Fayları arazide tanımada kullanılan başlıca veriler 1‐ Yapıların süreksizliği 2‐ Tabakaların/Stratigrafinin tekrarlanması veya eksik olması 3‐ Silisleşme ve mineralizasyon 4‐ Sedimanter fasiyeste ani değişimler 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler 6‐ Fay düzlemlerinin karakteristik özellikleri http://jeolojimuhendisleri.net/

1. Fayları Arazide Tanıma
Verileri

2. Fayları Arazide Tanıma verileri
Bir faylanma hangi koşul altında gelişirse gelişsin aynı zamandaBir faylanma, hangi koşul altında gelişirse gelişsin, aynı zamanda
fayın tanınmasında kullanılabilecek önemli belirteçler‐işaretler ortaya
koyarak bunları tanımamızı sağlar.
Ayrıca bir fayı tanımada kullanılan bu kriterlerin sayısı ve
özellikleri, fayın boyutuna bağlı olduğu gibi, faylanmanın geliştiği alanın
bü üklüğü d b ğl dbüyüklüğüne de bağlıdır.
Örneğin küçük ölçekli faylar doğal ya da yapay (yol, maden veya
taş ocağı gibi) yarmalarda yüzeyler ve topografyada (yeryüzünde)taş ocağı gibi) yarmalarda yüzeyler ve topografyada (yeryüzünde)
belirgin bir morfoloji oluşturmayabilir.
Diğer taraftan büyük boyutlu fayların varlığı, stratigrafik ve
morfolojik belirtilerden yararlanılarak saptanabilir. Bazı küçük verilerden
yararlanılarak büyük boyutlu fayların varlığının saptanması da
l kl dolanaklıdır.
Fayları, özellikle uyumsuzluk gibi diğer yapısal özelliklerden
ayırmak bazen güç olabilmektedir.ayırmak bazen güç olabilmektedir.

3. Fayları Arazide Tanıma verileri
Fayları arazide tanımada kullanılan başlıca veriler
1 Yapıların süreksizliği1‐ Yapıların süreksizliği
2‐ Tabakaların/Stratigrafinin tekrarlanması veya eksik
olmasıolması
3‐ Silisleşme ve mineralizasyon
4 Sedimanter fasiyeste ani değişimler4‐ Sedimanter fasiyeste ani değişimler
5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler
6 Fay düzlemlerinin karakteristik özellikleri6‐ Fay düzlemlerinin karakteristik özellikleri

4. Fayları Arazide Tanıma verileri
Fayları tanımada kullanılan başlıca verilerFayları tanımada kullanılan başlıca veriler
1‐ Yapıların süreksizliği (Kılavuz tabaka, maden damarı, fosilli zon vb)
Kılavuz
tabaka
Kılavuz
tabaka
Source: John S. Shelton

5. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
1‐ Yapıların süreksizliği (Kılavuz tabaka, maden damarı, fosilli zon vb)

6. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
1‐ Yapıların süreksizliği (Kılavuz tabaka, maden damarı, fosilli zon, yol,
kanal, duvar vb)

7. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
1‐ Yapıların süreksizliği (Kılavuz tabaka, maden damarı, fosilli zon, yol, p ğ
kanal, duvar vb)

8. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
1‐ Yapıların süreksizliği (Kılavuz tabaka, maden damarı, fosilli zon, yol,
kanal, duvar vb)

9. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
1‐ Yapıların süreksizliği (Kılavuz tabaka, maden damarı, fosilli zon, yol,
kanal, duvar vb)

10. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
2‐ Silisleşme ve Mineralizasyon (Çatlak ve kırık zonlarına giren çözeltiler ş y
veya sular bu kısımlarda tortulaşarak veya kristallenerek yeni mineral damarlarının
oluşumlarına neden olabilir)

11. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
2‐Silisleşme ve Mineralizasyon (Çatlak ve kırık zonlarına giren çözeltiler
veya sular bu kısımlarda tortulaşarak veya kristallenerek yeni mineral damarlarının
oluşumlarına neden olabilir)

12. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
2‐Silisleşme ve Mineralizasyon (Çatlak ve kırık zonlarına giren çözeltiler
veya sular bu kısımlarda tortulaşarak veya kristallenerek yeni mineral damarlarının
oluşumlarına neden olabilir)

13. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
2 Silisleşme ve2‐ Silisleşme ve
Mineralizasyon
(Çatlak ve kırık zonlarına(Çatlak ve kırık zonlarına
giren çözeltiler veya
sular bu kısımlarda
t t l ktortulaşarak veya
kristallenerek yeni
mineral damarlarının
oluşumlarına neden
olabilir)

14. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
2‐ Silisleşme ve2‐ Silisleşme ve
Mineralizasyon
(Çatlak ve kırık zonlarına (Ç
giren çözeltiler veya sular
bu kısımlarda tortulaşarak
veya kristallenerek yeniveya kristallenerek yeni
mineral damarlarının
oluşumlarına neden
olabilir)olabilir)

15. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
3‐ Stratigrafik birimlerde tekrarlanma ya da eksik olma (Tortul
havzalarda çökeller doğal olarak tekrarlanabileceği gibi faylanma ile ilgili olarak tahavzalarda çökeller doğal olarak tekrarlanabileceği gibi, faylanma ile ilgili olarak ta
tekrarlanma sunabilir. Bu gibi durumlarda tekrarlanmanın ya da bir istifteki bir serideki
eksikliğin nedeni, çevrede diğer fay belirteçlerinin saptanması halinde fay ile ilişkili
l bili Y d f kl t ök l t d ki k bi i l i k k l i iolabilir. Ya da farklı yaşta ve çökel ortamındaki kaya birimleri karşı karşıya gelmiş ise
büyük bir olasılıkla faylanma ile ilgilidir.

16. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
3‐ Stratigrafik birimlerde tekrarlanma ya da eksik olma (Tortul3 Stratigrafik birimlerde tekrarlanma ya da eksik olma (Tortul
havzalarda çökeller doğal olarak tekrarlanabileceği gibi, faylanma ile ilgili olarak ta
tekrarlanma sunabilir. Bu gibi durumlarda tekrarlanmanın ya da bir istifteki bir serideki
eksikliğin nedeni çevrede diğer fay belirteçlerinin saptanması halinde fay ile ilişkilieksikliğin nedeni, çevrede diğer fay belirteçlerinin saptanması halinde fay ile ilişkili
olabilir. Ya da farklı yaşta ve çökel ortamındaki kaya birimleri karşı karşıya gelmiş ise
büyük bir olasılıkla faylanma ile ilgilidir.

17. 3‐ Stratigrafik birimlerde tekrarlanma ya da eksik olma
(Tortul havzalarda çökeller doğal olarak tekrarlanabileceği gibi, faylanma ile ilgili olarak ta
tekrarlanma sunabilir Bu gibi durumlarda tekrarlanmanın ya da bir istifteki bir serideki eksikliğintekrarlanma sunabilir. Bu gibi durumlarda tekrarlanmanın ya da bir istifteki bir serideki eksikliğin
nedeni, çevrede diğer fay belirteçlerinin saptanması halinde fay ile ilişkili olabilir. Ya da farklı
yaşta ve çökel ortamındaki kaya birimleri karşı karşıya gelmiş ise büyük bir olasılıkla faylanma ile
ilgilidir.ilgilidir.

18. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
4‐ Sedimanter fasiyeste ani4‐ Sedimanter fasiyeste ani
değişimler (Özellikle Tortul
havzalardaki aynı yaşa sahip çökeller y y ş p ç
normalde yanal yönde düzenli bir geçiş
sunması beklenirken aniden değişen farklı
ortamı yansıtan farklı fasiyeslerin karşıortamı yansıtan farklı fasiyeslerin karşı
karşıya gelmesi olası bir fayı işaret edebilir.
Özellikle yüzeyde gözlenemeyen bu faylar
ancak sondaj verileriyle saptanabilirancak sondaj verileriyle saptanabilir.

19. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
3‐ Sedimanter fasiyeste ani değişimler (Özellikle Tortul havzalardaki3 Sedimanter fasiyeste ani değişimler (Özellikle Tortul havzalardaki
aynı yaşa sahip çökeller normalde yanal yönde düzenli bir geçiş sunması beklenirken
aniden değişen farklı ortamı yansıtan farklı fasiyeslerin karşı karşıya gelmesi olası bir
fayı işaret edebilir Özellikle yüzeyde gözlenemeyen bu faylar ancak sondaj verileriylefayı işaret edebilir. Özellikle yüzeyde gözlenemeyen bu faylar ancak sondaj verileriyle
saptanabilir.

20. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
4‐ Sedimanter fasiyeste ani değişimler (Özellikle Tortul havzalardaki4 Sedimanter fasiyeste ani değişimler (Özellikle Tortul havzalardaki
aynı yaşa sahip çökeller normalde yanal yönde düzenli bir geçiş sunması beklenirken
aniden değişen farklı ortamı yansıtan farklı fasiyeslerin karşı karşıya gelmesi olası bir
fayı işaret edebilir Özellikle yüzeyde gözlenemeyen bu faylar ancak sondaj verileriylefayı işaret edebilir. Özellikle yüzeyde gözlenemeyen bu faylar ancak sondaj verileriyle
saptanabilir.

21. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
4‐ Sedimanter fasiyeste ani değişimler (Tortul havzalardaki aynı yaşa4 Sedimanter fasiyeste ani değişimler (Tortul havzalardaki aynı yaşa
sahip çökeller normalde yanal yönde düzenli bir geçiş sunması beklenirken aniden
değişen farklı ortamı yansıtan farklı fasiyeslerin karşı karşıya gelmesi olası bir fayı işaret
edebilir Özellikle yüzeyde gözlenemeyen bu faylar ancak sondaj verileriyle saptanabiliredebilir. Özellikle yüzeyde gözlenemeyen bu faylar ancak sondaj verileriyle saptanabilir.
Özellikle farklı köken ve yaşa sahip iki kayaç türünün (formasyonun ya da üyenin) karşı
karşıya gelmesi de bir fayın varlığını işaret edebilir.

22. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐Fay sarplıkları (Fault Scarps)
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
Yeryüzünde gözlenen faylarda, bloklarından birinin diğerine göre daha yüksek
veya daha alçak olması durumunda fay sarplıklarından söz edilir. İki bloğu
birbirinden ayıran fay yüzeyine morfolojide fay sarplığı veya fay dikliği (fault y y y y j f y p ğ y f y ğ (
scarp) adı verilir.
10 ekim 1980 yılında El Asman Yeni Zelanda’da meydana
Fay sarplığını gösteren blok diyagram
10 ekim 1980 yılında El Asman,Yeni Zelanda da meydana
gelen deprem sonucu oluşmuş bir normal fay sarplığı
(Philip ve Meghraoui, 1983;fotoğraf M. Meghraoui).

23. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐Fay sarplıkları (Fault Scarp)
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
Fay yüzeyi dikliği/sarplığı
Yeni fay diklikleri ile, farklı aşınım neticesinde zamanla fay
5 Fizyografik/Morfolojik veriler Fay sarplıkları (Fault Scarp)
yüzeyinin derinlerdeki kısmının yüzeye çıkması sonucunda
oluşan dikliklerin birbirinden ayırt edilmesi, morfoloji ve
jeoloji bakımından önemlidir. Farklı aşınım neticesinde
d d k b li f ü l i fsonradan meydana çıkan ve beliren fay yüzeylerine, fay
yüzeyi dikliği adı verilir
Resekant fay yüzeyi dikliği
Farklı aşınma neticesinde meydana çıkan fay sarplığı, alçalmış
bloğun bulunduğu tarafa doğru eğimli olduğu takdirde bunabloğun bulunduğu tarafa doğru eğimli olduğu takdirde buna,
resekant fay sarplığı adı verilir.
Obsekant fay yüzeyi dikliği
Fay sarplığı, yükselmiş bloğun bulunduğu tarafa doğru eğimli
ise, buna obsekant fay sarplığı denir

25. Fay dikliklerinin evrimi
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
Fay sarplıkları oluşumundan sonra erozyon kütle hareketleri ve çözünme gibi
çeşitli etken ve süreçlerle değişikliğe uğrarlar.
Fay Dikliklerinin Evrimi :
A: Fay dikliğinin yarılması.
B Fa dikliğinin tes i esiB: Fay dikliğinin tesviyesi.
C: Sıyrılmış fay yüzeyi dikliği
Aşınımın devamı veya canlanması sonucunda, ş y
çökmüş blok üzerindeki dirençsiz formasyonun
aşındırılması ve bu aşınma neticesinde fay yüzeyinin,
eskiden yeryüzünde görülmeyen derinliklerdeki
kısmının bir diklik halinde ortaya çıkmasıkısmının bir diklik halinde ortaya çıkması.
D: Karmaşık fay yüzeyi dikliği.
Fay tektonik kuvvetlerle yeniden oynamış ve fay
yüzeyi dikliği daha da belirgin hale gelmiştir. Fakat bu
şekilde oluşan diklik karmaşık karakterdedir. Dikliğin
üst kısmı (1) aşınma ile sıyrılmanın, alt kısmı (2) ise
yeni bir tektonik hareketin eseridiryeni bir tektonik hareketin eseridir.

26. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler ‐Üçgen yüzeyli şekiller (Triangular facets)
Normal faylarda üstteki bloğun akarsularla yarılması sonucu üçgen
şeklinde oluşan yükseltilere Üçgen yüzeyli şekiller (triangular facets)
denir.
İspanya zirvesi sarplığı, Utah, Batıdan görünüm (Fotoğraf: H.J. Bissell)

27. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler ‐Üçgen yüzeyli şekiller (Triangular facets)
Üçgen yüzeylerin oluşumu

28. 5
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler
Üçgen yüzeyli şekiller (Triangular facets) ve diğer morfolojik veriler

29. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐ Dere yataklarında dönme ve çarpılmalar

30. Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐ Dere yataklarındaki dönme ve çarpılmalar
Dere yataklarındaki dönmeler/çarpılmalar
5 yog a / o o oj e e e e yata a da dö e e ça p a a

31. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐ Dere yataklarında dönme ve çarpılmalar
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler

32. 5 Fi fik/M f l jik il D kl d dö l l
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐ Dere yataklarında dönme ve çarpılmalar

33. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler Tarla, bahçe, yol sınrılarındaki yerdeğiştirme
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler

34. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐ Dere yataklarındaki dönme ve çarpılmalar
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
DOĞU ANADOLU FAY ZONUNUN GÖLBAŞI‐HAZAR GÖLÜ ARASI UYDU GÖRÜNTÜSÜ

35. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐Uzamış Tepeler/Basınç Sırtları
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
y g / j ş p / ç

36. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐Uzamış Tepeler/Basınç Sırtları
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
y g / j ş p / ç

37. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐Uzamış Tepeler/Basınç Sırtları
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
y g / j ş p / ç

38. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐Uzamış Tepeler/Basınç Sırtları
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
5 Fizyografik/Morfolojik veriler Uzamış Tepeler/Basınç Sırtları
Gerede-BOLU

39. 4‐ Göl, Su kaynağı, Bataklık dizilimi, kesilmiş sırtlar, ötelenmiş dere yatakları,
d i i i l dil
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
uzun ve derin çizgisel vadiler

40. 4‐ Fizyografik/Morfolojik Göl, Sıcak ve soğuksu kaynağı, Bataklık dizilimi, kesilmiş
l ö l i d kl d i i i l dil
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
sırtlar, ötelenmiş dere yatakları, uzun ve derin çizgisel vadiler

41. 4‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
y g / j
Göl, sıcak ve soğuk su kaynağı, Bataklık dizilimi, kesilmiş sırtlar, ötelenmiş dere
yatakları, uzun ve derin çizgisel vadiler

42. 5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler‐
Fayları tanımada kullanılan başlıca veriler
y g / j
Göl, sıcak ve soğuk su kaynağı, Bataklık dizilimi, kesilmiş sırtlar, ötelenmiş dere
yatakları, uzun ve derin çizgisel vadiler

43. Fayları arazide tanımada kullanılan başlıca verilery ş
1‐ Yapıların süreksizliği
2‐ Tabakaların/Stratigrafinin tekrarlanması veya eksik olması
3‐ Silisleşme ve mineralizasyon
4‐ Sedimanter fasiyeste ani değişimler
5‐ Fizyografik/Morfolojik veriler
6‐ Fay düzlemlerinin karakteristik özellikleriy
ATIM VE TÜRLERİ, FAYLARIN HARİTA ÜZERİNDE
GÖSTERİMİGÖSTERİMİ