17

1. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
คัมภีร์ไพจิตร์มหาวงศ์
ว่าด้วยลักษณะและประเภทต่างๆของฝี (ภายนอกร่างกาย)
ชนิดหงาย ยอดเดี่ยว ประเภทที่ 1 ชนิดคว่่า ยอดเดี่ยวประเภทที่ 1
บางทีทาให้ร้อนทาให้หนาว
บางทีกระทาให้คลุ้มคลั่ง หาสติมิได้
ให้ขนลุกขนชัน ให้เนื้อเต้น
ให้ตาแดงเป็นสายโลหิต
บางทีให้จับเชื่อมมึน
บางทีให้ร้อนกระหายน้า หอบ สะอึก
บางทีให้จุกเสียด บางทีให้ชัก กามือกาเท้า มือสั่น
บางทีให้ปวดแสบปวดร้อนเป็นกาลัง
ชนิดหงาย ยอดเดี่ยว ประเภทที่ 2 ชนิดคว่่า ยอดเดี่ยว ประเภทที่ 2
ถ้าบังเกิดขึ้นในเดือน 5-6-7-8-9-10
เกิดเพื่อ ดี ลม เสมหะระคนกัน
มักเกิดขึ้นในลาคอและนอกลาคอก็ดี
ขึ้นข้างซ้ายตัวเมีย ขึ้นข้างขวาตัวผู้
ถ้าน้าแดงเกิดเพื่อ ดี และ โลหิต
ถ้าน้าขาวเกิดเพื่อ เสมหะ
ซึ่งมีอาการและประเภทต่างๆกัน
ถ้าบังเกิดในเดือน 11-12-1-2-3-4
คือบังเกิดเพื่อลม น้าเหลือง กาเดาระคนกัน
มักขึ้นกระหม่อม ลาตัว สันหลัง ขึ้นขาทั้งสองข้างก็ดี
ขึ้นใต้ศอก ไหล่ทั้ง 2 ก็ดี
เป็นผื่นขึ้น เล็กบ้าง ใหญ่บ้าง
ซึ่งมีอาการและประเภทต่างๆกัน