azterketa

1. Xabier Munibe Ikastola BHI
GIZARTE ZIENTZIAK 2, GEOGRAFIA ETA HISTORIA. AZTERKETA
2. Ebaluazioa
Goi Erdi Aroa. Erdi Aroaren hasiera
2014ko otsaila
OHARRA: zuzenketan, txukuntasuna eta zuzentasuna kontuan hartuak
izango dira.
IZEN-
DEITURAK__________________________________NOTA:____
Osatu: frankoak, Justiniano,
Konstantinopla, aurreratua, Meka, errege,
meskita, Korana, Kordoba, hiru zatitan,
Mahoma, 778. urtean, bisigodoenak, 476.
urtean, Ramadan, kalifa, hiriburua,
kristau ortodoxoak, Afrikako iparraldera,
Bizantziar Inperioa, VIII. mendean,
Karlomagno, iparraldean, Arabiako
penintsulan.

2. 1. Erreinu Germaniarrak
- Germaniar herriak Erromatar Inperioaren ………………….……………
bizi ziren, Rhin eta Danubio ibaietatik haratago. III. mendetik aurrera
Erromatar Inperioan sartzen hasi ziren. Batzuetan, lurralde batean
era baketsuan jartzen ziren bizitzen (migrazioak). Beste batzuetan,
berriz, lur erromatarrak lortzeko erromatarrak garaitu behar izaten
zituzten borroka militarren bitartez.
-………………… germaniarrek Mendebaldeko Erromatar Inperioko azken
enperadorea garaitu zuten eta Mendebaldeko Erromatar Inperioa
desagertu zen, mila urte baino gehiago iraun ondoren. Oso gertaera
garrantzitsua izan zenez, data horretan kokatzen da
ANTZINAROAREN amaiera eta beste aro historiko baten hasiera:
ERDI AROA.
- Europa Mendebaldea zenbait erreinutan banatu zen eta horietako
bakoitzean germaniar tribu edo leinu bat jarri zen bizitzen:
………………………, bisigodoak, ostrogodoak, bandaloak, sueboak,
angloak eta saxoiak, besteak beste.
- Erreinu bakoitza ……………………. batek zuzentzen zuen, nobleen eta
gerlarien kontseiluaren laguntzarekin. Garai horretan, bestalde, hiriak
desagertu egin ziren eta ekonomiaren oinarria batez ere, nekazaritza
eta abeltzaintza izaten hasi zen. Merkataritza ere desagertu egin zen
eta kulturak ere beherakada izan zuen. Germaniar artearen arrasto
oso gutxi daude gaur egun: eliza bisigodoak eta urregintza.
-Sortu berriak ziren Erreinu Germaniar gehienek, dena dela, oso
bizitza laburra izan zuten. Galiako Frankoen Erreinuak eta Hispaniako
…………………………………… baino ez zuten egonkortasuna lortu.
- ……………………, Frankoen Erreinua Europa Mendebaldeko
garrantzitsuena izatera heldu zen. Erregea …………………… zen, eta
Europa erdialdean, Italian eta Iberiar penintsulako iparraldean
lurralde asko konkistatu zituen. Hain zen boteretsua non enperadore
izendatu zuten.

3. - …………………… Karlomagnoren armadak porrot egin zuen Orreagako
guduan edo batailan, baskoien eta musulmanen aurka.
- Karlomagnoren inperioa (edo Inperio Karolingioa) konderri eta
marka ezberdinetan banatuta zegoen. Lurralde horiek gobernatzen
zituzten kondeek eta markesek enperadoreari leial izango zitzaizkiola
zin egiten zuten eta haien aginduak jarraitu behar izaten zituzten.
Garai hartako bizimodua, bestalde, nahiko atzeratua zen: hiriak
txikiak ziren eta ekonomiak nekazaritzan eta abeltzaintzan zuen
oinarria. IX. mendearen erdialdean, Inperio Karolingioa
…………………………… banatu eta desagertu egin zen.
2. Bizantziar Inperioa
- Ekialdeko Erromatar Inperioak germaniar herrien erasoei aurre egin
zien eta mila urtetan bertan garatzen jarraitu zuen, ………………………
izenarenpean.
- Garai gorenean, Bizantziar Inperioa Ekialde Hurbilera, Europako
ekialdera eta hegoaldera eta ……………………………… zabaltzen zen.
- Inperioko ……………………………………Konstantinopla hiria zen.
-Bizantziar Inperioa enperadoreak (“basileus”) gobernatzen zuen, eta
enperadorerik famatuena ……………… (VI. mendea) izan zen.
- Bizantziar Inperioan, hiriak (………………………………………, Efeso eta
Tesalonika) oso garrantzitsuak ziren eta merkataritzak garapen
handia bizi izan zuen.
- Grekera izan zen hizkuntza ofiziala Bizantziar Inperioan eta erlijioz
…………………… ziren.
- Artea luxuzkoa zen, eta elizak (Santa Sofiako baseliza,
Konstantinoplan) eta mosaikoak dira aipagarrienak.
3. Islama

4. - Islama erlijio berria izan zen, eta Mahomak ……………………… sortu
zuen VII. mendean.
- Musulmandarrek Jainko bakarrarengan sinisten dute, Ala, eta
…………… haien profeta nagusia dela uste dute.
- Haien liburu sakratua …………… da eta ……………… hiri sakratua edo
santua.
- Musulmanek oinarrizko bost betebehar dituzte: fede aitortza;
egunean bost aldiz otoitz egitea; Mekara peregrinazioa egitea;
……………… hilabetean baraua egitea; eta limosna.
- ………………… musulmanek otoitz egiteko lekua da.
- Islama Erdi Aroan sortu eta laster zabaldu zen konkista militarra
zela eta. Hori dela eta, Islamdar Inperioa sortu zen, ………… agintari
nagusi zuen inperioa.
- Islamdar zibilizazioa batez ere hiritarra izan zen. Hiri
garrantzitsuenak Damasko, Bagdad, …………… eta Kairo izan ziren.
- Nekazaritzak, gainera, garapen handia bizi izan zuen garai honetan
(ureztatzea, landare berriak); artisautza islamiarra kalitate handikoa
izan zen eta merkataritza, berriz, oso bizia.
- Islamdar zibilizazioa oso …………………………………… zegoen, bai arte
munduan bai zientzia munduan (matematikan, medikuntzan eta
astronomian, adibidez).