DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT

1. PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN
Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Davranışsal Politik İktisat, Ankara: Seçkin Yayınları.
Sunumu Hazırlayan: EBRU OKTAY

2. "Delilik, insanlarda nadiren
rastlanan bir durumdur, oysa
gruplarda, partilerde,
milletlerde ve devirlerde bir
kuraldır."
Friedrich Nietzsche

3. • SEÇİM MEKANİZMASI
• OYLAMA MEKANİZMASI
TEMSİLİ
DEMOKRASİ
SEÇİM SONUCU
A PARTİSİ
B PARTİSİ
C PARTİSİ
D PARTİSİ
Seçimler sonucunda en fazla oyu alan kişi
ya da parti seçimin galibi ilan edilir
Sandıktan çıkan
tercih de
“millet iradesi”
olarak kabul
edilir.
.

4. Halk (millet) denen topluluk ne kadar sağlıklı ve tutarlı seçim yapar?
“Millet iradesi” diye kutsanan ve yücelik mertebesinde değer atfedilen tercih ne
kadar doğru bir tercihtir?
Basit çoğunluk oylama kuralı ile seçilmiş bir yönetime verilmiş oyları milletin
bütününü kapsayacak şekilde “genel irade” olarak yorumlamak doğru mudur?
Halkın, yani milletin iradesi ne kadar doğru bir iradedir?
Milletin karar ve tercihlerine ne kadar güvenilebilir?

5. Milletçilik,
demokrasinin
meşruiyetini
tamamen
seçim ve
oylama
mekanizması
ile açıklayan,
sandıktan
çıkan sonucu
doğru, sağlam
ve tutarlı
“millet
iradesi”
olarak
yorumlayan,
bu iradeyi
“millet
egemenliği”
adı altında
kutsayan ve
yücelten bir
ideolojidir.
Bu ideolojiye göre seçimlerde sandıktan çıkan sonuç,
doğru, sağlam, tutarlı ve güvenilir bir tercih
anlamına gelir ve tüm toplumun bu genel iradeye yani
“millet iradesi”ne saygı duyması gerekir.

6. MİLLETÇİLİK
İDEOLOJİSİ
VE
MİLLET
İRADESİ
FİKRİYATI
eksik ve hatalı
bir
düşüncedir.
Güç, makam ve mevkii imkanlarından mahrum
kalmamak için millet iradesi kavramını kullanırlar.
Siyasetçiler oylarını maksimize etmek,
İktidarı ele geçirmek, Yeniden seçilebilmek,
MİLLET İRADESİ KAVRAMININ POPÜLER OLMASININ,
KUTSANMASININ VE YÜCELTİLMESİNİN NEDENİ
MİLLET=SİYASETÇİLERİN OY DEPOSU

7. MİLLET= Tek tek
bireylerin bir
araya gelerek
oluşturdukları
topluluktur.
Milletin bireylerde
olduğu gibi somut
bir aklı ve zihni
yoktur.
Bireylerin tek tek seçim
sandığına giderek
tercihlerini ortaya
koymaları neticesinde
sandıktan bir sonuç
ortaya çıkar.
Seçimlerden ortaya
çıkan sonuç “millet
iradesi” olarak
yorumlanır.
Ancak bu iradeyi doğru,
sağlam, tutarlı ve
güvenilir bir irade
olarak kabul etmek ve
dahası bu kavramı
kutsamak ve yüceltmek
fevkalade yanlıştır.
MİLLET
İRADESİ
Millet İradesi, siyasetin ürettiği
ve yücelttiği bir “retorik”tir.

8. NÖROBİLİM VE PSİKANALİZ ALANINDAKİ ÇALIŞMALARA GÖRE,
İnsan
doğru,tutarlı,sağlam
karar ve tercihlerde
bulunamaz zira,
insanı bilinci değil,
bilinçaltı yönetir.
İnsanın dışa
yansıyan karar
ve
tercihlerini
belirleyen
kendisi ve bilinci
değildir.
İnsanın “özgür
iradesi” yoktur
ve
iradeyi yöneten
ve yönlendiren
bilinçaltıdır.

9. Zihinsel psikoloji alanındaki çalışmalar da insan
aklının pek çok “zihinsel sapmalara”
(cognitivebias) açık olduğunu ortaya
koymaktadır.
Zihnimizdeki bilinçsizkısayollar
(heuristics) bizi çoğu zaman yanlış düşünme,
yanlış davranış ve seçime sevk eder ve zihinsel
sapmalar ortaya çıkar.
Nörobilim, psikanaliz ve zihinsel psikoloji
alanındaki çalışmalar çok uzun yıllar siyaset
bilimi araştırmalarında belki de bilgisizlik
dolayısıyla görmezden gelinmiş yada ihmal
edilmiştir.

10. Demokrasilerde
iktidarın meşruiyeti için
seçim “gerekli” ama
“yeterli” bir koşul asla
değildir.
Hiçbir seçim, optimal
bir karar ve tercih ortaya
çıkarmaz, çıkaramaz.

11. Demokrasilerde millet
iradesini kendisine
dayanak gösterip güç ve
yetkilerin istismar
edilmesi tehlikesi her
zaman mevcuttur.
Bu tehlikeyi bertaraf
etmek için en başta millet
iradesi fikriyatının iyi
anlaşılması gerekir.
Demokrasilerde seçilmişlerin
güç ve yetkilerini etkin biçimde
sınırlayacak, denetleyecek ve
dengeleyecek kurallar ve kurumlar
gereklidir.
Kurallar ve kurumlar olmaksızın
demokrasinin seçime dayalı bir
despotizme dönüşmesi tehlikesi
vardır ve bu asla akıldan
çıkarılmamalıdır.

12. İdeal bir
devlet; iyi
yönetim
ilkelerine
dayalı
olmalıdır.
İdeal bir
devlette
kurallar ve
kurumlar
esas
olmalıdır.

13. İyi bir oyun için iyi oyuncuları seçmek ve
onları işin başına getirmekten önce
yapılması gereken oyunun kurallarını
değiştirmek ve iyileştirmektir.

14. MİLLET İRADESİ ASLA DOĞRU, SAĞLAM, GÜVENİLİR VE TUTARLI BİR SONUÇ
ORTAYA ÇIKARAMAZ.
SEÇİM VE OYLAMA MEKANİZMASINI DEMOKRASİNİN TEMEL YAPI TAŞI
OLARAK GÖRMEK DOĞRU DEĞİLDİR.
SEÇİM VE OYLAMA MEKANİZMALARINI İYİLEŞTİRMEK PEKALA ÖNEMLİDİR AMA
ASIL ÖNEMLİ VE DEĞERLİ OLAN KURALLAR VE KURUMLARDIR.

15. HESAP VERME
SORUMLULUĞU
ANA HEDEFİMİZ aşağıda yazılı olan kurallar ve
kurumlara dayalı bir gerçek anayasal demokrasiyi
(demarşi) tesis etmek olmalıdır.
ETKİN BİR SİVİL
TOPLUM
YÖNETİMDE
AÇIKLIK
ETKİN
MUHALEFET
İKTİDARIN
SINIRLANDIRILMASI
KUVVETLER
AYRILIĞI
ADALET
SİVİL VE SİYASAL
ÖZGÜRLÜKLER
HUKUK DEVLETİ
BAĞIMSIZ YARGI
EKONOMİK
ÖZGÜRLÜKLER