Slaid ini memaparkan perbahasan mengenai pemerintahan Khilafah Umawiyyah di al-Andalus, bermula dengan zaman Khalifah 'Abd al-Rahman al-Nasir li Din Allah

1. PJ1253 STI DI AFRIKA UTARA DAN ANDALUS
Ezad Azraai Jamsari, JPATI, FPI, UKM
(Perkuliahan 5)
Era Khilafah
Umawiyyah di
Andalus 912-1031

2. OBJEKTIF KULIAH M5&6
 Memahami situasi masyarakat
Islam pada zaman
pemerintahan Kerajaan Banu
Umayyah era Khilafah.
 Mengenal pasti aspek
kecemerlangan era Khilafah
Umawiyyah di Andalus.
Kuliah M5 / 2

3. PARA KHALIFAH UMAWI
 ‘Abd al-Rahman al-Nasir li Din Allah
 Al-Hakam al-Mustansir bi Allah
 Hisham al-Mu’ayyad bi Allah
 ‘Abd al-Malik b. Muhammad
 ‘Abd al-Rahman b. al-Mansur
 Muhammad al-Mahdi
 Sulayman al-Musta‘in
 Muhammad II
 Hisham
Kuliah M5 / 3

4. ERA KEGEMILANGAN
 Zaman ini meliputi pemerintahan
‘Abd al-Rahman III dan al-Hakam II.
 ‘Abd al-Rahman III ambil alih imarah
daripada datuknya, Amir ‘Abd Allah
tanpa sebarang bantahan.
 Peringkat awal, ‘Abd al-Rahman tidak
begitu popular berbanding adik
beradik lain seperti Aban dan al-‘Asi.
 Mereka berdua sudah didedahkan
dengan urusan pentadbiran dan
ketenteraan.
Kuliah M5 / 4

5. ERA KEGEMILANGAN
 ‘Abd al-Rahman yang dilahirkan pada
7 Januari 891M telah mendapat
didikan sempurna dan perhatian
daripada datuknya.
 ‘Abd al-Rahman menaiki takhta ketika
berusia 23 tahun dan Andalus pada
ketika itu penuh dengan kekacauan.
 Zaman pemerintahan beliau boleh
dibahagi kepada 2:
 Zaman mententeramkan keadaan.
 Zaman polisi luar, gerakan ketenteraan.
Kuliah M5 / 5

6. ERA KEGEMILANGAN
 913M, beliau berjaya kuasai semula
wilayah Seville yang sebelum ini
ditadbir oleh Banu al-Hajjaj.
 914M, berjaya kuasai semula wilayah
Algeciras yang dikuasai oleh Ibn
Hafsun yang memberi tentangan kuat.
 Keluarga Banu Hafsun teruskan
tentangan yang dilakukan oleh anak-
anak Ibn Hafsun.
 Mereka ialah Ja’far, Sulayman dan
juga Hafs.
Kuliah M5 / 6

7. ERA KEGEMILANGAN
 928M, Hafs berjaya ditewaskan oleh
‘Abd al-Rahman, dan kota Bobastro
diserahkan kepada kerajaan pusat.
 929M, Kerajaan ‘Abbasiyyah di
Baghdad mulai lemah dan Kerajaan
Fatimiyyah di Mesir mula meningkat.
 Tahun yang sama, ‘Abd al-Rahman
isytihar diri sebagai khalifah. Beliau
berjaya tawan semula Badajoz dan
diikuti pula oleh kota Beja, Toledo,
Sarragosa.
Kuliah M5 / 7

8. ERA KEGEMILANGAN
 Menjelang 932M, beliau menjadi
pemimpin Islam tunggal yang
berkuasa mutlak di Andalus.
 Pemerintahan beliau disegani oleh
pihak musah dari dalam dan luar.
 Beliau berhadapan pula dengan
tentangan Kristian di utara Andalus.
 Beberapa siri serangan terhadap
Kristian dilakukan pada tahun 920M
(San Esteban), 929M (Leon).
 Kristian memeterai perjanjian damai.
Kuliah M5 / 8

9. ERA KEGEMILANGAN
 Setelah ancaman dalaman dan
Kristian berjaya diselesaikan, ‘Abd al-
Rahman berhadapan pula dengan
kuasa Fatimiyyah di Mesir.
 Beliau mula menghantar ekspedisi
tentera ke Afrika Utara untuk
melemahkan pengaruh ini. Tindakan
ini dihentikan kerana ancaman
Kristian di utara semakin ketara.
 Banyak pembangunan berlaku dalam
tempoh 50 tahun pemerintahan.
Kuliah M5 / 9

10. ERA KEGEMILANGAN
 Selain daripada aspek ketenteraan
dan politik yang berjaya dikuasai oleh
‘Abd al-Rahman, beliau berjaya
memberi sumbangan besar dalam
aspek tamadun Islam.
 Kesenian, keilmuan, pertanian, sains
dan teknologi serta kesenian.
 Aspek ekonomi diberi perhatian,
perbendaharaan negara berjaya
ditingkatkan.
 Pendapatan 6,245,000 dinar setahun.
Kuliah M5 / 10

11. ERA KEGEMILANGAN
 Perbelanjaan negara dibahagi 3:
 1/3: PERBELANJAAN PEMBANGUNAN.
 1/3: PERBELANJAAN PERTAHANAN.
 1/3: SIMPANAN.
 Aspek prasarana diberi perhatian
seperti sistem pengairan, lampu jalan
sistem jalanraya, institusi pendidikan.
 Terdapat 3,000 masjid, 100 istana,
13,000 rumah dan 300 hammamat.
Cordova sebagai bandar paling
makmur di dunia; kosmopolitan.
Kuliah M5 / 11

12. ERA KEGEMILANGAN
 Kemasyhuran Cordova melebihi
Constantinople dan Baghdad, malah
pemerintahan Barat.
 Ramai sarjana dari seluruh dunia
datang berhimpun istana khalifah di
Cordova. Ramai perwakilan (duta)
turut menyampaikan hadiah wakil
bagi pemerintah setiap negara,
termasuk pemerintah Kristian.
 Mereka amat terpegun dengan
keindahan Cordova; khasnya istana.
Kuliah M5 / 12

13. ERA KEGEMILANGAN
 Beliau juga telah memperindahkan
masjid Cordova sebagai muncul
sebagai masjid terindah di dunia.
 Membina 3 buah menara; 1 emas dan
2 perak.
 Membina kota al-Zahra’ yang
berperanan sebagai pusat pentadbiran
baru, istana keluarga khalifah dan
bandar perdagangan.
 Beliau dianggap sebagai pemimpin
yang adil.
Kuliah M5 / 13

14. ERA KEGEMILANGAN
 Beliau juga memberi tumpuan kepada
aspek ketenteraan maritim untuk
menyaingi.
 Zaman ini juga menyaksikan aspek
perindustrian dan pertanian yang
berkembang pesat.
 Nama ‘Abd al-Rahman setanding
dengan Harun al-Rashid di Baghdad,
Akbar Agung di India.
 Beliau dianggap sebagai pemimpin
teragung di Andalus.
Kuliah M5 / 14

15. ERA KEGEMILANGAN
 ‘Abd al-Rahman digantikan oleh
anaknya, al-Hakam II pada tahun
961M.
 Beliau dicalonkan menjadi putera
mahkota semenjak berusia 8 tahun.
 Beliau telah diberi didikan sempurna
dan pernah mengikuti beberapa
ekspedisi ketenteraan.
 Beliau menjadi Khalifah ketika
berusia 47 tahun. Beliau juga ialah
seorang sarjana agung di Andalus.
Kuliah M5 / 15

16. ERA KEGEMILANGAN
 Para pemimpin Kristian mula
memberontak sebaik sahaja al-Hakam
memegang tampuk pemerintahan.
 Al-Hakam telah memimpin sendiri
angkatan tentera untuk menentang
pihak Kristian seperti Sancho, Borrel
dan Miron.
 Perjanjian damai ditandatangani
semula dengan Khalifah al-Hakam.
 Mula hantar pengintip ke Afrika Utara
untuk mengawasi Fatimiyyah.
Kuliah M5 / 16

17. ERA KEGEMILANGAN
 Beliau hantar Ghalib untuk laksanakan
tugas ini.
 Pasukan Ghalib berjaya menjalankan
tugasan mereka apabila orang Barbar
dari suku Zanatah, Maghawah dan
Miknasah mula memberi sokongan
kepada al-Hakam.
 Al-Hakam meninggal dunia pada tahun
976M setelah memerintah selama 11
tahun. Beliau amat percaya kepada
Hajib, Wazir dan panglima perang.
Kuliah M5 / 17

18. ERA KEMEROSOTAN
 Kelemahan al-Hakam ialah beliau terlalu
menumpukan kepada aspek keilmuan.
 Aspek politik dan pentadbiran
diserahkan kepada:
 Ja’far b. ‘Uthman al-Mushafi (al-Hajib)
 Ibn Abi ‘Amir (al-Wazir)
 Ghalib (panglima perang)
 Keabaian al-Hakam untuk memberi
latihan secukupnya kepada penggantinya
menyebabkan Banu Umayyah sedang
menuju ke arah kemerosotan.
 Pimpinan negara mula dieksploitasi.
Kuliah M5 / 18

19. ERA KEMEROSOTAN
 Isu pengganti al-Hakam menjadi semakin
rumit kerana penggantinya baru berusia
11 tahun, Hisham al-Mu’ayyad bi Allah.
 Urusan pentadbiran dilaksanakan oleh
ibunya yang bernama Subh, yang
dibantu oleh Ibn Abi ‘Amir.
 Ini menyebabkan beliau berjaya
menikmati peluang yang ada dalam
tempoh yang singkat.
 Ibn Abi ‘Amir pernah dilantik sebagai
qadi, ketua polis, ketua hakim dan wakil
peribadi putera mahkota.
Kuliah M5 / 19

20. ERA KEMEROSOTAN
 Beliau juga memiliki kekayaan yang
banyak. Beliau juga begitu licik dalam
hal-ehwal politik dalaman Andalus.
 Beliau memujuk Khalifah yang masih
kecil untuk melantiknya sebagai Wazir
dan al-Mushafi sebagai al-Hajib (Perdana
Menteri).
 Beliau memperalatkan al-Mushafi untuk
menghapuskan pengaruh golongan
Saqalibah yang kian meningkat dalam
tentera.
 Kemudian beliau berusaha untuk
ketepikan al-Mushafi dan Ghalib.
Kuliah M5 / 20

21. ERA KEMEROSOTAN
 Al-Mushafi dituduh belot terhadap
Khalifah, lalu dipenjarakan dan
sebahagian keluarganya dibunuh.
 Ibn Abi ‘Amir mula ambil alih kuasa al-
Hajib dan menguasai pentadbiran
negara dan istana, bagi mewakili
Khalifah Hisham yang masih kecil.
 Beliau juga mula ambil bangsa Barbar
sebagai tentera bagi ketepikan pengaruh
Ghalib. Ghalib memberontak dengan
sokongan Kristian dan berjaya
ditewaskan.
 Beliau dikenali sbg. al-Mansur bi Allah.
Kuliah M5 / 21

22. RUMUSAN
 ‘Abd al-Rahman (Amir ke-8) telah
isytiharkan diri sebagai Khalifah.
 Zamannya dianggap sebagai
zaman gemilang. Ia diwarisi oleh
anaknya, al-Hakam II.
 Banyak kecemerlangan dikecapi
dalam pelbagai aspek.
 Kemerosotan berlaku selepas
zaman al-Hakam II.
Kuliah M5 / 22