Ι

1. Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της
φωνολογικής επίγνωσης: Η προσέγγιση
Lundberg
ΕΑΓ61: Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις στα προβλήματα
προφορικού και γραπτού λόγου
Υποχρεωτική Εργασία 4ης Εβδομάδας

2. Φωνολογική Επίγνωση
Τι ονομάζουμε «Φωνολογική Επίγνωση»;
• Η αντίληψη ενός ατόμου για τη φωνολογική δομή της γλώσσας.
• Δηλαδή οι λέξεις έχουν μια εγγενή δομή που αποτελείται από μεμονωμένους ήχους, οι
οποίοι μεταδίδουν ένα συγκεκριμένο νόημα.
Τα επίπεδα της φωνολογικής επίγνωσης είναι δυο:
1. επιγλωσσικό (ασαφής κατανόηση της οργάνωσης του λόγου)
2. μεταγλωσσικό (σαφής κατανόηση της οργάνωσης του λόγου) (Πόρποδας, 2002).

3. Σημασία Φωνολογικής Ενημερότητας για
την κατάκτηση της γραφής
• Η φωνολογική ενημερότητα ως προυπόθεση για την ανάπτυξη της γραφής
(Chard et al, 1999).
• Η κατάκτηση της γραφής καθίσταται ευκολότερη (Erdogan, 2011).
• Αποτελεί κριτήριο πρόγνωσης μαθησιακών δυσκολιών, οι οποίες σχετίζονται
με τη γραφή (Stanovich, 1993).

4. Σημασία Φωνολογικής Ενημερότητας για
την κατάκτηση της ανάγνωσης
• Σύνδεση ανάμεσα στην ανάγνωση και τη γραφή (Stanovich, 1993).
• Η διαίρεση των λέξεων σε συλλαβές και φωνήματα προϋπόθεση της
αναγνωστικής ικανότητας (Παντελιάδου, 2000).
• Η φωνολογική επίγνωση κατευθύνει τον εκπαιδευτικό σε δυσκολίες που
αντιμετωπίζει το παιδί στην ανάγνωση (Πόρποδας, 2002).

5. Πρόγραμμα Lundberg
• Ρόλος εκπαιδευτικών: συνειδητοποίηση των παιδιών ότι οι γνώσεις
εκφέρουν σημασίες και αποτελούνται από συλλαβές.
• Η φωνημική επίγνωση είναι κάτι που διδάσκεται (Ball & Blachman,
1988,1991; Bradley & Bryant, 1985; Lundberg, Frost, & Petersen, 1988).
Έτσι η φωνημική επίγνωση επιτυγχάνεται μέσω διδακτικών δραστηριοτήτων
διάρκειας 15-20’
1-3 δραστηριότητες
Καθημερινή εφαρμογή

6. Δραστηριότηες προγράμματος Lundberg
1. Ακουστική Ικανότητα. Χρήση ήχων του περιβάλλοντος (πχ. σκίσιμο χαρτιού).
2. Ανίχνευση και παραγωγή ομοιοκαταληξίας.
3. Χρήση τραγουδιών συνοδευόμενα από κίνηση.
4. Παραγωγή και ανάλυση προτάσεων.
5. Ανάλυση λέξεων.
6. Συλλαβική ανάλυση.
(Μουζάκη, 2017)

7. Δραστηριότητες για την τάξη
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΡΧΙΚΟΥ ΦΩΝΗΜΑΤΟΣ
Με αυτή την άσκηση το παιδί καλείται να εντοπίσει τον φθόγγο/γράμμα με το οποίο
αρχίζει μια λέξη. Η άσκηση αυτή μπορεί να γίνει είτε στο σχολείο, είτε στο σπίτι.
Δάσκαλος: «Θα σου πω τώρα κάποιες λέξεις και κάθε φορά θέλω να μου απαντάς ποιο
γράμμα ακούς πρώτο».
Αφού ο μαθητής εξοικειωθεί με αυτή την άσκηση μπορεί να γίνει και το αντίστροφο.
Δάσκαλος: «Πες μου τώρα ποιο γράμμα ακούς τελευταίο».

8. Δραστηριότητες για την τάξη
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΥΛΛΑΒΩΝ
Δίνονται στο παιδί κάρτες διαφόρων χρωμάτων με συλλαβές και εκείνο
καλείται να ενώσεις τις κάρτες και να φτιάξει μια λέξη.
Με αυτές τις κάρτες θα μπορούσε να σχηματίζει περισσότερες από μια λέξεις.

9. Δραστηριότητες για την τάξη
Αναγνώριση Ομοιοκαταληξίας
• Αρχικά πρέπει να διαβάζονται ποιηματάκια μέσα στην τάξη ή να το παροτρύνεται ο
μαθητής να διαβάζει μόνος του, εφόσον είναι σε θέση να διαβάσει.
• Αφού έχει το παιδί εξοικειωθεί με την ιδέα της ομοιοκαταληξίας και με τη βοήθεια
του εκπαιδευτικού θα αρχίζει να κατασκευάζει μόνο του ρίμες.
• Σε περίπτωση δυσκολίας δίνονται λέξεις που ομοιοκαταληκτούν, πχ. ψαλίδι –
μολύβι.

10. Δραστηριότητες για την τάξη
ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΘΟΓΓΩΝ
Προτείνονται ασκήσεις που δίνονται σε καρτέλες.

11. Δραστηριότητες για την τάξη
ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Με ασκήσεις σαν αυτή
αναπτύσσεται η αναγνωστική
ικανότητα και ελέγχεται από
τον εκπαιδευτικό η
κατανόηση της αφήγησης.

12. Βιβλιογραφικές Αναφορές
Ball E., Blachman B. (1988). Phoneme segmentation training: Effect on reading readiness.
Annals of Dyslexia, 38, 208–225.
Ball E., Blachman B. (1991). Does phoneme awareness training in kindergarten make a
difference in early word recognition and developmental spelling? Reading Research Quarterly, 26,
49–66.
Bryant, P., & Bradley, L. (1985). Children's reading problems. Oxford: Blackwell.
Lundberg, 1., Frost, J., & Peterson, O-P. (1988). Effects of an extensive program for stimulating
phonological awareness in preschool children. Reading Research Quarterly, 23, 263-284.
Chard, D.,J., Dickson, S., V.,(1999). Phonological Awareness. Instuctional and Assessment
Guidelines. Intervention in School and Clinic Volume 34, Number 5 pp. 261-270 Copyright 1999 by
PRO-Ed, Inc.

13. Βιβλιογραφικές Αναφορές
Erdogan,O., (2011). Relationship between the Phonological Awareness Skills and Writing Skills
of the First Year Students at Primary School. Educational Sciences: Theory & Practice - 11(3).
Summer.1506-1510.
Μουζάκη, Α. (2017). Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής επίγνωσης: Η προσέγγιση
Lundberg. Σημειώσεις στο πλαίσιο της Θεματικής Ενότητας "Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις στα
προβλήματα προφορικού και γραπτού λόγου" του ΠΜΣ "Επιστήμες της Αγωγής: Ειδική Αγωγή και
εκπαίδευση ατόμων με προβλήματα προφορικού και γραπτού λόγου". Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό
Πανεπιστήμιο & Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Παντελιάδου, Σ. (2000). Μαθησιακές δυσκολίες και εκπαιδευτική πράξη: Τι και γιατί; Εκδόσεις
Ελληνικά Γράμματα.
Πόρποδας Κ. (2002), Η ανάγνωση, Ελληνικά Γράμματα.
Stanovich, Keith E. (1993). Romance and Reality. Reading Teacher, 47(4).