thuø haï vi
thöôïng, sôû dó ñaûi tieän giaõ; yeán mao, sôû dó töï xæ giaõ; giao xaõ

10. 中庸
 10 
chi leã, sôû dó töï Thöôïng Ñeá giaõ; toâng mieáu chi leã, sôû dó töï hoà
kyø tieân giaõ. Minh hoà giao xaõ chi leã, Ñeá thöôûng chi nghóa,
trò quoác kyø nhö thò chö chöôûng hoà.”
ÑEÄ THAÁT CHÖÔNG
Ñaïi tai Thaùnh nhaân chi Ñaïo! Döông döông hoà, phaùt
duïc vaïn vaät, tuaán cöïc vu thieân. Öu öu ñaïi tai! Leã nghi tam
baùch, oai nghi tam thieân, ñaõi kyø nhaân nhi haäu haønh. Phi
Thieân töû, baát nghò leã, baát cheá ñoä, baát khaûo vaên. Tuy höõu
kyø vò, caåu voâ kyø ñöùc, baát caûm taùc leã nhaïc yeân; tuy höõu kyø
ñöùc, caåu voâ kyø vò, dieäc baát caûm taùc leã nhaïc yeân. Thöôïng
yeân giaû, tuy thieän voâ tröng, voâ tröng baát tín, baát tín daân
phaát tuøng. Baát yeân giaû, tuy thieän baát toân, baát toân baát tín,
baát tín daân phaát tuøng.
Kim thieân haï, xa ñoàng quó, thö ñoàng vaên, haïnh ñoàng
luaân. Töû vieát: “Ngoâ thuyeát haï leã, kyû baát tuùc tröng giaõ; ngoâ
hoïc aân leã, höõu Toáng toàn yeân; ngoâ hoïc Chu leã, kim duïng
chi, ngoâ tuøng Chu.”
Coá quaân töû chi Ñaïo, boån chö thaân, tröng chö thöù
daân, khaûo chö tam vöông nhi baát maäu, kieán chö Thieân Ñòa
nhi baát boäi, chaát chö quæ thaàn nhi voâ nghi, baùch theá dó só
Thaùnh nhaân nhi baát hoaëc. Chaát chö quæ thaàn nhi voâ nghi,
tri thieân giaõ; baùch theá dó só Thaùnh nhaân nhi baát hoaëc, tri

11. Trung Dung
 11 
nhaân giaõ. Coá quaân töû baát khaû dó baát tu thaân; tö tu thaân,
baát khaû dó baát söï thaân; tö söï thaân, baát khaû dó baát tri nhaân;
tö tri nhaân, baát khaû dó baát tri Thieân.
Thò coá quaân töû, ñoäng nhi theá vi thieân haï Ñaïo; haønh
nhi theá vi thieân haï phaùp, ngoân nhi theá vi thieân haï taéc; vieãn
chi taéc höõu voïng, caän chi taéc baát yeám. Thi vieát: “Taïi bæ voâ
oá, taïi thöû voâ xaï, thöù cô tuùc daï, dó vónh chung döï.” Quaân töû
vò höõu baát nhö thöû, nhi taûo höõu döï ö thieân haï giaû giaõ.
ÑEÄ BAÙT CHÖÔNG
Ai Coâng vaán chính. Töû vieát: “Vaên – Voõ chi chính, boá
taïi phöông saùch. Kyø nhaân toàn, taéc kyø chính cöû; kyø nhaân
vong, taéc kyø chính töùc. Nhaân Ñaïo maãn chính, ñòa Ñaïo maãn
thuï. Phuø chính giaõ giaû, boà lö giaõ. Coá vi chính taïi nhaân, thuû
nhaân dó thaân, tu thaân dó Ñaïo, tu Ñaïo dó nhaân. Nhaân giaû
nhaân giaõ; thaân thaân vi ñaïi; nghóa giaû nghi giaõ, toân hieàn vi
ñaïi. Thaân thaân chi saùt, toân hieàn chi ñaúng, leã sôû sanh giaõ.
Vöông thieân haï höõu tam troïng yeân, kyø quaû quaù hyõ hoà!
Thieân haï chi ñaït Ñaïo nguõ, sôû dó haønh chi giaû tam.
Vieát: Quaân thaàn giaõ, phuï töû giaõ, phu phuï giaõ, coân ñeä giaõ,
baèng höõu chi giao giaõ, nguõ giaû, thieân haï chi ñaït Ñaïo giaõ;
Trí, nhaân, duõng tam giaû, thieân haï chi ñaït ñöùc giaõ; tri tö
tam giaû, taéc tri sôû dó tu thaân; tri sôû dó tu thaân, taéc tri sôû dó

12. 中庸
 12 
trò nhaân; tri sôû dó trò nhaân, taéc tri sôû dó trò thieân haï quoác
gia hyõ.
Phaøm vi thieân haï quoác gia höõu cöûu kinh, vieát: Tu
thaân giaõ, toân hieàn giaõ, thaân thaân giaõ, kính ñaïi thaàn giaõ,
theå quaàn thaàn giaõ, töû thöù daân giaõ, lai baùch coâng giaõ, nhu
vieãn nhaân giaõ, hoaøi chö haàu giaõ. Tu thaân, taéc Ñaïo laäp; toân
hieàn, taéc baát hoaëc; thaân thaân, taéc chö phuï coân ñeä baát oaùn;
kính ñaïi thaàn, taéc baát huyeãn; theå quaàn thaàn, taéc só chi baùo
leã troïng; töû thöù daân, taéc baù taùnh khuyeán; lai baùch coâng,
taéc taøi duïng tuùc; nhu vieãn nhaân, taéc töù phöông qui chi;
hoaøi chö haàu, taéc thieân haï uyù chi.
Teà Minh Thaïnh phuïc, phi leã baát ñoäng, sôû dó tu thaân
giaõ; khöù saøm vieãn saéc, tieän hoùa nhi quí ñöùc, sôû dó khuyeán
hieàn giaõ; toân kyø vò, troïng kyø loäc, ñoàng kyø haùo oá, sôû dó
khuyeán thaân thaân giaõ; quan Thaïnh nhaäm söù, sôû dó khuyeán
ñaïi thaàn giaõ; trung tín troïng loäc, sôû dó khuyeán só giaõ; thôøi
söù baïc lieãm, sôû dó khuyeán baù taùnh giaõ; nhaät tænh nguyeät
thí, kyù baåm xöng söï, sôû dó khuyeán baùch coâng giaõ; toáng
vaõng ngheânh lai, gia thieän chi caêng baát naêng, sôû dó nhu
vieãn nhaân giaõ; keá tuyeät theá, cöû pheá quoác, trò loaïn trì nguy,
trieàu sính dó thôøi, haäu vaõng nhi baïc lai, sôû dó hoaøi chö haàu
giaõ.

13. Trung Dung
 13 
Taïi haï vò, baát hoaïch hoà thöôïng, daân baát khaû ñaéc nhi
trò hyõ; hoaïch hoà thöôïng höõu Ñaïo, baát tín hoà baèng höõu, baát
hoaïch hoà thöôïng hyõ; tín hoà baèng höõu höõu Ñaïo, baát thuaän
hoà thaân, baát tín hoà baèng höõu hyõ; thuaän hoà thaân höõu Ñaïo,
phaûn chö thaân baát thaønh, baát thuaän hoà thaân hyõ; thaønh
thaân höõu Ñaïo, baát minh hoà thieän, baát thaønh hoà thaân hyõ.
Phaøm vi thieân haï quoác gia höõu cöûu kinh, sôû haønh chi
giaû, nhaát giaõ”.
ÑEÄ CÖÛU CHÖÔNG
Troïng Ni Toå thuaät Nghieâu Thuaán, hieán chöông Vaên
Voõ; thöôïng luaät thieân thôøi, haï taäp thuûy thoå. Bòch nhö
Thieân Ñòa chi voâ baát trì taûi, voâ baát phuùc ñaûo; thí nhö töù
thôøi chi thaùc haønh, nhö Nhaät Nguyeät chi ñaïi minh. Vaïn vaät
tònh duïc nhi baát töông haïi, Ñaïo tònh haønh nhi baát töông
boäi. Tieåu ñöùc xuyeân löu, ñaïi ñöùc ñoân hoùa. Thöû Thieân Ñòa
chi sôû dó vi ñaïi giaõ.
Duy thieân haï Chí Thaùnh, vi naêng thoâng minh dueä tri,
tuùc dó höõu laâm giaõ; khoan duï oân nhu, tuùc dó höõu dung giaõ;
phaùt cöôøng cang nghò, tuùc dó höõu chaáp giaõ; trai trang
trung chaùnh, tuùc dó höõu kính gia. Phoå baùc uyeân tuyeàn, nhi
thôøi xuaát chi. Phoå baùc nhö Thieân, uyeân tuyeàn nhö uyeân.
Kieán nhi daân maïc baát kính, ngoân nhi daân maïc baát tín,

14. 中庸
 14 
haønh nhi daân maïc baát thuyeát. Thò dó thanh danh döông daät
hoà Trung Quoác, thí caäp man maïch; chaâu xa sôû chí, nhaân
löïc sôû thoâng, Thieân chi sôû phuùc, Ñòa chi sôû taûi, Nhaät
Nguyeät sôû chieáu, söông loä sôû ñoäi, phaøm höõu huyeát khí giaû,
maïc baát toân thaân, coá vieát phoái Thieân.
Duy thieân haï chí thaønh, vi naêng kinh luaân thieân haï
chi ñaïi kinh; laäp thieân haï chi ñaïi boån, tri Thieân Ñòa chi
hoùa duïc. Phuø yeân höõu sôû yû? Truaân truaân kyø nhaân, uyeân
uyeân kyø uyeân, haïo haïo kyø Thieân. Caåu baát coá thoâng minh
Thaùnh tri, ñaït Thieân ñöùc giaû, kyø thuïc naêng tri chi?
Thi vieát: “Y caåm thöôïng quyùnh.” OÁ kyø vaên chi tröù
giaõ. Coá quaân töû chi Ñaïo, aûm nhieân nhi nhaät chöông; tieåu
nhaân chi Ñaïo, ñích nhieân nhi nhaät vong. Quaân töû chi Ñaïo,
ñaïm nhi baát yeám, giaûn nhi vaên, oân nhi lyù; tri vieãn chi caän,
tri phong chi töï, tri vi chi hieån, khaû döõ nhaäp ñöùc hyõ.
Thi vaân: “Tieàm tuy phuïc hyõ, dieäc Khoång chi chieâu.”
Coá Quaân töû noäi tænh baát cöûu, voâ oá ö chí. Quaân töû chi sôû
baát khaû caäp giaû, kyø duy nhaân chi sôû baát kieán hoà! Thi vaân:
“Töôùng taïi nhó thaát, thöôïng baát quí ö oác laäu.” Coá quaân töû,
baát ñoäng nhi kính, baát ngoân nhi tín. Thi vieát: “Taáu giaû voâ
ngoân, thôøi mî höõu tranh.” Thò coá Quaân töû, baát thöôûng nhi
daân khuyeán, baát noä nhi daân oai ö phu vieät. Thi vieát: “Baát

15. Trung Dung
 15 
hieån duy ñöùc, baùch tòch kyø hình chi.” Thò coá Quaân töû ñoác
cung nhi thieân haï bình.
Thi vaân: “Dö hoaøi minh ñöùc, baát ñaïi thanh dó saéc.”
Töû vieát: “Thanh saéc chi ö dó hoùa daân; maït giaõ.” Thi vieát:
“Ñöùc du nhö mao.” Mao du höõu luaân. “Thöôïng Thieân chi
taûi, voâ thanh voâ xuù.” Chí hyõ.