More Related Content More from PUNJABI SUMAN (9) Combine september 2013 for web1. POSTAL REGD. NO. : SSP/LW/NP-353/2012-2014
RNI NO. : UPPUN/2008/25934
T[Zso gqd/F dh gzikph GkFk ns/ gzikph ;fGnkuko dh nbzpodko fJeZbh wkf;e gfsqek
pMjwbI sumn
PUNJABI SUMAN
SEPTEMBER 2013
Vol - 6 ISSUE-5
;szpo 2013
;kb-6 nze-5
gfjbk gqekF ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih
1 ;spzo
fbykoh - GkJh r[odk; ih
15/-
8 i`"Bh; fgUnh ifjf'k"V fu%'kqYd izkIr dj i<+s vkSj i<+k;sa
2. ;opZs dk Gbk
;z;ko ftu fszB soQK d/ b'e jBL fJe T[j i' ;opZs dk Gbk wzrd/ jBl d{i/ T[j i' e/tb nkgDk Gbk wzrd/ jB ns/ shi/ T[j
i' nkgDk Gbk sK wzrd/ jB ns/ d{i/ dk p[ok. T[BQK ~ d{finK dk p[ok fustB ftu ;[nkd nkT[_dk j?, y[Fh gqkgs j[zdh j?. fJBQK fszBK
Fq/DhnK «u'_ T[jh b'e wjkB s/ g{iD:'r jB i' ;G dk Gbk b'ud/ jB, i' ;G dk Gbk ukj[zd/ jB, T[BQK dk edkfuZs p[ok Bjh_ j[zdk.fJE'_
se fe Xow fuzseK B/ T[;/ ~ ;jh s/ ;koEe nodk; wzfBnk j? i' ;opZs d/ Gb/ s/ ;[y-FKsh bJh ehsh ikt/. n?;h gqkoEBk ftu nodk;
eoB tkbk nkg th nk iKdk j?. :{BkB dk w'Yh fbk;o ;[eoks nkydk j? fe ;kvh nodk; nkw oZph pyfFFK bJh j'Dh ukjhdh j?, Bk
fe fBZehnK-fBZehnK fBZs dhnK fBih b'VK bJh. eEB j?L
“Our Prayer should be for blessings in general, for God knows what is best for us.”
f;Zy nodk; dk fiZE/ nkozG p/-B}ho j?, T[E/ nzs th pk-ewkb j?, nd[Zsh j?. fJ; gqkoEBk d/ nzs ftu ª;opZs d/ Gb/« dh b'uk
j?.;G bJh ;[y-;Ksh wzrh rJh j?. fJT[_ j't/ th feT[_ Bk, id fe pkpk BkBe, ;G dk ;KMk j? ns/ ;ko/ pkp/ d/ nkgD/. ;G b'ekJh T[;
d/ ªBkw fBXkB« nEtk ª;Zu d/ jZN« dh fJe ;wkB ;KMhtkb j?. r[opkDh fJ; sZE dh fJT[_ ;kyh Godh j?L
BkBe ;fsr[o[ n?;k ikDhn? i' ;G;? bJ/ fwbkfJ ihT[.(gzBk 72)
rZb eh, ;qh r[o{ BkBe d/t ih dh jo rZb ftu e'Jh nwo g?|kw j?, e'Jh ojZ; j?. id n;h_ fe;/ d/ Gb/ s/ ;[y-FKsh bJh
nodk; eod/ jK, sK T[; ~ ;[y-FKsh gqkgs j't/, iK Bk j't/, gqkoEBk eoB tkb/ ~ ntZF FKsh gqkgs j[zdh j?l T[;/ soQK fit/_ fe;/ dk p[ok
fustD Bkb ;kv/ nzdo ebgBk s/ nFKsh g?dk j' iKdh j?, fJe ftukotkB dk u/sktBh ti'_ Gkt-g{os eEB j? feL
By entertaining ill feelings towards others, we suffer more, than the person toward whom they are entertained.
i/ fJj wB'ftfrnkBe f;XKs p[ok fustD dh ;{os ftu ;Zu j?, sK Gbk fustD dh ;{os ftu feT[_ Bjh_< d{;o/ dk Gbk
fustfdnK nkgDk Gbk nkgD/ nkg j' iKdk j?. fJzR th fejk ik ;edk j?L
By entertaining good feeling towards others, we benifited more, than the person, towards whom they are entertained.H
d{i/, d{finK d/ Gb/ dh ukjBk s/ nodk; eoB tkbk, T[BQK fto[ZX fe;/ gqeko dh wzdh GktBk Bjh_ oZy ;edk. T[j T[BQK fto[ZX
}'o, }[bw,XZek s/ b[ZN-y;[ZN fet/_ eo ;edk j?< i' eodk j? sK fB;u/ jh T[j ;opZs dk Gbk Bjh_ fustdk. r[opkDh ftu, r[od/t, fJ;
d?th-GktBk dh fJT[_ ftnkfynk eod/ s/ ;opZs ~ fJ; tZb gq/os eoB dk T[geko eod/ jBL
- ;G[ e' whs[ jw nkgB ehBk jw ;GBk e/ ;kiB.(gzBk 671)
- fp;fo rJh ;G skfs gokJh.ip s/ ;kX;zrfs w'fj gkJh.
Bk e' p?oh Bjh fprkBk ;rb ;zfr jw eT[ pfB nkJh.(gzBk 1299)
- go ek p[ok B okyj[ uhs. s[w eT[ d[y[ Bjh GkJh whs.(gzBk 386)
- ;G eh o/B[ j'fJ oj? wB{nk ;rb/ dh;fj whs fgnko/.
;G wX/ oftnk w/ok mke[o[ dkB[ d/s ;fG ihn ;wko/.(gzBk 379)
- fiE? ikfJ pjhn? Gbk ejhn? ;[ofs ;pd[ fbykJhn?.(gzBk 566)
tzBrh ti'_ gqkgs fJBQK gqwkDK s'_ fJe j'o nfjw B[esk th ;gZFN j' iKdk j? fe
e/tb T[jh ftnesh oZp dh wyb{e ~ fwZso fgnkok ;wM e/, ;G d/ Gb/ bJh nodk; eo
;e/rk, i' ;kfonK ftu fJe mke[o, gqG{ ~ ftnkge t/y/rk, T[; fJZe/ ~ ;G dk wksk-fgsk
s/ eosk-josk ikD/rk ns/ ªJ/e[ fgsk J/e; e/ jw pkfoe« ftu gqgZe ftFtk; oZy/rk.
t/y'! f;Zy nodk; d/ fJj Fpd fesB/ ;zy/g s/ Gkt-g{os jBL
BkBe Bkw uVQdh ebk s/o/ GkD/ ;opZs dk Gbk.. rZb e/tb
;o{g dh Bjh_, ªykb;kJh« r[DK dh j?. t/yhJ/! ª;kJh_ dk r[ow[y
gfjbtkBVk« ed'_ ªpkDh s/ pkD/« Bkb b?; j' e/ w?dkB ftu
T[sodk j?!
w[;kfo ;p e' T[ms/ j?, i' ikBk d{o j'sk j?.
frnkBh irihs f;zx @ikue#
w'0 L 9450710001
Email : jachak.5@gmail.com
www.jachak.in
facebook : www.facebook.com/jagjeet.singhjachak
Nirs&Nirs
Jh lq[keuh lkfgc lsok lkslkbVh y[kuÅ dk okf"kZd xqjefr lekxe
fnukad 30 flrEcj ,oa 1 vDVwcj 2013 dks Jh lq[keuh
lkfgc lsok lkslkbVh y[kuÅ dk okf"kZd xqjefr lekxe
xq:}kjk ukdk fg.Mksyk esa euk;k tk;sxk ftlesa Kkuh ijethr
flag [kkylk vkuUniqj lkfgc okys] HkkbZ lfrUnj chj flag] gtwjh
jkxh njckj lkfgc ,oa HkkbZ xqfjUnj iky flag gtwjh jkxh Jh
ve`rlj lkfgc ls i/kkj jgs gSaA Kkuh ijethr flag [kkylk th
}kjk xq:}kjk lnj ,oa xq:}kjk vkyeckx esa Hkh xqjefr fopkj
fd;k tkuk izLrkfor gSA
flD[k lsod tRFks y[kuÅ }kjk euefr
fnukad 30 vxLr 2013 dks laLFkk }kjk euk;s tk jgs Jh
xq: xzUFk lkfgc th ds izFke izdk'k mRlo esa e;kZnk ds fo:)
xq: lkfgc ls xq:}kjk Hkou dh ik¡p ifjØek;sa djk;h x;hA
tcfd xq: flD[k dks Lo;a xq: egkjkt dh ifjØek djuh
pkfg;sA Lej.kh; gS fd foxr o"kZ 2012 esa flag lkfgc Kkuh
tloUr flag ,oa ohj fczftUnj iky flag }kjk vkifRr fd;s tkus
ij laLFkk }kjk vk'oklu fn;k x;k Fkk fd Hkfo"; esa xq: egkjkt
ls xq:}kjk Hkou dh ifjØek ugha djk;h tk;sxhA
3. gzikph ;[wB wkf;e
;szpo 2013
www.punjabisuman.com
R.N.I. NO. UPPUN/2008/25934
POSTAL REGISTRATION : SSP/LW/NP/353/2012-2014
gzikph ;[wB
gz i kph wkf;e
;kb 6
nz e 5
;szpo 2013
BkBeFkjh Gkd' I $ nZ ; {
;z g kde
;0 Bfozdo f;zx w'rk
I
;j-;z g kde
;0 fsqb'uB f;zx @uB#
;0 nihs f;zx
;zgkdeh ;bkjeko
;0 fpqfizdo gkb f;zx
;0 joGiB f;zx
;0 feogkb f;zx n?pN
r[owfs ;bkjeko
frnkBh byftzdo f;zx
frnkBh irihs f;zx @ikue#
frnkBh ;stzs f;zx
;zgkdeh dcso
215$295 @e# ;[GkF wkor
d[rktK byBT{ - 226004
w'0 L 9889065886
Email : office@punjabisuman.com
http://www.punjabisuman.com
gzikph ;[wB
gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/
;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk,
182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{
s'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wB
215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK
byBT{ s'I gqekfFs ehsk.
sseok
;z g kdeh
e-mail ;fsr[ o { ~
r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
nBw'b ;[wB
gkme fbyd/ jB
ypoBkwK ns/ ;orowhnK
r[o{ BkBe d/t ih dh nop d/F dh :ksok - 2
BkBe w{oy J/fj r[D p'b/ ;dk ftDk;[
tkj[ y;w[ s{ z tkj[
r[o{pkDh
][Fjkb |ohph
f;X r';fN L okwebh wjbk 1 f;X r';fN
nkU ikDhJ/ fJb?eNqkfBe czv NoK;co pko/
w?~ f;Zyh feT[I fgnkoh bZrdh j?
XzB[ ;[ okr ;[ozrV/ nkbkgs ;G fsy ikJh
r[ o pkDh ;z e / s e" F - 9
f;Zy Xkowe gqFB'soh
w'Nkgk-2
nkU gzikph f;yhJ/ - 14
b/y w[ekpbk - 1, ;[wB tor gj/bh dk T[Zso
3
5
6
6
7
11
13
14
15
16
17
19
20
22
26
27
28
29
30
31
;z g kde
Bfozdo f;zx w'Irk
b/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dk
;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?.
iatkch lqeu
LoRokf/kdkjh] izdk'kd] eqnd izohu dsljokuh }kjk vkQlsV
z
bf.M;k] 182@4] yYywey jksM] e'kdxat y[kuÅ ls
eqfnzr ,oa 215@295 d] lqHkk"k ekxZ] nqxkok¡] y[kuÅ ls
izdkf'kr fd;kA
lEiknd % ujsUnz flag eksxk
a
gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'
gfsqek 15 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgB
e'v ;w/s gfsqek dcso fty/ c'B L 09889065886 s/ ;{fus eo' skeh
;jh gs/ s/ gfsq e k d' p kok G/ i h ik ;e/ , ns/ gsk u/ e ehsk ik ;e/ .
;0 nihs f;zx r[0 nkbwpkr c'B L 9651592214, frnkBh joftzdo
f;zx, j?v rqzEh r[0 ;do c'B 9984734498 ns/ ;0 jogqhs f;zx, r[0
nkfFnkBk w' 0 9918114445 ~ th fFekfJs ehsh ik ;edh j? .
(1)
4. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;szpo 2013
BkBeFkjh ;zws - 544
pkoj wkjk wKM
n;[fB gqw T[wkjVk feT[ fwbhn? jfo ikfJ. wfB
/
sfB fgnk; do;B xDh e'Jh nkfD fwbkt? wkfJ. ;zs
;jkJh gqw e/ jT[ fsB e? bkrk gkfJ. ftD[ gqG feT[ ;[y[
/
gkJhn? d{ih Bkjh ikfJ. fizBh ukfynk gq/w o;[ ;/ fsqgfs
oj/ nkxkfJ. nkg[ fsnkfr fpBsh eofj b/j[ gqG{ bfV
bkfJ. i' jfo ezfs fwbkJhnk f; ftS[fV esfj B ikfJ.
gqG ftD[ d{ik e' Bjh BkBe jfo ;oDkfJ. n;{ ;[yh
t;zdhnk fiBk wfJnk jfo okfJ.8.
Gkt L- gowkswk dh :kd s'I fpBK ;[y BjhI fwb
;edk, ;[y jk;b eoB bJh j'o, e'Jh EK jh BjhI. go
fJj dkfs fwbdh j? r[o{ dh FoB fgnK, ;kX ;zrs ftu'.
I
r[o{ dh FoB s/ ;kX ;zrs dk w/b gowkswk dh nkgDh
fwjo Bkb jh B;hp j[dk j?. ;dk T[; d/ do s/ nodk;
z
eod/ ofjDk ukjhdk j?-j/ gowkswk. ;k~ nkgD/ bV
bkJh oZy.
(2)
r[ o g[ o p
gfjbk gqekF ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih
1 ;szpo
r[orZdh ;qh r[o{ okwdk; ih
16 ;szpo
i'sh-i'fs ;qh r[o{ nwodk; ih
16 ;szpo
r[orZdh ;qh r[o{ noiB d/t ih
16 ;szpo
i'sh-i'fs ;qh r[o{ okwdk; ih
16 ;szpo
r[orZdh ;qh r[o{ nzrd d/t ih
18 ;szpo
i'sh-i'fs ;qh r[o{ BkBe d/t ih
22 ;szpo
fJfsjk;e fdjkV/
i'V w/bk r[L ezX ;kfjp (pNkbk)
12 ;szpo
po;h pkpk p[ZYk ih (owdk;)
23 ;szpo
;oekoh S[ Z N hnK s/ j' o fdjkV/
iBw pkpk ;qh uzd ih
14 ;szpo
iBw ;H Grs f;zx
28 ;szpo
p?_e jkbhv/
30 ;szpo
5. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;szpo 2013
;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk ;fseko ns/ ;fseko ew/NhnK
Bfoz d o f;z x w' I r k
;k~ wkB j? fe ;koh d[BhnK ftu fJe ;kvQh jh e"w j? i' nkgD/ Xkowe rqE ~ fJsBk ;fseko
z
d/dh j? fisBk j'o e'Jh e'w BjhI d/dh, go fJ; rb s'I th fJBeko BjhI ehsk ik ;edk fe n;K nkgD/ Xow
I
I
rqE ~ nkgD/ f;o s/ u[fenk j'fJnk io{o j? go f;o d/ nzdo T[;~ tVB BjhI d/d. jo w[;bwkB pZu/
z
I /
tk;s/ 4 ;kb 4 wjhB/ 4 fdB dk j'd/ jh fp;fwZbk ykBh dh o;w ehsh iKdh j? noEks T[; fdB s'I e[okB
I
dh gVQkJh dh F[onks bkiwh j' iKdh j?.w;fidK s'I fBebd/ pfunK dhnK bZwhnK bZwhnK eskoK rtkj
{
jB. tZvh frBsh ftu w[;bwkB n'osK S'N/ S'N/ pZfunK ~ nkgD/ xoK ftu eZmk eo e/ e[okB gVQkT[B dh
;/tk eodhnK jB.
go n;K eh ehsk j?, pV/ FkBdko g?wkB/ s/ r[opkDh dk ;z;eko eoD bJh r[o{ ;fseko ew/NhnK
pBk bJhnK jB i' r[o{ wjkoki dhnk gktB phVk ;qh nfwqs;o ;kfjp s'I nkgD/ xo b? ikT[D s'I Xkowe
iZE/ pzdhnK ns/ FoXkb{nK ~ o'eD dk ew th eodhnK jB. d' ;?uhnK ftu nbr-nbr fibdpzd j'D
I
s/ ;?uhnK ~ ;qh r[o{ rqE ;kfjp ih dk wkB-gokgs BjhI j' ;edk go ;fseko ew/NhnK d' ;?uhnK eZmhnK
I
z
I
b? ikD t/b/ th r[o{ ;kfjp tork wkB noEks gzi f;zxk dh jkioh, uzto, ib dk soekt nkd dh io{os
d;d/ j'J/ ;zrsk ~ g/FkB eodhnK fSZso go/v nkd dh Xweh d/dhnK ;[DhnK rJhnK jB. r[o{ wjkoki
q
I
dk n;bh ;fseko T[jBK d/ ;zdF ns/ ;/X d/ g{o/ ftFt ftu gquko gq;ko eoB ftu jh j? ns/ f;ZyK ~ th
/
rbs eow eKvk s'I toiB ftu j?, i' e[okj/ g?e/ r[opkDh ~ ;wMD d/ pikJ/ T[; ~ nkgD/ wB'oEK bJh
pkjwBh wzso ikg dh soK tosd/ jB. iK frBshnK dk jzeko eod/ jB. io{os j? FokpK ghD tkb/, rzd/
Bku eoD tkfbnK d/ xoK ftu gqekF j'J/ r[o{ wjkokiK d/ ;o{gK dh ;zGkb eoD dh, Gkt/I T[j fesB/ th
tZv/ ;owkJ/dko j'D iK tZv/ T[jd/ s/ j'D. ;qh nekb s]s ;kfjp d/ 23-11-2012 d/ j[ewBkw/ d/ gkbB
eokT[D dh th b'V j?.
gsk BjhI fJj o'eD tkb/ r[o{ ;kfjp dh pkDh s'I y[d fesBh ;/X b?d/ jB, go ;zrsk ~ r[o{ dh
I
;/X d/ fybkc eoweKvk tb io{o Xe/b oj/ jB. Jh;kJh nkgD/ Xow rzE pkJhpb dk fJe jiko p'bhnK,
q
GkFktK ftu nB[tkd eoke/ jikoK bZyk dh skdkd ftu w[cs tzv tzv e/ gquko eod/ jB, Bshik ps/o/ f;Zy
th j'o XowK d/ b'eK dh soK Jh;kJh j' uZe/ jB. eg{oEb/ d/ oki/ joBkw f;zx d/ Jh;kJh pBD d/ pkd
[
T[jBk d/ gqtkohnK B/ swkw uou ns/ fwFBohnK ~ fsnko ehsk i' pkJhpb tzv tzv e/ ns/ u?ohNh (dhB
d[yhnK dh ;/tk) eoe/ f;Zy Xow ~ tvh Ykj bk u[e/ jB. nkw s'o s/ gZukBt/ ch;dh f;Zy e/tb o;wnZdhJrh
Z
se ;hfws j?, ns/ o[wkb/ X{g pZsh, c[b wkbk, uzto eoB, nodk; dh G/Nk d/ e/ nodk; eokT[Dk gqeowk
eoe/ nZr/ fgS/ d'B' gk;/ wZEk N/eDk ik fpBk ;[B/ nyzv gkm eokT[D se jh ;hfws j?. epho dk; ih dk
eEB eh w[bk i'o Bkb pKr d/B bJh nkgD/ eZBQ pzd eo b?dk j? ns/ nkgDk p'fbnk op dk BK th T[;
Z
I
~ ;[DkJh BjhI g?dk j?. f;Zy fJjh eo oj/ jB.
I
nZi io{os j? eh n;h pkfpnK d/ gquko nB[;ko frDsh fwDsh eo e/ r[opkDh oNzs eoe/ iK
e/tb ;fseko eoB d/ ftu jh o[M e/ r[o{ dh ;/X s'I tKM/ Bk ofj ikJhn?. r[opkDh gVQ e/ T[; ~ T[jd/
noEK ;w/s wB tuB ns/ eow nB[;ko frqjD eo e/ nkgD/ ihtB ~ ;cb pDkJhn? ns/ r[of;Zyh d/ XkoDh
pDhn?.
(3)
7. ;szpo 2013
www.punjabisuman.com
r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
gow ;fsekos pkg{ BkBe ih,
tkfjr[o{ ih ek ykb;k tkfjr[o{ ih eh csfj
ni eb ;kfjp ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ gfjb/ gqekF g[op
dhnK fsnkohnk ub ojhnk jB. Bro ehosB dhnk fsnkohnK,
r[od[nkok ;kfjp ns/ gzvkb dh ;iktN ns/ bzro d/ Menu, pkps
piN dk fj;kp feskp br oj/ jB. ftob/ jh jB i' fJ; pkDh dh
ftuko Xkok ~ gqukoD fjs iK r[o{ ;kfjp d/ ;fseko pkps e'Jh
ftF/F ftuko uouk, fbNo/uo tzvD pkps ;'u fojk j?.
nkg ih B/ fJ; pkDh ~ r[osk rZdh Gkt/I d;t/I ikw/I ftu i'sh
i's ;wkT[D ;w/I fdsh go gow/Fto ek EkB (;o{g ~) f;o s/ fpokink
eoD dk gfjbk wkD pkpk pZYk ih ~ fdsk s/ jfowzdo ;kfjp iKfdnK
[
u'o nkg ehsh. fJ; gfjb/ gqekF s'I pkd edh nkg fJBQK s'I T[Xo BjhI
p?m. ;[yk;B bJh nkgDk ;EkB G/N ehsk s/ nkg Bkb jh G[i/ fp;okw
/
I
z
eod/ oj/. fJj ;p nkg ih B/ pkDh dh wjkBsk doFkT[dI/ j'J,/ ;fseko
d/ g{oB/ gkJ/ ;h.
i/ d;t/I ikw/I ftu i'sh i's ;wkT[D ;w/I fejk fe ni s' nkswK
rzqE ftu. i/ fejk fe r[o{ rqzE ih wkfBU gqrN r[oK dh d/j s/ pkDh
ftu T[; gqrN r[oK dh d/j ~ gqsZy eoD dh rb th ejh r[opkDh ej/I ;/te iB wkB/ gqsZy r[o{ fB;sko?.
Gkt, n;b ;fseko, fJ; pkDh ~ wzBD s'I j?, fJ; pkDh ~
ewkT[D ns/ fiT[D s' j?. fi; s'I nkw f;Zy e'jK d{o j?.
fdyktNh bJh tZv/ ;wkrwK ;w/I gqpXeK, yk; s'o s/ gqXkB ;kfjp,
z
nkg ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ~ f;o s/ fpokiwkB eoe/ ;[yk;B ;EkB se
b?e/ iKd/ jB id'I ;zrsK dk ji{w j't/. eJh tko sK bV th g?Id/ jB
fe w?I u[eKrk. ;t/o/ gqekF t/b/ Gkt/I GkJh ;kfjp B/ fJeZb/ jh fJe jE
Bkb r[o{ ;kfjp d/ ;o{g ~ f;os/ fpokiwkB ehsk j't/ ns/ fJe jZE
Bkb ftuko/ u"o eod/ j'D go ;wkgsh t/b/ gqXkB ;kfjp tZX ;fseko
eoD dk @fpZbk# bk jh b?Id/ jB.
noE gVB dh o{uh f;Zy e"w ftu ni/ BjhI nkJh. fJ; pkps
nkg ih jh e'Jh fwjo eo'I sK FkfJd rb pD ikJ/.
BjhI sK nkw ;zrs sK eh tZv/ tZv/ okrh th Fkpde noEK
w[skpe, t/b/ dk Fpd brk e/ ;zrsk ~ y[F eo oj/ jB fit/I fe (5)
r[ o { BkBe d/ t ih dk GoEoh ~ ;wMkT[ D k
Guru Nanak Dev Explains to Bharthari
;[fD GoEfo !
BkBe[ ej? phuko[ L
fBowb Bkw[,
w/ok nkXko[,
nk;k 412
Listen, Bharthari
Nanak states this after due pondering
The immaculate Name alone
is my sole support.
Asa 412
r[ o { BkBe d/ t ih dk gho o[ e BdhB ~ itkp
Guru Nanak Dev Replies to Rukan Din
gho ih dh p/Bsh L
n;k i' bdD bfdnk
n;kvh Gh efo ekfJ
Pir Sahib appealed :
My life time is complete
and I am ready to depart
Pray bless me too
with your grace
(so that I may have a successful journey to
the next world)
r[o{ BkBe ih dh Xotk; L
i' Gfonk ;' bd;h, ;GBk y;w[ oikJh,
BkBe s/ w[y T[ib/, ub/ je ewkfJ
iBw;kyh
Guru Nanak Replied :
He whose life time is complete
shall surely depart
taking with him result of his deeds
for, all are bound by the will of God.
They who depart after living truthfully,
and honoured by the Lord
and their faces radiate glory
Janamsakhi
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
;fsr[ o { ~
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
e-mail
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
gzikph ;[wB wkf;e
r[ o { BkBe d/ t ns/ tkfjr[ o {
Guru Nanak Dev And God
nrw nr'uo[ o{g[ B o/fynk
y'is y'is, xfN xfN d/fynk
fpbktb[, 838
God is unfathomable and unperceivalbe.
8. ;szpo 2013
www.punjabisuman.com
He has neither form nor outline.
But when I searched and sought,
I found him residing in every heart
Bilawal, 838
r[ o { BkBe d/ t ns/ tkfjr[ o { dk BK
Guru Nanak Dev and God's Name
fpB[ fijtk i' ig? fjnkfJ,
e'Jh ikD? e?;k BkT[
wbko, 1256
He who utters God's name from his heart,
and not from his tongue
enjoys its bliss
None else can realize
its pleasure and significance.
Malar, 1256
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
nkg ih B/ epho dk; ih dk T[j Fpd r[o{ rqE ftu Fkwb ehsk fi;
z
okjh epho dk; ih efj oj/ jB fe nekb g[oy dh feogk ;dek w/
ohnK fJzdohnK w/o/ t; ftu j' rJhnk jB j[D T[j 5 u'o ekw eqX b'G
'
w'j njzeko, i' w/o/ nzdo ofjd/ ;h, feZE/ rJ/ <
pkpk p' b s/ E/ ejK rJ/ <
epho dk; ih d/ fJ; y[Fh d/ Fpd ~ ;zrsk th ns/ okrh f;zx
th fe;/ pi[or d/ nekb ubkDk eoB ;w/I pV/ ukn Bkb rKTdhnk
jB ns/ rtkT[IfdnK jB. fJU jh
;fsr[ o nkr? ;h; G/ I N d/ U I
gfVnk ik fojk j? i' fJe T[gd/F o{g ftu j? fe w?~ SZv, s[;h
;ko/ ;h; G/IN d/U.
ftofbnK ~ jh ;wM j? fe i/ T{V/ Bkb fpzdh bk e/ gVhJ/ s/ fJj
;kv/ Bkb ;z p Xs j' ikJ/ r h fe w? Fh; d/ t K. i/ ;fsr[ o ~ uz r k
br/.
fJ;/ soQk pj[s ;kohnK EKtk s/ pkDh d/ w[y Gkt se ;zrs BjhI
iKdhnK ns/ Bk jh df;nk ik fojk j? Fkpfde noEK w[skpe Fpd
brk e/ ;zrsk ~ y[F ehsk ik fojk j?.
- thtkj j'nk w/o/ pkp[bk (feF Bkb)
- gb/ s?v/ bkrh (fe; d/)
- d/j' ;iD n;h;VhnK i/ j't/ ;kfjp f;T[ w/b (fe; ~)
- jU nkfJnk d{o'I ube/ (feE'I)
w/o/ pkg{ ih feogk eo' ngD/ @fgnko/# f;Zyk s/ ns/ fJ; fBwkD/
g[so s/ fe fJbkjh pkDh ~ ;wM ;ehJ/.
G[bK u[eK dh fywk.
nkg ih dk
w/ok e-mail gsk Lbriji.kiram@gmail.com
pqfizdo gkb f;zx @feow#
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
gzikph ;[wB wkf;e
r[o{ BkBe d/t, tkfjr[o{ dk ;zr-;kX wkDfdnK
Guru Nanak Dev Enjoying God's Company
ik s{z sk fenk j'fo,
w? ;u[ ;[DkJhn?
wkM, 146
When you are here with me,
what more I need ?
I am telling the truth, my Lord !
Majh, 146
ik s{ sk w? ;G[ e',
s{ ;kfjp w/oh okf; ihT[
s[X[ nzsfo jT[ ;[fy t;k,
s{z nzsfo ;kpkf; ihT[
;{jh 762
When I have you with me, I have everything.
You, O God, are my master, my capital.
As you abide within me,
I enjoy peace and feel blessed.
Suhi, 762
nBw'b ;[wB
1234567-
ihT[Idk wB[Zy T[j j? fi; dh fbt oZp Bkb'I ed/ N[Nh BjhI, s/ w[odk T[j j? fi; dh ed/ i[Vh BjhI.
wjK w{oy T[j j? i' ikBdk j? fe Bkb e[M BjhI iKdk go e{V e[;Zs eoe/ th XB i'Vh iKdk j?.
i' ;Zu p'b/ T[j Fow;koh s'I pfunK ofjzdk j? ns/ i' M{mk j't/ T[; ~ f;o BhtK eoBk g?Idk j?.
i' pzdk i[nkBh ftu BjhI ;zGfbnk T[j i/ p[Yk j' e/ ;zGb ikt/ sK th oZp T[; dh pj[Vh eodk j?.
ngBh rbsh ~ wzBB tkbk ;w/I f;o ;zGb iKdk j?, ns/ i' nfVnk oj/ ow/Fk m'jeoK yKdk j?.
fit/I pj[sh jtk Go' sK NkfJo gzuo j' iKdk j? fJ;/ soQK pj[sh f;cs ehfsnK wB[Zy dk dhwkr.
fit/I pj[sk ykB Bkb o'r dk jwbk j' iKdk j? fJ;/ soQK y[Fh ftu c[b ikB s/ |wh x/ok gk b?Idh j?.
frnkBh T{Xw f;zx ih
(6)
9. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
gkme fbyd/ jB HHHHHHHHH
(fJj gkmeK d/ nkgD/ ftuko jB, ;z g kde dk ;jwfs j' D k io{ o h BjhI )
e?gNB joGiB f;zx ih dh gzikph ;[wB
~ G/ih nkfyoh fuZmh
f;Zy ;wki ftu d[yGziBh
ns/ ;zeN w'uB dk ubB
jo T[ j iht i' d[ B hnk s/ iBfwnk j? , gq G {
f;woB dh bkb;k wB ftu Xko e/ jh nkfJnk j?. jo
w}jp ftu gqG{ fwbkg d/ o;s/ tyo/ tyo/ jD. ;BksBh
tho fJ; ~ w'eF gqkgsh efjzd/ jB ns/ T[; dh gqkgs
eoBh nouBk g{ik jtB, tos B/w ns/ j'o eJh eowK
eKvk okjh T[; dh g{osh wBd/ jB. w[;bw tho fJ; ~
pfjFs (;tor) dh ;?o ns/ j{oK dh gqkgsh jko wBd/
jB. T[j fJ; ~ o'i/ B[wki, ieks, ns/ ji okjh gqkgs
eoB dk :sB eod/ jB. f;Zy ;wki fJ; ~ gqG{ fwbkg
dh ;zfrnk d/Idk j? sK i' iht gqG{ uoBk ftu fJe fwe
j'e/ iBw woB s'I ofjs j' ikt/. go fJjBK ftu' jikoK
pbeh byK ftu'I fJe nXk jh ;b j[zdk j?.
;Gs'I ;'yk ns/ ;ob sohek XB XB ;qh r[o{
BkBe d/t ih B/ ;G s'I Bt/eb/ ns/ wkvoB f;Zy Xow
okjh, rqfj;s ftu jfo dk Bkw igDk, tzv e/ SeDk ns/
Xow dh feos dk ;'yk okj do;kfJnk j?. fJj fsB/
eow brGr F];h fefonktK jB. Bkw igD bJh iht
~ nfwq s t/ b k ;z G kbDk gt/ r k. Xow dh feos jo
rqfj;sh JhwkBdkoh Bkb ;zGkb ;edk j?. r[o{ nkd/F
nB[;ko d;tzX eYDk ns/ T[; ~ Xow b/y/ bkT[Dk th
Grsh dk jh fJe nzr j?. T[go'es j[ewk s'I fJj f;X
j'fJnk fe gqG{ fwbkg bJh uzrh ;kX ;zrs dk ;zr, uzr/
eow ns/ r[opkDh dh r{V r'ji jh ew nk ;edh j?.
T[go'es cb dh gqkgsh bJh n;h ftneshrs wfjBs
xN ns/ geh gekJh dh ukjs tX/oh oyd/ jK. ;kvh fJ;
wip{oh s'I bkG T[mKd/ j'J/ pj[s/ ;kv/ jh fbpk; tkb/ ;k~
n;bh okj s'I jNke/ e[okj/ gkT[D bJh d[y GziBh ns/
;zeN w'uB d/ wro brk d/Id/ jB. n;h f;X/ ;kd/ ns/
G[bV ftnesh pkp/ BkBe d/ pikJ/ T[jBk pkfpnk dh f;Zyh
;/teh ftu bhB j' iKd/ jK. ns/ ;u w[u nkswe soZeh
s' tKM/ ofj iKd/ jK. fJE/ fJj d;Dk nsh nktFe j?
fe r[opkDh e'Jh wzso BjhI j?, fi; ~ n?Bh tko gVB
;szpo 2013
Bkb fJj f;ZXh j' ikt/rh, :k bkD/ bkD/ wzst g{o/ j'
ikDr/. r[opkDh e/tb gVB Bkb jh gko T[skok BjhI
eotk ;edh, r[opkDh gVe/, ftukoe/, T[jBk j[ewk ~
ewkT[D Bkb bkGtzs j' ;ehdk j?. n;h nB/eK wSzdK
tKr{ o'i Fkw gV ikd/ jK, nk;k wjbk 4 @@GJh gokgs
wkB[ y d/ j [ o hnk, r' f pz d fwbD eh fJj s/ o h pohnk
nto eki s/o/ fes? Bk ekw, fwb ;kX;zrs Gi e/tb
Bkw.## i/ e/tb gVB Bkb w[esh j' ikDh j[zdh sk gsk
BjhI n;h ed'I d/ pqjw frnkBh j' rJ/ j[d. Gbk sK T[d'I
z /
j'Dk j? id'I r[opkDh ftu d;/ j'J/ okj ~ ngBktKr/. i/
eo n;h nro fJj wfj;{; jh BjhI ehsk fe fJj iBw
;k~ gG{ Bkb fJe fwe j'D bJh jh fwfbnk j? sK ;kvk
fwbkg fe; soK j' ;edk j?. n;h pkDh okjh o'} gVd/
jK fe @@fiB jo s/ o k ouB ofunk ;' jo wB Bk
t;kfJnk, r[ o gq ; kdh jo wB tf;nk g{ o p fbfynk
gkfJnk.## g{op fby/ dh gqkgsh e/tb gVB Bkb BjhI
j'Dh. T[j j'Dh j? id'I r[o{ dh feogk d[nkok n;h T[;
~ wB ftu t;k btKr/. n;bh gqG{ fwbkg sK jh ;zGt
j? id'I n;hI i' gVd/ jK T[; ~ ewkT[D dk th :sB
eoKr/.
ni d/ ;w/I ftu ;kv/ ofjpo Gkt ;k~ o;s/ gkD
tkb/ y[d GZpb G{f;nk ftu gJ/ j'J/ jB. Bkw f;woB
dh pikJ/ ny'sh g{osh bJh J?B/ ;[ywBh :k fe;/ j'o pkDh
d/ gkm eoB dh jdkfJs d/Id/ jB :k ed/ ed/ fJIU[ th
efj d/Id/ jB fe s[;h ;kvh ;zGkb eo' n;hI s[jkv/ bJh
gkm th eo fdnKr/. r[;skyh bJh fywk gfjbK wzr btK
fe ;qh jfowzdo ;kfjp nfwqs;o i' f;Zyh dk n;bh X[ok
j? dh gfjbh wzib s/ soK soK d/ r[Ne/ ns/ d[yGziDhnK
Bkb nbwkohnK GohnK gJhnK jB skfe r[o f;Zy e[okj/
g?e/ Bk ehosB ;[D ;ed/ jB ns/ Bk ny'sh pkDhnK dk
bkG T[mk ;ed/ jB. b[fXnkD/ o/bt/ bkfJB bkr/ fJe
r[od[nkok j? fi; dk Bkw jh d[yGziB ;kfjp ofynk
j'fJnk j?. T[E/ eEk ehosB th j' fojk j? ns/ brGr
;koh ;zrs ngDh ngDh wB'ekwBk dh g{osh bJh tZy
tZy pkDhnK d/ tZy-tZy frDsh ftu gkm eod/ d/y/ ik
;ed/ jB. fJj ehosB ns/ eEk dk nBkdo BjhI sK j'o
eh j?. fJj' ij/ eow eKv eokT[D tkb/ e'Jh pkjo' BjhI
jB ;kv/ jh fbpk; ftu ny'sh pkp/ ns/ r[o{xoK d/
gqpzXe jh jB. ;' e/tb ngDh ;/teh uwekD tkb/ ns/
r[oxoK ftu GhV fJemh eoB dk jh :sB eo oj/ jB.
{
(7)
10. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
T[j ;kvk e'Jh Gbk BjhI eo oj/ jB pbfe ;zrs ~
e[okj/ gk oj/ jB.
nkT[ ;ko/ obfwb e/ nodk; eohJ/ fe ;fsr[o
;Zuk gksFj ;k~ pkDh ewkT[D dh ;'Mh pyF/ ns/ pkDhnK
dh s'sk oNzs d[yGziDhnK ~ gVkB tkfbnK ~ ;[ws p]F'
Z
sKi' n;h th r[o{ uoBk ftu tk; gk ;ehJ/ ns/ iBw
woB d/ r'V s' pu ;ehJ/.
G[b u[e bJh fywk.
(;t0) e?gNB joGiB f;zx
byBT{ w'0 L 09452254935
nkikd d/; d/ r[bkw r[od[nko/
n;hI fgSb/ wjhB/ 15 nr;s wBk:k fe Gkostk;h
nkikd jB. iok thukohJ/ eh r[o{xo nk}kd jB. n;h
o'i nodk; ftu r[o{ nkr/ p/Bsh eod/ jK fe ;qh BBekDk
;kfjp s/ j'o r[od[nkfonK r[oXkwk d/ fiBQK s'I gzE ~
ftS'fVnk frnk j? y[bQ/ doFB s/ ;/tk ;zGkb dk dkB
ykb;k ih ~ py;'..
eh Gkos d/ r[ o { x o, r[ o Xkw, f;z x ;GktK,
fJfsjk;e r[od[nkfonK dh ;/tk ;zGkb ykb;k ih r[ows
{
nB[;ko eo oj/ jB nkT[ gVu'b eohJ/ Li' Gh r[od[nko/ dk gqXkB pD iKdk j? n' fco gqXkB
gd s{ jNBk jh BjhI ukj[ z d k. fdykt/ tk;s/ t' N g?
ikd/I jB. ;zrsK ~ nfwqs SeD dh nghb eodk j?. y[d
nfwqs s'I tKMk j?.
nfwqs t/b/ r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ gqekF ;w/I rzqEh
eZbk jh gqekF s/ uto eoe/ gqekF eodk j?. gqXkB ih
dk gsk BjhI j'dk. eh ;kb ftu 5-6 tv/ b/tb s/ gqekF
I
T[s;t, ehosB dopko, bzro ns/ Bro ehosB eoBk
jh r[o{ dh ;/tk j?. ukj/ pkeh 360 fdB r[od[nko/ ftu
;zrs Bk d/ pokpo j't/.
r[od[nko/ ftu i'sk ib ojhnK jB, r[o{ ;kfjp
ih dh s;tho ns/ fBFkB ;kfjp s/ wZE/ N/e/ ik oj/
jB - eh n? r[ows j?.
nieb dh ;zrs th r[o{ d/ nr/ ghS/ eJh irj
;ZE/ N/e e/ r[o{ dh rZb BjhI wzBdh b/feB ngDh rb
wBws nB[;ko wBtkBh ikDdh j? fJ; bJh n;h r[o{ xo
d/ rqEh :k nodk;hJ/ ~ e[S o[gJ/ d/ eo nkgDh b'Vk g{oh
z
eoB tk;s/ r[o{xo nkT[d/ jK. nro fJSk g{oh j' rJh
I
s/ fwmkJh bZv{ :k ftF/F bzro S'b/ GN{o/ gBho d/ ge?V/
fybk e/ ;zrsK ~ d;d/ jK fe ;kvh nodk; g{oh j' rJh
j?. r[od[nko/ ftu nodk; nwhok dh jh j'Idh j? (i'
(8)
;szpo 2013
ftfrnkgB finkdk j'Idh j?.) ns/ rohp ;wMdk j? fe
r[o{ ih T[BK dh ;[Bd/ jB. nwhok d/ ekoB r[od[nko/
ftu gZEo ;zrwowo, ;'B/, bzro nkfd ;/tk j' ojh j?.
ukj/ T[Bk dh ewkJh gkg dh fe:'I BK j't/.
rohpK dh nodk; r[od[nko/ ftu BjhI j'dh.
nwho fdB go fdB nwho s/ rohp o'o rohp j'Idk ik
fojk j?.
rohp b'e bki bJh nro nodk; eokBk ukj/
Gh sK T[j u'oh eoe/ :k nkgD/ rohp pfunk d/ w[j dh
j'Nh y'j e/ :k nkgD/ i/to t/u e/ nodk; ns/ bzro
eoKdk Gh j? sK Gh T[;dh nwho j'D dh nodk; g{oh
BjhI j'dh. rohp r[o{ xo s'I d{o j' eo fe;/ d{;oh irj
I
ikD brdk j?.
r[o{ dh ;/tk - n;hI nkgD/ fynkbk s/ wB d/ fgZS/
ub ngDh ws nB[ ; ko eo oj/ jK - r[ o d[ n ko/ dh
fpbfvzr czv tk;s/ XB, gkbeh bJh ;'Bk, uKdh, ;[zdo
o[wkb/, c{b, y;p{dko ;/N ns/ th0nkJh0gh0 bzro tk;s/
I
XzB d/Bk, eh n? r[o{ dh ;/tk j?.
r[o{ dh ;/tk r[od[nko/ d/ w?B r/N ftu g'uk brBk
jh j? ukj/ T[go Bhu/ Ss d/ co; rzd/ j'D. i' Gh g'u/
dh ;/tk eodk j? w/B r/N ns/ i'V/ xo ftu g'uk brkeo
nkgD/ nkg ~ r[o{ dk ;/tkdko ;wMdk j? fe w? r[o{ dh
;/tk eo fojk jK.
nro fJe pZuk o'i ;e{b ;kc ;[Eoh g{oh vq; gk
/
e/ ;e{b ;w: Bkb ik eo Nhuo, ugok;h ns/ g[o/ ;Nkc
~ Bw;eko$csfj p[bKdk j?. nkgD/ Class room dh
;ckJh Gh eodk j?. go gVkJh B eoe/ ;' ikJ/ iK i'
Nhuo gVk ojk j? T[;~ B gV e/ d{i/ ftF?I dh feskp gV/
sK n' fe gk; j' ikJ/rk iK T[; dh Class teacher T[;
s/ y[; j't/rh, BjhI T[j pZuk c/b j' ikJ/rk.
n;h r[od[nko/ ftu Gh fJjh e[S eo oj/ jK n;h r[od[nko/ d/ w/B r/N, g'VhnK, s;thoK, fBFkB
;kfjp, ib ojh i'Isk, s/ wZEk N/e eo jh nkgD/ nkg ~
XzB ;wMd/ jK. gq;kd b/ eo fco tkg;h ftu fco ;p
irj wZEk N/ed/ j'J/ xo ub/ iKd/ jK. rbsh Bkb r[o{
xo p?m Gh rJ/ s' nkgDh woih Bkb fBsB/w ;[ywBh
;kfjp :k d[y GziBh ;kfjp dk gkm F[o{ eo d/Id/ jK.
b/feB r[od[nko/ ftu eZEk, ehosB, gkm, ub fojK j'dk
I
j? T[; d/ Bkb ;k~ e'Jh wsbp BjhI j'Idk j?.
r[o{ BkBe d/t ih ~ T[Vh;k iroBkE g[oh nkosh
eoB ns/ Btkp Bkb Bwki gVB dk ;Zdk fwfbnk go
r[o{ ih B/ B nkosh T[skoh B Bwki ftu ;kfwb j'J/
11. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
feT[fI e e/tb Fohoe eoweKv eoB Bkb B op y[F j'dk,
I
B op fwbdk j?. n;h r[od[nko/ nk e/ Gh eoweKv jh
eoe/ pj[s y[; j'Id/ jK. fe n;h fBsk gqsh f;Zyh ewk
oj/ jK.
go n;h r[o{ d/ j[ew ftu Bk ub eo r[bkw jK
gzfvsK ns/ pkfpnK d/.
nro n;h r[od[nko/ nkikd eokBk ukj[d/ jK sK
z
r[o{ dh ws s/ ub eo r[opkDh nB[;ko nkgBk ihtB
ihthJ/. ihT[d/ ihn nkBzd wkD ;ed/ jK. BkBe Grsk
I
;dk ftrk;.. r[opkDh nB[;ko ihtB BjhI s/ t:oE
ubk ikJ/rk.
epho p/Vk ioiok c{N/ S/e jiko..(1366)
p/Vk pzfX B ;feU pzXB eh t/bk.. (794)
jfo ;kiB[ g[oy ft;kfo e? brh wkfJnk X'j..
i/jk phi? ;' b[D? eowk ;dzVk y/s[.. (134)
ykDk ghDk j;Dk ;T[Dk ft;fo rfJnk j? woDk..
y;w[ ft;kfo y[ n koh ehBh fXq r ihtD[ Bjh
ojDk.. (1254)
feofs eow e/ thS[V/ efo feogk w/bj[ okw..
(133)
i' s/oh ;oDkJh jfo ihT[ fsB s{ okyB i'r[..
s[X i/tv w? nto[ B ;{M? Bk e' j'nk B j'r..(961)
[
s/ o h ;oDkJh - Gkt r[ o d[ n ko/ nk e/ r[ o { dh
wsB[ ; ko ubBk Bk fe wB dh wsB[ ; ko eoweKv
eoB/. r[o{ dh ws s/ ub eo jh r[od[nko/ nkikd j'
;ed/ jB.
w/o/ jfo ihT[ ;G[ e' s/o/ t; n;k i'o BjhI i' feS[
eo jw ;ke/.. i' Gkt? fst? pyF..
r[o{ rqzE ;kfjp ih nZr/ nodk; nkgD/ ykb;/ ~
;[ws py;' skfe r[od[nko/ ~ r[o{ dh ws nB[;ko ubk
eo nkikd eotkfJnk ikJ/.
;opihs f;zx
bkigs Bro byBT{
;szpo 2013
gzE dodh fe fto'Xh
fgSbh fdBh byBT{ s'I 100 pfunK dk iZEk b?e/
;qh nBzd g[o ;kfjp ns/ ;qh nfwqs;o d/ doFB dhdko/
eoD Virsa Tour d/ Bk s/ rJ/ ;h fi; ftu nBzdg[o
;kfjp ns/ ;qh nfwqs;o d/ r[od[nkok ;kfjpkBk s'I
fJbktk o;s/ d/ th r[od[nkok ;kfjp ns/ nkb/ d[nkb/
d/ brGr 40 r[od[nkok ;kfjpkB d/ doFB ehs/. jo
EK s/ T[EI' d/ fJsjk;, fwb ojh g/oDk ns/ nodk; fejVh
q
eoBh j? fJ; ft;/ s/ ;kM gkJh rJh. tkg;h s/ ;q h
nfwqs;o s'I ;zrsk dh wzB w[skpe e[M ;?uhnK ns/ r[Ne/
yohd/ rJ/. fJj ;?uhnK ;?N w[skpe egV/ ftu tb/N e/
fvZp/ ftu g?e eoe/ fco 6-6 ;?N fJe-fJe fvp/ ftu g?e
;B fi; ~ o/bt/I ;N/FB dh p?Iu s/ ofynk ;h. E'Vh
d/o pkd e[M f;zx i' ngD/ nkg ~ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp
;fseko ew/Nh dk d;d/ ;h B/ nk e/ ;k~ szr eoBk F{o[
ehsk pfunk s/ tZfvnk s'I g[Sd/ ;h 10 gksFkjhnK d/ BK
dZ;I' ig[ih ;kfjp ;[DkT fco nkyD br/ ;?uhnK fe; e'b'
b? e/ nkJ/ j' df;nk uso f;zx ihtB f;zx gk;I'. efjD
br/ T[j Fokph j? GzrVh j?. fco p'b/ r[o{ ;kfjp d/ Bk
/
s/ e'Jh ;hN p[e eotkJh j? n;h g[fSnk fe r[o{ ;kfjp
d/ BK s/ ;hN p[e j[zdh j?. p'b/ feT[ BjhI j[zdh < w? fejk
T[wo feBh fbyd/ j'. wod iK fJ;soh eh fbyd/ j'.
efjD br/ ckbs{ dh rb Bk eo.
efjd/ s[jk~ wfonkdk BjhI gsk. id'I ;?uhnK d/
d'jk GkrK ~ obk d/Jhj? sk ;zg{oB r[o{ rqzE ;kfjp pD
iKdk j?.
n;h fejk fe ;k~ sk j[D se fJjh gsk j? fe
;?uhnK pBkT[D dk we;d jh fJjh ;h fe fbnkT[Dk
fbikDk ns/ gkm eoBk ;'yk j't/ go T[j BjhI wzB/.
rZvh dk ;wK B/V/ nKT[dk t/y n;h g[fSnk fe ;kv/
bJh eh j[ew j?. efjD br/ fe d' pZu/ SZv ikU. fgS'
;hNK p[e eotk e/ ;?uhnK b? ikD. n;h fejk fe d' ;hNk
eoke/ ;?uhnk b?thI iktkr/ go nk; gk; ;ko/ GjhJ/ p?m/
j'Dr/ j[D 100 r[of;Zy pZu/ ik oj/ jB s[;h j[D BjhI ikD
d/ oj/. go T[j BjhI wzB. ;kok ;wK fvp/nk d/ Bkb yV/
/
j' e/ c'Nnk fyutKT[d/ oj/ ns/ fvp/ u' eZY e/ ;?uhnK fJT[
'
ftyKd/ ;B fit/I e'Jh B;/I dh y/g cVh j't. T[BKQ dk bVB
/
dk w{v t/y, n;h ;kok ;kwkB T[E/ jh S'V nkJ/. pkd ftu
;kvQh rZvh o'eD dk :sB ehsk frnk fpnk; se g[fb;
G/ih rJh.
rZvh ftu p?mfdnK dk; B/ ;w[zj gzEe FyFhnsK
~ ;zgoe ehsk BshiB nrb/ fdB f;zx ;kfjp ns/ gqXkB
f;o'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh d/ fpnkB nk rJ/ fe
(9)
12. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;fseko ew/Nh ~ e'Jh nfXeko BjhI j?. ;qh nekb s]s
;kfjp s'I ikoh cowkB nB[;ko ;w[zj Xkofwe fbNo/uo
egV/ ftu tb/N e/ rZs,/ gbk;fNe ik bevh d/ fvZp/ ftu
NoK;g'oN okjh G/fink ik ;edk j?. ;' ;fseko ew/Nh
w?Ipo nkgDh joesK s'I pki nkT[D. gqFk;B ~ nghb
ehsh rJh fe ;kv/ fybkc i' wkwb/ doi jB T[j tkg;
bJ/ ikD ns/ T[BQK d/ fybkc gou/ dkyb j'D, fJUI jh
j'fJnk.
ngFpd p'bfdnk T[BKQ fJe Fpd j'o tofsnk fe
s[;h ;ko/ Gkg/ fJe' fij/ j'. g{oh xNBk ~ t/yfdnK gzEe
FyFhnsk s'I fwbh ikDekoh nB[;ko i' s;tho ;kjwD/
nkJh fe j'vh F'jos jk;b eoD d/ nkF/ Bkb fJj b'r
fJj' fij/ ew eo oj/ jB. ns/ uso f;zx ihtB f;zx
dh uVQs fJBQK ~ podkFs BjhI fJBQK ~ d{i/ gpfbFo
dh F?j j? p; fJIU wfj;{; j'fJnk fe fiE/ fJj r[o{
;kfjp d/ ;fseko d/ Bk s/ ew/Nh pDk e/ pkDh dk ngwkB
eo oj/ jB T[E/ f;Zy ;wki ftu iksK d/ BkT iZN s/ Gkg/
dk ftseok g?dk eo oj/ jB. i' ftnesh ngD/ Bkb
;fseko ;fjs ;?uhnK b?e/ nk oj/ ;h T[j th j[D fJBQK
dhnK eos{sk eoe/ NqK;g'oN okjh wzrkT[Dr/.
fJIU eoe/ fJj ;fseko ew/Nh tkfbnK B/ ;fseko
tXkfJnk BjhI pbfe p/ndph ehsh. Xow d/ BK s/ fJj'I
fij/ eos{sK eoD tkfbnK s/ ;[us oj' ns/ ;zrsK ~ th
/
;[u/s eo' ih.
n;h iZEdko ;qh nekb s]s ;kfjp, gqXkB ;kfjp
/
fFo'wDh r[od[nkok gqpXe ew/Nh, whs ;eZso ;kfjp ns/
z
n?; gh, ih nko gh d/ pj[s XzBtkdh jK fiBQK B/ s[ozs
ekotkjh eoe/ fJBQK dh ekor[ikoh ~ e/tb mZb jh BjhI
gkJh pbfe ;zrsK ~ ;[u/s th ehsk ns/ ;k~ okjs
pyFh. n'jd/dkoK ns/ nfXekohnK nZr/ p/Bsh j? fe
;?uhnK ns/ Xkowe fbNo/uo i' ny'sh ;fseko ew/Nh
tkfbnK B/ oy fbnk ;h ;k~ tkfg; fGitkfJnk ikJ/.
pqfizdo gkb f;zx @feow#
f;Zy Xkowe gqFB'soh
T[sb/ f;ob/y nXhB ;0 o/D{ek ;opihs f;zx ih
dh fdZsh ik ojh ikDekoh pj[s jh bkGdkfJe j?. pj[s
jh ;ob, pkdbhb, Scientific sohe/ Bkb ftnkfynk
ehsh iKdh j?.
gfjbK ;qh ;[ywBh ;kfjp pko/ ns/ j[D ikg ;kfjp
pko/ fJj frnkB ns/ ikDekoh pj[s jh Fbkxk:'r j?.
;opihs ih ~ ;kvk ;bkw.
phph ofiz d o e" o
nkbwpkr (0522-2450994)
(10)
;szpo 2013
noFk dh g'VQh (;/tk)
uoBihs e"o
byBT{ w'0 09936182566
;/tk nwo cb j?, i' gqG{ y[FhnK fdtkT[Idh j? wzd GkrhnK ~ th, r[o{ uoBk ftu fpmkT[Idh j?.
;/tk nkswk ozr j?, fi; ftu gqG{ dk ;zr j?
;/tk nksw S'j j? i' fBoGT[ j?.
;/tk nb'fee ;kro J/, fi;B/ fJj so fbnk
T[jdk ekw, eq'X jzeko ;/tk B/ jo fbnk..
;/tk nzfwqs dk fgnkbk J/, oZph ow}k gfjuBtk d/t/
;/tk T[j Fesh J/, ihtB ~ gbNk d/t/..
;/tk fJe Grsh J/, fvfrnk ~ T[mk d/t/
pkpk nwo{ih ~, r[o{ nwodk; ih pDk d/t/..
;/tk fJe okj J/, fJj wzfib gj[zukdh J/
fJj ;Por dh p{Nh J/ d[obG o'r jNkT[Idh J/..
fJj nT[yh xkNh J/, fJj ~ gkT[Dk nT[yk J/
GkJh bfjDk ih d/ tKr, fBGkT[Dk ;'yk J/..
fJj ofjws dh pyfF; J/, ][;hnK dk MoBk J/
go ;Zu/ ;/te ~ tKr gszr/ ;VBk J/..
;/tk fJe sg;:k J/, fJj gqG dk Bkw J/
fJj wzdo, w;fid J/, fJj uko' Xkw J/..
;/tk GktBk J/ fJj fJe ;Zuk nj;k; J/..
ihtB d/ pkr dh fJj ;'jDh pk; J/..
fJj Xow f;ykT[Idh J/, s/ t?o fwNkT[Idh J/.
noFk dh g'VQh J/ noFk se iKdh J/..
pkb rhs - gzSh
fgzio/ ftu Bk e?d eo',
gzShnK ~ Bk ed/ cV'.
n;h nk}kdh uKj[zd/ jK,
;G d/ xo fBs nkT[Id/ jK.
ftjV/ nkgD/ o[Zy brkT[,
o[yK ~ s[;h gkDh gkT[.
o[Zy j'Dr/ nkv/ xo,
fiE/ woih ikJhJ/ uVQ.
dw x[Ndk j? pzXB ftu,
T[vd/ jK n;h nzpo ftu.
fiZE/ j'Dr/ o[Zy pE/o/
T[E/ otKr/ Fkw ;t/o/.
fwm/ fwm/ rhs ;[DkJhJ/
fe;/ ~ Bk B[e;kB gj[ukJhJ/.
yvKr/ s[jkv/ xo d/ nr/,
go ;k~ s[;h eo' Bk szr.
13. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;szpo 2013
frnkBh wZb f;zx B/ ;zGkbh s]s ;qh e/;rVQ ;kfjp d/ iE/dko dh ;/tk
nBzdg[o ;kfjp, 22 nr;s-s]s ;qh e/;rVQ ;kfjp nBzdg[o
;kfjp d/ 20t/_ iE/dko ti'_ nZi i?ekfonk_ dh r{zi ftu g{oB r[o wfonkdk
nB[;ko iE/dko frnkBh wZb f;zx B/ ;/tk ;zGkb bJh fJ; ;w/_ r[od[nkok
s]s ;qh e/;rVQ ;kfjp d/ j/mk_ gzvkb ftu d/F-ftd/F dhnk_ ;zrsk_, Fq'wDh
r[od[nkok gqpXe ew/Nh nzfws;o s/ fdZbh d/ w?pok_, f;Zy ;zgodktk_, fBjzr
z
_
f;zx iE/pdhnk_, ;zs ;wki, r[od[nkok ew/Nhnk_ s'_ fJbktk fJ; ;/tk ;zGkb
z
;wkrw ftu gzikp d/ T[g w[y wzsoh ns/ FqwDh nekbh db d/ gqXkB ;[ypho
Z
'
f;zx pkdb, fdZbh Fq'wDh ew/Nh d/ gqXkB wBihs f;zx ihH e/H T[u/u/ s"o
ªs/ Fkwb j'J/ ;/tk ;zGkb w"e/ gzi s]sk_ d/ iE/dko frnkBh r[opuB f;zx
(;qh nekb s]s nzfws;o), iE/L pbtzs f;zx BzdrVQ (s]s ;qh dwdwk ;kfjp), iE/L fJepkb f;zx (sys ;qh gNBk
;kfjp), iE/L gqskg f;zx (s]s ;qh j}{o ;kfjp), Fq'wDh ew/Nh d/ gqXkB iE/L ntsko f;zx, iBob ;eZso iE/L ;[yd/
t f;zx G"o, frnkBh irsko f;zx j?v rqEh, frnkBh ;[yftzdo f;zx j?v rqEh, ;kpek iE/dko i'frzdo f;zx t/dk_sh,
Z z
Z z
;kpek iE/dko frnkBh e/tb f;zx, GkJh i;pho f;zx o'v/, ;kpek j?Zv rqzEh GkJh w'jB f;zx, vkL r[oBkw f;zx
gzikph :{Bhtof;Nh gfNnkbk, vkL r[ow'jB f;zx tkbhnk, nkfd tZvh frDsh ftu f;Zy gzE d/ nkr{ g[Zi/ j'J/ ;B.
iE/L ;[yd/t f;zx G"o B/ ;N/i ;eZso dh f}zw/tkoh fBGkJh. ;qh nekb s]s ;kfjp d/ iE/L frnkBh r[opuB f;zx,
Fq'wDh ew/Nh d/ gqXkB iE/L ntsko f;zx B/ f;Zy ;zrsk_ B{z ;zp'XB eofdnk_ fejk fe s]s ;qh e/;rVQ ;kfjp d/ iE/
L frnkBh wZb f;zx pj[s jh fBwo, Xkofwe ns/ ftdtkB ;ZiD d/ Bkb Bkb fBofttkd Xowh g[oF jB. fJBQk_
B{z s]s ;qh e/;rVQ ;kfjp dk iE/dko fB:[es eoB dh ;z;ko Go d/ f;Zyk_ ftu gq;z;k j'Jh j?. fJj s]s ;qh e/
;rVQ ;kfjp dh ;/tk tXhnk Yzr Bkb fBGkT[Dr/.
nzBk, th0e/0 f;zx dh fpjko s'_ d/FGo f;Zy iE/pzdhnk_ tb'_ pkg{ nk;kokw s/
dk d"ok fco F[o{ eoB dh :'iBk
Bhbw d[p/ d/ fto'X ªu gqdoFB
tkfFz r NB- ;kpek
c"i w[yh thH e/H f;zx B/ fejk
j? fe T[ j ns/ ;wkfie
ekoieosk nzBk j}ko/ fpjko
s'_ d/F Go dk nkgDk d"ok fco
F[o{ eoB dh :'iBk pDk oj/
jB sk_fe d/F ªu s?n s"o ªs/
pdbkn bJh b'ek_ ªu
ikro{esk c?bkJh ik ;e/ ns/ T[BkQ _ d/ ;zdF c?bkT[D bJh
/
;t? ;/tek_ B{z Gosh ehsk ik ;e/. iBob (foNkfJov)
f;zx B/ fJe fpnkB d"okB gq?; ekBcoz; ªu fejk fe
nkT[D tkbhnk_ b'e ;Gk u'Dk_ ªu T[BQk_ dk e[M b?Dk-d/
Dk Bjh_ j? go T[BQk_ dk Nhuk t'Nok_ ftukb/ ikro{esk
c?bkT[Dk j? sk_fe T[j :'r b'ek_ B{z u[DB ns/ jk_ gZyh
pdbkn fbnkT[D. f;zx j}ko/ Bkb nwohek d/ d"o/ ªs/
jB. T[BQk_ B/ fejk fe ;G okiBhse dbk_ ªu f;oc p[o/
b'e jh Bjh_ jB. fJBQk_ ªu e[M uzr/ b'e th jB.
25 nr;s, g{ o /
d/; ns/ gzikp ftu pkg{
nk;k okw nkFow dh
p[ b koD Bhbw d[ p / tb' _
fttkds pkg{ nk;kokw dh
s[ b Bk f;Z y GkJhuko/ d/
r[o{ ;kfjpkB Bkb eoB ªs/ f;Zy irs ªu o'; dh bfjo
d"V rJh j?. j[D fiE/ f;Zy iE/pdhnk_ fJ; p[bkoD fto[X
z
Z
;ys ekotkJh dh wzr eo oj/ jB fi; d/ ubd/ nZi eJh
Ektk_ ªs/ Bhbw ns/ fttkds pkg{ nk;kokw d/ g[sb/ ;kV/
rJ/. f;Zy iE/pzdhnk_ tb'_ Bhbw d[p/ ns/ pkg{ nk;kokw
fto[ Z X iz w e/ Bkno/ p k}h ehsh rJh ns/ g[ s b/ ;kV/
rJ/. fJ; w"e/ o'; ªu nkJ/ f;Zyk_ B/ fejk fe Bhbw ns/
Bkpbrk Bkb ipo iBkj eoB tkb/ nk;kokw fto[ZX
e/; doi j? ns/ T[; dh s[bBk r[o{ ;kfjp Bkb eoBk
(11)
14. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Bk ;fjD:'r ngokX j?. T[BQk_ e/_do ;oeko ns/ ;{pk
;oeko s'_ wzr ehsh fe fJ; n'os B{z s[os frqcsko ehsk
z
ikt/ ns/ fJ; fto[X ;ys ekotkJh ehsh ikt/ Bjh_ sk_ f;Zy
Z
e"w nkgDk fto'X j'o fsZyk eo/rh s/ fJ; fto'X B{z ;{pk
gZXo s/ fjzd;skB gZXo ªs/ o'; ftykt/ ehs/ ikDr/. fdZbh
[
ns/ byBT{ fty/ th gqdoFB ns/ fto'X ehsk frnk.
Bhbw d/ fybkc g[fb; ftu fog'oNK fbyk e/ w[edw/
ekfJw ehs/ rJ/.
nBki ;[oZfynk fpZb b'e ;Gk ªu gk;
;szpo 2013
fJj ekB{zB sk_ e/tb F[o{nks j?, fiUk n;h_ nZr/ tXk_r/
, n;h_ fJ; ªu ;[Mkn b?_d/ ojk_r/, n;h_ nB[Gt d[nkok
jh f;Zyk_r/ fpZb ªs/ t'fNzr s'_ gfjbk_ fto'Xh fXo dh B/sk
;[Fwk ;toki B/ fejk fe Gkt/_ fJj fpZb nX{ok s/ ew}'o
j? gqs{ Gkigk fJ; fpZb dk ;woEB eodh j? s/ T[BkQ _ fejk
z
fe n;h_ T[; fdB dh T[vhe eo oj/ jk_ fe id'_ n;h_ ;Zsk
ªu nktk_r/ s/ n;h_ fJ; ekB{B ªu ;[Xko eok_r. 1,30,000
z
/
eo'V dh fJj :'iBk g{o/ d[Bhnk ªu ;G s'_ tZvh nBki
;[ofZ ynk :'iBk j? fJ; bJh 62 fwbhnB NB nBki Gzvko
dh b'V j't/rh fJ; fpZb Bkb jo/e ftnesh B{z jo/e
wjhB/ 5 feb' uktb, eDe s/ nBki fJe' w[b ªs/ eqwtko
Z
3, 2, 1 o[gJ/ ªu fwfbnk eo/rk.
fpZb g/F eod/ j'J/ ;oeko B/ ;{fpnk_ B{z Go';k fdZsk fe
e"wh nBki ;[ofZ ynk :'iBk bkr{ j'D fgZS'_ th iBse tzv
gqDkbh sfjs T[BkQ _ B{z fwbD tkb/ nBki d/ e'N/ ftu e'Jh
eN"sh Bjh_ ehsh ikt/rh.
75tK ;EkgBk fdt;
Bth_ fdZbh, 26 nr;s (ghHNhHnkJhH)-bzph T[vhe
s'_ pknd nZi b'e ;Gk ftu fJfsjk;e nBki ;[oZfynk
fpZb gk; j' frnk, i' fe G[ywoh Bkb bVB bJh d/F d/
Z
82 eo'V b'ek_ B{z ;;s/ Gkn ªs/ nBki w[jJhnk eotkT[D
Z
bJh d[Bhnk dh ;G s'_ tZvh :'iBk j? fJ; fpZb B{z b'e
;Gk ªu X[Bh ws Bkb gk; eo fdZsk frnk fJ; s'_ gfjbk_
nZi fJ; fpZb ªs/ tZy-tZy gkoNhnk_ d/ nkr{nk_ tb'_ bzph
uouk ehsh rJh s/ fto'Xh fXo tb'_ 300 s'_ tZX g/F
ehshnk_ rJhnk_ ;'Xk_ B{z oZd eo fdZsk frnk nZi fJ; fpZb
ªs/ uouk d"okB ek_ro; gkoNh dh w[yh ;'Bhnk rk_Xh B/
15th_ b'e ;Gk ªu nkgD/ gfjb/ GkFD d"okB fejk fe
fJ; fpZb Bkb ;kvk w[y fBFkBk GftZy ªu G[ywoh B{z g{oh
Z
Z
sok_ Bkb d/F ªu'_ ysw eoBk j?, gqs{ fJscke dh rZb j?
z
fe ;'Bhnk rk_Xh i' fJ; fpZb gk; j'D bJh p/;poh Bkb
T[vhe eo ojh ;h, yokp f;js d/ ubfdnk_ t'fNzr ªu
fjZ;k Bjh_ b? ;eh T[BkQ _ B{z 8H15 ti/ ;dB dh ekotkJh ftu
jh SZv e/ ikDk fgnk, fiBQk_ B{z pknd ªu J/w; ftu Gosh
eotk fdZsk frnk T[BQk_ dk g[Zso okj[b rk_Xh i' nkgDh
wk_ Bkb j;gskb ªu ;B, T[j th t'fNzr ªu fjZ;k Bjh_
b? ;e/ fJ; s'_ gfjbk_ T[BQk_ nkgD/ GkFD d"okB fejk fe
byBT{ 25 nr;s, f;Zy ;/
te iZE/ dh 75tK toQ/ rzvQ @@gb/fNBw
i[pbh## r[od[nkok Bkek fjzv'bk
byBT{ fty/ wBkfJnk ik fojk j?.
fJ; nt;o s/ fwsh 24-08-2013
Fkw ~ GkJh r[o fJepkb f;zx d/
ehosB Bkb gq ' r okw nkoz f Gnk
frnk. 25-08-2013 ~ ;t/o/ 5H30 ti/ s'I ;qh ;[ywBh ;kfjp
;/tk ;[;kfJNh d/ w?IpoK dk ;kgskje gq'rokw f;Zy ;/te
iZE/ d/ gb/fNBw i[pbh ~ w[y oyd/ j'J/ gqkozG j'fJnk fi;
ftu ;qh ;[ywBh ;kfjp d/ gkm T[gozs GkJh r[o fJepkb
f;zx ih B/ 8H30 ti/ se ehosB eoe/ fBjkb ehsk. fJ;
s'I pkd T[go tvQ/ jkb ftu d'gjo 3 ti/ se gq'rokw
j'fJnk. fJj gqrokw fwsh 1 ;szpo 2013 se ub/rk fi;
'
ftu frnkBh ;zs f;zx w;ehB ne?vwh d/ ;fj:'r Bkb
ehs/ rJ/ gq'rokw ftu GkJh wBihs f;zx, jod[nko tkb/
, GkJh ;/tk f;zx ibzXo tkb/, r[owfs okrh rzqEh e"I;b
byBT{ ns/ GkJh ;[fozdo f;zx po/bh tkfbnk d/ okrh
iZE/ ehosB okjh ;zrsK ~ fBjkb eoDr/. frnkBh
dftzdo f;zx ih dodh r[owfs ftukoK Bkb ;zrsK ~
r[o{ wjkoki d/ uoDk Bkb i'VBr/. fJ; w"e/ s/ e/0e/
0n?B0n?;0 r[owfs ;zrhs ne?vwh s'I ehosB f;Zy/ pfunK
dk wB'jo ehosB w[Zy nkeoFD j't/rk.
(12)
15. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;szpo 2013
r[o{ BkBe d/t ih dh nop d/F dh :ksok dk fposKs-2
fJ; wi;w (nkrw) w{b ;z;woD ;zs ;?:d fgqEgkb f;zx dh c/fonk ikJ/.
ftu T[ E ' I dhnK pVhnK T[ f u feqfs d/ ;0 ez[togkb f;zx feqs nzrq/ih e) T[ ; ~ T[ b Nk bNekfJnk
j;shnK Fkwb ;B, fi; soK T[bE/ s'I gzikph T[bEk - ;0 joGiB f;zx ikJ/.
Z
Z
jkih r[b w[jwZd, F/]/-nop,
y) T[; ~ rb/ she o/s ftu dpk
ytkik i?B-T[b npdhB, e[oFh ephb/ dk w[yhnk npkB
/
fdsk ikJ/ ns/ fco gEo wko wko e/ ysw eo
nrtkd ns/ pk;{ ephb/ dk ;odko th jk}o ;h.
fdsk ikJ/.
fJj ]po ;ko/ wZeQ/ ftu izrb dh nr tKr
row o[s dh sgdh rowh ftu fJj ;kohnK
c? b rJh fe ek}h j[ e B-dhB B/ BkBe ~ ngDk :ksBktK$;}ktk fpBk fe;/ vo d/ fpB wbkb d/ fyV/
nfXnkswe r[o{ wB fbnk j?.
;o/ podk;s ehshnK. ns/ id 11 fdBK s'I pkd T[;
fJ; whfNzr (wib;) dk t/otk g{o/ 300 ;[fcnK ~ pe;/ s'I pkjo efYnk frnk sK b'eK B/ T[; d/ o'w
ftu fbykoh B/ fdZsk j?. T[j nZr/ fbydk j? fe fjioh o'w ftu'I nkT[Idh tkfjr[o{ tkfjr[o{ dh nktk} ~
;B 917 ftu fdB F[eotko Fkw ~, ek}h o[eBdhB ;[fDnk.
dk T[; tkfjr[o{ eosk g[oy Bkb fwbkg j'fJnk. T[j
nkfyo 22 fdBK s'I pkd cst/ tkbk fdB nk
fbydk j? fe id'I r[o{ BkBe B/ nkgd/ g?o dk nzr{mk frnk id'I o[eB-dhB ~ o/s ftu dp e/ ;zr-;ko (gZEo
ib ~ S[jktB tk;s/ nr/ ehsk, sK gkDh se g[iB s'I wkoB/) eoBk ;h.
gfjbK jh MN-gN ek}h o[eB-dhB B/ g{ok nzr{mk jh
o[eB-dhB nkgD/ f;woB ns/ nb'fee nkBzd
ngD/ w{zj ftu gk e/ u[w fbnk. ek}h d/ egkN y[b ftu w;s p/fceo ns/ fBvo ;h. nzs ftu wZek d/ Fkj
rJ/, T[; dk o'w o'w BfFnkfJnk frnk. w?I T[; ~ fJ; B/ ebw ns/ dtks wzrtkJh sK fi o[eB-dhB d/
fJ;Esh s'I irkB bJh nr/ tfXnk go pkp/ BkBe B/ nk]oh ;pdK ~ ebw-pzd ehsk ik ;e/.
w?~ o'e fbnk ns/ fejk fe T[; ~ (ek}h ~) fJ;
o[eB-dhB dh th ;;kXh y[bh ns/ T[; ~ th
p]fF;, fJ; nkBzd ~ wkD b?D fdT[.
r[o{ ih d/ puB :kd nkJ/ fe @@i' s{z nBGt ehsk j?,
r[o{ BkBe d/t ih d/ T[E'I ikD s'I pkd, o[eB- nrZwh w"i ~ wkfDnk j?, T[j nBGt b'eK ~ d;'. ;'
dhB i' op-tkfjr[o{ d/ fgnko ftu ozr u[ek ;h, fJeKs fJ; s'I uzrk j'o e'Jh nt;o BjhI ;h j' ;edk feT[fI e
ftu ofje/ T[; gowkswk dh :kd ftu, f;woB ftu wZek d/ ;ko/ b'e T[; ~ gEZo wkoB bJh fJem/ j'J/
brk ofjzdk. gjkV d/ fJeKs ftu ike/ fJ; soK ;B.
f;woB ftu nkgDk ;wK r[ikodk.
;' fJemh j'Jh b'ekJh d/ ;kwB/ o[eB-dhB B/
wZek ;oh d/ nwho (Fkj) ~ ]po fwbh fe ngDh nk]oh t;hns (fJSk-gZso) fbyh. @@o{pkBhnB
o[eB-dhB B/ r[o{ BkBe ~ ngDk w[oFd wzB fbnk yshpk n?b Jhwkw/ j}os BkBe nk, nekb w?j{ fJB
j?. fJ; s/ w[bkfDnk B/ cstk ikoh eo fdsk ns/ T[; chj/ w[;b/-wB## fi; dk wsbp j? L~ eko eoko fesk frnk. o[eB-dhB ~ gjkVh s'I Xo{
@@w/ok Xow, w/ok ][dk, r[o{ BkBe j?. T[; B/
e/ fbnKdk frnk ns/ j/m fby/ cst/ ;[DkJ/ rJ/ L- op tb'I pj[s jh gftso g?rkw ns/ g[;se fbnKdh
T[) o[eB-dhB eko j? ns/ T[; dk w[oFd (r[o) j?. w/ok T[; gqsh g{oh fBFmk j?. s[;h th fi eo w[esh
{
BkBe Fkj th eko j?.
b'ud/ j', sK BkBe dh FoB ftu nk ikU[. i' th T[;
n) T[ ; (o[ e BdhB) ~ 30 e' V / wko/ ikD ns/ s/ JhwkB fbnkJ/rk, ;tor ftu ikJ/rk.##
frnkoK fdBK tk;s/ fJe pe;/ ftu pzd eo
fJj nky e/ o[eB-dhB fJ; ;oho ~ Sv
fdsk ikJ/ ns/ G[Zyk fgnk;k ofynk ikJ/.
frnk Gkt fJ; d[BhnK s'I ubk frnk.
J) T[; d/ fo;s/dkoK ~ d/F Bekbk ehsk ikJ/.
T[j b'e i' gZEo b? e/ nkJ/ ;B, T; ~ wkoB
;) T[; dh ikJ/dkd }ps eo bJh ikJ/.
tk;s/, T[; d/ edwk s/ Bs-w;se j'J. T[; GhV ftu'I
/
j) T[; dk w{j ekbk eoe/ wZe/ dhnK rbhnk ftu nB/eK B/ BkBe s/ ftFtk; fbnKdk.
z
(13)
16. www.punjabisuman.com
;szpo 2013
gzikph ;[wB wkf;e
ni th pkV ephb/ d/ b'e i' pj[s pjkdo jB
@@nk;k wB c}b/ ophB dhdko{z fco/,
ns/ i' r[o{ BkBe ~ wBD tkfbnK dh tz; ftu'I jB,
jek o{ n;hok s[b w[;sehB##
wZek Fohc ns/ p?s[b wedZ; fty/ ofjzd/ jB. f;yK
wsbp L- fJ; nk;/ (staff) ~ y[Zdk dh w'jo
tKr T[j th nkgD/ e/;K dh p/ndph BjhI eod/.
eoe/ ikBDk. fJj ;dk nkg ~ T[; tkfjr[o{ dh :kd
id'I r[o{ ih wZe/ ftu ;B sK nkg ih ~ n?;h eokJ/rk.
g'Fke G/N ehsh rJh fi; T[s/ eokB dh nkJhsK ns/
r[o{ BkBe d/ wBD tkb/ ni th fJ; nk;/ ~
r[o{ ih dh T[gwk Sgh j'Jh ;h. r[o{ ih ~ 5 ;/o y}{ok pV/ ;fseko Bkb g[id/ jB.
ns/ Ffjd th G/N ehsk frnk. d{ih g'Fke (Robe)
w[FskB d/ efjB nB[;ko wZe/ d/ gSw tb
fw;o d/ pkdFkj eko{z jwhd tb'I r[o{ ih ~ G/N ehsh fsB fJwkosK jB i' eowtko ;[bskB pkj{, pkpk cohd
rJh fJ; T[s/ th noph GkFk ftu pkpk ih dh T[gwk ns/ r[o{ BkBe Fkj ceho dh :kd ftu pDhnK jB.
fbyh j'Jh ;h. v/ok pkpk BkBe fty/ oyh j'Jh g'Fke
wZe/ s'I ub e/ r[o{ BkBe ih B/V/ d/ Ffjo
T[BK ftu'I jh j?.
nk;kok gj[u. fJ; n;kok Ffjo d/ w[yh iBkp fJwkw
z /
noph dk fbykoh fbydk j? fe T[; g'Fke ikw/ r[bkw ekdo i' fJwkw iko dk g[so ;h, ~ r[o{ ih
T[s/ fbfynk ;h LB/ nFhotkd fdsh. Jhwkw B/ nkgD/ tb'I XBtkd fdsk
@@bk fjfbbk, nbkjk ;[GkB
r[o{ ih ns/ r[o{ ih d/ T[gd/FK ~ ;wogs fJe w;fid
ekBe[B s'I whI iwhB##
G/N ehsh. w[Fske nB[;ko ni th T[j wFfid fJ;
fi; dk wsbp j? L- g{iB-:'r y[dk (tkfjr[o) Bkw Bkb ikDh iKdh j? L{
e/tb T[jh j? i' ofjw dh toFk eodk j? ns/ w/o/ i?;/
@@wFfid tkbhJ/ fJzd##
r[Bjrkok ~ th pyF d/Idk j?.
Ffjo d/ b'eK ~ nkgD/ tk;s/ fJe j'o w;hs
id'I r[o{ ih wZe/ Foh s'I ikD dh fsnkohnK pBkDh gJh.
ftu ;B sK b'eK s'I T[BQK dk ftS'Vk ;fjD :'r BjhI
nB[tkde L
;h. ski[dhB fbydk j? fe r[o{ ih B/ nkgDh :kd ti'I
joGiB f;zx 093696624671
(HHHHHHHHHHHubdk )
T[BKQ ~ nkgDk fJe nk;k (Staff) fdsk ns/ nkfynk L
BkBe w{oy J/fj r[D p'b/ ;dk ftDk;[..
r[o{ BkBe d/t ih wkM eh tko d/ fJe ;b'e ftu
w{oy wB[y d/ ;[GkT[ dk Be;k fusod/ jB fe w{oy ~
fesBh jh ws fdT[ go nfij/ jh p'b p'bdk j? :k ew
fJ; soj d/ eodk j? fi; Bkb nkgDk s/ d[;o/ dk
B[e;kB jh j'dk j?. n;h 1 ;szpo ~ r[o{ rqE ;kfjp ih
z
dk gfjbk gqekF fdt; wBk oj/ jK fe n;h r[o{ rzqE
;kfjp ih d/ Fpd dh thuko nB[;ko ihtB ih oj/ jK
- fe n;h w{oyk tkb/ ew s/ BjhI eo oj/.
n;h ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih ~ pV/ ndp ;fseko
Bkb eJh irj r[o{ ih d/ nr/-ghS/, uko/ soc, wZEk
N/e eo r[o{ rqzE ;kfjp ih dh u"eh fi; s/ r[o{ ih dk
gqekF j? g?o r[o{ ih d/ uoD ;wM eo dpkd/I jK.
go n;h ed/ nkgBV/ frohtkB ftu Mks wko e/
;'funk j? fe fi; ~ r[o{ nkyd/ jK T[; dh pkDh ~ gV
eo n;h fesBk nkgD/ ihtB ftu iKd/ jK.
tkj[ tkj[ pkDh fBozeko j? fs;[ i/tv[ nto[ B
e'fJ.. (515) r[of;Zy' e/tb bzphnK :ksoktk ezYDhnK
Bro ehosB, ehosB dopko jh BjhI ;r'I r[opkDh ~
;Z[X gVQB noEk s'I ikD{ j'D, ;ji gkm, r[opkDh ftuko
~ nwb ftu fbnkT[D bJh T[dw eoBk th bkiwh j?.
r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ f;y j'D d/ Bks/ nkT[ n;h gqD
eohJ/ fe n;h nkg ns/ nkgD/ pZfunk s/ nkgD/ nk; gk;
d/ r[of;Zy gfotkok ~ r[opkDh gVQB ;[DB tZb gq/fos
eohJ/. ;ji gkm F[o{ eoe/ o'i 2 s'I 5 nzr dk gkm ;wM
s/ ftuko eoe/ eohJ/. e/tb r[og{op :k ftF/; ehosB
dopko :k bzro ;w/I r[o{ xo jkioh B bkJhJ/ pbfe
o'i ;t/o/ ns/ ;kw r[o{ xo ik eo fBsB/w eohJ/ ns/
r[opkDh ehosB ns/ ftuko ;[D e/ nkgD/ ihtB ~ YkbD
dk :sB eohJ/. fJj' jh ;qh r[o{ rqE ;kfjp ih dk n;b
z
;fseko j?. n;h d/yk d/yhI w{oyK tkb/ ew S'V eo
n;bh r[of;Zy pB eo r[o{ dh pkDh nB[;ko ihtB ihnB
dk T[dw eohJ/. r[o{ xo nk eo th r[o{ dh ws s/ B
ubhJ/ sK n;h w{oy jh jK.
;sBkw e" o , bkigs Bro
(14)
17. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
tkj[ y;w[ s{z tkj[
@@ehnk y/ b pv w/ b swkFk
tkjr[o{ s/oh ;G ouBk##
(1404 nze)
f;q;Nh dk ekdo, eosk, y;w T[j gqG[ nkg
j?. gqwkswk ~ gqrN eoB tkbk tkfjr[o{ s'I uzrok e'Jh
/
j'o Fpd BjhI tkfjr[o{ r[o{ wzsq j? ig jT[w? y'Jh
nkg rtkJ/ nkg j? , r[ D r[ D hgo' J h
T[ j gq G { tkj j? . tkj fJe nfXnkswe
nt;Ek j?. tkj tkj e/tb nkswe nt;Ek dk ;{ue
j?. id'I fe;/ nzdo r[o{ gqrN j[dk j? T[j nkg w[jko/
z
tkj nkydk j?. T[;dk r[o{ frnkB sd gqrN j[dk j?
z
id'I nkswk, ;oho, wkfJnk, fJzdhq nk wB s/ p[Xh s'I T[go
fBeb iKdk j?. ns/ T[BQK w;fbnK ~ ;wMD brdk
j? i' ;ohoe fJzdqhnK, s?qrDh wkfJnk iVsk, wkBf;e
[
s/ p'fXe gqkgsh dh tbrD ftu BjhI jB. Gkt id'I
e'Jh ft;wkd ftu gj[zudk j? - r[opkDh nB[;ko ft;wkd[ Bkd ft;wkd t/d
ft;wkd[ ihn ft;wkd G/d
ft;wkd[ o{g ft;wkd ozr
ft;wkd[ Bkr/ fcofj iz s
ft;wkd - fJe n?;h nt;Ek j? id'I gqG{ fwbD
dh, T[;~ ;wMD dh fifrnk;k g?dk j[dh j?. r[opkDh
z
nB[;ko G? e/ uoD, eo Gkt e/ b'fJD ;[ofs eo/fJ
BkBe ej? f;nkDhJ/ fJt ezs fwbktk j'fJ
(139 nze)
Gkt - i/ iht gqG[ ~ fwbDk ukj/ s/ - gqG{ G? d/
uoD pBkJ/, gqw d/ jZE, gqG{ ;[ofs d/ B/so pDkJ/ sK
/
T[;~ gqG{ dh gqkgsh j' ;edh j?.
F/y cohd ih d/ nB[;ko fBtD[ ;[ nyo[ ytD[ r[ D fijpk wDhnk wz s
J/ sq? G?D/ t/; efo sK tf; nkJh ezs..
(1394 nze)
T[; y;w dh gqkgsh bJh fBwosk dk Fpd,
fywk dk r[D wX[o tuB o{gh wzso - fJj fszBk r[Dk
~ ngBkT[D Bkb T[j gqG{ t; ftu nk ;edk j?, eD
;szpo 2013
;0 s/ i gkb f;z x
byBT{ w'0 09305351661
eD ftu gqG{ d/ doFB j' ;ed/ jB L
;fs ;ku ;qh fBtk; nkfd g[oy ;dk s{jh
tkfjr[ o { tkfjr[ o { tkfjr[ o { tkfj ihT[
(1402 nze)
w/jo eod/ gqG[ gsh fi; iht fJ;soh ~
nkgD/ Bkb fwbk b?d/ jB T[; dk fuZs fco feXo/ th
I
j'o N[N e/ BjhI iKdk j?. gqG[ fwbD dk nkXko gqw j?,
Z
/
b?D d/D s/ nkXkfos gq/w ;Zuk BjhI nytk ;edk LJ/ j feB/ j h nk;eh d{ i / br? ikfJ.
BkBe nk;e[ ekYhn? ;d jh oj/ ;wkfJ..
(474 nze)
gqG{ G? ns/ gqG{ gqw dh GktBk, gqG{ ;[ofs Bkb
/
g[FN j[zdh j?. r[o{ BkBe d/t ih d/ nB[;ko nzfwqs
t/b,/ fJekro fuZs, jzeko dh fsnkr eo, T[; gqG{ ~
gk ;ed/ jK ;pkjh ;kbkj fiBh fXnkfJnk fJe wzB
;/Jh g{o/ ;kj tys/ T[gfo bfV w[J/.
(145 nze)
fJ; nt;Ek Bkb wB[Zy d/ nzdo nkswe
nkBzd g?dk j[zdk j?, GNeD d{o jz[dh j?, e'Jh d[Zy
eb/F i'o BjhI gk ;edk. T[j gqG{ o{gh y;w ;woE
j? T[; nr/ nodk; j? fe; jh e'fJ e'fJ ;/t fBwkDh fJe s{z
feT[ B wohi? o' f J ik br[ fufs B nktjh..
ik ;[y sK ;j[ okftU d[fy Gh ;zwkfbUfJ
BkBe ej? f;nkDhJ/ fJT[ ez s fwbktk j' f J..
(791-792)
gqG{ Bkb i[V wB[y nkswe wzvbK dk tk;h j'
Z
iKdk j? T[; ftu T[dkosk, ;po, Xhoi, fBoG?sk, ;zsy
'
gqt; eodk j?. tkfjr[o{ Bkb fJe fwe j' ft;wkd dh
/
nt;Ek, e[dos d/ ekdo Bkb i'V efj T[mdk j?.
tkj y;w s{z tkj s{z ;Zuk t/gotkj..
r[opkDh nB[;ko L
tkj[ tkj[ ek pvk swk;k
nkg? j;? nkfg jh fust?
nkg? uzd ;[o{ gork;k.
(1403 nze)
(15)
18. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;szpo 2013
r[o{pkDh
r[o BkBe pkp/ dh, fJj nwo ejkBh J/.
r[o{ nzrd nwo dh, fJj nwo fBFkBh J/.
okwdk; ;o'to dk, fJj nzfwqs gkDh J/.
;zwgkfds noiB dh, fJj nzfwqs pkDh J/.
fJjd/ ftu p'b fojk, r[o{ s/| pjkdo J/.
d[yhnK w}b[wK bJh, i' fjzd dh ukdo J/.
r'fpzd r[o{ dZf;nk, fJjdk eoBk nkdo J/.
ekdo dh pkDh J/ , pkDh jh ekdo J/ .
ekdo B/ pkDh ~ fijk oZ p h to fdZ s k.
r[o{nK B/ pkDh ftu, fijk ikd{ Go fdZsk.
GZ N k s/ GrsK ~, fJjB/ oZ p h do fdZ s k.
wjKg[oFK, ;zsK ~, fJjB/ nwo eo fdZsk.
fJj cohd dh pkDh J/, i? d/t dh pkDh J/.
fsqb'uB dh pkDh J/, Bkw d/t dh pkDh J/.
epho dh pkDh J/ , oftdk; dh pkDh J/ .
;dB/ dh pkDh J/ , ;{ o dk; dh pkDh J/ .
ghg/ dh pkDh J/ , gowkBz d dh pkDh J/ .
GhyB dh pkDh J/, okwk Bzd dh pkDh J/.
p/ D h dh pkDh J/ , ;? D / dh pkDh J/ .
Xz B / d/ nkos/ dh, fenk y{ p ejkDh J/ .
wjK g[ o Fk dh pkDh, GZ N k dh pkDh J/ .
;wki s/ bZ r / j' J / , cZ N k dh pkDh J/ .
;Z s / v{ w s/ okJ/ , pbtz v dh pkDh J/ .
yz v wz v b dh pkDh, toGz v dh pkDh J/ .
;zdo dk;, wodkB/ s/, fJj ;bQ dh pkDh J/.
[
eb; jko, ikbg s/ fJj BbQ dh pkDh J/.
ehos, fGyk s/ , fJj GbQ dh pkDh J/ .
jopz;, r:zd, wE[ok s/ pbQ dh pkDh J/.
nkosh nbkjDhnK nkBz d }ok t/ y ' .
nz i bh, nFNgdh, ebw pz d }ok t/ y ' .
;' d o[ ;' g [ o y, ;' f jbk s/ Fpd }ok t/ y ' .
;tJhJ/, ;b'e, ;'fjbk, s/ ;Zd }ok t/y'.
;[ y wBh, f;X r' ; N s/ ;[ u Z i h }ok t/ y ' .
ekch eojb/ , iok t/ y ' , e[ u Z i h }ok t/ y ' .
r[ D tz s h rkEk, bktK s/ x' V h }ok t/ y ' .
uT[gd/ uT[pb/ iok t/y', jo g"Vh }ok t/y'.
fSgd? , fSz M , SZ e k, Sz d s/ gd/ }ok t/ y ' .
gfjo/ gZ N h iok t/ y ' , gz u gd/ }ok t/ y ' .
fJe s[ e k,d' s[ e / fsz B s[ e / }ok t/ y ' .
d[ g d/ , fsgd/ , s/ uT[ - s[ e / }ok t/ y ' .
fdB ofjD vgD/, s/ ig Bh;kD dh pkDh.
fEsh, o[sh, okrwkbk,gqG[ r[D-rkD dh pkDh.
pktB nyoh, fpojV/, pkok wkj dh pkDh.
wz r b wz s q , w[ z d ktDh oZ p h okj dh pkDh.
tko ;Z s , c[ B / j / , s/ , nk;k-tko dh pkDh.
Bkw, Fpd, r[o{, s/ pqjw thuko dh pkDh.
gqrshtkd, ndt?stkd, s/ J/esktkd dh pkDh.
fJj wkBt-tkd dh pkDh ;wkitkd dh pkDh.
Bfozdo f;zx @r[bFB#
byBT{
Fqh r[o{ rqzE r[o{ dk, oZph ewkb J/ pkDh.
;s, ;zsy, nfwqs Bkw dk fJe Ekb J/ pkDh.
'
gzikph ekft bJh, jhok e'fjB{o J/ pkDh.
nekb g[oy gqG{ gqwkswk dk, B{o J/ pkDh.
jo fjod/ ftu tZ;dk, joh Bkw J/ pkDh.
o' w o' w ofwnk, oZ p h-Bkw J/ pkDh.
Bkw-y[wkoh dk BkBe B/ fdZsk ikw J/ pkDh.
;koh ]bse ~ fdZsk, oZph g?rkw J/ pkDh.
nekb g[oy d/ jo o{g dk, fJfsjk; J/ pkDh.
wkBt ihtB dh g{zih, T[;dh ok; J/ pkDh.
;kM/ oZ p dk ;KMk, fJe nkd/ F J/ pkDh.
r/ V u[ o k;h dk eN/ , eN/ eb/ F J/ pkDh.
nekb g[oy dh G/ih X[o s'I, nkJh J/ pkDh.
nke/ d[yhnK dh ;rbh, fuzs fwNkJh J/ pkDh.
BkBe Bkw dh dZ;/, uVdh ebk J/ pkDh.
wzr/ dks/ d/ GkD/, ;opZs dk Gbk J/ pkDh.
fBwy, ft;/ s/ MZ;/ ig' jo, gb J/ pkDh.
xVh, gfjo, fdBoks, ig' nZi eb J/ pkDh.
wkBt ihtB dh r[zMb, eo/ jb J/ pkDh.
fgo d/ fwbB dh ;G ~, d;/ tb J/ pkDh.
p' X h, i' r h, i? B h, ;fBnk;hnK ykso.
o;wh, eoweKvh, p?okrh, T[dk;hnK ykso.
;u/ gq G { dk ;Z u k j? , ;z d / F fJ; nz d o.
wkBt gq/w j?, fgnko j?, jw/FK fJ; nzdo.
oZph Bkd fJ; nzdo s/, ft;wkd fJ; nzdo.
r[o{ frnkB fJ; nzdo, r[o{ gq;kd fJ; nzdo.
oZph ozr fJ; nzdo, ekft-;zi'r fJ; nzdo.
f;oiB e'bk fJ; nzdo, s/ t:'r fJ; nzdo.
ekft F?bh fJ; nzdo, fpzpk-tbh fJ; nzdo.
oZph p'bh fJ; nzdo, Fpdktbh fJ; nzdo.
Bkw, r[ o { s/ nksw thuko fJ; nz d o.
;dkuko fJ; nzdo ihtB;ko fJ; nzdo.
f;oiB jko d/ ;'jD/, okr s/ ekft fJ; nzdo.
Fpd ebgBk ;'jDh, o;-s/ Gkt fJ; nzdo.
o{ g K ftu ekft d/ , eJh o{ g fJ; nz d o.
okr, Szdk-pzdh ebk d/, ;o{g fJ; nzdo.
J/ e UI e ko, ;fsBkw[ , eosko dh pkDh.
fBoGT[ , fBot? o , f;oiBjko dh pkDh.
nekb w{os, ni{Bh ;?Gz, dksko dh pkDh.
r[o gq;kfd d/ ;de/, ig[ fBozeko dh pkDh.
fJj nkfd ;Zu dh pkDh, i[rkfd ;Zu dh pkDh.
fJj j? Gh ;u dh pkDh, j';h ;u dh pkDh.
Bkw osB, r[o{ dhge dh, ;Zuh ;ko j? pkDh.
Gt-;kro s',I @r[bFB# eoBk gko j? pkDh.
(16)
19. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
][ F jkb |ohph
|ohph fBok pdp]sh BjhI j[dh, pbfe p]skto
z
pDB ns/ f}z d rh dhnK }o{ o sK g{ o hnK eoB dk
T[sFkjiBe fJe ;kXB th j[dh j?, fi; ~ g{ok eofdnK
z
fwjBs, neb, T[dw ns/ ;ziw nkfd f;sK jo fe;/ ~
Z
ngBkT[DhnK g?IdhnK jB.
pj[s/ rohp pZu/ pj[s/ nwho pZfunK Bkb'I fJ;/
eoe/ tX/o/ f;nkD/ s/ tX/o/ fwjBsh t/y/ iKd/ jB. f}zdrh
dhnK fiBQK n"fynkJhnK ~ ;[y?B pBkT[D dh f;Zfynk,
nwho pZfunK ~ pkbr T[wo ftu nk e/ o;wh s"o s/
f;ykT[Dh g?dh j?, T[jh w[FebK-w[;hpsK rohp pZfunK ~
I
ne;o pugB ftu G'rDhnK g?dhnK jB. fJ; eoe/ T[j
I
nkw Bkb'I ;]s ikB ns/ d[y G[y ;jkoB d/ nkdh j' iKd/
Z Z
jB. jo jkbs ftu wkBf;e y[Fh ns/ y[Fjkbh dh
nt;Ek ~ ;wM e/ ;fEo oZy ;ed/ jB.
rohp ofjDk e'Jh nkdoF BjhI. nkdoF y[Fh
s/ y[Fjkbh dk ihtB j? s/ y[Fh fBok gdkoEK ftu'I BjhI
fwbdh, ;r'I wB dh ntZ;Ek dh T[gi j[dh j?. fit/I e'Jh
z
fwjBseF w}d{o sK d; pkoK xzN/ X[Zg/ ns/ f;nkbK d/
eZeo ftu th ezw eoe/ y[F ofj ;edk j?. ;[y-ofjD/
nwho b'eK s'I wkVh fijh rowh iK ;odh dk brDk th
BjhI ;jkfonk ik ;edk. ;[Zy s/ y[Fh d/ gZy'I fJj' fijh
ntZ;Ek f}zdrh dh pqe pDh ofjzdh j?. go y[Fjkb ihtB
/
dh rZvh s/}h Bkb ukb{ oZyD bJh fiZE/ fwjBs, neb,
T[Zdw s/ ;ziw dh b'V j? UE/ wB dh ;dth y[Fh bJh
;/tk, ;ZukJh, ;dkuko ns/ oZp dh :kd (f;woB) dh th
}o{os j?.
gqkuhB BjhI, BthB ;fGnsk ns/ ;dkuko ~
ngBkT[D tkb/, fJe f;Zy w[zv/ dh nfs rohph ftu th
y[Fjkb ofjD dh tkosk fJ; eoe/ ;[BkT[Dk ukjz[dk jK
fe fJ; t/b/ E'Vh nkwdB s/ pj[s/ youK eoe/ ;kv/ d/F
d/ pkjo'I nwho ikgd/ pj[s ;ko/ b'e nzdo'I pj[sh rohph
s/ pj[sh fuzsk dk ihtB pshs eo oj/ jB. fJBQK b'eK
ftu y[Fh s/ y[Fjkbh fbnkT[Dk jh fJ; t/b/ ;kv/ d/F d/
b'eK dh tZvh s'I tZvh ;wZf;nk pD ojh j?.
T[; f;Zy wz[v/ dh ftfEnK fJzi j? L ykb;k jkJh
;e{b wodkB (cozNhno) ftu'I T[jB/ d;thI gk; ehsh ;h.
T[jd/ wkfgnK B/ T[; s'I tZvh T[jdh fJe G?D s/ c/o tZv/
Gok dk ftnkj g[okDhnK, p/bVhnK s/ }{b o;wK nB[;ko
'
eoe/, uko fjzdf;nK ftu ubdk nkgDk p?e-p?bz; fszB
I
fjzdf;nK ftu eo SZfvnk. id'I T[; w[v/ dk nkgDk ftnkj
z
;szpo 2013
GkJh s/ik f;zx
ehsk frnk sK fco T[j o'Nh eZgV/ s'I szr j' rJ/.
Bshi/ ti'I feos T[j~ pE/o/ XZe/ fdzdh ojh.
c/ o 1936 ftu T[ j nNe nkfJb ez g Bh w' o rkj
(oktbfgzvh) dh toeFkg ftu s/oK nkB/ o'} dk e[bh
Gosh j' frnk. go s/oK nkfBnK Bkb T[jBK d/ NZpo d/
w;K thj e[ fdB jh bzxd/ s/ fco T[j jZNhnK s'I fvT[Y/
d{D/ w[Zb s'I T[Xkok okFB b? e/ r[}kok eoB bZr iKd/.
Ffjo'I d' e[ whb d{o o'}kBk toeFkg ftu T[j
wz[vk nkT[Idk iKdk. nkgD/ GftZy dhnK ;'uK ;'udk s/
rohph dhnK szr-d;shnK, wip{ohnK d/ j[zfdnK th
nzdobh s;Zbh Bkb oZp ns/ nkgD/ r[o{ s/ Go';k oZy e/
fJj wjkB tke r[D-r[DkT[Idk ofjzdk L
fiE? oyfj p?e[zm[ fsEkJh s{z ;GBk e/ gqfsgkbk ihT[..
;'udk L T[jdh f}zdrh dhnK efmBkJhnK pVhnK
g/qoe jB, fdbu;g s/ f;ZfynkdkfJe jB.
fJe t/ o k T[ j BK dk pZ u k phwko j' frnk.
oktbfgzvh d/ #j'bh ?wbh j;gskb# ftu'I w[s dtkJh
b?D bJh gfjbK d' nkB/ dh gouh pBtkDh g?Idh ;h. d'
nkB/ T[jBK e'b BjhI ;B. fe;/ e'b'I wzrDk T[jBK gshgsBh d'jK ~ w"s pokpo ikgdk ;h. ws/ e'Jh ;kvh w"idk
{
jkbs ~ t/y BKj jh eo dJ/ ! UVe pZuk phwko ofj e/
g{ok j' frnk. fJj gb/mh dk pZuk g{ok j' ikDk, T[jBK
bJh fJe n;fj ;dwk pD frnk go UVe T[jBK ~
;zs'y nk jh frnk. tes Bkb fit/I ;koh d[BhnK ~ nk
iKdk j[zdk j?.
J/Bh n"fynkJh ~ t/y T[; wz[v/ d/ wkfgnK B/, jo
soQK dh fwjBs-w}d{oh eo b?D dk wB pDk fbnk. wksk,
fJj w/o/ (b/ye d/) G?D ih ;B, @Gkr ;[Xh# BK ;h. nkb/
d[nkb/ d/ ikD{ xoK #u'D tkb/ eZgV/ fJeZm/ eo fbnkT[dh
I
;h. ~j ;Z; ob e/ X' b?IdhnK s/ uko S/ nkB/ o'} ewk
b?dhnK. fgsk, d[ekB dhnK rZdhnK s/ pfjD ns/ j}koK
I
o[fgnK Bkb y/vD tkb/ fgsk B/, sBykj tkb/ fdB g[Zso
s'I d' o[gJ/ wzr/ s/ fJe ;e{b d/ pkjotko T[jB/ foT[VhnK,
w{zrcbh s/ w[owo/ dh SkpVh bk bJh.
go fgsk d[BhnK Bkb'I fBokb/ ;[Gk dk pzdk ;h.
o'ikBk woh o'v (oktbfgzvh) s/ ;t/o-;ko r[o{ pkDh
gVQdk. T[j ;?o eoB bJh fJeKs tZb ~ fBeb iKdk.
fJe fdB fJe nfs rohp gfotko fes/ fwjBs-w}d{oh
bJh iKdk T[j~ fwb fgnk, T[jBK d/ nX Bzr/ s/ g?o'I
tkjD/ pZu/ m[o{-m[o{ eod/ mzYh mko ;Ve s/ s[oh ik oj/
(17)
20. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;B. t/y e/ fgsk dk fdb so; Bkb Go frnk. T[jB/
nkgD/ T[s'I row b'Jh bkj e/ T[jBK pfunK ~ d/ fdZsh
s/ id'I T[j xo nkfJnk, T[j~ gsBh pVk r[Z;/ j'Jh.
T[jB? gsBh ~ wro'I fejk,
@@UfJ ! GbhJ/ b'e/ !! ekj~ r[;/ j'Bh J/. w/ok r[o{
Z
T[jBK rohp pZfunK dh s[?b ;k~ j'o dJ/rk. w?~ s{z
nZi wk eo d/j.##
gsh d/ fJ; eEB ~ T[j gsBh, id sZe ihT[dh
I
ojh, gsh d/ j[fz dnK iK s[o frnK th, id'I th :kd eodh
fc; g?dh L @@w?I Ud'I feT[I J/Bk r[;k ehsk fe w/o/ ;kX{-;o{g
I
Z
gsh ~ w?E'I wkch wzrDh gJh ;h.##
s/ fJj g[so, fgsk tor/ jh ;[Gkn dk, d{ik o{g
;h. T[j jo fe;/ dk pVk fgnkok d';s pD iKdk. jo
e'Jh T[jdh d';sh s/ wkD eo ;edk ;h. nkgD/ ;e{b
NkJhw d/ fJe g[okD/ gmkD d';s (B}ho) Bkb T[jdk ]s
gZso sK ikoh ;h, go T[jB/ ikD p[M e/ nkgD/ pZu/ d/ g{ok
Z
j'D dh ]po B}ho ~ BjhI ;h fdZsh. sK th fes'I fJ; w"s
dk ;[D e/ B}ho nkg/ nk frnk. id'I T[jB? nkgD/ d';s
d/ xo dk ]kBk-pd/FK tork ;kwkB t/fynk, ;G e[M
;wM frnk. B}ho B/ T[j~ d/ ;" o[gJ/ d/D/ ukj/, go T[j
f;Zy w[vk o[gJ/ b?D/ Bk wzfBnk. feT[fI e j[D T[j e[M ;"yk
z
;h, o[}hBk (fdjkVh) tZX frnk ;h. wjhB/ dk you T[jdk
g{ok j' iKdk ;h. nkgD/ fgsk tKr{ nkgDh feos ewkJh
dh nZr pkb e/ ;/eDk T[jd/ ;[Gkt dh ftF/F fdqVQsk th
pD u[Zeh ;h. fJ; rZb s'I B}ho Bkok} j' frnk. T[jB/
oks o'Nh Bk ykXh s/ ;t/o/ fBokjko id'I rZvh uVQB bZrk
sK f;Zy w[zv/ B/ fJe ;" o[fgnk b?Dk gqtkB eoe/ d';s ~
ok}h eo fbnk.
gkfe;skB pD frnk. T[j fszBK eZgfVnK ftu
ikBK puk e/ g[oph gzikp gj[u rJ/. e?gK ftu o[bd/ oj/
z
I
. fwjBs w}d{ o h eod/ oj/ . T[ ; wz [ v / d/ ikD{ fJe
fwbNoh w/io ~ g{B/ ik gj[u/ gzikph FoBkoEhnK B/ fJ;
z
w[v/ dk jkb ik dZf;nk. w/io B/ T[j~ g{B/ ikD dk o/bt/
z
gofwN pDk G/fink Ud'I gzikp s'I fdZbh ikD dh o/bt/
fNeN pzd eo fdZsh rJh ;h. f;Zy w[zvk pVk y[F ;h fe
g{B/ ik e/ e'Jh ezw fwb ikJ/rk T[j gfotko s/ pZfunK
;w/s id'I o/bt/ ;N/FB nzfwqs;o gj[zfunk sK gsk bZrk
fe d' ;" o[gJ/ o/bt/ fNeNK bJh ukjhd/ jB. T[jd/ e'b
fwjBs w}d{oh dk fJeZmk ehsk w;K ;" e[ o[fgnk jh j?
;h. T[; t/b/ T[jdh ;koh y[Fh, go/FkBh ftu pdb rJh.
nZXh e[ oks ~ pZfunk ~ w[;ko]kB/ ;tk e/ id'I
T[j ;'uK fceoK ftu ikrdk p?mk ;h fJe f]nkb T[j~
;[fZ Mnk. T[jB/ gsBh ~ irk e/ pZfunK e'b fpmk fdZsk.
nkg fvT{Nh tkb/ ;N/FB wk;No ~ ik fwfbnk. fBo;zeu
'
;szpo 2013
j' e/ ;Zuhw[Zuh dk nkgDk ;kok jkb T[; ~ dZ; e/ fejk,
@@;o ;" o[fgnk w/o/ e'b j? s/ d' ;" o[gJ/ g{B/ sZe feokfJnk
bZrdk j?. w?~ g{B/ gj[zuD dh e'Jh ;phb dZ;'.##
@@;odko ih ! ;koh d[BhnK fJ; t/b/ p/-fNeNh
gJh nkT[Idh iKdh j?. s[;hI th rZvh uVQ ikU.##
@@i/ o;s/ ftu fe;/ cV fbnk sK fJ; f;Zyh ;{os
~ w?I feE/ S[gktKrk <##
@@nkgDk jkb fit/I s[;K w?~ ;[DkfJnk j?, cVB
tkb/ ~ th ;[Dk d/Dk, fco s[jk~ T[j SZv d/t/rk.##
@@i/ fe;/ Bk SZfvnk sK fco eh eoKrk <##
@@fco w?~ sko d/ d/Dh, w?I s[jkvk feokfJnk ndk
eo fdnKrk.##
@@uzrh rZb ! pj[s-pj[s fwjopkBh. w?I nkgDh
gfjbh nkwdB ftu'I s[jkvk foD T[sko e/ jh fco oZi e/
o'Nh yktKrk.##
T[j ;N/FB wk;No dh T[dkosk ns/ J/Bh fBZxh
jwdodh dk XzBtkd eoe/ rZvh uVQ frnk s/ fpBK cV/
ikD d/ g{B/ ik gj[fz unk. w/io B/ T[j~ fwbNoh toeFkg
ftu 120 o[gJ/ dk fcZNo btk fdZsk. T[j g{o/ 10 toQ/ UE/
fNfenk fojk.
rohp xo ftu g?dk j'Jh T[jdh ;[uih gsBh B/
Z
th jZE g?o fjbkD/ F[o{ eo fdZs/. TjB/ eZgV/ ;hT[D dh
wFhB b? bJh, iku f;y bJh, eZgV/ f;T[dh. uZdoK T[s/
I
Z
ozrdko XkfrnK Bkb c[Zb p{N/ gKdh. ;t?NoK, d;skB/
s/ i[okpK p[Ddh. T[jdh nkwdB th gsh dh sBykj fizBh
pD iKdh. T[jBK dk p?Ie p?bz; 10-11 ;kbK ftu fco
uko fjzdf;nK ftu j' frnk.
T[j~ fco fgdoh eko-ftjko dk F"e T[Zfmnk.
nkgD/ :{0gh0 ftu ofjzd/ fJe foFs/dko Bkb ftjko
;KMk eo fbnk. Bt/I ezw dh Bk-siop/ekoh ns/ ;owkJ/
dh xkN eoe/ ezw c/bQ j' frnk. fco Bzr-XVzr ofj rJ/
. ;kok ;owkfJnk ftu/ bZr frnk.
fdZbh nk e/ Bt/I f;foT[I, fco f;o s'I, f}zdrh
F[o{ ehsh. fwjBs, nb ns/ fdnkBdskoh B/ feqFwk eo
ftykfJnk. fJe d[ekB dk poKvk feokj/ s/ b? e/ T[E/
nkgDk N{b-pe; oZy frnk s/ ;e{NoK dh w[ows F[o{ eo
z
fdZsh. gfjb/ fdB nZm nkB/ ewkJ/. fi; vokJhto B/ fJe
tkoh th ;e{No fJ; s'I w[ozws eokfJnk fco T[j fJ;/
dh d[ekB s/ nkT[Idk fojk.
T[jB/ 1961 ftu ezw F[o{ ehsk ;h, go 1964 ftu
T[j d't/I fgT[ gZ[so s/ fJe Ffrod, fszB nkdwh, gzikj
s'I b? e/ nZ;h o[gJ/ o'} sZe d/ w}d{o ;B. p?e p?b; fco
I
z
gzi fjzdf;nK ftu j' frnk. ftjko d/ s/}hwzd/ eoe/ BjhI,
(pkeh ;ck 20 s'I)
(18)
21. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;szpo 2013
f;X r';fN L okwebh wjbk 1 f;X r';fN
nihs f;zx, byBT{, w'0 L 9651592214
wkBtsk d/ r[o{, FKsh d/ gz[i ;qh r[o{ BkBe
d/t ih dh wjkB ouBk f;X r';fN ;qh r[o{ rqE ;kfjp
z
nze 938 s/ F[F'fGs j?.
r';fN - r'FN iK r'FNh, Gkt rbpks, uouk
iK tkosk.
f;X - g[r/$gj[zu/ j'J/ i'rh, ns/ f;X s'I Gkt
gqwkswk th j?.
f;X r';fN r[o{ BkBe d/t ih eh fJe wjst
g[oB ouBk j?. fJ; pkDh okjh nzso-Xow ;ztkd dh
BhIj oyh rJh noEks d' tZy-tZy XowK d/ w'YhnK
(w[yhnK) dh rb pks, ftuko tNKdo/, fJe d{i/ d/ wsK
dh ikBekoh, ;[nkb-i[tkp ns/ ;wki iK nkw b'ekJh
~ T[BK dh nfXnkswesk dk bkjk$bkG[$fJ; soK dh
nzso-Xow tkosk dk fieo fJ; s'I fgjbK feXo/ BjhI
fwbdk.
r[o{ fJfsjk; ns/ ;kyhnK okjhI gsk brdk j?
fe ;qh r[o{ BkBe d/t ih dk f;XK Bkb fsB EKJh
w/b j'fJnk fgjbK, fgjbh T[dk;h d'okB ;B 1508
d/ brGr BkBe wsQ/ (T[; ;w/I r'oy wsQk) fiE/ r[o{
;kfjp dh eBQgkN/ i'rhnK Bkb tkosk j'Jh, f;XK B/
r[o{ ;kfjp ~ e/IJh eokwksK foXhnK f;XhnK Bkb
GowkDk ukfjnk, fi; fggb d/ g/V Eb/ r[od/t p?m/
;B, T[;~ T[vkDk ukfjnk, fco g/V ~ nZr th bk
fdsh, r[od/t B/ g/V ~ T[E/ jh o'e fdZsk s/ jfonk th
eo fdsk nzs co/pK dh dhtko Yj gJh s/ f;ZXK B/
;EkB ~ BkBewsQk wzB fbnk ns/ ;kfonK B/ wfBnK
@@XzB BkBe s/oh tvh ewkJh##
r[od/t nkgDh d{ih T[dk;h ;w/I (1517-18)
izw{ eFwho, T[sokyzv j'Id/ j'IJ/ ;[w/o gops s/ gjz[u/
, i'rh ns/ f;X r[od/t ~ T[E/ d/y ns/ r[od/t dh
T[wo (pkbh nt;Ek) d/y pj[s j?okB j'J/.
fco ik uV/ ;[w/o go, f;X wzvbk fdqFNh nkJh.
(Gk0 r[odk; ih)
;[w/o gops s/ f;XK d/ nkr{, r[o{ uogN,
b'jkohgk ns/ GzroBkE ;B T[BK B/ j?okBh gqrNkT[fI dnk
gqFB ehsk.
eT[B Fesh s'j/ fJE/ fbnkJh.
r[od/t dk T[Zso;h, jT[ ifgnk gow/Fo'
r[od/t B/ fJBK Y[e/tK T[Zso fds/ fe i'rh
fpbe[b fBZoso j' rJ/ ns/ r[od/t ~ Bw;ekoK eoB
{
br gJ/.
nzfsw ns/ shih tko r[od/t 1539 dh cotoh$
wkou ~ eoskog[o s'I nub tNkb/ gzju,/ fJj fFtoks
[
d/ w/b/ dk w'ek ;h fi; dh pj[s wkBQsk j'D ekoD pj[s
b'eh emQ/ j[zd/ ;B, fJE/ jh i'rhnK f;XK B/ th nkgD/
ekoBkw/ eoB/ , to ;okg dk vo gk e/ b' e K ~
G[owkT[Id/. fJe i'rh d[nkb/ finkdk fJem t/y e/
r[od/t, b'eK Bkb yV/ j' rJ/, i'rh nkgD/ nkg ~
fsqekbdqFh (G{s Gfty dk frnksk) efj e/ nyK whu
e/ b'eK d/ ;tkbk dk itkp d/ fojk ;h b'eh pj[s
gqGkfts br oj/ ;B. r[o{ ;kfjp B/ Gkjh wodkBk ih
~ fJ;ko/ okjh fejk fe i'rh d/ nr/ fgnk uVkt/ tkbk
b'Nk fJ; i'rh d/ fgS/ oy d/. gzi e[ fwzNk pkd id
i'rh B/ nZyK y'bhnK sK b'Nk B d/y e/ gq/FkB j'fJnk
ns/ b'eK ~ efjD brk fi;B/ w/ok b'Nk u[fenk j? w?
T[; ~ ;okg d/ e/ G;w eo fdnkrK. r[od/t B/ fejk
i'rh ih s[;h sK fsBk b'ek d/ frnksk j', jK s[jkvk
b'Nk sK s[jkv/ fgS/ jh fgnk j?. ;ko/ gk;h jk;k ns/
T[J/ T[J/ j'Jh.
pkpk ikDh ikD g[ o y[ efYnk b' N k ijK b[ e kJh
t/y ufbsq i'rh y[D;kJh (GkJh r[odk; ih)
fJBK fsBk EktK s/ f;XK, i'rhnK Bkb j'JhnK
tkosktK, ftukoK ns/ xNBktK ~ ;qh r[o{ BkBe d/t
ih B/ nub tNkb/ s'I tkfg; eoskog[o nke/ 1535 d/
wX ftu f;X r';fN f;o b/y j/m ft;Eko ;fjs
fbfynk, fJ; pkDh dh fgjbh gT[Vh wzrbk uoD ;w/
s e[b 73 gT[VhnK jB. fi; ftu f;XK B/ r[o{ ;kfjp
s' nB/eK ;[nkb ehs/ ns/ r[o{ ;kfjp B/ T[BK d/ gqFBK
d/ pj[s ;[ui/ T[so d/ e/ f;XK ~ g{oh soK ;zsFN ehsk
Z Z
[
ns/ f;XK ~ r[o{ ;kfjp dh rb wzBDh gJh fe xopko ns/ gfotko Sv e/ gopsK s/ tk; eoe/ ;wki ns/
b'ekJh dk e'Jh Gbk BjhI j' ;edk.
j'fJ nshs[ frqj;s sfi, fcfo T[Bj[z e/ xo wzrD ikJh
fpB fds? feS[ jfE B nkJh..
go fJj i'rh ns/ f;X jko th BjhI wBDk
ukjz[d/ ;B, fJ; bJh T[BK foXhnK-f;XhnK dk i'o
fdykDk F[o{ ehsk, e'Jh F/o, e'Jh ;Zg pD frnk e'Jh
gzyhnK dh soK T[vkohnK GoB bZrk ns/ e'Jh toyk
eokT[D dk dktk eo/, GzroBkE p'fbnk w? sK nk;wkB
d/ sko/ th s[jkv/ e'b fbnk ;edk jK.
(19)
22. www.punjabisuman.com
;szpo 2013
gzikph ;[wB wkf;e
o{g tNkfJnk i'rhnK, f;zx pkx pj[ ufbs fdykJh.
sko/ s'V/ GzroBkE, fJe T[fv fworkBh ibso ikJh..
r[od/t T[BQK dh wk:kth bhbktK s/ nDfGi fes'I i[Vh-i[VkJh fwbD eoe/ BjhI, pbfe 10 xzN/ vKroh
ns/ nv'b oj/. f;X p'b/ ;[fD BkBe, s'fj ir ~ gk e/, rZvhnK j/mK bzw/ g? e/, w{j jZE ekb/ eoe/. fwjBs
z
eokwks fdybkJh.
s/ fdnkBsdkoh dk i[fVnk fJj w[spoe XB T[j~ fJ;
j[D f;X ns/ i'rh r[o{ ;kfjp ~ eokwks t/b/ wB dh y[Fh s/ f}zdrh dh y[Fjkbh d/ fojk j?. ;[Zuh
fdykT[D s/ i'o d/D br/.
feos ;zs'y s/ y[Fh d/Idh j?.
r[od/t B/ c[owkfJnk L- pkpk p'b/ BkE ih.
j[D pVh fdqVQsk Bkb T[j nkydk j? fe f}zdrh
n;K t/y/ i'rh t;s B ekJh Gkt n;K e'b s[jk~ ftu eJh gkgV t/b/ jB. o'Nh-eZgV/ tk;s/ eJh XZe/ ykX/
i'rhnK ~ ftykD i'rh e'Jh uhi BjhI j? ns/ df;nk jB. Bk XB dk, Bk f;js iK skes dk, fe;/ dk th e[M
r[o ;zrfs pkDh fpBk, d{ih T[N BjhI j? okJh.
ft;kj BjhI. fJj ;kohnK jkbsK uzd o'}k jB. ;Z[y s/
pkMT[ ;u/ Bkw d/, j'o eokwkfs n;kE Bkjh.
y[Fh ;/tk #u',I ;dkuko #u',I fwjBs s/ ;ziw #u',I gqkgs j[d/
z
r[od/t B/ c[owkfJnk fpB Bkt? i'r B j'Jh.
jB. T[j ;kok fdB ezw d/ o[MtI/ ftu nkgDk fJj g[okDk
/
d/y' eo thukok.
wzso geKdk ofjzdk j? L
ns/ pkpk p'b/ BkE ih, Fpd ;[DT[ ;u[ w[yj[
w? Bkjh eS[ jT[ BjhI feS[ nkfj B w'ok..
nbkJh.
nT[;o bik okfy b/j[ ;XBk iB[ s'ok..
f;X$i'rh g{oh soK fBo[Zso j' e/ efjD br/
oT[I ftu nk e/ igdk j? L
f;X p'bD F[G puB, XzB BkBe s/oh tvh ewkJh.
s{ gqG dksk dkfB wfs g{ok
ns/
jw Eko/ G/ykoh ihT[..
s/ o h rfs fwfs s{ z j? ikDfj..
w? fenk wkrT[ feS[ fEo[ Bk ojkJh
fenk e' nkfy tykD/ . .
jfo dhi? Bkw[ fgnkoh ihT[..
][ F jkb |ohph HHHHHHHHHH
nkU ikDhJ/ fJb?eNqkfBe czv Nok_;co pko/
fgnko/ pZfuU! Jh-p?_fezr okjh_ T[gG'rsk B{z xo ik_ dcso ftu p?m/
fJb?eNqkfBe seBhe dh wdd Bkb p?f_ ezr ;/tktk_ fdZshnk_ ik_dhnk_ jB. fJj
;/tktk_ 24 xzN/ jh gqkgs ehshnk_ ik ;edhnk_ jB. s[;h_ nkgD/ p?_e d/ yks/
d/y ;ed/ j', e'Jh t;s{ yohd ;ed/ j' ns/ fpZbk_ dk G[rskB eo ;ed/ j',
fit/_ fpibh dk fpZb, N?bhc'B dk fpZb, gkDh dk fpZb ns/ phw/ dh feFs nkfd.
Jh-p?f_ ezr dhnk_ ;/tktk_ ftu s[;h_ fJb?eNqkfBe czv th Nok_;co eo ;ed/ j'.
nkU nZi fJ; pko/ ikDekoh gqkgs eohJ/. pZfuU! otkfJsh ftXh okjh_ czvk_
dk spkdbk eoBk ekch n"yk, tZX ;w/_ tkbk ns/ f}nkdk bkrs okjh_ ehsk
ik_dk ;h. fJ; dk w[y ekoB ekr}h ezweko dk f}nkdk j'Dk, ndkfJrh eoB
Z
bJh u?Zek_ ns/ vokcN B{z G/iD dk f}nkdk ;wk_ bZrDk nkfd ;h go nZiebQ fJb?eNqkfBe czv Nok_;co okjh_ n;h_
g?;/ dk spkdbk fJe T[gG'rsk d/ yks/ ftu'_ d{i/ T[gG'rsk d/ yks/ ftu e[M ;fezNk_ ftu jh eo ;ed/ jk_. fJ;
;j{bs dk e'Jh th rkje ckfJdk b? ;edk j?. fJ; bJh s[jkB{z nkgD/ p?e Bkb ;zgoe eoBk g?dk j?. p?e fJzNoB?N
_
_
_
Z
dh ;jkfJsk Bkb s[jkvk g?;k fe;/ d{i/ d/ yks/ ftu s[ozs G/i d/t/rk. wzB bU s[;h_ uzvhrVQ ftu gVQd/ j', s[jkv/
p?_e yks/ ftu g?;/ xZN jB ns/ wksk-fgsk w'r/ ofjzd/ jB. fJb?eNqkfBe czv Nok_;co okjh_ p?_e yks/ ftu'_ s[ozs
ndkfJrh ehsh ik_dh j?. fJ; ftXh okjh_ X'ykXVh s'_ pfunk ik ;edk j?. fe;/ th soQk_ dk u?Ze r[zwD ik_ oZd j'D
dk ysok th xN ik_dk j?. fJj ;j{bs fpbe[b w[cs fdZsh ik_dh j?. nkU pZfuU fJ; pko/ nkgD/ wksk-fgsk ns/
foFs/dkok_ B{z fJ; dh ikDekoh d/JhJ/ sk_ fe fJ; ;j{bs dk ckfJdk tZX s'_ tZX gqkgs ehsk ik ;e/.
-ntsko f;zx eoh
(20)
24. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;szpo 2013
w?~ f;Zyh feT[_ fgnkoh bZr-dh j?< f;zx @ikue#
frnkBh irihs
r[ o ;fsr[ o ek i' f;y nykJ/ ,
;[ Gbe/ T[ f m jfoBkw[ fXnkt? .
T[ d w[ eo/ Gbe/ goGksh,
fJ;BkB[ eo/ , nz f wq s ;fo Bkt? .
T[ g d/ f ; r[ o { jfo jfo ig[ ikg? ,
;G febfty gkg d' y bfj ikt? .
fcfo uV? fdt;[ r[ o pkDh rkt? ,
pjfdnK T[ m fdnK jfoBkw fXnkt? .
i' ;kf; frokf; fXnkJ/ w/ o k jfo jfo,
;' r[ o f;y r[ o { wfB Gkt? .
fiB B' dfJnk j' t ? w/ o k ;[ n kwh,
fs;[ r[ o f;y r[ o { T[ g d/ ; [ ;[ D kt? .
iB[ BkBe[ X[ f V wz r ? fs;[ r[ o f;y eh,
i' nkfg ig? ntoj Bkw[ igkt? .
(rT[Vh eh tko, wjbk 4, gzBk 305)
ofjs ;zpzXh ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih dk
j[ewBkwk
È ;fsr[o ih ;jkfJ.
;ops ;zrs ek pb r[o{ oy/rk. s[;K T[s/ n;kvh
pj[s y[Fh j?. s[;K yzv/ dk nzfwqs gziK s'_ b?Dk, e/; oZyD/
, fJj n;kvh w'jo j?. eZS, feogkB dk ft;kj Bjh_
eoBk. ;op b'j dk eVk jZE oZyDk. d'B'_ tes e/;K dh
gkbBk ezx/ f;T[ eoBh. ;ops ;zrs nGkfynk ek e[mk
wk; ykt? Bkjh, swke{ Bk tosDk. GkdBh sEk ezfBnk
wkoB tkb/ ;/ w/b Bk oy/ whD/ w;zdhJ/, okwokJhJ/ eh
;zrs B p?;/, r[opkDh gVQBh, tkfjr[o{ tkfjr[o{ igDk,
r[o{ eh ofjs oyDh. ;ops ;zrs T[go w/oh y[Fh j?.
w'jo i/m 26 ;zws 1756 (w[skfpe 24 wJh, 1699)
w? ~ f;Z y h feT[ _ fgnkoh bZ r dh j? <
;qh r[o{ rozE ;kfjp ih dh oZph pkDh È s'_ F[o{
j[dh j?l fi; s'_ fJj ;gZFN j? fe oZp fJe j?, fijVk jo
z
tes w/o/ Bkb j[zdk j?, T[; ~ nkgDh wdd bJh fe;/
t/b/ th p[bkT[D bJh w?~ e'Jh oj[-ohs Bjh_ eoBh g?dh.
_
T[; ~ gqsy t/yD s/ bZGD bJh, fe;/ fdFk tZb w{j Bjh_
Z
z
eoBk g?_dk, fe;/ yk; Bhns irQK s/ ikD dh b'V Bjh_,
w?_ e/tb T[; ~ s/ T[;d/ r[DK ~ :kd eodk jK, ns/ :kd
eofdnK jh w?~ gqsZy w/o/ gk; yVQk fdZ;dk j?. fJj
frnkB w?~ f;Zyh s'_ fwfbnk j?, fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh
bZrdh j?.
w?~ jo gqeko dk ;bkj-wFtok s/ uzr/ o;fsnK
dh ;{M-p{M ;qh r[o{ rozE ;kfjp ftu'_ fwb iKdh j? s/ fJj
fJe' fJe nfijk o[{jkBh uFwk j?, fi; s'_ jw/Fk frnkB
dh Xkok tfjzdh ofjzdh j?. fJ; ftu fBok fJ; d[BhnK
dk frnkB jh Bjh_ ;r'_ gqbe dk th frnkB Gfonk fgnk
'
j?. fJ; dk o; fGzBk Gkr s/ o{jkBh y[oke w/oh GNedh
nkswk ~ ;[yh oZyd/ jB. gftZso ;qh r[o{ rozE ;kfjp
ih dh oZph pkDh dk jw/Fk to;dk B{o jh n?;k j?, fi;
eoe/ w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
w/ok r[o{ fJe wjkB :'Xk j?. T[;dh db/oh,
;{ophosk s/ e[opkBh d/ pokpo dh e'Jh fw;kb Bjh_
fdZ;dh. T[j p]fFFK dk wkbe s/ fgnkfonK dh ;jkJh
j? s/ id'_ th e'Jh T[; ~ ;Zu/-fdb'_ :kd eodk j?, T[j
T[;dh ;jkfJsk eodk j??. id'_ edh w?_ nfs wk:{; j'tK
s/ e'Jh ;zrh ;kEh wdd eodk Bk fdZ;/, w?~ nfsnzs
]sfonK s/ w[FfebK dk ;kjwDk j't/ sK w?_ T[; pbtkB
s/ ;woZE r[o{ dk fJe-fus fXnkB Xodk jK, s/ s[;h_ ;[D
e/ j?okB j't'r/ fe T[; ;Zuk s/ ;woZE r[o{ T[;/ t/b/ w/oh
wdd s/ nk g[idk j?. fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh
j?.
gfjbK ebrh tkb/ ;fsr[ o B/ w? ~ jo o' }
nodk; ftu uko wzrK wzrD bJh gq/oBk ehsh j?-fJe
tkfjr[o{ dk gftZso Bkw igD, d{ik uVQdh ebk ftu
ofjDk, shik o}k ~ fyV/ wZE/ wzBDk ns/ u"Ek ;ops dk
Gbk b'uDk. fJBQK r[DK dk XkoBh e/tb w?_ f;Zy eoe/ jh
j'fJnk jK. fJ; bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
w/oh e"w fJe nDyhbh s/ pjkdo e"w j?. fJj
pr?osh dk ihtB fiT{D Bkb'_ ;{ophoK tkbh w"s ~ uzrk
ikDdh j?. f;Zy uoyVhnK s/ j; j; uVQBk, pzd-pzd
eNkT[D/, y'gohnK bjkT[DhnK, d/rK ftu T[pkb/ ikDk,
pZfunK d/ N'N/ eotk e/ nkgD/ rbK ftu gtkT[D,/ fJzMDK
j/mK e[ub/ ikDk ns/ cK;h d/ o;/ ~ uzw-u[w e/ rb/ ftu
z[ z
g[nkT[Dk, Gkt fJj fe jo soQK dh e[opkBh jZ;-jZ; e/
d/Dh, oZph ofjws ;wMd/ jB. ;t/o/ Fkw dh nodk;
ftu FjhdK dh :kd ~ f;Zy d[jokT[d/ j'J/ Fjhdh ;fgfoN
_
g?dk eoB dh :kuBk eod/ jB. fJ; gftZso Fjhdh s/
wodkBrh ;fgfoN d/ ;dek w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
f;Zy id'_ nkp/ j:ks, Gkt, nzfwqs dh gqkgsh j[dh
z
j?, T[; d/ fwbD s/ T[; d/ nzdo c"bkd torh ;yfsnkJh,
gkDh torh fBowbsk s/ Ffjd torh fwmk; g?dk j'
iKdh j? ns/ nkgD/ nz d o fJe T[ s w fJB;kB dh
(22)
25. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
fJB;kBhns wkDB bZr iKdk j? ns/ fJT[_ gqshs eoB
bZr iKdk j?, fit/_ T[;d/ nzdo ebrhnK tkb/ dh ;fgfoN
ir gJh j?. nkgDk o{g r[o{ ~ f;Zy tork bZrD bZr
iKdk j?. f;Zy s'_ f;zx pDkB tkbh f;Zyh w?~ f;Zyh fgnkoh
bZrdh j?. fiE/ j'o w[beK s/ e"wK ftu j'JhnK ftnkjFkdhnK S/sh jh bVkJh-MrV/ s/ sbke sZe g[i iKdhnK
Z
jB, T[E/ w/o/ Xow ftu w/o/ fJFN ;qh r[o{ rozE ;kfjp
ih dh j}{oh ftu ehsk nBzd-ekoi i/ d[BhnK d/ nzeV/
bJ/ ikD sK ;G s'_ f}nkdk ekw:kp ofjzdk j?. ;kv/ ftu
w[zv/ s/ e[Vh dh u"D nkw s"o s/ wkg/ jh eod/ jB s/
ftnkj s'_ fgS'_ d'jK d/ ezw ;KM/, d'jK d/ nkF/ fJe, fJE'_
sZe fe i/ fJe d/ f;o-ghV j't/ sK d{;ok f;o fuzsk Bkb
ckjtk j' ikt/, fJ; ~ y[Fh j't/ sK d{ik ;KMhtkb, fJe
~ ozi g[i/ d{ik fjZ;dko, fJ; ~ n;b noEK ftu ;zi'r
/
efjzd/ jB s/ fJj ;'jD/ ;zi'r fJ; fgnkoh f;Zyh ftu'_ jh
bZGd/ jB, fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
w/o/ f;o s/ p/ e/; ns/ fujo/ s/ r[ow[yK tkbk
dkVQk, g?rzpoK dh ;[zdosk dk gqsZy ;o{g pDk d/_dk j?.
fJ; s' _ fJbktk w? _ nkgD/ nkg ~ d[ B hnK s' _ fBnkok
gfjbtkB ;wMD bZr iKdk jK, fi; d/ jZE ftu sbtko
j?, i' d[BhnK dh oZfynk eodk j?, i' npbk fJ;sqhnK dh
p/fJZ}sh Bjh_ j'D fdzdk s/ fJj' f;Zyh o{g w/o/ d/F ~ s/
w/o/ thoK ~ d[FwD s'_ pukT[_dk j?. oki s/ i'r d't/_ w?~
fJ; f;Zyh s'_ bZG/ jB.
w?~ ;zs f;gkjh d/ Bkw Bkb g[ekfonk iKdk j?.
fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.e/; w?~ e[dos e'b_'
fwb/ jB s/ fJBQK dh ;ckJh bJh w?_ ezxk oZydk jK,
;fGnsk d/ nB[eb ns/ nkgD/ nkg ~ w[j}p gqshs eoB
{
bJh be d[nkb/ eSfjok gfjBdk jK. ;kjwD/ nk gJ/
d[FwD d/ w[ekpb/ bJh feogkB ~ nkgD/ nzr-;zr oZydk
jK. fJe b'j/ dk eVk nkgDh thDh s/ gfjBdk jK, fi;
~ t/y e/ w?~ nkgDk r[o{ u/s/ nk iKdk j?. e'Jh th p[ok
ezw w/o/ jZE eoB bZrD sK fJj w?~ o'edk j?. fJzB/
bkGdkfJe s/ fJB;kB ~ ;Zuk fJB;kB oZyD tkb/ eekoK
dk w?_ XkoBh jK, fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
w/o/ r[o{ B/ w?~ d;K Bj[znK dh ewkJh eoe/ jh
SeDk f;ykfJnk j?. ukj/ jZb ubkT[_dk j'tK, d[ekB s/
p?mk j'tK ik ;Ve s/ ezw eodk j'tK. toeFkg ftu,
dcso iK c'} ftu ezw eodk j'tK, w?_ nkgDk Xow ewk
;edk jK s/ tkfjr[o{ dh Grsh eo ;edk jK. w?_ xo
j'tK iK pkjo, ;wki ftu ftuoK iK w?dkB/-izr ftu,
w/o/ f]nkbK ftu, w/o/ eko-ftjko ftu, w/o/ b?D-d/D s/
w/oh p'bukb ftu ns/ w/o/ ihtB d/ jo y/so ftu'_ w/oh
;szpo 2013
f;Zyh Nge ojh j[zdh j?. fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh
bZrdh j?.
w?_ nkgD/ r[o{ d/ j[ewK nB[;ko o'} gzi pkDhnK
dk gkm eoe/ nkgD/ nzdo nkJh w?b ~ X' b?dk jK. n;h_
_
tZv/ S'N,/ bzro SeD bJh fJe gzrs ftu pfjzd/ jK. fJe'
pkN/ ftu nzfwqs gh_d/ jK. n;h_ wVQh, w;kDh, N{D-sths,
/
izso-wzso ~ Bjh_ wzBd/ ns/ Bk jh ny"sh tos oZy e/
;oho ~ eFN fdzd/ jK, pbfe jw/Fk jh E'VkQ yKd/ s/ E'VkQ
;"d/ jK. nkgDh ewkJh dk d;tzX eZY e/ b'Vh_dhnK EktK
_
s/ tosd/ jK. fJj' fij/ ;Zu/ s/ ;[Zu/, ;fji ;[Gkn fBGD
tkb/ r[DK dk w?_ XkoBh jK. fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh
bZrdh j?.
w?~ r[Bkj p]FkT[D bJh fe;/ gk; ikD dh b'V
Bjh_. w?_ fJeZbk yVQk j' e/ nkgD/ ehs/ ;fji ;[Gkn j'J/
r[BkjK iK |bshnK dh w[nkh oZp gk;'_ wzr b?_dk jK.
T[j ;Zuk gqG{ w/oh fdb'_ ehsh nodk; ;[D b?_dk j?. id'_
fJeZm/ j' e/ n;h_ ;qh r[o{ rozE ;kfjp dh j}{oh ftu i[V
p?md/ jK, r[o{ eh pkDh gVQd-;[Dd/ jK, fwb e/ rkT[d/ jK,
/
_
r[o{ i; ftu bhB j' iKd/ jK, fJsB/ bhB j' iKd/ jK fe
n;h_ nkgD/ r[o{ Bkb fJe- fwe j' iKd/ jK. fJe wB fJe
fuZs j' e/ nodk; eod/ jK, s/ wzrd/ jK ªj/ ;fsr[o{! ;kE'_
T[j ezw eokt' i' s[jk~ uzr/ bZrD, T[j Bk eokt' i' nkg
~ ~ uzr/ Bk bZrD.« fenk ewkb dh nodk; j?! fJ;/
bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
id'_ w?_ ;t/o/ nzfwqs t/b/ T[mdk jK. fJeKs ftu
oZp Bkb i[Vdk jK, T[; tes w?_ w"bth, gzfvs iK gkdoh
tork j[dk jK. id'_ w?_ r[od[nko/ iKdk jK, ;kX ;zrs d/
z
i'V/ MkVdk, r[o{ e/ ro d/ i{m/ posB wKidk sK ;/te o{g
ezw eo fojK j[zdk jK. ;/tk s'_ ftjb/ j' e/ id w?_ d;K
Bj[nK dh feos eodk, nkg Sedk, gfotko ~ SekT[dk
z
_
s/ ;ops d/ Gb/ noE d;tzX eZYdk jK, T[; tes t?F
d/ o{g ftu j[zdk jK. go id'_ w/o/ w[be, e"w s/ wB[Zysk
s/ fpgsk nkT[_dh j? sK w?_ r[o{ dh pyFh feogkB b? e/
w?dkB ftu fBZso nkT[_dk jK T[; tes w?_ c"}h pjkdo
(ysoh) j[zdk jK. ;kfjp/ ewkb ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih
dh feogk Bkb w/o/ wB ftu uko/ toBK d/ r[D jB. w?_
uko/ ekoi, uko/ toDK tkb/ eo ;edk j'fJnk ;zg{oB
fJB;kB j[dk jK. fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
z
d[BhnK d/ jo Xow dhnK gftZso g[;seK ftu
e/tb T[;/ Xow d/ ofjpoK dhnK nkgDhnK jh ouBktK
jB. jo fe;/ Xow tkb/ ~ d{i/ Xow tkb/ Bkb Bjh_
obkfJnk frnk ns/ nwbh s"o s/ f;tkJ/ ;qh r[o{ rozE
;kfjp ftu, fiE/ fe r[o{ ;kfjpkB d/ okjh_ nekb g[oy
(23)
26. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
dh pkDh w"i{d j? T[E/ nekb g[oy ~ g[i/ Grs, Gkt/_ e'Jh
Z
i[bkjk j?, e;kJh j?, ufwnko, w[;bwkB j? iK fjzd{, ;G
dh pkDh uVQk e/ nkgD/ Bkb f;zxk;B s/ nkg fpmkfJnk
j?. n?;h ;op ;KMhtkbsk e/tb w?~ fJE'_ jh bZGdh j?,
fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
w?_ t/fynk j?, j'o wsK tkb/, fiBQK dhnK nkgDhnK
Xow g[;seK ;z;feqsh, noph, b?fNB, gkbh s/ nzr}h nkfd
/q
p'bhnK ftu fbyhnK rJhnK jB, Gkt/_ fJBQK p'bhnK ~
;wMDk nfs efmB j[zdk j?, go fco th T[j (T[; Xow
d/ g?o'eko) brksko gVQd/ jB. fJXo ;qh r[o{ rozE
;kfjp ih ;"yh s'_ ;"yh p'bh ftu gqekFs j?, E'VQk wB
fJekro eoB Bkb th ekch ;wM nk ;edh j?. w?_ nzXk
X[d Bjh_ gVQdk pbfe ;wM e/ T[j nkBzd wkDdk jK fi;
z
dk toBD jh Bjh_ j' ;edk. n?v/ tZv/ Gzvko/ d/ ouBjko
r[o{ BkBe, r[o{ r'fpzd f;zx ih dh f;Zyh w?~ f;Zyh fgnkoh
bZrdh j?.
id'_ g[so dh e[opkBh d/D dh b'V g?dh j? sK X[o_' G/i/ g?rpo
Z
_
z
nkgD/ fgnko/ g[so dh e[opkBh nkgDhnK nZyK Bkb Bjh_
Z
t/y ;ed/ s/ j[ew fdzd/ jB fe w/ohnK nZyK s/ gZNh pzBQ
fdU, go tkj ebrhXo gksFkj! e[opkBh th jZd eo
fdzd/ jB. w?dkB/ izr ftu fJe-fJe ;?efVnK ~ w[ek e/
_
Fjhd j' fojk j?. nkgD/ ;kfjp}kd/ ~ jZEh_ F;so ;ik
e/ w?dkB/-izr ftu G/id/ jB. id'_ g[so t?ohnK Bkb bV
Z
fojk j[zdk j? sK fgsk fJj e"se t/y-t/y e/ tkj-tkj s/
;kpkF fdzd/ j'J,/ d{i/ g[so ~ jZEh_ ;ik e/ G/id/ jB. ukj/
Z
jh ;kfjp}kfdnK dhnK FfjdhnK j'D go gqwkswk dk
F[eo eod/ jB s/ nkyd/ jB fe ªn? nekb g[oy! nZi
s/oh nwkBs ndk j'Jh j?.« n?;/ ;opz; dkBh ;fsr[o
dhnK e[opkBhnK w?~ e/tb f;Zy efjD bJh jh Bjh_,
pbfe ;koh d[BhnK ~ fJj fgnkoh f;Zyh XkoB eoB bJh
gq/oBk d/_dhnK jB. fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh
j?.
nZi id'_ fe wB dhnK fposhnK p/ekp{ jB s/
uzub wB ~ ekp{ fbnkT[D bJh ;kX-;zrs s/ r[opkDh
dk ehosB jh fJe'-fJe ;kXB j?, fJj fgnkok fwmk;
Gfonk okrK ftu go'sk fJbkjh pkDh dk ;"jDk ehosB
e/tb w?~ f;Zyh ftu'_ jh fwbdk j?, fJ;/ bJh w?~ f;Zyh
fgnkoh bZrdh j?.
fiE'_ sZe d[BhnK tZb B}o iKdh j?, jo fJe B/
nkgDh tfvnkJh, F'Gk ns/ cfsj wzrh j?. jo w[be ftu
csfj bJh nodk;K ehshnK iKdhnK jB. eh f;gkjh,
eh jkew s/ eh wfje{w, nkgDh fiZs bJh ssgo ofjzd/
jB. nkgDh fiZs jo fe;/ ~ fgnkoh bZrdh j?, go XzB
;szpo 2013
jB ebrhXo gksFkj fiBQK B/ ;k~ fdB s/ oks d/ 24
xzN,/ fJe tkfjr[o{ dk j? sK fco csfj th T[;/ dh jh j?,
nkgDh jT[w? ~ wkoBk s/ fJe dh UN oZyDh, fJzBk T[Zuk
nkdoF w?~ f;Zyh ftu'_ jh gqkgs j'fJnk j?, fJ;/ eoe/ w?~
f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
Jh;kJh wZs dh gftZso g[;se nz}hb (pkJhpb)
ftu fbfynk j?, fJj j' ;edk j? fe T[m ;{Jh dh B'e ftu'_
Z
dh fBeb ikJ/, go fJe nwho nkdwh w[esh Bjh_ gk
;edk.« f;Z y h ftu r[ o { ;kfjp B/ f;Z y ~ oki-i' r h
pDkfJnk j?, jZd dh nwhoh j[zfdnK th T[j f;Zyh n;{bK
~ ofj e/ g{ok Grs, i'rh ns/ foFh s/ sghFo j?. r[o{
BkBe d/ f;Zy wjkokik oDihs f;zx, fi; gk;'_ eh ekpb,
eh ezXko s/ eh fjzd[;skB d/ gmkD th ezpd/ ;B, id'_ ;qh
jfowzdo ;kfjp dh ;'B/ nkfd dh ;/tk eokJh sK ekohroK
B/ fby fdZsk, ªª;/tk wjkokik oDihs f;zx B/ eokJh.«
fBs eow nB[;ko id wjkokik ;kfjp doFBK bJh nkJ/
sK nkgdh B}o T[BQK nZyoK s/ gJh, r[Z;/ ftu nkJ/ s/
efjD bZr/ ªw?_ e"D j[zdk jK ;/tk eokD tkbk. w/ok Bkw
fwNk fdU.« ;zrsK d/ w}p{o eoB s/ wjkoki ;kfjp fJj
nZyo fbybkT[D bJh wzB rJ/ i' nZi th doFBh dotk}/
xD bfrnK B}oh_ g?d/ jB, ª;/tk r[o{ wjkoki B/ nkgDh
_
fwjo eoe/ nkgD/ f;Zy- oDihs f;zx gk;'_ eokJh.« n?;h
fBowbskJh f;ykD tkb/ r[o{ dh f;Zyh w?~ BtK fgnko
dzdh j?. fJ;/ eoe/ w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
r[o{ d/ j[ew s/ uZbD tkbk r[o{ dk f;Zy GkJh
xBZJhnk, id'_ fpBK ftseo/ s'_ izr ftu sVg oj/ ;{ophoK
~ gkDh fgbkJh iKdk ;h, fFekfJs j'D s/ r[o{ ebrhXo
nZr/ g/F ehsk frnk s/ fJb}kw bkfJnk frnk fe fJj
t?ohnK ~ gkDh fgbk-fgbk e/ fco ;kv/ w[ekpb/ ftu yVQk
eo fdzdk j?. GkJh xBZJhnk ih B/ g[ZSD s/ fe ªj/ ;Zu/
gksFkj! s[jkvh f;fynk d/ nB[;ko w?_ jo sVcdh b'p
ftu s[jkv/ jh dhdko eodk jK, s[;h_ w?~ dt?s f;ykJh
jh Bjh_.«« ebrhXo gksFkj y[F j' e/ wojw dh vZph
e'b'_ d/ e/ efjzd/ jB, f;Zy! gkDh fgbkD d/ Bkb cNK s/
wojw th bk fdnk eo. n?;/ r[o{ dh f;Zyh w?~ tZv/ GkrK
Bkb fwbh j?. fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
w/o/ Xow ftu uko e[ofjsK jB, fiBQK ftu'_ fe;/
fJe d/ eoB Bkb th f;Zy, f;Zy Bjh_ ofj ;edk s/ id'_
sheD gzi fgnkfonK gk;'_ d[pkok nzfwqs Bk Se bt/,
p]fFnk Bjh_ ik ;edk. fJe e[ofjs j? szwke{ ghDk. nZi
d[BhnK fJ; phwkoh s'_ ;]s nktk}ko j?, w{zj dk u;ek
s/ G?Vh ;[;kfJNh SZvD Bjh_ fdzdh. fJj phwkoh ;ohoK
~ x[D tKr nzdo'_ nzdo ykJh ik ojh j?, go XB w/o/
(24)
27. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;fsr[o{ fiBQK B/ gfjb'_ jh, n?vh eoVh ;]sh eo fdZsh
j? s/ fszB ;" ;kb gfjbK jh, fJ; irs-M{m s'_ f;ZyK ~
pukn SZfvnk j?. d{i/ j? e/;K dh fjk}s.
nZi d[BhnK c?FB ftu J/Bh w;s j' rJh j? fe
ehwsh ehwsh ]}kB/ fi; ~ fe ;kv/ tv/ - tv/ o / pVh
fjk}s Bkb oZyd/ oj/, go nZi dk c?FB gq;s B"i[nkB
fJ; ehwsh ]}kB/ ~ ;zGkbD dh pikJ/ ftrkV b?_dk j?,
fi; Bkb jo tes ftF/-fteko g?dk j[zd/ ofjzd/ jB s/
fJB;kBh f}zdrh pikJ/ uzr/ ezw eoB d/ p[o/ gk;/ bZrh
ofjzdh j?. shik j? jbkb (w[;bwkBh Yzr Bkb pfDnk
wk;) ykD dh gkpzdh. f;Zyh ftu gonXhBrh ~ pj[s p[ok
;wfMnk frnk j?. fiE/ ipod;sh fjzd{nK ~ e[Zmk ykD
s/ w}p{o ehsk iKdk j?. T[E/ r[o{ ih B/ fJ; ~ e[ofjsK
ftu Fkwb eoe/ e"w dh nDy ~ irkfJnk j? s/ nkgDh
nk}kdh Bkb e/tb MNek eoe/ ykD dh jh fJ}k}s fdZsh
j. u"Ek j?, go fJ;sqh ~ fiE/ Xh, G?D s/ wksk d/ pokpo
;wMDk ;h, T[E/ ekw B/ d[BhnK ~ J/Bk nzBk eo fdZsk j?
fe Gb/ p[o/ dh gSkD jh Bjh_ ojh. w/o/ r[o{ B/ fJj uko
gkpz d hnK brk e/ d[ B hnK ~ f;Z X k okj ns/ nkuoB
f;ykfJnk j?, fJ;/ bJh w?~ f;yh fgnkoh bZrdh j?.
f;Z y h ftu ;fs;z r s eoB ~ pj[ s f}nkdk
ftF/Fsk fdZsh rJh j?. d[BhnK d/ seohpB jo fjZ;/ ftu
f;ZyK d/ r[od[nko/ t/yD ftu nkT[_d/ jB. fiE/ wzdo,
w;fid s/ frofinK ftu e/tb T[;/ Xow d/ b'e jh ik
;ed/ jB, T[E/ w/o/ r[o-n;EkBK ftu jo w}jp, jo
fcoe/, jo w[be d/ pzd/ y[bQ/ v[Zb/ nkT[_d/ iKd/, fp;qkw
eod/, FoXk d/ c[b uVQkT[d/ s/ bzro Sed/ SekT[d/ B}oh
Z
_
_
g?_d/ jB. fJj ;op ;KMhtkbsk e/tb r[o{ xo ftu jh
bZGdh j?, fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
f;Z y K dk ;G s' _ tZ v k s/ e/ _ d oh Xow n;EkB
dopko ;kfjp ;qh nzfwqs;o ftu j?. T[; dh Bh_j gzit/
_ gksFkj B/ w[;bwkB ;{ch ;kJh_ whnK gho gk;'_ oykJh
;h. r[o{ r'fpzd f;zx ih wjkoki dh c"} ftu fBo/ f;Zy
s/ fjzd{ jh Bjh_ ;B, w[;bwkB th ;B. gho pZ[X{ Fkj
;zY'o/ tkb/ B/ nkgD/ 700 w[ohdK ;w/s nkgD/ g[so d;t/
Z
_ gksFkj dh c"} ftu Fkfwb eokJ/. gho ih B/ g[ZsoK ~
Fjhd eok e/ nkgD/ nkg ~ tvGkrk pDkfJnk. ;G
XowK dk fgnkok pDBk e/tb f;Zyh ftu jh do;kfJnk
j?. fJ;/ bJh w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
w/o/ r[o{ B/ pkDh d[nkok d[y-;[y ftu fJe ;wkB
Z Z
ofjD dk T[gd/F fdZsk ;h. fJ; T[gd/FK ~ ;fsr[oK B/
nkg fBGk e/ df;nk ;h. r[of;ZyK B/ th fpgsk, eFNK,
w[;hpsK ;w/_ uVQdh ebk dk gqrNktk ehsk ;h. nZi th
;szpo 2013
f;Zy iBw, ftnkj s/ w"s ;w/_ r[o{ rozE ;kfjp dh j}{oh
ftu i[V pfjzd/ jB, ehosB eod/ jB ns/ nodk; eod/
jB. r[o{ s/ r[opkDh Bkb i[V/ f;Zy ;[y-d[y, y[Fh rwh,
bkG jkBh ;w/_ fJe' jh nt;Ek ftu ofjzd/ jB, fJ; ~
ª;fji nt;Ek« efjz d / jB. w/ o / r[ o { ih B/ nfijh
nkswe nv'bsk ftu ofjD dh iku f;ykJh j?, fJ;/ bJh
w?~ f;Zyh fgnkoh bZrdh j?.
f;Zy
i' fJ;soh iK g[oF fJe nekbg[oy, d; r[o{
;kfjpkB (;qh r[o{ BkBe d/t ih s'_ b? e/ ;qh r[o{ r'fpzd
f;zx ;kfjp sZe), ;qh r[o{ rozE ;kfjp ns/ d; r[o{
;kfjpkB dh pkDh s/ f;fynk ns/ d;w/F ih d/ nzfwqs T[s/
fBFuk oZydk j? ns/ fe;/ j'o Xow ~ Bjh_ wzBdk, T[j
f;Zy j?.
f;Z y dh ofjDh
- f;Zy dh nkw ofjDh, s/ ftoth0 r[owfs nB[;ko
j't/.
- f;Zy B/ Gow o{g eowK T[Zs/ fBFuk Bjh_ eoBk.
- f;Zy bJh r[ow[yh ftfdnk gVQBh }o{oh j?. j'o th
ftfdnk i' gVQBh ukj/, go r[ow[yh }o{oh j?.
- f;Zy nkgD/ bVe/ bVehnK d/ e/; ;kps oZy/.
- f;Zy BF/ Bk tos/. Bkw dh y[wkoh s/ nwb gqFkd/ dk
jh oZy/.
- f;Zy bJh eSfjo/ s/ d;sko s'_ S[N g[Fke ;zpXh pkeh
Z
z
e'Jh gkpzXh Bjh_.
fBsB/ w
jo f;Zy bJh jo o'} xZN s'_ xZN fJjBK fBsB/w
dhnK pkDhnK dk gkm eoBk iK ;[DBk }o{oh j?-nzfwqs
t/b/ ig[ih ;kfjp, ikg[ ;kfjp, 10 ;tZ:/ (;qktr F[X
tkb/). ;{oi v[ZpD ;w/_ ofjok; ns/ ;"D ;w/_ ehosB
;'fjbk. fJ; s'_ fJbktk th pkDhnK dk gkm tes
nB[;ko eoBk iK ;[DBk bkj/tzd j?.
e[ o fjsK
f;Zy B/ fJj uko e[ofjsK Bjh_ eoBhnK. i/ e'Jh G[b
Z
j' th ikt/ sK w[V e/ nzfwqs SeDk gt/rk.
1H e/;K dh (;oho d/ fe;/ fjZ;/ d/ th j'D) p/ndph Bjh_
eoBh.
2H szwke{ Bjh_ tosDk.
3H e[mk (T[j wk; i' w[;bwkBh sohe/ Bkb fsnko ehsk
Z
ikt/) Bjh_ ykDk.
4H go-fJ;soh iK go-g[oF dk G'rDk ;]s wBQk j?.
(25)
28. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;szpo 2013
XzB[ ;[ okr ;[ozrV/ nkbkgs ;G fsy ikJh (nzr 958)
1H
2H
3H
4H
5H
6H
7H
8H
9H
10H
11H
12H
13H
14H
15H
16H
17H
18H
19H
20H
21H
22H
23H
24H
25H
26H
27H
28H
29H
30H
(okr)
f;ohokr[, 14 s'I 93 nzr sZe,
wkM okr[, 94 s'I 150 sZe,
rT[Vh, 151 s'I 346 sZe,
nk;k, 347 s'I 488 sZe,
r{ioh, 489 s'I 526 sZe,
d/trzXkoh, 527 s'I 536 sZe,
fpjkrVk, 537 s'I 556 sZe,
tvjz;, 557 s'I 594 sZe,
;'ofm, 595 s'I 659 sZe,
XBk;oh, 660 s'I 698 sZe,
i?s;oh, 696 s'I 710 sZe,
okr[ N'vh, 711 s'I 718 sZe,
p?okVh, 719 s'I 720 sZe,
fsbzr, 721 s'I 727 sZe,
;{jh, 728 s'I 794 sZe,
fpbktb[, 795 s'I 858 sZe,
r'Iv, 859 s'I 875 sZe,
okwebh, 876 s'I 974 sZe,
BN BkokfJD, 975 s'I 983 sZe,
wkbh rT[Vk, 984 s'I 988 sZe,
okr[ wko{, 989 s'I 1106 sZe,
s[ykoh, 1107 s'I 1117 sZe,
e/dkok, 1118 s'I 1167 sZe,
G/oT[, 1125 s'I 1167 sZe,
p;zs, 1168 s'I 1196 sZe,
;kozr, 1197 s'I 1253 sZe,
wbko, 1254 s'I 1293 sZe,
ekBVk, 1294 s'I 1318 sZe,
efbnkB, 1319 s'I 1326 sZe,
gqGksh, 1327 s'I 1351 sZe
rT[D dk ;wK
gfjb/ gfjo iK b"Y/ t/b/
oks d/ gfjb/ gfjo
oks d/ gfjb/ gfjo
nzfwqs t/b/
fdB d/ d{i/ gfjo
fdB d/ d{i/ gfjo
nZXh oks t/b/
d[gfjo iK oks d/ d{i/ gfjo
oks d/ d{i/ gfjo
fdB s/ shi/ gfjo
fdB d/ u"E/ gfjo
fdB d/ d{i/ gfjo
fdB d/ d{i/ gfjo iK Fkw t/b/
fdB d/ shi/ gfjo
d' xVh fdB uV/Q
;t/o d/ gfjb/ gfjo
fdB d/ d{i/ gfjo
;{oi fBebD s'I b? e/ gfjo fdB uVQ/ sZe
oks d/ d{i/ gfjo
fdB d/ shi/ gfjo
fdB s/ shi/ gfjo
Fkw t/b/
oks d/ gfjb/ gfjo
gqGks t/b/
fdB d/ gfjb/ gfjo s/ p;zs o[Zs u jo t/b/
fe;/ th ;w/I
oks d/ shi/ gfjo
oks d/ d{i/ gfjo
oks d/ gfjb/ gfjo
;t/o d/ gfjb/ gfjo
(26)
29. gzikph ;[wB wkf;e
;szpo 2013
www.punjabisuman.com
r[ o pkDh ;z e / s e" F -9
nBjs Bkd Li' d' iK d' s'I tX uh}K d/ tiD s'I X[fB g?dk j't/ T[j
nkjs Bkdl i' fpBK fe;/ uh} d/ NeokT[ d/ g?dk j't/,
nBkjs Bkd j?. id'I :'rh gqkDk:kw d[nkok e[zvbBh ~
irk b?Idk jB sK T[j T[go ~ T[mdh j?, T[; d/ T[GkoBkb fJe nktk} g?dk j[dh j? i' e/tb :'rh ~ jh ;[DkJh
z
fdzdh j?. :'r ws nB[;ko ;oho ftu S/ uZeq wzB/ rJ/ jB
w{bkXko, ;PktfXFmkB, wfDg{o, nBkjs, ftF[X s/ nkfrnk
Z
ueq. id'I ;[ywBK s'I e[zvbBh T[Go e/ nBkjs uZeq ftu
gjzudh j? sK fJj ntk} ;[DkJh fdzdh j?, fJ;/ eoe/ fJ;
~ nBkjs Bkd fejk iKdk j?. nB[Gth b'eK dk ftuko
j? fe gfjb/ fJj X[Bh ;wzdoh rV-rVkjN iK pZdbK dh
[
roi tKC j[dh j?. fco Fzy xzfNnK torh s/ nyho pz;oh
z
iK phDk torh ;[DkJh fdzdh j?. don;b fJj BkVhnK
ftu ;tk;K dh orV Bkb g?dk j'Jh nzdobh X[fB j? i'
J/ekro j' e/ ;[Dh ik ;edh j? go :'r ws th fJ; ~
nkyoh gVk BjhI wzBdk. jm:'r gqdhfgek (u"Ek T[gd/;,
;b'e 106-7) nB[;ko id se nBkjs Fpd ;[DhIdk j?,
nekF dk ;zebg ofjzdk j?, Fpd ofjs ~ gkopqjw s/
gowkswk efjzd/ jB. i' e[M Bkd d/ o{g ftu ;[DhIdk j?,
T[j Fesh j?. fiE/ sZsK dk nzs j?, T[j fBokeko j?, T[j'
jh gow/;o j?.
r[opkDh B/ nkswk d/ gowkswk Bkb w/b d/ nBzd
~ nBjd Bkd efje/ rkfJnk j? go fJ; dk Gkt
:'rhnK tkbk BjhI. fJj e/tb g[okDk ;ze/s tos e/
n;uoiwJh ojZ;kswe nt;Ek ~ gqrNkT[D fjs fejk
frnk j? L;[zB ;wkfX nBjs sj Bkd..
ejB[ B ikJh nuoi fp;wkd[ . .
(rT[Vh ;[ywBh 5, 293)
fpBtz f s BkBe r[ o uoD bkr/
pki/ nBjd s{ o / . .
(okwebh nBzd 3, 922)
nBz d - (pkDh)
r[o{ nwodk; ofus okwebh okr ftu T[ukoh fJe
pkDh fi; dhnK 40 gT[VhnK jB. f;y fJfsjk; dh
otkfJs fJj j? fe fJj pkDh r[o{ ;kfjp B/ 1554 ftu
nkgD/ g'so/ nBzd ih ~ f;fynk d/D bJh T[ukoh ;h, j'
;edk j? ni/jk jh j't/. fJ; S'Nh i/jh ouBk ftu r[o{
;kfjp B/ nBzd dh gqkgsh dk wkor ;wMkfJnk ns/
;0 fgnkok f;zx @gdw#
;fsr[o{ d[nkok ;fji gd s/ gj[uD dk o;sk dZf;nk j?.
z
go Bkb jh fJ; Foho, wB, B/sq, ;qtD nkfd nzrK ~ th
skehd ehsh rJh j? fe fJj gqG{ Bkb nkgD/ nkg ~ fJe
;[o eoB sK jh ;Zu/ nBzd dh gqkgsh ;zGt j?. nzs dk
tke j? LnBd[ ;[Dj[ tvGkrhj' ;rb wB'oE g{o/..
gkopq j w gq G { gkfJnk, T[ s o/ ;rb ft;{ o / . .
(okwebh nBzd 3, gzBk 922)
ng;ok LfJzdq d/ts/ d/ dopkoh rtZJhJ/ @rzXop#jB. fJBQK
rtZJhnK dhnK rkfJek BkfJetK-ng;oK ejkT[dhnK jB
I
i' nfs ;[zdo j'D eoe/ fJzdq ;Gk dk fFzrko wzBhnK
iKdhnK jB. id'I e'Jh wjk foFh nkgD/ ;s d/ gqskg Bkb
T[u gdth T[s/ gj[zu fojk j't/ T[; ;w/I d/tfsnK d/ oki/
fJzdq dk f;zxk;B v'bD bZr g?dk j?. fJzdq nkgDh gqG;sk
I
[ Z
~ poeoko oZyD bJh fe;/ ng;ok ~ foFh dk ;s Gzr
eoB bJh G/idk j?. ;zdo ng;ok T[s/ fo:h dk wB ohM
[
iKdk j? ns/ T[ ; dk sg Gz r j' iKdk j? s/ fJz d q dk
f;zxk;B ns/ FkB ;fEo pD/ ofjzd/ jB.
Gkosh ;kfjs ftu T[ o tFh, oz G k, w/ B ek nkfd
ng;oK d/ Bkw gqf;ZX jB. r[opkDh ftu fJBQK ~ fJzdq
;Gk dhnK rkfJek BkohnK d/ s"o s/ toBD ehsk frnk
j? Lfgq n eh ;' G ;[ j ktBh Bheh
jkjk j{ j{ rz X q p ng;ok
nBz d wz r b o; rktBh Bheh..
(wbko 5, gzBk 1272)
wK p'bh gzikph d/
ftZ;od/ nZyo-8
Hksn&Hkko
if{k;ksa dk ey
Hksnuk
fofp=
ftlds ikl dksbZ dke u gks
csyu
e`rd dks jksuk
izfl)] fo[;kr
'kh"kZd
flj ds cy
(27)
ftseok
ftZm
ftzBQDk
ftbZyD
t/jbk
t/bDk
t?D
f;o-eZY
f;o-goD?
f;o-b/y
30. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
f;Zy Xkowe gqFB'Isoh
gqFB L @n;{ s # eh j? <
T[Zso L nO;{s-;{s Gkt izfwnk j'fJnk, ;{-iBw b?Dk.
;' n;{s dk ;w[uk Gkt j? fe gqG{ niBwk j?, iBw
Z
BjhI b?Idk.
:kd oZyD bJh ;'uhJ/ @gq;{s# Gkt fJ;sqh id'I
pZu/ ~ iBw d/D tkbh j[zdh j?. (rop rziB
;op GziB nkfd o{g n;{s..)
gqFB L eh @ikg[ ;kfjp# ftZ u gq w kswk ~ nz r -jhB
fejk j? <
T[Zso L d[fBnkthI s"o s/ fi;dk e'Jh nzr B j't/ iK, xZN
j't,/ eZN frnk j't/ sK T[;~ nzrjhB fejk iKdk
j?. go r[o{ r'fpzd f;zx ih sK nekb g[oy ~ th
nzrjhB efjzd/ jB feT[Ife T[;dk sK e'Jh fJZe
nzr th BjhI j?, T[j nBzr j? nzr s'I fpBK j?.
T[;dh e'Jh ekfJnk BjhI, nekJ/ j?.
gqFB L @rD# eh j? <
T[Zso L rD dk Gkt j? ;w{j. fit/I Gkos fJZe rDszso
j?. gowkswk p/nzs r[Dk dk wkbe j?. (r[B
rD T[dko..)
gqFB L @nkfds# s/ noE ~ fet/I :kd eo ;ed/ jK<
T[Zso L nkfds dk Gkt j? ;{oi. gowkswk ;{oi d/
s/} ~ th ;[ekT[D tkbk, Bkw eoB tkbk j?.
fJZe tgkoe ndko/ dh pVh wFj{oh nypkoK,
NhHth s/ nkT[Idh j? - nkfds: fpobk ro[Zg fJ;d/ b'r' s/ th ;{oi jh pfDnk j'fJnk j?.
nkfds dk Gkt ;{oi fJzM pko-pko d[jokfJnk
ik ;edk j?. @fe nkfds ;'e?.. (104)
gqFB L fe gowz jhw? . . - jhw dk eh Gkt j? <
T[Zso L cjhw dk Gkt j? ;wM tkbk. gowkswk ;G s'I
T[uh ;wM tkbk j?. n;b ftZu tfjw ;kvh Bk
;wMh d/ ekoD jh g?dk j[d/ jB. n;hI j[D tfjw
z
s'I cfjw sZe dk g?vk s?n eoBk j? Gkt Bk ;wMh
I
s'I g[oB ;wM sZe nZr/ tZXDk j?.
gqFB L |Bhw[ b fFe;s? dk eh Gkt j? <
T[Zso L fFe;s dk Gkt j[zdk j? jok d/Dk. |Bhw j?
t?oh. gowkswk t?ohnK ~ jko d/D tkbk j?.
(|Bhw[b fFe;s?.. |ohp[b go;s?..)
gqFB L
T[Zso L
gqFB L
T[Zso L
gqFB L
T[Zso L
(28)
;szpo 2013
- o/ D { e k ;opihs f;z x
fet/I :kd oyhJ/ |Bhw dk noE < fJZe G?D ih
efjD br/ Gun (pzd{e) t?ohnK (rBhwK) bJh
jh j[zdh j?.
n}h}, n}hw s/ nkf}i d/ eh noE jB <
n}h} dk Gkt j? fgnkok. n;hI nkw ;[Dd/ jK
fJj ;kvk n}h} j?. r[o{ gksFkj cowKd/ jB
- n}hi[b fBtk} j?.. Gkt gqG{ nkgD/ fgnkfonK
~ fBtkidk j?, T[jBK ~ wkD tfvnkJh fdzdk j?.
n}hw dk Gkt j? tZvk. fti/I ezfgT{No dh fJZe
ezgBh ftgo' dk w[yh j? n}hw gqwih fi;B/ ;wki
/
;/tk bJh pVk tZvk dkB th fdZsk ;h. gksFkj
dk c[owkB j? L- johc[b nihw?.. johc Gkt
t?oh. gowkswk }kbwK dk tZvk t?oh j?.
nkf}} dk Gkt j? w[Eki, fe;/ rZb dh E[V j'Dh.
gqG{ - nkf}} B pks j? Gkt T[;~ fe;/ th uh}
dh E[V BjhI, T[j w[Eki BjhI j?.
ewkb s/ iwkb d/ noE ~ :kd eoB dk ;ob
Yz r eh j' t / r k <
ewkb dk Gkt j? g{ o Bsk, ;G s' I T[ u h jZ d ,
fit/ I cbK uh} sK ewkb dh j? . gksFkj
c[owkT[Id/ jB @eohw[b ewkb j?..# j/ nekb
g[oy ! nkg ;G s/ g{oB pyfFF eoB tkb/ j'.
iwkb dk Gkt j? - ;[ z d osk, e' w b ;[ z d osk
fit/I uzB dh ;[zdosk j?. cowkB j? - fe j[;B[b
iwkb j?I.. gowkswk e'wb ;z[dosk tkbk j?.
b[ f XnkDk fty/ fJZ e ekb' B h dk Bkw jh j? iwkbg[o.
j'o c[owkB j? - fe i[onfs iwkb j?I.. gqG{ sz{
pVk pbh j?, i[onfs tkbk j? s/ ;z[do j?I.
rks dk eh Gkt j? <
rks dk Gkt j? - ;oho, j;sh, ;o{g. ;oho
(rks) s/ jh n;hI gKd/ jK rksok. gksFkj
c[owKd/ jB - nkfSi rks.. j/ gqG{, s/ok ;oho
ed/ fSZiD tkbk Gkt g[okDk j'D tkbk BjhI.
nBMz i rks.. s/ o h j;sh nBMz i j? Gkt
MrfVnK Mw/ f bnK s' I T[ s Kj j? s/ fBob/ g
j?.
31. gzikph ;[wB wkf;e
;szpo 2013
www.punjabisuman.com
jZ ; d/ jZ ; d/ w' N kgk d{ o eo'
w'Nkgk-2
:'rh phHn?bH p?d
nkU d/yhJ/ ! w'Nkgk eh j? < ftfrnkBhnK B/ Gkosh ;fEsh dk rfjok siopk eo e/ f;Nk eZfYnk j? fe
fit/I bzpkJh tXdh j? tiB finkdk j[dk j? s/ fJ;/ gqeko T[wo d/ tZXD s/ th tiB tX iKdk j?. fJj ;XkoB
z
j[dk j?. fJj ukoN n";s j?. T[;/ T[ukjh s/ T[wo ;[skpe n"osK dk tiB wodK Bkb' xZN j[dk j?. fds/ ukoN
z
z
nB[;ko fe;/ ftnesh dh ;XkoB szdo[;sh j't/ sK 25 ns/ 30 ;kb dh T[wo ftZu T[;dk i' tiB j'trk T[jh
/
T[ ; dk ;N? I v ov tiB j' D k
ukjhdk j? s/ pkd dh T[wo ftZu
edh fJ; ftZu tkXk BjhI j'Dk
ukjhdk. 20 ;kb dh T[wo ftZu
fJ;sohnK dh s/ 25 ;kb dh
wB[y dh tXB dh fefonk pzd j'
Z
iKdh j? fco th fJj ukoN phwk
ezgBh d/ ukoN T[go fsnko
ehsk frnk j? fJ;~ fJe gqeko
Bkb vkeNoK B/ wkBsk d/ oZyh
j? fJ;~ wzBd/ j'J/ nZr/ tZXd/
jK. fJ; ukoN s' 5% - 7%
f}nkdk j'Dk nkw wzfBnk ikt/
rk. 10 s'I 20% ~ n;hI Gkoh
t}B dk ftnesh wzBKr/ ns/
20 % ;N? I v ov tiB s' I fit/ I
fit/I n;hI nZr/ tZXd/ jK fst/ fst/
BhId dh phwkoh, F{ro fdb dh
phwkoh, i' V K dk dod ewo
dod pZbv gq?Fo s/ rmhJ/ dk
o'r s/ e[ZM nzFK ftZu e?I;o d/
j'D dh ;zGktBk finkdk j[zdh
j?. nzro/}h ftZu fJZe ejkts j?
'The longer the belt, shorter
fi; dk g/ N dk x/ o k
fiz B k f}nkdk j' t / r k T[ ; dk
ihtB ekb UBK jh xZN j'trk.
/
(ubdk)
the life'
(1 gkT{ z v - 453 rq k w)
(29)
33. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;szpo 2013
!
b/ y w[ e kpbk - 1
(fJ; wjhB/ s'I tor gj/bh d/ n;EkB s/ b/y w[ekpbk F[o{ ehsk ik fojk j?.)
b/y dk ftFk L-
gzikphnK ftu r[w j'Idh gzikphns, ekoD ns/ T[gkn
123456-
b/y d' fJzu dk jkFhnk d/ e/ NkJhg ehsk j'fJnk, finkdk s'I finkdk 400 FpdK dk j' ;edk j?.
b/y w'fbe, nkgDk fbfynk ukjhdk j? Beb BjhI. b/y d/ jo ;c/ s/ d;sys j'Dk io{oh j?.
;ot'sw b/y gfsqek d/ nrb/ nzeK ftu Skfgnk ikJ/rk. fJe gk;g'oN ;kJhi c'N' d/ Bkb b/y,
I
Jh-w/b :K vke okjh G/iBk j?.
gfjb/ ;c/ s/ nkgDk BK gsk c'B Bz ns/ Jh-w/b n?vo/; th fbyDk io{oh j?.
fJe ;ot'sw b/y ~ fJBkw d/ o{g ftu gfsqek d' ;kb w[cs fdZsh ikJ/rh ns/ d{i,/ shi/ Bzpo d/
b/yK ~ gfsqek fJe ;kb bJh w[cs G/ih ikJ/rh.
b/y 30 ;szpo 2013 se dcso ftu gj[iBK io{oh j?.
b/y G/iD dk gsk L gzikph ;[wB, 215$295 e, ;[GkF wkor, d[rktK, byBT{
E-mail : office@punjabisuman.com
dkb fSsoh tzv e/ ykJh iKd/
;[wB tor gj/bh - 14
dk ;jh T[Zso
BkBe s?~ bZGk ;h fJe ;ZiD
nZi sK bZyK mr ;kX ejkJh iKd/
okeF e'vk sbQ yKdk ;h pzd/nK ~
j[D sK eZu/ jh nzdo bzxkJh iKd/
BkBe s/oh r[of;Zyh dk p'ov bk e/
ezw f;ZyhT[ T[bN eokJh iKd/
S[oh gzE dh fgZm ftZu wkod/ i'
UJh tk;sk gzE dk gkJh iKd/
nkds pDh pBko;h mrK tkbh
gJhnK r'beK tZb sekJh iKd/
gk;/ fJZe rZb s'od/ J/esk dh
Bt/I r[od[nko/ fBs pDkJh iKd/
Bkb/ efjD f;Zy e"w dh gZr bZEh
fJZe d[J/ dh nkg th bkjh iKd/
;[wB tor gj/bh - 14 d/ fti/sk
n?Bh c[ZN u'I ed/ th bZGD/ BjhI
d' ;jh itkp gqkgs j'J/ . ;jh itkp d/D tkb/ ;0 fsqbe
'
fizB/ uzr/ Bshi/ fJj ukjh iKd/
tzv SeDk fJBQK ~ G[Zbk fBws/
f;zx (w'N) v'joh nkB ;'B, o'jsk; fpjko ns/ phph ;[whs e"o,
I {
dkb fSsoh tzv e/ ykJh iKd/
v[roh o'v b[fXnkBk ~ 250-250 o{g? dk fJBkw fdZsk ik fojk
ox[pho f;zx @fBwsk# j?.
(31)
34. gzikph ;[wB wkf;e
;szpo 2013
www.punjabisuman.com
nghb
;sz p o 2013 s' I w? r }hB d/ o/ N
;z g kdeh Nhw d[ n kok g/ F ehsh ik ojh @@gz i kph ;[ w B## tZ b '
gkmeK, b/yeK, tkgkohnK nZr/ jZE i'V p/Bsh j?, ;kvQh j';bk ncikJh
tk;s/ pj[frDsh ftZu w/Ipo pD'I ns/ ftfrnkgB d/ e/ nkoEe ;fj:'r
eo' skeh n;h s[jkvh gzikph fto;/ ~ fjod/ ftZu t;kJ/ oyD dh ukjs
~ g{ o k eo ;Z e hJ/ .
;zgkde, w'0 L 9415561425
fJe ekgh bJh Rs. 15/fJe ;kb sbJh Rs.150/(vke you ;w/ )
fsB ;kb bJh Rs.400/(vke you ;w/s)
gzikph ;[wB s[jkvk nkgDk w?r}hB j?
fJ; ~ ngBkT[ ns/
jo soQK Bkb ;fj:'r d/Dk w[Ybk coi pDkT[. nkgD/
eko'pkoh ndkfonK d/ fJ; ftZu fJFfsjko d/ e/ fiZE/ s[;hI
nkgD/ tgko ~ d/FK gqdFK ftZu tXk oj/ j'tr,/ T[E/ fJ;
/
/ Z
@e"wh ndko/# dhnK BhjK th w}p{s eo'r.
/
;dZ;sk F[be iwk eoD ns/ ikBekoh
bJh ;wgoe eo' L;kv/ fBFekw ;fj:'rh L- ;0 nihs f;zx, nkbwpkr
byBT{ (9651592214), ;0 ;toB f;zx, uzdo Bro
ByBT{ (9235704316), ;0 wBwhs f;zx, bkigs Bro,
byBT{ (9305623150), frnkBh joftzdo f;zx, j?v rqEh,
z
r[0 ;do byBT{ (9984734498), ;qh nfws no'Vk, wksk
e"bK GbkJh e/do byBT{ (9335624728) ;0 pbpho
I
f;zx, yhoh w'No Nq/fvzr ;/INo, byhwg[o o'v, r'bk
r'eoBBkE, yhoh (9450255660)
;z g kdeh dcso L-
gz i kph ;[ w B
215$295 e, ;[GkF wkor, d[rktK, byBT{ - 4
c' B L 09415561425 (;z g kde), 09336044069 (gq e kFe)
E-mail : office@punjabisuman.com, editor@punjabisuman.com,
visit our website at : www.punjabisuman.com
MEMBERSHIP FORM
Dated .........................
Name ..............................................................................................................................................................
Address ...........................................................................................................................................................
District ..................................................Ph./Mobile No.................................................Pincode........................
Email ..............................................................................................................................................................
Yearly
Rs. 150/Period
from ....................................... to ..............................................
Mode of Payment : DD/MO/Deposit in A/c in favour of “PUNJABI SUMAN”, A/c No. CA 30819640926 of State Bank of India,
payable at Lucknow. (Inform postal address by sms, or on phone No 09336044069, 09415561425 or by E-mail :
office@punjabisuman.com)
Sign. of Member
(32)