GGN heeft dit jaar, als onderdeel van het jaarlijkse onderzoek ‘Zo betaalt Nederland’, het creditmanagement in het middenbedrijf onderzocht. In dit onderzoeksrapport leest u meer over de uitkomsten van dit onderzoek.

1. Z O B E T A A L T N E D E R L A N D
INCASSOSPECIALISTEN EN GERECHTSDEURWAARDERS

2. BETAALTREND JAARVERSLAG 2010

3. Woord vooraf
De economie verbetert. Nu het betaalverkeer nog.
Om ons heen horen we bemoedigende geluiden. De recessie lijkt het dieptepunt achter zich te hebben. Maar wat blijkt? Het betaalverkeer volgt deze beweging
(nog) niet en zit dus nog steeds in zwaar weer. Dit heeft veel ondernemers met de neus op de feiten gedrukt. Ze kunnen niet meer om het belang van optimaal
creditmanagement heen. Want als ze (veel) te lang op hun geld moeten wachten betekent dat, in deze moeilijke tijden, dat ze vrijwel direct zelf ook in de pro-
blemen komen.
Gemiddeld worden er minder facturen binnen de afgesproken betaaltermijn betaald. En ook de gemiddelde hoogtes van de uitstaande bedragen zijn gestegen.
Ondernemers moe(s)ten actie ondernemen. Door strenger debiteurenbeheer, door het toetsen van kredietwaardigheid en door gerechtsdeurwaarders en incasso-
bureaus in te schakelen. Maar ook door goed te communiceren met de klant. Waarom heeft hij/zij niet betaald? Wat is de achterliggende reden? Zo’n gesprek
werkt heel verhelderend en is vaak de sleutel tot de oplossing.
GGN heeft dit jaar, als onderdeel van het jaarlijkse onderzoek ‘Zo betaalt Nederland’, het creditmanagement in het middenbedrijf onderzocht.
In dit onderzoeksrapport leest u meer over de uitkomsten van dit onderzoek.
BGX
In ons onderzoek van afgelopen jaar hebben we de Betaal Gedrag Index (BGX) geïntroduceerd: de graadmeter die aangeeft of het betaalgedrag in Nederland
verbetert of verslechtert. De score op deze index is in 2010 gelijk aan de score in oktober 2009. En dat stemt niet tot tevredenheid. Voor u en voor ons is er werk
aan de winkel. Daar kunnen we niet mee wachten. Opdat de BGX in 2011 ons een beter cijfer laat zien. We gaan ervoor.
Henk Keizer
Voorzitter Raad van Bestuur GGN
3

4. Onderzoeksverantwoording
In samenwerking met Motivaction presenteert GGN het onderzoek Nieuw in dit rapport is de verslaglegging van het onderzoek naar het
‘Zo Betaalt Nederland’. Dit onderzoek naar het betaalgedrag van creditmanagement in het middenbedrijf. Hiervoor is een nieuwe
Nederlandse consumenten voert GGN, sinds 2003, jaarlijks uit. onderzoeksopzet ontwikkeld. 393 financieel directeuren en MT-leden met
een financiële of administratieve achtergrond hebben aan dit onderzoek
Dit rapport bevat de onderzoeksresultaten van ‘Zo Betaalt Nederland meegewerkt2.
2010’: een herhalingsmeting van maart 2009. Vanwege de economische
ontwikkelingen is in oktober 2009 een tussentijdse meting gedaan. De Het onderzoek is in week 8 en 9 van 2010 uitgevoerd.
resultaten van dit onderzoek worden, waar mogelijk, vergeleken met
beide metingen uit 2009.
Er is voor een online onderzoeksopzet gekozen. Hierbij is gebruik
gemaakt van het online panel van Motivaction. Dit StemPunt panel bevat
circa 90.000 Nederlandse burgers.
Om de mogelijkheid te hebben uitspraken te doen naar regio is een
steekproef gerealiseerd van dezelfde omvang als in 2009. In totaal hebben
2.732 respondenten aan het onderzoek deelgenomen, als volgt verdeeld
over de regio’s: Randstad n = 556, West n = 622, Noord n = 525,
Oost n = 517 en Zuid n = 512.
De uiteindelijke data zijn gewogen naar leeftijd, opleiding, geslacht, 1
Mentality is het unieke waarden- en leefstijlonderzoek van Motivaction
Mentality en stedelijkheid waardoor de representativiteit van het
1
waarbij Nederlanders worden gesegmenteerd naar acht verschillende
onderzoek is gewaarborgd. Het onderzoek is representatief voor de milieus.
Nederlandse bevolking in de leeftijd van 15 tot 65 jaar. 2
Meer informatie over dit onderzoek vindt u in hoofdstuk 3, pagina 30.
3

5. Inhoudsopgave
3 Voorwoord
4 Onderzoeksverantwoording
5 Inhoudsopgave
6 Deel 1: Landelijke cijfers
7 Samenvatting landelijke cijfers
10 De Betaal Gedrag Index
12 Recessie
14 Inkomen
Kerstmis
16 Bestedingen
17 Betalen
19 Betaalproblemen
24 Deel 2: Mentality-milieus en betaaltypen
25 Betaalmentaliteit Big spenders
26 Betaaltypen en de recessie Aan kerstversiering, kerstdiners,
kerstcadeaus en andere kerstkosten geven
30 Deel 3: Creditmanagement in het middenbedrijf
31 Onderzoeksverantwoording wij per werkende landgenoot gemiddeld
32 Samenvatting en conclusies 230 euro uit. Veel? In Amerika wordt 920
34 Economische situatie
euro per werkende landgenoot uitgegeven
36 Betaaltermijnen
37 Openstaande vorderingen aan Kerst!
38 Oninbare vorderingen
39 Creditmanagement
41 Bijlage
42 Profiel GGN
5

6. ALGEMEEN L A N D E L I J K E C I J F E R S

7. Samenvatting landelijke cijfers
Betaal Gedrag Index
• De index voor het betaalgedrag van consumenten (Betaal Gedrag • De veranderde houding ten aanzien van kopen op afbetaling en het • Ondanks het lichte optimisme over de toekomst verwacht
Index BGX) is in vergelijking met vorig jaar een punt gedaald afsluiten van leningen heeft niet geleid tot gedrag in die richting. Nederland nog niet dat dit zal leiden tot een stijging van het
(78 in maart 2009 vs. 77 in februari 2010). Oorzaak hiervan is het Nederland heeft in het afgelopen jaar minder vaak een beroep gedaan inkomen. Ten opzichte van vorig jaar verwacht men vaker dat
stijgende bedrag aan betaalachterstanden. In oktober 2009 stond op deze financieringsmogelijkheden. Zo kocht vorig jaar 14% wel het inkomen gelijk zal blijven (53% vs. 42% in maart 2009). Men
de BGX ook op 77. eens op krediet of via uitgestelde betaling. Dit jaar was dat 9%. verwacht ongeveer even vaak een inkomensdaling (13% vs. 14%
• Evenals in oktober 2009 treft de economische recessie de beneden in maart 2009) en 20% verwacht dat het inkomen zal stijgen (ten
Recessie modale inkomens het sterkst. Zij zijn dan ook somberder gestemd opzichte van 29% in 2009).
Het dieptepunt is bereikt, maar Nederland blijft terughoudend over de toekomst en maken zich vaker zorgen over hun financiële • De aangekondigde bezuinigingsmaatregelen lijken hun weerslag
• Vorig jaar was men zeer somber gestemd over de Nederlandse situatie voor het komende jaar. te hebben op de inkomensverwachtingen voor het komende jaar.
economie. 75% verwachtte een verslechtering van de economische Stijging van loonbelasting en premies wordt vaker genoemd als
situatie. Dit jaar zijn de Nederlanders positiever: nu verwacht 43% Inkomen reden voor een verwachte inkomensdaling (30% vs. 23% in maart
een verslechtering. Inkomensontwikkelingen negatiever dan vorig jaar. Klappen 2009).
• Ondanks dit optimisme maakt Nederland zich nog steeds zorgen blijven vooral vallen bij lagere inkomens
over de economische situatie (44%). Men blijft alert en voorzichtig. • Mensen nemen een voorzichtige houding aan. Begrijpelijk Bestedingen
Zo worden grote aankopen, net als vorig jaar, door 38% van de wanneer gekeken wordt naar de inkomensontwikkeling van Een inkomensdaling heeft gevolgen voor sparen; minder voor
Nederlanders uitgesteld. dit jaar. Meer mensen zagen hun inkomen dalen (23% vs. 16% de aankoop van producten
• De houding ten aanzien van lenen en kopen op afbetaling is ten in maart 2009) en minder mensen hun inkomen stijgen (20% vs. • Een inkomensdaling werd vorig jaar gecompenseerd door minder
opzichte van vorig jaar minder terughoudend. Vorig jaar gaf 42% 31% in maart 2009). uit te geven aan producten en/of diensten (63% in maart 2009),
aan minder snel een lening af te sluiten vanwege de recessie. Nu • Het afgelopen jaar is het aantal ontslagen toegenomen. In maart gevolgd door minder sparen (53% in maart 2009). Dit jaar wordt
is dat 31%. Ook zei 36% vorig jaar minder op afbetaling te kopen. 2009 kwam dit nog met 15% op de zesde plaats als oorzaak van in de eerste plaats minder gespaard (66%) en op de tweede plaats
Nu is dat 27%. inkomensdaling. Nu staat ontslag op de tweede plaats met 19%. wordt er bezuinigd op producten en diensten (56%).
7

8. DEEL 1: ALGEMEEN
• Vooral lagere inkomensgroepen verwachten volgend jaar minder - Er zijn nog evenveel te laat betalers als vorig jaar (44%). • De stijging van de betaalachterstanden heeft ertoe geleid dat het
te sparen. Mogelijke verklaring hiervoor is dat na een jaar van Het bedrag van de betaalachterstanden is echter hoger dan aantal personen dat te maken kreeg met een incassobureau is
bezuinigen op producten en diensten het steeds lastiger wordt nog in maart vorig jaar en zit op hetzelfde niveau als in oktober gestegen (10% vs. 8% in maart 2009).
meer te korten op deze uitgaven. 2009. • Ook zijn meer mensen in aanraking gekomen met een deurwaarder
• Bij een inkomensstijging is men vaker dan vorig jaar van plan te - De redenen om te laat te betalen komen overeen met vorig (4% vs. 3% vorig jaar maart). Dit had, net als bij het contact met
sparen (71% vs. 68% in maart 2009). Ook is men minder geneigd jaar: 38% vanwege een tekort op de rekening, 38% is een incassobureau, vaker betrekking op de huur dan vorig jaar.
extra inkomen uit te geven aan producten of diensten (30% vs. 37% vergeten te betalen, 9% uit gemakzucht. • Ondanks deze toename in betaalproblemen, zijn mensen
in maart 2009). Nederlanders blijven dus ook bij inkomensstijging Redenen om te laat te betalen verschillen per type rekening; optimistischer dan in de tussentijdse meting in oktober. Toen
voorzichtig in hun bestedingen. men is vooral slordig met rekeningen voor incidentele uitgaven was er een piek in bezorgdheid zichtbaar: 63% van degenen met
• Voor het afgelopen jaar geldt dat het gemiddelde spaarbedrag zoals postorderbedrijven, abonnementen en contributies. betaalproblemen dacht dat deze zouden toenemen, nu is dat weer
ongeveer gelijk is gebleven aan vorig jaar (€ 372 vs. € 370 in • Het zijn vooral mensen met een beneden modaal inkomen en lager ongeveer gelijk aan maart vorig jaar (45%). Ook geeft men vaker
maart 2009). Blijkbaar compenseren de grotere spaarbedragen opgeleiden die rood staan, te laat betalen en betaalachterstand aan dat problemen tijdelijk van aard zijn (55% vs. 48% in maart
van de hogere inkomens de dalende spaarbedragen van de lagere hebben. 2009) en heeft men minder moeite met het aflossen van schulden.
inkomens. • Mensen die te laat betalen, verwachten ook de komende 12 Het lijkt erop dat men het gevoel heeft dat de economische
maanden nog hun rekeningen te laat te betalen. recessie zijn dieptepunt heeft bereikt en dat het einde in zicht is.
Betaalgedrag
Betaalgedrag Nederland gelijk aan oktober 2009 en slechter Betaalproblemen
dan in maart 2009 Intensiteit van betaalproblemen toegenomen, maar het einde
• Het betaalgedrag van de Nederlandse bevolking is ongeveer lijkt in zicht
gelijk gebleven in vergelijking met oktober 2009. Hiermee is het • Ten opzichte van vorig jaar is het aantal mensen met betaalproblemen
betaalgedrag slechter dan in maart 2009. ongeveer gelijk gebleven (2% heeft grote betaalproblemen,
- Het aantal mensen dat regelmatig of continu rood staat, 12% kleine betaalproblemen). Ook het aandeel mensen met een
is ongeveer gelijk gebleven (21% vs. 22% in maart 2009). betaalachterstand is ongeveer gelijk aan maart 2009.
Evenals vorig jaar is geldgebrek de belangrijkste reden voor • Wel is de gemiddelde betaalachterstand gestegen (€ 817 vs. € 676
rood staan. in maart 2009).
8

9. Een terugblik: ‘Zo betaalt Nederland 2009’
Maart 2009
Nederland maakt zich zorgen over de economische crisis. Grote
uitgaven worden uitgesteld en men bezuinigt op producten, diensten
en luxe artikelen. Ondanks de economische recessie ligt het aantal
inkomensstijgingen op hetzelfde niveau als voor de recessie. Doordat de
recessie nog geen gevolgen heeft voor het besteedbaar inkomen - maar
men wel de hand op de knip houdt - is het betaalgedrag verbeterd.
Oktober 2009
Nederland voelt de crisis nu ook echt in de portemonnee. Het
besteedbare inkomen neemt af en betaalachterstanden nemen toe,
evenals het aantal personen met betaalproblemen. Nederland houdt
de hand op de knip en bewaakt haar uitgavenpatroon goed. Men vindt
het nog steeds belangrijk zoveel mogelijk op tijd te betalen. Dat lukt
echter niet iedereen.
Valentijnsdag
Rode rozen niet aan te slepen
In de week voor Valentijnsdag is de omzet
in de veilingen zo’n 60% hoger dan in
een gewone week. De populariteit van
Valentijnsdag is enorm toegenomen.
Voor de bloemensector is 14 februari
sinds 2000 de belangrijkste dag, nog
voor Moederdag, Kerstmis en Pasen.
9

10. Betaal Gedrag Index
B E T A A L G E D R A G I N D E X
Consumenten krijgen weer iets meer vertrouwen in de economie. Het lijkt erop dat we het dieptepunt van de economische crisis
achter ons laten. Maar het betaalgedrag van veel Nederlanders loopt daarmee nog niet in de pas. Hieraan kunnen diverse oorzaken
ten grondslag liggen. Culturele achtergrond bijvoorbeeld. De normen- en waardenpatronen van mensen. Of is het vertrouwen in een
zich herstellende economie gewoon nog te klein?
De BGX (Betaal Gedrag Index) geeft in één opslag weer of Nederland
Betaal Gedrag Index Betaal Gedrag Index Betaal Gedrag Index
het afgelopen jaar beter of slechter is gaan betalen. Maart 2009 Oktober 2009 Februari 2010
De BGX is samengesteld uit het zelfgerapporteerde gedrag met
100 100 100
betrekking tot betalen: betaalt men rekeningen wel eens te laat?
90 90 90
Hoe vaak betaalt men rekeningen te laat? Wat is de hoogte van de 78 77 77
betaalachterstand? Staat men weleens rood? Et cetera. Voor het 70 70 70
60 60 60
vaststellen van de BGX hebben ruim 2700 respondenten deze en
50 50 50
andere vragen omtrent hun betaalgedrag beantwoord. 40 40 40
30 30 30
20 20 20
BGX 2010 blijft staan op 77 punten 10 10 10
De BGX staat dit jaar op 77 punten (een punt lager dan in maart 2009,
03-2009 10-2009 02-2010
maar op hetzelfde niveau als in oktober 2009). Dit laat zien dat het
betaalgedrag nog steeds te lijden heeft onder de economische recessie.
Belangrijkste oorzaak van de daling (t.o.v. maart 2009) is het feit dat
het bedrag aan betaalachterstanden gestegen is.
10

11. Impact BGX
Naast de maatschappelijke betekenis van dit onderzoek naar betaal- Ook kunnen we constateren dat, kijkend naar het Mentality-milieu*, de
gedrag zijn de uitkomsten interessant voor bedrijven die op grote Nieuwe conservatieven het beste betaalgedrag vertonen. Deze ‘eerste
Opleiding Betaal Gedrag Index
schaal op rekening leveren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan telecom- plaats’ behalen ze nu al voor het derde jaar op rij.
Universiteit 81
of energiebedrijven. Een minimale verschuiving van de BGX staat al Hoger opgeleiden ten slotte betalen ook beter evenals thuiswonenden
Hoger beroepsonderwijs 80
gauw voor een verbetering (of verslechtering) in betaalgedrag van (bij ouders of familie) en mensen woonachtig in woongroepen of
Hoger algemeen en voorbereidend 81
miljoenen euro’s. Ook dit jaar geven de uitkomsten van ‘Zo betaalt studentenhuizen.
wetenschappelijk onderwijs
Nederland’ ondernemers concrete inzichten. In hoe zij het beste hun
Middelbaar beroepsonderwijs 75
creditmanagement in kunnen richten. Of aan kunnen passen aan
Betaaltype Betaal Gedrag Index Middelbaar algemeen 75
veranderde (economische) omstandigheden. Met als direct gevolg: een
Risicomijders 79 Lagere beroepsonderwijs 73
beter bedrijfsresultaat.
Spenders 75 Basisonderwijs 82
Nonchalanten 79 Geen opleiding 76
‘Slechtere betalers’
Totaal 77 Totaal 77
Inwoners van de drie grote steden vertonen slechter betaalgedrag
dan de rest van Nederland. Qua betaaltypen zijn het de Spenders die
Leeftijd gecategoriseerd Betaal Gedrag Index Leefsituatie Betaal Gedrag Index
significant slechter scoren op betaalgedrag. En qua leeftijd betalen de
25 t/m 54-jarigen gemiddeld minder goed. Kijkend naar de leefsituatie 15 t/m 24 88 Alleenstaand (met of zonder 75
valt op dat de alleenstaanden en samenwonenden slechter betalen. 25 t/m 34 75 thuiswonende kinderen)
35 t/m 44 73 Samenwonend 74
‘Betere betalers’ 45 t/m 54 75 Getrouwd 77
Hier zagen we een opvallende en interessante uitkomst: het 55 t/m 65 80 Thuiswonend bij ouders/familie 89
betaalgedrag van jongeren (15 t/m 24 jarigen) was significant beter in Totaal 77 Woongroep/studentenhuis 86
vergelijking met de andere leeftijdsgroepen. Wil ik niet zeggen 72
Totaal 77
*Meer informatie over de Mentality-milieus en betaaltypen vindt u op www.ggn.nl Groen = significant hoger, rood = significant lager dan gemiddeld
11

12. DEEL 1: ALGEMEEN
Recessie
Ten tijde van het onderzoek (begin 2010) lijkt Nederland langzaam Nederlanders met een beneden modaal inkomen denken vaker dan economische situatie. Nederlanders met een beneden modaal inkomen
uit de economische crisis op te krabbelen. Daarom hebben we de gemiddeld dat de economische situatie duidelijk zal verslechteren maken zich voor het komende jaar meer zorgen over de economische
recessie, en de gevoelens die mensen daarbij ondervinden, nogmaals (15% beneden modaal en 20% van degenen met een inkomen ver situatie en de eigen financiële situatie.
nadrukkelijk meegenomen in dit onderzoek. beneden modaal).
Banken boeten in aan vertrouwen
Nederland positiever over economische situatie Toch nog bezorgdheid en voorzichtigheid Het vertrouwen in banken is gedaald. 47% is het eens met de stelling
Een minderheid (43%) van de Nederlanders verwacht dat de 44% maakt zich nog steeds zorgen over de economische situatie, dat spaargeld veilig is bij de eigen bank. Vorig jaar was dat nog 53%.
economische situatie het komende jaar zal verslechteren. Dit is ondanks positievere verwachtingen. Wel maakt men zich iets minder Een mogelijke verklaring voor de daling van het vertrouwen is het
veel optimistischer dan vorig jaar, toen nog 75% verwachtte dat de zorgen om de eigen financiële situatie (23% in februari 2010 tegenover faillissement van de DSB Bank. 9% ziet een oplossing in het contant
economische situatie zou verslechteren. Ook is dit positiever dan in 25% vorig jaar). sparen en bewaart spaargeld liever cash dan op de bank.
de tussentijdse meting in oktober 2009: toen verwachtte 58% een Grote aankopen worden nog steeds uitgesteld door 38%. Daarentegen
verslechtering. zegt een kwart van de Nederlanders zich niets aan te trekken van de
Nederland veel positiever over economische situatie Ondanks positieve verwachtingen toch ongerustheid en voorzichtigheid
De algemene economische situatie in Nederland zal in de Aan de hand van een aantal stellingen is gekeken hoe Nederlanders omgaan met de economische situatie op dit moment.
komende 12 maanden... In onderstaande figuur zijn de resultaten hiervan weergegeven. Hieruit komt een beeld van ongerustheid, maar ook van
feb-10
verdeeldheid naar voren.
1%
Duidelijk verbeteren 1% okt-09
1% mrt-09
27% Ik maak me zorgen over de economische situatie 19% 38% 44%
Enigszins verbeteren 20%
8% De economische recessie baart mij grote zorgen 35% 43% 23%
29% voor mijn financiële situatie het komende jaar
Ongewijzigd blijven 16% 21%
16% Ik stel op dit moment grote aankopen uit 31% 32% 38%
32%
Enigszins verslechteren 48% 42% Ik trek me niets aan van de economische situatie 37% 40% 24%
48%
11%
Duidelijk verslechteren 27%16% [Zeer] mee oneens Neutraal [Zeer] mee eens
27% N = 2732 N = 2732
12

13. Vertrouwen in banken gedaald Recessie weerhoudt mensen minder vaak van lenen of uitgestelde betaling
Wilt u bij de volgende stellingen aangeven in hoeverre u het er mee eens of oneens bent? Kunt u aangeven of u vanwege de economische recessie het
volgende hebt gedaan in de afgelopen 12 maanden?
Minder snel een lening afsluiten 31%
Mijn spaargeld is veilig bij mijn bank 11% 42% 47% 42%
27%
Sinds de economische recessie spaar ik meer geld Minder op afbetaling kopen
58% 33% 9% 36%
in contanten
18%
Ik bewaar spaargeld liever cash dan op de bank 61% 30% 9% Minder aandelen kopen
27%
Ja feb-10 Ja mrt-09
N = 2732 [Zeer] mee oneens Neutraal [Zeer] mee eens
Recessie minder vaak belemmering voor lenen Lagere inkomensgroepen bezuinigen vaker
Nederlanders geven aan minder terughoudend te zijn ten Nederlanders hebben, net als vorig jaar, vooral meer op prijzen
aanzien van lenen of kopen op afbetaling vanwege de gelet (68%). Verder bezuinigde men op luxe zoals uit eten
economische recessie dan in februari 2009. Ook is de recessie gaan (42%), kleding (42%) en vakanties (36%).
minder vaak een reden om minder aandelen te kopen. Bezuinigingsmaatregelen verschillen in ‘hevigheid’ sterk naar
inkomen. Nederlanders met een modaal of beneden modaal
inkomen bezuinigen vaker dan degenen met een bovenmodaal
inkomen.
REGIONIEUWS
Vooral Zuid-Nederland bezuinigt n.a.v. recessie
In het Zuiden gaat men minder uit eten, rijdt men minder auto en kiest
men minder vaak voor dure vakanties dan in de rest van Nederland.
In andere delen van het land zien we juist dat mensen bijvoorbeeld
minder sparen, meer via internet kopen en vaker een lening afsluiten om
de gevolgen van de recessie te compenseren.
13

14. Inkomen
Meer inkomens gedaald dan gestegen Ontslag belangrijke reden inkomensdaling
Vanaf maart 2009 zien we minder inkomensstijgingen en meer De belangrijkste redenen voor inkomensdaling:
inkomensdalingen. Voor het eerst sinds 2006 hebben de afgelopen - Minder uren gaan werken of gestopt met werken (22% vs. 19% in
12 maanden zelfs meer inkomensdalingen plaatsgevonden dan oktober 2009 en 15% in maart 2009).
inkomensstijgingen. De verwachtingen die men vorig jaar had over - Ontslag (19%): vorig jaar maart kwam dit nog met 15% op de
de inkomensontwikkeling bleken positiever dan de realiteit. 14% derde plaats. In oktober stond dit op de eerste plaats met 21%.
verwachtte voor dit jaar een inkomensdaling, maar uiteindelijk kreeg - Stijging van loonbelasting en premies (17%).
23% hier mee te maken. Bij 45 tot 55 jarigen was het vaakst sprake van een inkomensdaling
Evenals vorig jaar is de inkomensstijging niet voor iedereen gelijk: (29%), met als belangrijkste oorzaak ontslag (23%). Ontslag wordt ook
Sinterklaas
personen met een meer dan modaal inkomen maakten vaker een het vaakst als reden voor inkomensdaling genoemd door 25-34 jarigen
inkomensstijging door. Mensen met een inkomen beneden modaal (31%). Ook geeft deze groep het vaakst aan minder te zijn gaan werken,
zagen hun inkomen het vaakst dalen (27%). of helemaal te zijn gestopt (31%).
Voor het eerst sinds 2006 meer inkomens gedaald dan gestegen
Ruim de helft van de Nederlanders
viert Sinterklaas 2010 23% 57% 20%
2009 (okt) 22% 56% 22%
Ongeveer 55% van de Nederlanders
2009 (mrt) 16% 54% 31%
viert Sinterklaas met cadeaus. Gemiddeld
2008 17% 47% 36%
besteedt een huishouden 122 euro aan
2007 20% 50% 30%
Sinterklaascadeaus, zo blijkt uit onderzoek 2006 29% 48% 24%
van TNS Nipo. De meest favoriete lekkernij 2005 28% 51% 20%
met Sinterklaas is de chocoladeletter. Ook 2004 22% 54% 24%
banketletters, pepernoten, marsepein 2003 22% 34% 42%
Inkomen gedaald Inkomen gelijk Inkomen gestegen
en speculaas zijn erg populair. Naar
schatting eten Nederlanders 10 miljoen kilo N = 2732
snoepgoed, goed voor zo’n 38 miljoen euro.

15. Ontslagen én ‘nieuw’ werk verwacht
De belangrijkste redenen voor een verwachte stijging van het inkomen:
45%
Salarisverhoging binnen de huidige functie 45%
52%
De belangrijkste redenen voor inkomensstijging bleven ongeveer gelijk
23%
aan 2009: Beter betaalde baan 20%
27%
- Salarisverhoging binnen de huidige functie (50%). 19%
Weer aan het werk gaan 8%
- Beter betaalde baan / functie (18%). 13%
- Meer uren gaan werken (18%). De belangrijkste redenen voor een verwachte daling van het inkomen:
30%
Personen tussen de 15 en 34 jaar zagen hun huishoudinkomen vaker Stijging van loonbelasting en premies 27%
23%
dan gemiddeld stijgen, met name vanwege salarisverhoging. Bij
20% 2010
jongeren t/m 24 jaar komt de stijging vaker doordat zij, of hun partners, Minder uren gaan werken of stoppen met werken 17% okt-09
21% mrt-09
zijn gaan werken (16%) of meer uren zijn gaan werken (25%). 15%
Dreigend ontslag (van partner) 15%
11%
Geen massale inkomensstijgingen verwacht
20% van de Nederlanders verwacht het komend jaar een inkomens-
Voor 2010 verwacht men nog geen massale inkomensstijgingen
stijging: dit is het laagste percentage van de afgelopen 7 jaar. De
verwachte stijging is met € 315 per maand iets hoger dan vorig jaar 2010 13% 53% 20%
maart (€ 297). We zien dit ook bij de personen die een inkomensdaling 2009 (okt) 13% 51% 21%
verwachten. Zij verwachten een gemiddelde inkomensdaling van 2009 (mrt) 14% 42% 29%
€ 354, ten opzichte van € 336 vorig jaar. Mensen met een bovenmodaal 2008 11% 45% 31%
inkomen verwachten vaker een stijging dan mensen met een inkomen 2007 12% 43% 34%
beneden modaal (resp. 28% en 16%). Van de mensen met een modaal 2006 27% 47% 26%
inkomen verwacht 59% dat het inkomen gelijk blijft. 2005 19% 48% 27%
2004 19% 55% 26%
2003 17% 49% 30%
Inkomen gaat dalen Inkomen blijft gelijk Inkomen gaat stijgen
* In 2003-2008 is deze inkomensontwikkeling gemeten aan de hand van de komende 2 jaar.
In deze en voorgaande meting is uitgegaan van alleen het komende jaar. N = 2732
15

16. DEEL 1: ALGEMEEN
Bij inkomensdaling naast minder kopen, vanaf 2010 ook minder sparen Bij inkomensdaling vooral minder geld naar luxe artikelen
Mensen die een inkomensdaling verwachten bezuinigen op: Mensen die een inkomensstijging verwachten geven meer uit aan:
Luxe artikelen -76% 34%
Bestedingen
56%
Producten (of diensten) 55%
Uitgaan -69% 40%
63%
66% Woninginrichting -69% 35%
Sparen 51%
53% Vakantie -66% 63%
13% Kleding -57% 58%
Beleggen 9%
12% Persoonlijke verzorging -49% 25%
feb-10 Opknappen, verbouwen woning -48% 28%
Aflossen van schulden 12% okt-09
12% mrt-09 Hobby’s -46% 32%
Minder kopen en minder sparen 16%
Anders Consumptie -43% 53%
16%
Vorig jaar was men bij een inkomensdaling net iets meer geneigd 11%
Minder uitgegeven aan Meer uitgegeven aan N = 2732
te bezuinigen op producten (of diensten). Nu geeft men vooral aan
inkomensdalingen te compenseren door minder te sparen. Nederland blijft veel sparen Nederland blijft veel sparen
43% van de Nederlanders heeft in 2009 elke maand gespaard. 42%
Hoeveel geld spaarde u Hoeveel geld verwacht u gemiddeld per maand
Extra inkomen wordt opgepot is van plan in de komende 12 maanden te sparen. Hierin zijn geen gemiddeld per maand in 2009? te sparen in de komende 12 maanden?
Bij inkomensstijging blijft Nederland terughoudend met het uitgeven veranderingen opgetreden ten opzichte van 2009.
hiervan. Men geeft vaker dan voorheen aan dit extra inkomen te zullen Het bedrag dat men maandelijks gemiddeld heeft gespaard, is gelijk
7% 6%
gaan sparen (71% ten opzichte van 68% in maart 2009). gebleven aan 2009 en blijft relatief hoog (€ 372 per maand; in 2008 22%
22% 29% 25%
was dit nog € 242). Het gemiddelde bedrag dat men maandelijks van 29% 28%
Minder geld naar luxe artikelen plan is te gaan sparen, is € 385. Dit is nog iets hoger dan het bedrag
43%
Bij inkomensdaling wordt het vaakst bezuinigd op luxe artikelen. dat men momenteel spaart. Vooral degenen met een bovenmodaal 43% 42%
Bij inkomensstijging wordt meer uitgegeven aan vakantie en kleding. inkomen sparen meer en zijn van plan dit te blijven doen.
Ik kom tekort Ik verwacht tekort te komen
Ten opzichte van maart 2009 is men van plan meer te gaan bezuinigen
10 (blijft niks over) 20 (blijft niks over)
op woninginrichting en hobby’s. Vergeleken met maart 2009 is men van Recessie voelbaar in de portemonnee Elke maand een x bedrag Elke maand een x bedrag
Weet niet Weet niet
plan meer uit te geven aan luxe artikelen en consumptie. Ongeveer de helft van de mensen verwacht evenveel te besteden te N = 2732
hebben, uit te geven en te sparen als in 2009. De overige Nederlanders
zijn verdeeld over hun verwachte uitgavenpatroon in 2010. Vooral
REGIONIEUWS personen met een beneden modaal inkomen verwachten minder te
besteden te hebben. Zij verwachten ook minder te zullen uitgeven
Meer gespaard in de drie grote steden en sparen. Ten opzichte van vorig jaar is men nog iets voorzichtiger
In vergelijking met vorig jaar is er dit jaar in de drie grote steden geworden. Toen dacht 31% meer te besteden te hebben ten opzichte
meer gespaard (39% vs. 31% in 2009). In het Noorden is juist van het jaar ervoor; nu nog 27%. Hetzelfde geldt voor de verwachtingen
veel minder gespaard (39% vs. 46% in 2009). over uitgaven en sparen.
16

17. iDeal gemeengoed geworden Rood staan komt nog altijd door geldgebrek
Pinpas
Wat is, over het algemeen, de belangrijkste reden
97% 3%
voor het rood staan op uw betaalrekening?
Betalen
Internetbankieren 93% 7%
9%
iDeal 72% 28%
Gemak
11% 24%
Acceptgiro 60% 40% Geldgebrek
Chipknip 42% 58% Vergeetachtigheid/
CreditCard
slordigheid
37% 63%
Anders
PayPal 26% 74%
Mobiel betalen 7% 93%
55%
iDeal gemeengoed geworden Ja Nee N = 2732 N = 783
Internetbankieren komt bijna net zo vaak voor als pinnen. Mobiel
betalen wordt echter door weinig Nederlanders gebruikt. Mensen met Geldgebrek oorzaak rood staan Aantal mensen dat continu rood staat gelijk gebleven
een hoger inkomen maken meer gebruik van verschillende betaal- Net als in voorgaande jaren is voor meer dan de helft van de mensen Rood staan op betaalrekening
middelen, waarbij deze inkomensgroep vooral iDeal veel vaker is gaan die rood staan geldgebrek de belangrijkste reden (dit jaar 55%, vorig 8%
Continu 9% feb-10
gebruiken (81% vs. 67% in 2009). Mannen maken meer gebruik van jaar oktober 51% en vorig jaar maart 54%). 35% wijt het rood staan 8% okt-09
13% mrt-09
verschillende betaalmiddelen dan vrouwen. aan gemakzucht, vergeetachtigheid of slordigheid. Geldgebrek is vaker
Regelmatig 13%
een reden voor degenen met een beneden modaal inkomen (79%). 14%
18%
Bedrag dat men rood staat stabiliseert Gemak is vaker een reden voor degenen met een boven modaal Af en toe 19%
17%
Vanaf maart 2009 is het aantal mensen dat continu of regelmatig inkomen (37%).
26%
rood staat ongeveer gelijk gebleven (21%). In voorgaande jaren was Zelden 21%
25%
nog sprake van een dalende trend. Degenen met een beneden modaal Optimisme over betaalgedrag 36%
Nooit 37%
inkomen staan (net als vorig jaar) vaker dan gemiddeld continu of 44% van de Nederlanders betaalt - net als vorig jaar - wel eens te 36% N = 783
regelmatig rood (31%). laat. Degenen met een beneden modaal inkomen betaalden vaker
Jongeren t/m 24 jaar staan, net als voorgaande jaren, het minst vaak dan gemiddeld wel eens te laat (54%). De verwachtingen zijn echter
rood. Het gemiddelde bedrag dat mensen in de afgelopen 12 maanden optimistisch. Desgevraagd geeft 68% aan de verwachting te hebben
rood stonden, bedraagt € 696. In oktober 2009 was dat € 728 en in om de komende 12 maanden geen rekeningen te laat te betalen. REGIONIEUWS
maart 2009 € 689. Het bedrag dat men rood staat, lijkt gestabiliseerd.
Gebruik betaalmiddelen meest divers in de drie
grote steden
In de drie grote steden maakt men van vrijwel alle betaalmiddelen
(internetbankieren, iDeal, Chipknip, Creditcard, Paypal en mobiel
betalen) meer gebruik dan gemiddeld in Nederland. In het
Noorden wordt daarentegen het minst gebruikgemaakt van de
verschillende betaalmiddelen.
17

18. DEEL 1: ALGEMEEN
Lage inkomens betalen te laat vanwege tekort op rekening
De belangrijkste reden dat u in de afgelopen 12 maanden wel eens rekeningen te laat
heeft betaald?
2% 5% Wegens een tekort op de rekening
4%
Vergeten te betalen
9%
38%
Frequentie te laat betalen gelijk aan 2009 Slordigheid betaling vooral bij incidentele uitgaven Gemakzucht
63% betaalt 1 tot 5 keer per jaar te laat. In maart 2009 was dit 65%. Aflossing van leningen en betaling van huur of hypotheek worden Ik wacht met het betalen van mijn
rekeningen tot ik een herinnering krijg
Toen was er nog sprake van een stijging ten opzichte van 2008 (58%). zelden vergeten. Als deze rekeningen te laat worden betaald, is dit 38%
voornamelijk vanwege een tekort op de rekening. Bij incidentele uit- Onenigheid met bedrijf
Te laat betalen vanwege tekort op rekening gaven, zoals rekeningen van postorderbedrijven, huisarts- en tandarts- Anders N = 894
De belangrijkste redenen om rekeningen te laat te betalen, zijn een rekeningen en abonnementen en contributies, speelt gemakzucht vaker
tekort op de rekening en gemakzucht. Degenen met een beneden een rol.
Betaalpatroon rekeningen stabiel
modaal inkomen geven vaker aan te laat te betalen vanwege een
Welke rekening(en) heeft u in de afgelopen 12 maanden wel eens te laat betaald?
tekort op de rekening (52%). Bij boven modale inkomens wordt Top 10:
vaker aangegeven dat men is vergeten te betalen (52%) of dat dit uit
Abonnementen / contributies 24%
gemakzucht was (15%). 26%
Zorgverzekering 23%
21%
Betaalpatroon rekeningen stabiel
Postorderbedrijven 20%
Abonnementen en contributies worden door Nederlanders, net als 18%
18%
voorgaande jaren, het vaakst te laat betaald. In vergelijking met maart (Gemeentelijke) belastingen
16%
vorig jaar worden vooral huisarts- en tandartsrekeningen beter betaald. 17%
Energie
16%
De waterrekening wordt juist vaker te laat betaald.
Huisarts / tandarts 17%
22%
Huur / hypotheek 14%
17%
REGIONIEUWS Water
9%
12%
Stadsbewoners betalen het vaakst te laat Mobiele telefoon 11%
14%
Evenals vorig jaar betalen bewoners uit de drie grote steden feb-10 (N=894)
Wegenbelasting 8%
6% mrt-09 (N=819)
het vaakst regelmatig rekeningen te laat. Zuid-Nederland
behoort, ondanks de slechtere inkomensontwikkeling, nog steeds
tot de best betalende regio’s.
18

19. Betaalproblemen
Aandeel dat niet rond kan komen blijft gelijk
Het inzicht in de financiële situatie is, net als vorig jaar, licht gedaald: Jongere leeftijdsgroepen (< 35 jaar) hebben hier vaker moeite mee.
41% van de Nederlanders geeft aan tot in detail te weten hoe zijn De groep die aangeeft niet rond te kunnen komen met het huidige
financiële situatie eruitziet (vorig jaar 43%). Bij 56% is de financiële inkomen blijft redelijk stabiel (11%). De verwachtingen van mensen
situatie redelijk overzichtelijk (hoger dan vorig jaar). Het inzicht in komen overeen met de huidige situatie: 56% verwacht de komende 12
het uitgavenpatroon is ongeveer gelijk gebleven. Degenen met een maanden goed rond te kunnen komen, 34% verwacht maar net rond
bovenmodaal inkomen weten vaker tot in detail hoe hun financiële te kunnen komen, 8% verwacht net niet rond te kunnen komen en 3%
Moederdag
situatie eruit ziet. Ook 45-plussers hebben hierop meer zicht dan beslist niet.
gemiddeld en weten daarnaast ook vaker wat ze precies waaraan
uitgeven.
Moeders worden verwend
Hoewel de animo voor Moederdag de
Aandeel dat niet rond kan komen blijft gelijk
laatste 5 jaar met gemiddeld 10% is
Welke van de volgende situaties is voor u het meest van toepassing? gedaald, geven consumenten met 36 euro
toch ruim 2,5% meer uit om de moeders
3% Ik kan goed rondkomen met het huidige
8% gezinsinkomen te verwennen. Sinds 2005 is de gemiddelde
Ik kan maar net rondkomen met het besteding met 10 euro gestegen. Vooral
huidige gezinsinkomen partners geven veel geld uit aan een
55%
34%
Ik kan net niet rondkomen met het cadeau, gemiddeld 52 euro.
huidige gezinsinkomen
Schoonmoeders komen er minder
Ik kan beslist niet rondkomen met het
huidige gezinsinkomen
goed vanaf, zij krijgen een cadeau van
N = 2732
gemiddeld 19 euro.
19

20. DEEL 1: ALGEMEEN
Inzicht zorgt voor beter betaalgedrag
Een goed inzicht in de financiële situatie en het uitgavenpatroon zorgt gebruik zijn gaan maken van leningen bij familie of vrienden (22% (vs. 9% in maart 2009). De gemiddelde betaalachterstand bedraagt
duidelijk voor een beter betaalgedrag en minder betaalproblemen. Van vs. 14% gemiddeld). Een kwart tot een derde van degenen die € 817. In maart 2009 bedroeg deze € 676 en in oktober 2009 €
de mensen die niet weten hoe hun financiële situatie eruit ziet, heeft gebruik maakten van financieringsmogelijkheden, raakten daardoor 850. Hiermee is de gemiddelde betaalachterstand sterk gestegen
ruim een derde betaalproblemen (ten opzichte van 14% gemiddeld). in financiële problemen. De meeste mensen kregen problemen door ten opzichte van vorig jaar maart, maar lijkt deze vanaf oktober
leningen bij familie of vrienden (31%). gestabiliseerd te zijn. Aangezien het aantal personen met een
Lenen bij familie betaalachterstand vrijwel gelijk is gebleven (t.o.v. vorig jaar),
Ondanks de afgenomen voorzichtigheid ten aanzien van lenen en Gemiddelde betaalachterstand stijgt maar het bedrag van de betaalachterstand wel is gestegen, kan
kopen op afbetaling, hebben Nederlanders in vergelijking met 2009 78% van de Nederlanders geeft aan momenteel geen betaal- gesteld worden dat het slechtere betaalgedrag afkomstig is van
iets minder gebruik gemaakt van deze financieringsmogelijkheden. achterstand te hebben (vs. 77% in maart 2009) en 12% weet het niet een specifieke groep, namelijk de beneden modale inkomens.
Opvallend is dat mensen met een beneden modaal inkomen vaker (vs. 13% in maart 2009). 10% heeft wel een betaalachterstand
Lage inkomens lenen vaker bij familie en vrienden
1-4 5-9 10-14 >14
keer keer keer keer Niet
Persoonlijke lening afgesloten bij een bank 4% 0% 0% 0% 94%
Op krediet gekocht of via uitgestelde betaling 8% 1% 0% 0% 88%
Geld geleend bij familie of vrienden 12% 2% 1% 1% 84%
Spaargeld aangesproken, dat daar eigenlijk niet
voor bestemd was 26% 3% 1% 1% 67%
N = 894
20

21. Vaakst betaalachterstand bij zorgverzekering, energiemaatschappij en postorderbedrijven
Wegenbelasting 95% 2%1%
Internettoegang (kabel/adsl) 94% 6% 1%
Autoverzekering 93% 2% 3%
Verkeersboetes 93% 2%1%
Vaste telefoon 92% 5% 3%
Huisarts / tandarts 90% 1% 9%
Betaalachterstand vooral bij zorgverzekering, Aflossing lening 86% 3%
3%3%3%
Water 86% 7% 5%
energiemaatschappij en postorderbedrijf
Mobiele telefoon 81% 7% 7%
Betaalachterstanden komen het meest voor bij de zorgverzekering en
(Gemeentelijke) belastingen 79% 6% 7%
de energierekening. Omdat de groep met betaalachterstanden relatief
Huur of Hypotheek 79% 12% 6%
klein is, beschouwen we de percentages en uitspraken als indicatief.
Abonnementen/contributies 77% 7% 16%
Gemeentelijke belastingen zijn het vaakst in de fase van aanmaning;
Postorderbedrijven 74% 8% 14%
energierekeningen worden het meest frequent overgedragen aan het Energie 73% 11% 10%
incassobureau. Achterstand op de aflossing van een lening is het vaakst Zorgverzekering 68% 18% 7%
overgedragen aan de gerechtsdeurwaarder. Herinnering(en) ontvangen
Heb geen betaalachterstand Betaaltermijn overschreden
Aanmaningen ontvangen Overgedragen aan incassobureau Overgedragen aan gerechtsdeurwaarder
Stijging aantal incassogevallen N = 2732
10% van de Nederlanders heeft in het afgelopen jaar te maken gehad
met een incassobureau. Dit terwijl slechts 2% vorig jaar aangaf Stijging van aantal incasso gevallen
te verwachten met een incassobureau in aanraking te komen. Ten
Heeft u (of uw patner) het afgelopen jaar te maken Verwacht u (of uw partner) in de komende
opzichte van vorig jaar maart (8%) is het aantal mensen dat te maken gehad met een incassobureau? 12 maanden te maken te krijgen met een
incassobureau?
kreeg met een incassobureau gestegen. Personen met een beneden
3% 10% 7% 3%
modaal inkomen hebben, net als vorig jaar, gemiddeld vaker te maken
gehad met een incassobureau (15%). Een groot aantal (91%) verwacht
in het komende jaar niet te maken te krijgen met een incassobureau.
Dit zijn relatief vaak Nederlanders met een bovenmodaal inkomen en
Ja
55-plussers. Gemiddeld verwacht 3% het komend jaar wel met een
incassobureau in aanraking te komen, dit is een procent hoger dan Nee
vorig jaar.
87% 91%
Weet niet
N = 2732
21

22. DEEL 1: ALGEMEEN
Incasso’s huur gestegen Incasso’s inzake huur gestegen Aantal personen met betaalproblemen gelijk gebleven
Incassotrajecten hebben, net als vorig jaar, het vaakst betrekking op Op wat voor rekening / factuur had het incassobureau betrekking?
Ten opzichte van maart vorig jaar is het aantal mensen met
de energierekening en de verzekeringspremie en het minst vaak op de betaalproblemen ongeveer gelijk gebleven: toen had 2% grote en
Energie 19%
hypotheek- en telefoonrekening. Opvallend is wel dat, in vergelijking 11% kleine betaalproblemen. 87% had geen betaalproblemen.
Verzekering 13%
met vorig jaar, incasso vaker betrekking had op de huurrekening De betaalproblemen doen zich sterker voor onder personen met
Abonnement / contributie 11%
(5% vs. 9%). een beneden modaal inkomen (4% heeft grote en 21% kleine
4% van de Nederlanders is het afgelopen jaar in aanraking gekomen Belasting 10% betaalproblemen).
met een deurwaarder. Dit is een toename van 1%. Vorig jaar had het ‘Medisch’ (arts, specialist, ziekenhuis) 10%
contact met de deurwaarder het vaakst betrekking op de energie- Huur 9%
rekening. Dit jaar hebben deurwaardertrajecten vaker betrekking op
Aflossing lening 9%
huurachterstanden (21% vs. 5% vorig jaar), belastingen (17% vs. 17%
Postorderbedrijf 8%
vorig jaar), verzekeringen (15% vs. 16% vorig jaar) en aflossingen
Internettoegang (kabel / adsl) 6%
van leningen (12% vs. 8% vorig jaar). Een mogelijke verklaring hiervoor
Mobiele telefoon 6%
is dat vooral personen met een laag inkomen huren. En het zijn juist
deze groepen die in het afgelopen jaar het sterkst zijn getroffen door Water 5%
de recessie. Telefoon 4%
Hypotheek 1%
Anders 19% N = 199
REGIONIEUWS
Noorden vaker in aanraking met incassobureau
Ten opzichte van vorig jaar zijn bewoners van de drie grote steden minder
vaak in aanraking gekomen met een incassobureau (11% vs. 13% vorig jaar).
In het Noorden is dit juist toegenomen (11% vs. 8% vorig jaar).
22