geriatrics, quality of life

1. คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ
สุกัญญา จงศิริยรรยง
สำนักอนามัย กรุงเทพมหานคร
มีนาคม 2560

2. คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560
สารประชากร
มหาวิทยาลัยมหิดลMahidol Population Gazette
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ปีที่ 26 มกราคม 2560
ประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2560
ประชากรคาดประมาณ ณ กลางปี 2560 (1 กรกฎาคม)
ชาย หญิง รวม
1. จำานวนประชากรทั้งประเทศ (หน่วยเป็นพัน) 32,390 33,671 66,061
2. จำานวนประชากรแยกตามที่อยู่อาศัย (หน่วยเป็นพัน)
เขตเมือง (ประชากรที่อยู่ในเขตเทศบาล และเมืองทุกประเภท) 15,909 16,614 32,523
เขตชนบท (ประชากรที่อยู่นอกเขตเมือง) 16,481 17,057 33,538
3. จำานวนประชากรแยกตามภาค (หน่วยเป็นพัน)
กรุงเทพมหานคร 3,988 4,228 8,216
ภาคกลาง (ไม่รวมกรุงเทพฯ) 9,252 9,648 18,900
ภาคเหนือ 5,540 5,744 11,284
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 9,169 9,489 18,658
ภาคใต้ 4,441 4,562 9,003
4. จำานวนประชากรแยกตามกลุ่มอายุ (หน่วยเป็นพัน)
ประชากรวัยเด็ก (ต่ำากว่า 15 ปี) 5,966 5,610 11,576
ประชากรวัยแรงงาน (15 - 59 ปี) 21,313 21,859 43,172
ประชากรสูงอายุ (60 ปีขึ้นไป) 5,111 6,202 11,313
ประชากรคาดประมาณ ณ กลางปี 2560 (1 กรกฎาคม)
ชาย หญิง รวม
1. จำานวนประชากรทั้งประเทศ (หน่วยเป็นพัน) 32,390 33,671 66,061
2. จำานวนประชากรแยกตามที่อยู่อาศัย (หน่วยเป็นพัน)
เขตเมือง (ประชากรที่อยู่ในเขตเทศบาล และเมืองทุกประเภท) 15,909 16,614 32,523
เขตชนบท (ประชากรที่อยู่นอกเขตเมือง) 16,481 17,057 33,538
3. จำานวนประชากรแยกตามภาค (หน่วยเป็นพัน)
กรุงเทพมหานคร 3,988 4,228 8,216
ภาคกลาง (ไม่รวมกรุงเทพฯ) 9,252 9,648 18,900
ภาคเหนือ 5,540 5,744 11,284
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 9,169 9,489 18,658
ภาคใต้ 4,441 4,562 9,003
4. จำานวนประชากรแยกตามกลุ่มอายุ (หน่วยเป็นพัน)
ประชากรวัยเด็ก (ต่ำากว่า 15 ปี) 5,966 5,610 11,576
ประชากรวัยแรงงาน (15 - 59 ปี) 21,313 21,859 43,172
ประชากรสูงอายุ (60 ปีขึ้นไป) 5,111 6,202 11,313
ประชากรสูงอายุ (65 ปีขึ้นไป) 3,350 4,229 7,579
ประชากรก่อนวัยเรียน (0 - 5 ปี) 2,276 2,152 4,428
ประชากรวัยเรียน (6 - 21 ปี) 6,918 6,529 13,447
สตรีวัยเจริญพันธุ์ (15 - 49 ปี) 16,946
5. อายุคาดเฉลี่ยเมื่อแรกเกิด (จำานวนปีเฉลี่ยที่คาดว่าบุคคลที่เกิดมาแล้วจะมีชีวิตต่อไปอีกกี่ปี) ชาย 72.0 ปี หญิง 78.8 ปี
6. อายุคาดเฉลี่ยที่อายุ 60 ปี (จำานวนปีเฉลี่ยที่คาดว่าผู้ที่อายุ 60 ปีจะมีชีวิตอยู่ต่อไปอีกกี่ปี) ชาย 20.2 ปี หญิง 23.5 ปี
7. อายุคาดเฉลี่ยที่อายุ 65 ปี (จำานวนปีเฉลี่ยที่คาดว่าผู้ที่อายุ 65 ปีจะมีชีวิตอยู่ต่อไปอีกกี่ปี) ชาย 16.5 ปี หญิง 19.4 ปี
8. อัตราชีพ

3. คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

4. ระบาดวิทยา
2555
2557
กจกรรม
ทา กา
กรรม
่
การ
รอยละ อง ู ีมีกจกรรม างกายเ ียง อ
ร
เจนเอกซ
เจนเอกซ
เจนวาย เจนวายเบบี้บูมเมอร
เบบี้บูมเมอร61.9
66.1 65.2
69.9 1.4
1.5
1.1
13.5
13.3
13.4
8.5
8.4
9.1
66.2
76.8
ั่ ม
มา : ป 2 จ า า 30 ป จ ก า 31 1 ป บบีบม ม ร า 2 ป ป 2 จ า า 11 32 ป จ ก า 33 3 ป
บบีบม ม ร า 1 ป
ที่มา: ร การ ั าร บบ าร ั าม กรรม า กจกรรมทา กา ปร ากร ท , าบั จั ปร ากร ั ม ม า ท า ั ม
ร มกับ ัก า ก ท ับ การ รา รม า .
การ ชเวลา นแตละวันโรคที่ทำให้เจ็บป่วย 5 อันดับแรก
“ชาย”
โรคหลอดเลือดสมอง โรคหลอดเลือดหัวใจ
โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง เบาหวาน โรคมะเร็งตับ
“หญิง”
โรคหลอดเลือดสมอง เบาหวาน
โรคหลอดเลือดหัวใจ สมองเสื่อม โรคซึมเศร้า
อายุเฉลี่ย (เมื่อแรกเกิด)
หญิงไทย 78.8 ปี ชายไทย72.0 ปี
โครงการสุขภาพคนไทย. 2560. สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

5. ลักษณะจำเพาะของผู้สูงอายุ
• การทำงานของระบบต่างๆ ลดลง
• อาการแสดงเวลาเจ็บป่วยไม่ตรงไปตรงมา
• มีโรคร่วมหลายโรค
• มีโอกาสใช้ยาหลายขนาน
• ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงทางสังคม
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

6. การทำงานของระบบต่างๆ ลดลง
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

7. มีโรคร่วมหลายโรค
โรคจากการรักษา
เดินไม่มั่นคง
เดินไม่ได้
ภาวะขาดอาหาร
กลั้นปัสสาวะไม่ได้
สมองเสื่อม
ซึมเศร้า
สับสนฉับพลัน
“ใน1ปีที่ผ่านมา เคยหกล้มไหมคะ”
“รับประทานได้ไหมคะ”
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

8. ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงทางสังคม
ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ
ความสม่ำเสมอในการรักษาโรคประจำตัว
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

9. 1.รักษาไม่ได้
2.รักษาได้ แต่ไม่หาย
3.รักษาได้ และหายได้
ผู้สูงอายุที่มีภาวะซึมเศร้าสามารถรักษาได้หรือไม่
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

10. คุณภาพชีวิตของคุณ หมายถึงคือข้อใด
1.สุขภาพแข็งแรง
2.จิตใจสงบร่มเย็น
3.ครอบครัวอบอุ่น
4.มีค่าใช้จ่ายเพียงพอ
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

11. Lancet 2013; 381: 752-62.
ภาวะ
เปราะบาง
การออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
ปัจจัยด้านสังคมสิ่งแวดล้อมปัจจัยด้านพันธุกรรม
ภาวะเครียดต่อร่างกาย
ภาวะหกล้ม
ภาวะสับสนฉับพลัน
ความสามารถในการช่วยเหลือตนเองลดลง
ภาวะเปราะบาง
ความสามารถ
ในการทำงาน
ของระบบต่างๆ
ลดลง

12. การป้องกันภาวะเปราะบางของผู้สูงอายุ
การประเมินภาวะบอบบาง
วัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ทุกปี
วัคซีนป้องกันโรคบาดทะยัก คอตีบ กระตุ้นทุก 10 ปี
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

13. คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

14. ยืนขาเดียว แบบมีราวจับ
ยืนตรงหันข้างซ้ายเข้าก�าแพง / ราวจับใช้มือ
จับราวจับให้มั่น (ข้างไหนก็ได้)
ยกขาข้างใดข้างหนึ่งขึ้นและยืนด้วยขาข้างเดียว
นาน 10 วินาที
จากนั้นเปลี่ยนข้างอีก 10 วินาที
11
เดินด้วยปลายเท้า แบบมีราวจับ
ใช้มือจับราวให้มั่น ค่อยๆ ยกส้นเท้าขึ้นจนยืน
ด้วยปลายเท้าจากนั้นเดินด้วยปลายเท้าไป10ก้าว
และค่อยๆ ลดส้นเท้าลง กลับตัวและเดินด้วย
ปลายเท้าพร้อมใช้มือจับราวกลับไปยังจุดเริ่มต้น
10 ก้าว และค่อยๆ ลดส้นเท้าลง ท�าซ�้า 10 ครั้ง
เดินด้วยส้นเท้า แบบมีราวจับ
ใช้มือจับราวให้มั่น ค่อยๆ ยกปลายเท้าขึ้นจน
ยืนด้วยส้นเท้าจากนั้นเดินด้วยส้นเท้าไป10ก้าวและ
ค่อยๆลดปลายเท้าลง กลับตัวและเดินด้วยส้นเท้า
พร้อมใช้มือจับราวกลับไปยังจุดเริ่มต้น10ก้าวและ
ค่อยๆ ลดปลายเท้าลง ท�าซ�้า 10 ครั้ง
1312
ท่าออกก�าลังกายระดับง่าย
ท่าลุกจากเก้าอี้ ใช้ 2 มือพยุง
นั่งบนเก้าอี้ที่มีพนักพิงแข็งแรงไม่เคลื่อนไหวและ
ไม่เตี้ยไปนัก วางเท้าหลังหัวเข่า ค่อยๆ โน้มตัว
ไปด้านหน้าและใช้ 2 มือช่วยพยุงดันตัวขึ้นยืน
ท�าซ�้า 10 ครั้ง
ท่าลุกจากเก้าอี้ ใช้มือเดียวพยุง
นั่งบนเก้าอี้ที่มีพนักพิงแข็งแรงไม่เคลื่อนไหวและ
ไม่เตี้ยไปนัก วางเท้าหลังหัวเข่าเล็กน้อย ค่อยๆ
โน้มตัวไปด้านหน้าและใช้มือเดียวช่วยพยุง
ดันตัวขึ้นยืน
ท�าซ�้า 10 ครั้ง
ท่าลุกจากเก้าอี้ ไม่ใช้มือพยุง
นั่งบนเก้าอี้ที่มีพนักพิงแข็งแรงไม่เคลื่อนไหวและไม่เตี้ยไปนัก
วางเท้าหลังหัวเข่า ค่อยๆ โน้มตัวไปด้านหน้าและลุกขึ้นยืน
โดยไม่ใช้มือช่วยพยุง
ท�าซ�้า 10 ครั้ง
15
16
14
ท่าออกก�าลังกายระดับง่าย
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

15. }ทั้งเด็ก ทั้งผู้ใหญ่ ทั้งคนพาล ทั้งบัณฑิต ทั้งคนมี ทั้งคนจน ทั้งหมดล้วนเดินหน้าไปหาความตาย~
พระไตรปิฎกเล่มที่ 10 ข้อ 108
}การตายเป็นหน้าที่ของสังขารอย่างไม่มีทางเปลี่ยนแปลงแก้ไขนอกจากการต้อนรับให้ถูกวิธี~
พุทธทา ภิกขุ
ตายดี: วิถีที่เลือกได้
shutterstock.com
โครงการสุขภาพคนไทย. 2559. สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล. คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560

16. ขอบคุณค่ะ
คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ@มีนาคม2560