SlideShare a Scribd company logo
1 of 44
Download to read offline
r;f ; w yy
 [o qh [o G pB
  d r k k kb /
  [n { ;, b T
   k
   ok    zxnrf
             { t
;w r f ikd T
k / e [o ;w kqe t
f k ;r hj g [s
jb{ 'f zxo k ;
 p qh p zd ki F




       Bo
       r
       oB
        e
        hs               rh
                         sN
                         e
                         kk
                          g
                          o




 ;dzd
 k Ze p r
 w; hw
  {f
   jks ;
     o kw    fhk d k
             ;/
              Zy k[e
               pw
                Dk p
                   b




                       g /bx
                       [; / dN
                        s k [d
                        e T
                         w   kB




            B {o n
            t f
            ke
            p ;o
             g  zx B
                   tb
                   k k
                    v
 t /t ;
 v k Jf
 w bB
 [Zb hB
   h; w
      ks       ;
               Bwk
                 f
                 Bs    oB k [d
                       Ze e x
                        s ?Ig
                        d dN
                         k   TkB
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                                  cotoh 2013
R.N.I. NO. UPPUN/2008/25934                                                  POSTAL REGISTRATION : SSP/LW/NP/353/2012-2014


                               gzikph ;[wB
                                                         gz i kph wkf;e
 ;kb 5
             cotoh 2013
         BkBeFkjh wkx $ cZ r D
                                        nz e 10
                                                                                      sseok
                     ;zgkde                                   ;z g kdeh                                                      3
                                                              e-mail ;fsr[ o { ~                                             5
           ;0 Bfozdo f;zx
                  ;j-;zgkde                                   r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/                                     5
            ;0 nihs f;zx                                      gkme fbyd/ jB                                                  7
           ;zgkdeh ;bkjeko                                    nBw'b ;[wB                                                     8
     ;0 fpqfizdo gkb f;zx                                     ypoBkwK ns/ ;orowhnK                                           9
       ;0 joGiB f;zx                                          pbkseko nkyho eZd sZe HHHHHH                                  12
            r[owfs ;bkjeko                                    f;nk;sdkBK fto[X w[eZdw/                                      14
   frnkBh byftzdo f;zx                                        ;kek BBekDk ;kfjp                                             15
 frnkBh irihs f;zx @ikue#
           ;zgkdeh dcso                                       ekft ;[wB L pkpk ih eZb/                                      17
    215$295 @e# ;[GkF wkor                                    ;qh r[o{ rqzE ;kfjp HHHH-4                                    18
     d[rktK byBT{ - 226004                                    p[ZM' s/ ikD'                                                 19
        w'0 L 09336044069                                     ;/ t ehsh ;z s ' y Jh                                         20
   Email : office@punjabisuman.com
    http://www.punjabisuman.com                               }ok fdwk| brkT[                                               21
        gzikph ;[wB                                           ;Zu wkor doFe Grs oftdk; ih                                   22
 gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/                             fco eh oe j'fJnk d'jK #u                                     23
 ;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk,                               e[ Z y s' I epo sZ e                                          24
 182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{
 s'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wB                                 ;tkwh ftt/ekBzd                                               25
 215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK
 byBT{ s'I gqekfFs ehsk.                                      r[ o pkDh ;z e / s e" F - 2                                   26
                    ;z g kde                                  ezuB ek:k ;[wB                                                27
               Bfozdo f;zx                                    f;Zy Xkowe gqFB'Isoh                                          28
   b/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dk
      ;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?.                               nkU gzikph f;yhJ/ - 6                                         29
        iatkch lqeu                                           wK p'bh gzikph d/ ftZ;od/ nZyo-1                              30
LoRokf/kdkjh] izdk'kd] eqnd izohu dsljokuh }kjk vkQlsV
                          z                                   ;[ w B tor gj/ b h - 8                                        31
bf.M;k] 182@4] yYywey jksM] e'kdxat y[kuÅ ls
eqfnzr ,oa 215@295 d] lqHkk"k ekxZ] nqxkok¡] y[kuÅ ls        gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'
izdkf'kr fd;kA                                            gfsqek 20 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgB e'v ;w/s
        lEiknd % ujsUnz flag eksxk          a            ;{fus eo' skeh ;jh gs/ s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/
                                                                                              .
                                                                       (1)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                   cotoh 2013
                         BkBeFkjh ;zws - 544




             bwrh mwhw mWJ                                    ieiqhwsk idhwVy
        Plguix AnMd aupwrjnw hir sjx pRgty Awie]   joV mylw koTw swihb (v`lw)             6 PrvrI
sM q shweI rwm ky kir ikrpw dIAw imlwie] sy j      v` f w G` l U G wrw (k` u p -ro h IVw) 8 PrvrI
suhwvI srb suK huix duKw nwhI jwie] ieC punI
vfBwgxI vru pwieAw hir rwie] imil shIAw mMglu      jnm swihbzwdw AjIq isM G jI 11 PrvrI
gwvhI gIq goivMd Alwie] hir jyhw Avru n idseI      bsM q pM c mI                          15 PrvrI
koeI dUjw lvY n lwie] hlqu plqu svwirEnu inhcl
                                                   swkw nnkwxw swihb                      21 PrvrI
idqIAnu jwie] sMswr swgr qy riKAnu bhuiV n jnmY
Dwie] ijhvw eyk Anyk gux qry nwnk crxI pwie]       jY q o dw mo r cw                      21 PrvrI
Plguix inq slwhIAY ijs no iqlu n qmwie ]13]
Gkt L- ;kX ;zrs ftu fNe e/ gowkswk dh f;s-;bkj srkwrI Cu`tIAW qy hor idhwVy
ehfsnK wB[y dk ihtB fJsBk T[uk j' iKdk j? fe gowkswk jnm Bgq rivdws jI
            Z                 Z                                               25 PrvrI
Bkb' T[; dh ftZE fwN iKdh j?, T[; d/ nzdo jo t/b/
nBzd pfDnk ofjzdk j?, d[Zy-eb/F T[; T[s/ nkgDk }'o
BjhI gk ;ed/ . T[ ; dk fJj b' e th ns/ gob' e th       TO READ, LEARN & LISTEN
d'tI/ jh ;zto iKd/ jB, ;z;ko-;w[zdo dhnK ftekoK dhnK   Visit : www.punjabisuman.com
bfjoK ftu'I T[j ;"yk jh gko bzx iKdk j?.
                                               (2)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                        cotoh 2013


                                @@ufVnk ;dk p;zs##
                                                                                            Bfoz d o f;z x
         p;zs o[s ~ y/V/ dh o[s eo e/ wfBnk frnk j?. fiZE? jfonktb ~ wjst gokgs j? p;zs dk th nkgDk
wjst j?. ;hs o[s ~ w'Vk g?dk j?. tB;gs d/ fujo/ s/ Bftznk gfsZnK, c[bK, cbK dk f;zrko e[dos ;ike/
                              I
wB[Zyh ihtB ~ gqc[bZs eo d/Idh j?. ;z;koh eko'pkoh iht nkgD/ nkg ~ e[M y[bQk y[bQk wfj;{; eodk BtK
T[wkj ns/ T[s;kj ftu ftuodk j?.
         o[fs nJhb/ ;o; p;zs wkfj.. ozr oks/ otfj f; s/o? ukfJ.. (gz0 1168)
         p;zs pjko j? ;dk jh y/V/ y[FhnK ns/ ukT[ j?. r[o{ ;kfjp c[owKT[d/ jB -
         wkjk wkj w[wkoyh ufVnk ;dk p;zs.. gocV ftu ;wkfb ;'J/ ;dk ;dk r'fpzd ..
         G'fbnk jTw? ;[ofs ft;kfo.. jTw? wkfo phuko wB, r[D ftu r[D b? ;kfo..
         j? ewb? wB, w? eoB tkbh fposh G[bk d/. j? wB j'F eo. j? wB j'F eo, jT[w? ~ w[ek e/ ;G s'I
;q/;N r[D nkgD/ nzdo ;zGkb b?.
         fJj jTw? jh j? i' ;k~ nkgD/ w{b s'I d{o eodh j?. r[o{ wjkoki B/ nkgD/ ;w/I d/ dehnK B{;h wkj'b
~ w{ekD bJh fJe BthI T[wkj GoD tkbh ;'u pyFh i' eh p;zs s'I xN BjhI ;h fi; ftu Fhs, rowh dh nZs,
gsMV dh EK e/tb fgnkok fgnkok fBx ;h, y/Vk ;h. jTw? dh EK ;/tk dk iipk ;h. frnkB ;h nfrnkBsk
d/ x'o x{g nB/o/ ~ ukBQD Bkb GoD bJh, ns/ G[rfs ~ th uzr/ eow eoe/ fwNkT[D dh FeZsh tkbk Gog{o
                Q
T[wkj ns/ T[s;kj ;h.
         fJe uhBh dzs eEk r[o{ wjkoki s'I gfjbK d/ ;w/I ~ goyD bJh ;Nhe T[dQkoD j' ;edh j?. fJe
fgzv ftu w/bk bfrnk j'fJnk ;h. fJe nkdwh i' w/bk d/yD nkfJnk y[j ftu fvrQ fgnk. w/b/ d/ F'o eoe/
T[jdh nktki uheK fe;/ B ;[DhnK. w/b/ d/ pzd j'D t/b/ fJe eBc:{fF; dk Xowh ;B:k;h y{j d/ e'b nke/
pfj frnk ns/ T[; pzd/ dh nktki ;[Dh. T[j T[; ~ evQB d/ pikJ/ p'fbnk GkJh s{z u[g j' ik. s{z GkrK tkbk
j? s/o/ fvZrD Bkb b'ek ~ neb fwb/rh. w?I fJ; frnkB dk gquko eoe/ d/F ftu eoKsh wuk fdnKrk eh
fpBk pZBQh d/ y{j B pBkJ/ ikD, skeh e'Jh pzdk y{j ftu B fvZr/.
         E'Vh d/o d/ pkd fJe p'Xh fGZS{ nk frnk. T[j th nktki ;[De/ efjD bZrk GkJh fJj s/o/ g{opb/
eowK dk cb j?, fJjs/ s?D{ G[rsBk jh gT{rk. w?I ;ko/ eowK ~ fsnkr u[ek jK, w? j[D fe;/ MzMN ftu c;e/
                                                                         Z
nkgDk nrbk BjhI fprkVKrk. ns/ s/o/ gkgK dk Gkrhdko BjhI pBKrk. gsk BjhI s{z pue/ eh eh eoI. fe;/   /
~ wko d/t,/ b[NgkN eoI,/ vke/ wko/. s{z nkgDk G'r. s/o/ F'o eo e/ w/ok oZp tk;s/ fXnkB BjhI br gk fojk,
                                  I
w?I ik fojk jK.
         T[;d/ iKd/ jh fJe Jh;kJh fwFBoh nk frnk. ntki ;[Dd/ jh T[;B/ nkgD/ M'[b/ s'I fJe oZ;h eVQ e/
y{j ftZu ;[Nh ns/ T[; pzd/ ~ pkjo eVQ fbnk. fBebd/ jh T[; pzd/ B/ fwFBoh d/ g?o geV bJ/, efjD bZrk
            Z
GkJh s{z jh ;Zuk Xkowe j?. go Jh;kJh fwFBoh dk itkp ;h GkJh fJj s/ w/ok coi ;h. w/oh p//Bsh j? fe
s{z pko pko fvr s/ w?I pko pko s?~ evQdk otK. s{z fvZr/rK BjhI s/ w? puktKrk fet/I. j'o i/ pukfJnk BjhI
s/ w?~ nktkrT[D d/ r/VQ s' w[esh fet/I fwb/rh.
         noEks fe;/ ~ fe;/ Bkb wsbp BjhI ;h, ;p w[esh bJh nkgDk nkgDk ok;sk w[y oyd/ j'J/ dfJnk,
frnkB ns/ eowcb (G[rfs) d/ nbr nbr ok;s/ ~ jh nkgDk ok;sk pDkJh p?m/ ;B.
         go r[o{ wjkoki B/ fsZBK dh b'V dZ;h i/ s{z nkgD/ ftu ;dk p;zs ukj{dk j? sK T[; gkopqjw dk nBjZs[
                                                                           z
Bkd ;[BD bJh fsnko j' ik
                         G[rfs frnkB dfJnk GzvkofD, xfN xfN tkifj Bkd...
                                                   (3)
gzikph ;[wB wkf;e         cotoh 2013




                    (4)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                         cotoh 2013

                                       e-mail                              r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
                                    ;fsr[ o { ~
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          r[ o { BkBe d/ t ih dk uogN BkE ~ itkp
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          Guru Nanak Dev Answers Charpat Nath
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
XzB XzB pkpk BkBe ih,                                                     uogN BkE B/ g[ Z f Snk L
                     dk; dh csfj gqtkB eoBh ih                            d[ B hnk ;kro[ d[ s o[ ejhn? ,
         fgSbh fdBh gJh mzv B/ eJh djkfenK d/ foekov s'V fdZs/.           feT[ e fo gkJhn? gko' <        okwebh 938
Uj fdB u/s/ nkT[fdnK jh ezpDh fSV g?Idh j?. nkw ftnesh s'I                Charpat asked :
podk;s BjhI j' fojk ;h ;ko/ jkJ/ jkJ/ eod/ gJ/ ;h fJ;h d"okB              The Ocean of Existence
r[od[nko/ ftu ;zroKd d/ w"e/ s/ nkg ih tZbI' w";w d/ ;[GkU ns/ wB[y  Z    is said to be impassable.
dh wkB;e ntFEk pko/ pkojkwkj ftu ;[D e/ -                                 How then can we cross it.
                                                                          and safely reach the other shore ?"
         g'fy s[yko[ B ftnkgJh ezfm fwfbnk jfo Bkj[                                                  Ramkali 938
         p; e[M ;wM gJh s/ -
         bZrk fe mzv pj[sh j'D fgS/ eh oki j? fe fJe sk pkpk ih s[;h      r[ o { d / t B/ df;nk L
nfj;k; eok fdsk fe pj[sk r[of;Zy pfDnk fcodk J/. n;b dk gsk
br frnk s?~ mzv feT[ br ojh J/                                            @@i? ; / ib wfj ewb[ fBokbw[ ,
                            gZb/ Bkw Bjh J/                               w[ o rkJh B? ; kD/ ,
         nzdo'I nkswk B/ nktki wkoh pofizdo gkb f;zxK ni s/o/ e'b         ;[ o fs ;pfd Gt ;kro, sohn? ,
;ko/ ;[y B/. ;odh s'I puD d/ ;ko/ gqpzX B/. pzd ewo/ A.C. jhNo            BkBe Bkw[ tykD/ . .##
row fp;so/ oikJhnK row ykD ghD dk gqpX. fco th Bkw u/s/ BjhI
                                               z                                                                okwebh 938
nkT[dk. ed/ ;'funk J/ nisI' 300 ;kb gfjb/ dh mzv ns/ f;yK d/ izrk
      I                                                                   Guru Nanak Answered :
i[ZXK dk ;wK.                                                             "As the lotus thrusts upwards
                                                                          and does not drown in water;
         nBzd g[o dk febk SvD t/b/ ;o;k Bdh gko eoD ;w/I (FFsok           As the duck swims
;w/s) mzv Bjh ;h <                                                        and does not become wet while swimming,
         Bdh gko eoD s'I pkd. pdbD i'r/ egV/ BjhI ;h ;koh oks             So can we cross, safely and unaffectedly,
frZb/ egV/ (efSjo/ pB?B se) T[BQK ~ mzv BjhI bZrh <                       the Ocean of Existence
         S'N/ ;kfjp ikfdnk ~ mzv/ p[oi ftu, mzv Bjh bZrh <                By attuning our minds to the Word of
                                                                          the Guru and repeating the holy Name
         T[BQK e'b ni d/ ;kv/ tKr, ;[y d/ e'Jh ;kXB BjhI ;h go            of God.
;w/I s/, fBsB/w, nk;k dh tko dh jkioh g{oh ;h. go/FkBhnK nZs dhnK                                      Ramkali 938
go uVdh ebk. fet/I Bkw dk fBx ;h.                                        3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          r[ o { BkBe d/ t ih dk pkpo pkdFkj ~ itkp
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
         w/o/ pkpk ih w?~ th e[M fdqVsk pyF'.                            3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
         s[;h efjzd/ U                                                    Guru Nanak Dev Answers Emperor Babar
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                         3210987654321098765432121098765432109876543210987654321

         ;G/ rbK ft;oB fJe' ft;o Bk ikJ/ go w?~                           efj BkBe, @@;[ D pkpo who !
         ;kohnK jh rZbk :kd B/ fJZe' jh ft;oh j'Jh j?.                    s[ M s/ wkr? ;' nfjwe eho.##
         pkpk ih feogk eo' w?~ ns/ w/o/ ;ko/ gfotko (f;ZyK) ~ T[;/ Bkw                        iBw;kyhH GkH pkbk 401
dh ewkJh Bkw dk fBx pyF'.                                                 Nanak Said
                                                                          "Listen O King Babar !
                       G[bK bJh fywk eoBh ih.                             He Who askes you for a gift
                                                                  dk;     must be a foolish faqir."
w/ok e-mail gsk L- briji.kiram@gmail.com fpqfizdo gkb f;zx                            Janamsakhi, Bhai Bala 401
                                                              @feow#
                                                       (5)
gzikph ;[wB wkf;e         cotoh 2013
gzikph ;[wB wkf;e         cotoh 2013




                    (6)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                             cotoh 2013

 gkme fbyd/ jB HHHHHHHHH                                 eodh j? Bkb/ n;h toD ofjs j' iKd/ jK.
                                                                  dfSjok L- ni dh ;kJhI; j[D gqwkDs eo
 eekoK ~ ci{b Gko Bk ;wM'                                ojh j? fe fJ;soh ns/ g[oF d/ nB?fse ;pXK Bkb
                                                         J/ v } ns/ nsFe ;' } ke torhnK xkse ns/
        f;Zy gqtko ftu iBw j'D Bkb ftnesh f;Zy           ikBb/tk phwkohnK br ikdhnK jB. fJ; ft;/ s/
sK pD ikKdk j? go g[oB r[o f;Zy pDB bJh yzv/ pkN/        d;w fgsk B/ ni s'I brGr ;tk fsB ;' ;kb fgjbK
dh gkj[b b?Dh bk}wh j?. fi; nfwqzs SeD ~ n;h             nkrkj ehsk fBi Bkoh d/ ;zr B/j[ s[w fBs pYkfJU,
jT{nk ;wMd/ jK T[j T[sBk jh ;ob ns/ nk;kB j?.            go Bkoh dh ;/i G{b ;[gB/ B ifJU.. (gk0 10 th)
gzik eekoK dh ofjs oyD/ wkV/ eow fsnkrD/ ns/             ns/ is ;Zs dk gqshe eSfjok eekoK ftu Fkwb
;tZS eow rqfjD eoD ~ jh sK nfwqzs SeDk fejk              ehsk, skfe e'Jh nB?fse ew eoB s'I gfjbK d;w
iKdk j?.                                                 gksFkj dk nkd/F ;woD j' ikt/. eSfjok ;ziw ftu
        t?;/ th T[j jo Foho nsh ;[zdo ns/ ;v'b           ofjD s'I fJbktk iZrk i[XK ns/ ;g'oN ftu fJe
fd;dk j? i' fe;/ fvf;gfbB ftu ot/. fJe c'ih dk           c[oshbk fbpk; th j?. J/;/ gqEkJ/ nkgDh fJe jvphsh
o'np T[d'I jh j? id se T[j nkgDh fBoXkos todh            th gkmeK Bkb ;KMh eoBk ukj[zdk jK. dk; nkgDh
ftu j?. j;gskbK ftu th vkeNo ns/ Bo;K nro                fvT{Nh d/ d'okB izw{ ftu g';N ;h. T[jBK fdBk ftu
vo?; e'v ftu jB sk o'phb/ jB BjhI sK T[j th wohi         T[E/ sth Bdh ftu fGnkBe pkV nk rJh ns/ eJh
jh fd;Dr/.                                               b'eh T[; ftu o[V rJ/ gkDh xND wro'I fwfbNoh ns/
        d;w fgsk B/ ykb;/ dh f;oiDk ;w/I nkgD/           g'bh; ~ o[VhnK j'JhnK bkFk dh ;Gkb eoB d/
r[o{ f;yK ~ gzi eeko pyF e/ vo?; e'v gqdkB ehsh          nkd/F nkJ/. ;kvh T[; Nhw d/ ftu fJe w[;kbwkB
skfe T[j ;z[do ns/ ;[t;s ikg/. fJj fJe nkw               do'rk th ;h. brGr ;fG bKFK BrB jkbs ftu
otkfJs ns/ wB dh dFk jh j? fe gzi eekoh g{oB             ;B ns/ eK T[jBK d/ BrB fjf;nK s/ u[mk wko oj/
r[of;y d/ doFB dhdko/ eoe/ pZd/ dk FhF nkgD/             ;B. ;koh Nhw dk wB pj[s ftufbs ;h. T[; dko'r/
nkg jh M[e iKdk j?. fJj ;fseko T; pzd/ dk xN             dh fBrkj B/V/ gJh fJe r[of;Zy phph dh bkF s/ gJh
ns/ pkD/ dk nfXe j[dk j?. fJj eeko d[BhnK s/ e'Jh
                    z                                    fi; B/ eSfjok gkfJnk j'fJnk ;h. T[; ;[wbwkB
BthI fET{oh b?e/ BjhI nkJ/ pbfe g[oksB otkfJsK ~         do'r/ d/ w{j' n;h y[d ;[fDnk fe XB r[o{ r'fpzd f;zx
jh wkvoB ns/ bkGdkfJe sohe/ Bkb g/F ehsk frnk            ;kfjp fi;B/ wfonK j'fJnk eh th bki oyh j?.
j?.                                                               e/; ns/ ezxk L- fJj rb ;fG ~ ftfds j? fe
        eVk ns/ feogkB - id'I e'Jh ;BksBh, pkb gB        ;ko/ XowK d/ g{oti e/;k Xkoh ;B. toswkB ftu th
tb'I itkBh tb nro;j j[dk j? sK T[; ~ fjzd{ Xow
                           z                             fjzd{, w[;fbw nkfd ;ko/ Xkofwe nkr{ e/;kXkoh jh
ftu Fkwb eoB :frU gths dh o;w ndk ehsh                   jB. T[jBK ftu'I eJh b'r bwhnK bwhnK iNK tXk
ikdh j?. g{ik gkm ns/ jtB s'I pkd T[; d/ r[N s/ eZu/     b?Id/ ;B Gkt o'i d/ e/;K s'I N[N/ j'J/ tkb ;[ND dh
Xkr/ dk rkBK pBe/ T[; ~ eZu/ jh Xkr/ dk ifBT{            pikJ/ tkbK d/ nyho s/ fJem/ eo/ d/d/ ;B i' tXd/
gtkfJnk iKdk j?. fJE/ fJj rb th toBD x'jk j?             tXd/ iNK dk o{g XkoB eo b?Id/ ;B. T[jBK iNktK
fe tZy-tZy toDk bJh XkfrnK dh frDsh ns/ rzYK             dh fBxws (fBskgqsh) ;kJh Bk j'D ekoB rzdrh
th tZy-tZy j[dhnK jB. b/N;N ns/ wkvoB, Gkt f;Zy
                             ?                           c?bKdhnK ;B ns/ jkJhihfBe th BjhI ;B. fJ;/ bJh
Xow ftu gqtF b?D bJh ;opb'j d/ ;d?th eV/ ns/
              /                                          r[o f;Zy ~ fiE/ iNk i{N j'D dk nkd/F ;h T[E/ e/;k
nkB pkB FkB dh gqshe feogkB vo?; e'v ftu Fkwb            dh o'ikBk ;/tk ;zGkb ns/ ;ckJh bJh ezx/ dk eeko
ehsh iKdh j?. eVK ;k~ nS/ eow eoB bJh ns/                th pyfFF ehsk. fJj rb tyoh j? fe j[D n;h
feogkB r'ot wJh ihtB tshs eoB bJh go/fos                 nkgD/ nkg ~ r[o{ s'I th tX/o/ f;nkD/ ;wMd/ j'J/ fJe
                                                   (7)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                             cotoh 2013
ekb/ Xkr/ ftu S'Nk fijk ezxk ns/ S'NhnK ijhnK                    gzikph ;[wB gfsqek fi; wzst ~ b? e/ uZb ojh j?,
feogkBk go' e/ rbftu gke/ nkgD/ nkg ~ ofjstkB          T[j Fbkxk :'r j?. nZi n;h nkgDh wK p'bh s'I d{o j'
nytkD dk isB eod/ jK i' ofjs nB[;ko fpbe[b             oj/ jB. fJ; gfsqek dk wjst gzikph gV'Q gzikph fby'
rbs j?. e/F th nekbg[oy B/ ;oho dh b'V nB[;ko          s/ gzikph p'b' j?. fJ; ftu g?sh nyoh pko/ i' th frnkB
                                                                                      I
fds/ jB. T[; ftu e'Jh xkN tkX eoBh nekb g[oy           j? T[j B'itkBk ~ g/qoDk j?. w?I th nkgD/ pfunK ~ T[;
                                                       s'I gqf/ os j' e/ gzikph fbyD bJh T[s;kfjs eo ojh jK.
dh j[ew nd{bh jh wBh ikt/ rh.                          s/ Bkb jh @@;/js pko/## ikDekoh th ;bkxk :'r j?.
         e/FK pko/ o'ue ns/ fJfsjk;e fJe ikBekohL-     w?I gzikph ;[wB dh ;zgkdeh Nhw dk nkGko gqrN eodh
;BksBh tho wzvB eotkT[D br/ fJj dbhb d/d/ jB
                [                             I        jK s/ T[BQK dh j'o ;cbsk bJh nodk; eodh jK.
fe pu/ dh g?dkfJ; ;w/I T[; dh wK dh e[y ftu'I T[;                                                 goftzdo e"o
;oho Bkb nkJ/ j'J/ e/; ngftso j[d/ jB fJ; bJh
                                     z                                                    nkfonk Bro, byBT{
gfjb/ tkb esb eoe/ w[zvB ehsk iKdk j? fJE/ fJj         e'Jh th d/F, e'w, Xow sd se T[ZBsh Bjh eo ;edk
rb ;wM'I go/ j? fe T[;/ e[y ftu'I nkfJnk pkeh ;oho     id se T[; dh BthI gBhoh f;efFs Bk j't,/ ns/ nkgDh
                                                       wkso G{wh, wK, wK p'bh Bkb ns/ ;fGnkuko, B?fse,
ns/ T[; d/ pkeh nzr fet/ gftso j' rJ/ i/ tkb           nfXnkswe ns/ fJfsjk;e ikDekoh Bk oydh j't/.
ngftso jB. w[vb dh n;bh ikBekoh ~ S[gkfJnk
                    Q                                            ni ;kv/ Xow dh feFsh th fJe tZv/ GtZo ftu
iKdk j?. g[oksB fJfsjk; nB[;ko efjzd/ jB Ssoh          c;h j? ns/ b'V j? fJj' fij/ wZbkjk dh i' fJ; ~ ocsko
oki/ jZfsnk ik rzGho ngokX eoD tkb/ pqkjwD             d/ ;eD, BthI gBhoh ~ gzikph GkFk s/ ;fGnkuko Bkb
ngokXhnK ~ pqjw jfsZnk s'I vod/ fwos{ dzv B d/ eo      i'V ;eD.
e/ F eZ N e/ d/ F fBekb/ dh ;ik d/ I d / ;B, fi; ~               pVh y[Fh dh rb j? fe gzikph ;[wB dh ;zgkdeh
pqkjwDk B/ w[zvB ;z;eko ftu pdb fdZsk.                 Nhw ;cbsk Bkb fJ; ezw ~ tX/o/ uzr/ gZXo s/ eo ojh
                                                       j? ;k~ gzikph fto;/ Bkb i'V ojh j? nk; eod/ jK fe
         nkT[ n;h j'o rbK tb fXnkB Bk eod/ j'J/        fJj gfsqek e/tb :{0gh0 dh jh BjhI g{o/ Gkos dh gqf;XZ
;fsr[ o ;u/ gksFkj d/ uoBk ftu                         gfsqek j't/rh.
nodk; eohJ/ fe n;h eekoK dk wkB                                                         fdboki e"o, j?v fw;Nq;
;BwkB ekfJw oy ;ehJ/ ns/ d;w                                           ;qh r[o{ BkBe robi fJ0 ekb/i, byBT{
gksFkj dh gq;Bsk d/ gkso pDhJ/.                                  Bro ehosBK ftu gozgok w[skpZe rsek jh j'Bk
         G[ b u[ e bJh fywk.                           ukjhdk j? wkoFb nkoN dh Beb eo e/ pZu/ nkgDh ikB
                                                       i'yw ftu gk ;ed/ jB. gqpzXe nZr'I fXnkB d/B.
             e?gNB joGiB f;zx, w'0 9455254935                                             r[oFoB f;zx, byBT{
                                       nBw'b ;[wB
 1-    i/jVk wB[Zy rodB neVk e/ s[odk j? T[j jw/FK m/v/ yKdk s/ N'fJnK ftu fvrdk ofjzdk j?.
 2-    fit/I joh n?Be gkb tkb/ ~ ;G e[M jok fd;dk j? fJ;/ soQK p[oh fposh tkb/ ~ jo e'Jh p[ok.
 3-    gowkswk dk GkDk wzBD tkb/ fe;/ wB[Zy ~ ed/ wkB;e eb/F dk ;kjwDk BjhI eoBk g?Idk.
 4-    i/jVk wB[Zy fBs r[o{ dh FoD ftu ikt/ T[; dk wB gkgK s'I fMie wk;{; eoB br iKdk j?.
 5-    fit/I fuZeV ftu gJ/ ;'B/ dh ehws BjhI xNdh fJt/I frq;s ftu ofj e/ r[of;Zy dk nksw pb.
 6-    thuko tkB g[oF ;z;ko ~ nzs t/b/ fJT[I fsnkr iKdk j? fit/I ;N/FB nkB s/ w[;ko rZvh ~.
 7-    wB[Zy Bkb'I gF{ ;po tkbk j"Idk j? i/jVk g/N Goe/ d{i/ fdB bJh o'}h dk fceo BjhI eodk.
 8-    gF{ pZu/ ~ gkb e/ oZp s/ Sv d/Idk j? go pzdk ;dk nkgB/ nkg ~ pZfunk dk gkbe ;wMdk j?.
 9-    fisBh wwsk ngBk v/ok s/ ikfJdkd pBkB tkb/ ;kX ftu j'Idh j? T[sBh frq;sh ftu BjhI j'Idh.
 10-   p/ ;wM b'e G/yh r[o{nK s'I Bkw b? e/ fJ; soQK gou/ ofjzd/ jB fit/I pZu/ bZeV d/ x'V/ Bkb.
                                                                               frnkBh T{Xw f;zx ih
                                                 (8)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                              cotoh 2013



;q h r[o{ r'fpzd f;zx ih dk gqekF T[s;t                        fJfsjkf;e n;EkB ;q h r[ o { s/ r pjkdo
                                                                ;kfjp ih fty/ gk0 10 dk gq e kF g[ o p




         r[og[op ew/Nh byBT{ d[nkok pkb ;zrkq jb: bkZB
fty/ byBT{ dhnK ;kohnK iZE/pzdhnK tb' ;kw{fje s'o
s/ ;kfjp ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ;kfjp ih dk gqekF T[s;t
fwsh 18-01-2013 ~ wBkfJnk frnk. fJ; ;wkrw dh
nozGsk r[od[nkok Bkek fjzvbk s'I fwsh 13 iBtoh 2013
                             '
~ fJe FkBdko Bro ehosB eVQ e/ ehsh rJh fi; ftu
pkjo'I nkJhnK rsek gkoNhnK ns/ r[owfs X[BK s/ tZiD               r[od[nkok njhnkrzi byBT{ fty/ ;kfjp ;qh r[o{
tkb/ p?vk, ;e{bh pfunK ns/ ;zrsK B/ fjZ;k fbnk. Ffjo
       I                                                   r'fpzd f;zx ;kfjp ih dk gqekF g[op fwsh 17 iBtoh
dhnK ;kohnK iZE/pzdhnK d/ ehosBh ifEZnK B/ Bro             2013 Fkw ns/ 18 iBtoh 2013 fdB ns/ Fkw ~ wBkfJnk
                                                           frnk fi; ftu ;qh nfwqs;o s'I nkJ/ frnkBh i'frzdo
ehosB dh ;'Gk tXkJh. r[o{ wjkoki dh Fkjh ;tkoh dk          f;zx ~ r[owfs ftukoK Bkb ns/ dopko ;kfjp ;qh
;[nkrs iZrk-iZrk Bro ehosB d/ ok;s/ ftZu ftfGZB            nfwqs;o d/ ji{oh okrh GkJh e[bdhg f;zx ns/ iztdh
iZE/pzdhnK d[nkok ehsk frnk. 17-01-2013 Fkw ~              ebK s'I nkJ/ okrh GkJh ;sBkw f;zx B/ nkgD/ o;fGZD/
r[od[nkok Bkek fjzv'bk fty/ dhtkB ;fink ns/ fwsh 18        ehosB Bkb ;zrsK ~ fBjkb ehsk. tvQh frDsh ftu
iBtoh 2013 ~ ;t/o/ s'I Fkw 5H00 ti/ se pkb ;zrkq jb:       ;zrsK B/ bzro th Sfenk.
gzvkb ftu j'J/ dhtkB ftu jikoK ;zrsK B/ ehosB eZEk
dk o; wkfBnk ns/ bzro Sfenk. dhtkB ftu dopko
;kfjp nfwqs;o d/ ji{oh okrh GkJh oDXho f;zx, fdZbh               ;q h r[ o { BkBe ;fs;z r ;Gk ;do
s'I nkJ/ okrh GkJh ;opihs f;zx ozrhbk B/ nkgD/ wB'jo            r[ o d[ n kok ;kfjp fty/ gq e kF T[ s ;t
ehosB Bkb ns/ BkBewsk s'I nkJ/ frnkBh r[opki f;zx                  byBT{,
ns/ byBT{ d/ frnkBh byftzdo f;zx, GkJh fpqfizdo gkb        r[ o d[ n kok ;do
f;zx B/ r[owfs ftukoK Bkb fBjkb ehsk. ;wkrw dh             fty/ fwsh 20
;p s'I tvQh TgbpXh Gfty fti ;KM/ s"o s/ r[og[op            iBtoh 2013 ~
wBkT[D dh ;zrsK dh fJZSk ~ f;o/ ukVQB tb edw d/            gksFkjh 10 ;kfjp
o{g ftu d/yh ik ojh j?. ;wkrw ftu oes dkB ns/              ;qh r[o{ r'fpzd f;zx
B/so dkB dh ;/tk dk T[gokbk eoe/ gqpzXeK B/ ;zrsK          ih dk gqekF
dk fdb fis fbnk fi;dh gqF;k j' ojh j?. gzikph ;[wB
                               z                           T[ s ;t wBkfJnk
tb'I r[ogop ew/Nh d/ gqXkB ;0 eowihs f;zx, ;eZso           frnk fi; ftu o' g V s' I nkJ/ r[ o wfs ftukoe gq ' 0
jofwzdo f;zx NhN{, jogkb f;zx e?;hno ns/ :{E ykb;k         nwBdhg f;zx ns/ dopko ;kfjp ;qh nzfwqs;o d/ ji{oh
d/ T[jd/dkoK ;0 i;ftzdo f;zx GkNhnk, ;0 r[odhg             okrh GkJh joBkw f;zx ih B/ r[owfs ftukoK ns/ o;
f;zx GkNhnk nkfd ~ pj{s pj{s tXkJh.                        fGZB/ ehosB Bkb ;zrsk ~ fBjkb ehsk.
                                                         (9)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                          cotoh 2013

  ;kfjp/ ewkb dFw/ F fgsk dk gq e kF T[ s ;t




       r[od[nkok nkbwpkr byBT{ fty/ gzi jcs/ s'I      ehsh rJh. fi; ftu gkT[INk ;kfjp s'I nkJ/ frnkBh
gqekF T[s;t d/ ;zpX ftu fBozso i' gqrokw T[bhe/ rJ/
                   z                '                 i;pho f;zx ykb;k B/ ehosB Bkb ns/ irihs f;zx
T[jBK dh fwsh 27 iBtoh ~ fJe fJfsjkf;e ftFkb          Bbth B/ r[owfs ftukoK Bkb ;zrsK ~ fBjkb ehsk.
;wkrw ftu ;wgBsk j'Jh.                                8H fwsh 26 iBtoh 2013 ~ r[od[nkok nkFhnkBk fty/
1H 10 d;z p o 2012 s' I o' i kBk u' g Jh ;kfjp ns/    nfwqs t/b/ nk;k dh tko Bkb gq'rokw dh nkozGsk ehsh
;[ywBh ;kfjp d/ gkm dk gqtkj Fkw 3 s'I 5 ti/ fBozso   rJh fijVk d[gfjo 12H30 ti/ se ufbnk.
ubdk fojk.                                                   T[gozs Bro ehosB dh nkozGsk j'Jh. fi; ftu
2H 20 d;zpo 2012 s'I o'i Fkw 7 s'I 8 ti/ se f;woB     e'se g{oB rsek gqdFoB fJzfvnK rkN N?bN oBo ng
                                                                                                 I/
dk fBozso gqtkj uZfbnK.                               fJzNoB?FBb pho ykb;k db, b[fXnkBk B/ ehsk.
3H fwsh 5 iBtoh 2013 s'I fBozso nfwqs t/b/ 5 ti/             Bro ehosB 2 ti/ n?bHvhHJ/H, nkfFnkBk, gokr
s'I 7 ti/ se gqGks c/ohnK evQhnK rJhnK.               v/oh, fge?vbh, ntX n;gskb, fFqzrko Bro s'I jz[dk
4H fwsh 13, 14 ns/ 16 iBtoh 2013 ~ eftsk              j'fJnk Fkw 7H30 ti/ r[od[nkok nkbwpkr gj[zfunK,
w[ekpb/, b?euo w[ekpb/ ns/ ehosB d/ w[ekpb/ j'J/      phHphH;h s'I nkJh Nhw tZb'I Bro ehosB ns/ rsek
fiBQK ftu 2 r[og ;hBhno ns/ i{fBno ftu gfjbk d{ik
               [                                      gkoNh d/ eospK dh bkJht foekofvzr ehsh rJh. Bro
ns/ shi/ Bzpo d/ fJBkwK d/ Bkb Bkb S/, S/ j'I;bk      ehosB ftu brGr 30 jiko ;zrsK dh Gkoh ;w{bhns
ncikJh d/ fJBkw th fdZs/ rJ/.                         byBT{ fty/ j[D se d/ Bro ehosBK s'I finkdk ns/
5H fwsh 20 iBtoh 2013 ~ ;kw{fje d;sko pzdh            fJfsjk;e ;h. Fkw 7H30 ti/ s'I 10 ti/ se r[owfs
ehsh rJh fi; ftu 35 pfunK B/ d;sko ;ikJh. ;'jDh       ;wkrw y[Zb/ tv/ ns/ FkBdko gzvkb ftZu j'fJnk.
d;sko ;ikT[D tkfbnK ~ fJBkwK Bkb fBtkfink frnk,              fwsh 26 iBtoh 2013 ~ jh ;kfjp/ ewkb f;Zyh
d;skoK dh ;/tk r[od[nkok ;kfjp tb'I ehsh rJh.         pkDk r[owfs w[ekpbk ehsk frnk. fi; ftZu i/s{ ns/
T[gozs bzro dh ;/tk j'Jh.                             fjZ;k b?D tkb/ ;ko/ 480 pfuZnK ~ fJBkwK Bkb fBtkfink
6H fwsh 25 iBtoh 2013 ~ ;kw{fje o{g ftu ;fji          frnk. fJjBK pfuZnK Bro ehosB ftZu fjZ;k b?D d/
gkmK dh ;wkgsh ns/ nrb/ gkmK dh nkozGsk j'Jh fi;      pkd Fkw d/ gq'rokw ftZu fJBkw gqkgs ehs/.
ftu 45 gqkDhnK B/ fjZ;k fbnk ns/ ;koh ;zrs B/ B't/I          fwsh 27 iBtoh 2013 FkBdko gzvkb ftu w[y
wjb/ d/ Fb' e K dk gkm ehsk T[ g oz s bz r o dh       ;wkrw dh nkozGsk e/qB Bkb c[Zbk dh toyk eod/ j'J/
;/tk j'Jh.                                            r[o{ wjkoki dk gqekF eoe/ FkBdko gzvkb ftu j'Jh.
7H fwsh 25 iBtoh 2013 Fkw 7 s'I 10H30 ti/ r[og[op            ;t/o/ 7H00 ti/ s'I nk;k dh tko Bkb nkozGsk eoe/
dh nkozGsk r[owfs ;wkrw r[0 udzo Bro fty/ eoe/        ns/ Fkw 4H30 ti/ se GkJh uoB f;x ih ykb;k, ji{oh
                                                  (10)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                              cotoh 2013
okrh, GkJh i;pho f;z x ih Btkp eg{ o f;z x ;/ t k ntkov                          ekbhfin?N B/ ehsk, fi; s'I p[ZX
gkT[Nk ;kfjp d/ okrh iZE/ ns/                                                    ihth tor B/ Gog{ o bkG
GkJh ;sftz d o f;z x fdZ b h d/         fwsh 27 iBtoh 2013 ~, r[od[nkok T[mkfJnk.
okrh iZE/ B/ wB'jo ehosB Bkb nkbwpkr fty/ j'J/ r[owfs ;wkrw ftu ;0 ;0 joftzdo f;zx bkov gqXkB
fBjkb ehsk ns/ frnkBh noftzdo f;zx e'jbh ~ T[jBK dhnK tvw[bh ekBg[o r[od[nkok gqpXe ew/Nh
                                                                           Z                          z
irihs f;zx Bbth B/ r[owfs       ;/tktK bJh Btkp eg{o f;zx ;/tk ntkov i' nkgD/ d; ;kEhnK ;fjs
ftukoK Bkb ;zrsK ~ i'fVnk. Bkb ;BwkBs ehsk frnk.                                 nkJ/, B/ ;wkrw ftZu bZr/ oes
;wkrw ftu 52 gkDhnK B/ j'J/                                                      dkB e? I g dk T[ d xkNB ehsk
nfwqs ;zuko ftu fjZ;k b?e/ nfwqs gkB ehsk.             fi; ftu tvQh frDsh ftZu ;zrsK B/ oes dkB eoe/ gZBQ    [
      w[y nfsEh e/HphH;hH gzi eo'V dh fti/sk phph yfNnk. fJ; gq ' r okw dh fJfsjk;e ;cbsk bJh
;Bwhs e'o ns/ gfotko B/ th r[opkDh ehosB eoe/ r[od[nkok nkbwpkr dh g{oh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh
fBjkb ehsk. gq p z X e ew/ N h tb' I phph ;Bwhs e' o , tXkJh dh gkso j?.
okFNqgsh ntkov gqkgs eoD tkb/ ;0 r[ogqhs f;zx                   r[ o d[ n kok ;q h r[ o { f;z x ;Gk
;/mh ns/ gqwd u"Xoh dk T[jBK dh T[gbpXh bJh ;BwkB
             I'
ehsk frnk. ;tortk;h ;0 wBw'jB f;zx ;kjBh pkb              bkigs Bro u" e fty/ gq e kF T[ s ;t
nkFow d/ pZfunK B/ th nkgD/ ehosB d[nkok ;zrsK ~             fwsh 27 iBtoh 2013 ~, r[od[nkok bkigs Bro
fBjkb ehsk.                                            u"e fty/ ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih wjkoki dk gqekF T[s;t
      ;wkrw d/ w[y nkeoFB phph ;Bwhs e'o d/ pVh ;oXk ns/ T[sFkj Bkb wBkfJnk frnk. fi; ftu
nbktk ;qh r[o{ r'fpzd ;Nvh ;oeb byBT{ d[nkok GkJh db/o f;zx ns/ GkJh tho f;zx d/ okrh iZfEnK B/
brkfJnk frnk g[;se w/bk ;h fi; dk T[dxkNB ;0
;otihs f;zx ns/ ;odkoBh fifszdo e"o tkbhnk ntX nkgD/ o;fGzB/ ehosB Bkb ;zrsK ~ fBjkb ehsk.
                                                       ;wkgsh T[gozs r[o{ dk ns[ZN bzro toskfJnk frnk.

r[od[nkok nkbwpkr fty/ gzikph ;kfjZse ftuko r'Fmh
       byBT{ 6 iBtoh, gz i kph ;[ w B tb' I
r[od[nkok ;qh r[o{ f;zx ;Gk nkbwpkr ftu
;fEZs dFw/F gpfbe ;e{b d/ jkb ftu fJe
;kfjZse ftuko r'Fmh ehsh rJh fi; ftu Ffjo
d/ gstzs/ ;kfjsekoK, ozreowh ns/ T[x/ ;kfjs
                                    Z
gq/whnK B/ fjZ;k fbnk. r'Fmh ftu ftuko ehsk
frnk eh gzikph ;wki ftu gzikph ;kfjZs, p'bh
ns/ fbfg gqsh xNd/ o{MkB ~ feZt/ mZb gkJh
ikJ/. r'Fmh ftu vk0 ;fszdo gkb f;zx, fgq;hgb i;tzs
                                        z                ehsh. ;0 T[ikro f;zx dh gqXkBrh ftu j'Jh fJ; r'Fmh
e"o, fgzq;hgb ;[doF e"o, frnkBh byftzdo f;zx, ;0         ftu gfsqek d/ g{opb/ nzek dk fv;gb/ eoe/ gfsqek d/
joGiB f;zx, ozreowh ;0 nkswihs f;zx, ;0 pqfizdo          gqekFe ;qh gothB e/;otkBh ns/ ;0 nihs f;zx ;fj
gkb f;zx, ;0 feogkb f;zx n?pN, ;0 fsob'uB f;zx           ;zgkde B/ gfsqek dk gohu? eokfJnk ns/ XzBtkd fdZsk.
ns/ ;0 fBowb f;zx B/ ;zpf' Xs eoe/ nkgD/ tv w[b/ ;{Mk
                                              Z          r'Fmh ftu gokgs ;{MktK dk nfXnB eoe/ fJe ;Nhe
fdZs/. r'Fmh ftZu ;zgkde d/ ;zp'XB d/ pkd r'Fmh d/       ykek pBke/ b'VhIdk T[gokb/ eoD bJh fog'oN nrb/ nze
;z:'ie ;0 fsqb'uB f;zx @uzB# B/ nkgDh wK p'bh d/         ftu ;0 fpq f iz d o gkb f;z x gq ; ss eoBr/ . Gog{ o
fgnko ~ doFkT[Idh eftsk gV e/ r'Fmh dh gqXkBrh           ;fj:'r bJh @@gzikph ;[wB## tb'I r[od[nkok nkbwpkr
bJh ;0 T[ikro f;zx dk BK gq;skts eoe/ nkozGsk            dh gqpzXe ew/Nh dk pj[s pj[s XzBtkd.
                                                     (11)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                         cotoh 2013

pbkseko nkyho eZd sZe Fofwzdrh d?Id/ ofjDr/ <
                                                                                     oxftzdo f;zx ;zX{
           bzxh ;'bK d;zpo dh oks ~ fdZbh dhnK ;VeK   dh fBzdD:'r ekotkJh s'I wk:[; j' e/ y[de[Fh eo bJh
#s/ S/ dfozfdnK jZE'I ;w{je pbkseko dk fFeko j'Jh     ;h.
s/Jh ;kbK w[fNnko s/oK fdB w"s Bkb i{Mdh j'Jh                nfijhnK ngokXe xNBktK d/ tXD dk fJe
nkyoeko f;zrkg[o d/ fJe Bkwh j;gskb ftu dw            gqwy ekoB ;kv/ oki;h nkr{nK, g[b; ns/ ngokXe
                                                         [Z
s'V rJh. tfjFh dfozfdnK B/ T[; ~ fiT{D i'rh           fposh tkb/ sZsK dk rmi'V j?. ;kv/ g[b; gqpX ftu
                                                                                                   z
SZfvnk jh BjhI ;h. T[j nkg sK ;dk dh Bhd ;' rJh       oki;h nkr{ nkgDk ftF/F gqGkt oyd/ jB. ngokXe
go ;[Zs/ j'J/ d/F tk;hnK ~ fJ; izrkbh j'Jh
ftt;Ek s' I ikro[ e }o{ o eok rJh. fJ;
dodBke xNBk fto[ Z X o' ; gq r N eo oj/
gqdoFBekohnK dhnK nktk}K, fdZbh s'I uZb e/
g{ o / d/ F #u ns/ fco ;z : [ e s okFNo ;Gk
;w/s nwohek, e?B/vk, fJzrb?Iv, nk;No/bhnk,
fBT{}hb?v ns/ gkfe;skB #u th r{zi T[ZmhnK.
           Gkosh ;wki ftu n"os wkBf;e ns/
;ohoe ;'FD dk F[o{ s'I jh fFeko pDdh nkJh
j?. pZuhnK ~ iBw b?D s'I th gfjbK wK dh e[y   Z
#u jh wko w[ekT[D dhnK nDwB[yh xNBktK nZi
                                 Z
th tkgo ojhnK jB. wzf[ vnK ~ e[VhnK Bkb'I tX/
o/ wjZssk d/D dh wkBf;esk nZi th fe;/ Bk fe;/ o{g     fposh tkb/ b'e oki;h nkr[nK d/ uj/s/ j[zd/ jB.
ftu f}nkdkso gfotkoK ftu t/yD ~ fwbdh j?.             oki;h nkr{ nkgD/ oki;h fjsK ~ gkbD bJh fJBQK
;oekoh nzefVnK nB[;ko Gkos #u n';sB jo thj            pkj[pbhnK ~ gkbd/ jB. g[b; th nfij/ ngokXe
fwzNK fgZSI' fe;/ wfjbk Bkb pbkseko j[dk j? go n;b
                                       z              sZsK ~ gkbdh j? ns/ T[BQK ~ w[ypo pDk e/ tosdh
#u fJj nzeVk fJ; s'I fes/ tX/o/ j?.                   j?. nfijh jkbs ftu ngokXe ezwK #u i[N/ b'e fBvo
           pbkseko dh ghVs wfjbk d/ tko; ;wki         j' e/ r?o ek~Bh ezw Xzd/ eod/ jB. nfij/ ezwK bJh
ftu pdBkwh d/ vo s'I rohph ekoB pkj{pbhnK d/ vo       fe;/ fJe oki;h gkoNh ~ f}zwtko BjhI mfjokfJnk ik
                                                                                      /
eoe/ nfij/ e/; doi eotkT[D s'I gk;k tZN iKd/ jB.      ;edk. ;oekoh nzeV/ d;d/ jB fe d/F #u pbkseko
eJh wkwfbnK ftu fgzvK dhnK gzukfJsK jh b? d/ e/       e/;K #u e/tb 27 ch;dh e/;K ftu jh d'FhnK ~ ;}ktK
ok}hBkw/ eotk fdzdhnK jB ns/ wkwbk ock dck j'         fwb ;ehnK jB. gzikp ftu Fo[sh nrtk eKv fJ;
iKdk j?. pbkseko d/ e/;K #u g[b; th f}zwtkoh Bkb
                                            /         rmi'V dk fJe j'o sk}k T[dkjoD j?.
ekotkJh BjhI eodh. foFts yk e/ iK fe;/ oki;h                   fdZbh ftu pbkseko, esb, fco'shnK tor/
dpkn j/m pbkseko tor/ ;zrhnK ngokXK d/ e/;K           ;zrhB ngokXK d/ tXD dk fJe gqw[Zy ekoB j? fe
dh g[b; tb'I n?cHnkJhHnkoH jh doi BjhI ehsh iKdh      fdZbh ftu nk; gk; d/ okiK #u'I b'e ezwK ekoK dh Gkb
iK b'Vhdh ekotkJh jh BjhI ehsh iKdh. j[D/ fij/ jh     bJh nk e/ tZ; oj/ jB. fdZbh dh nkpkdh fdB'I fdB
gfNnkb/ d/ fgzv pkdFkjg[o dh xNBk fJ; dh sk}k         tZX ojh j? go fdZbh dh g[b; c'o; dk shj ch;dh
T[dkjoD j?. T[E/ pbkseko dh ghVs bVeh B/ g[b;         fjZ;k thHnkJhHghH b'eK dh ;[ofZ ynk bJh skfJBks ehsk
                                                  (12)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                          cotoh 2013
j'fJnk j?. fJBQK thHnkJhHghH b'eK ftu eJh nfij/        g[b; EkfDnK, ftfdne ndkfonK ftu ns/ fJE'I sZe
ftnesh th Fkwb jB, fiBQK T[go ;zrhB ngokXe             fe ;kv/ Xow n;EkBK #u th j'D dhnK ]poK ne;o
e/;K dh ;[DtkJh uZb ojh j?. ;oeko ~ fJBQK sZEK gqsh    gVQB ;[BD ~ fwbdhnK jB. pbkseko dk fFeko
rzGhosk Bkb ;'u ftuko eoBk ukjhdk j?.                  wk;{w pZuhnK s'I b? e/ p}[or nt;Ek dhnK n"osK th
         n"osK dh ;[ofZ ynk pko/ ;kvk fBnK gqpX jkb/
                                              z        j' iKdhnK jB. fJE'I sZe fe wk;{w bVe/ ns/ wzdp[XhZ
sZe ;w/I dk jkDh BjhI pD ;fenk. ;kvk fBnK gqpzX        n"osK th fJ;dk fFeko j' iKdhnK jB go ;kvh ;z;d
f;oc g[b; tb'I g/F ehs/ rJ/ ;p{sK d/ nkXko #s/ jh      ftu n"osK bJh okytKeoB ns/ n"osK dh fi;wkBh
fBnK eodk j?. i' fYZb' wZm/ ns/ FZeh ;p[s g[b; tb'I    S/VSkV ns/ pbkseko gqsh ;[oZfynk d/D d/ d' fpZb
ndkbs ftu g/F ehs/ iKd/ jB, T[; d/ nkXko #s/           fgSb/ gzi S/ ;kbK s'I bNe/ j'J/ jB. ;oeko e'b fJBQK
ndkbs nkgDk c?;bk ;[DkT[dh j?. fJ; soQK d'Fh pu
                             I                         fpZbK ~ gk; eokT[D bJh fJZSk Fesh dh xkN j?. fit/
fBebd/ jB. 2012 d/ gfjb/ d' wjhfBnK ftu fdZbh          I ;kv/ n?wHgh} nkgD/ nkgD/ oki;h fjZsK s'I T[go T[m
                                                                                                    Z     Z
ftu 635 pbkseko d/ e/; doi j'J,/ fiBQK ftu'I ni/       e/, nkgD/ bJh tX/o/ GZs/ ns/ j'o ;[Zy ;j{bsK b?D
f;o fJe e/; ftu fJe d'Fh ~ ;}k ;[DkJh rJh j?.         bJh, nkgDh fJei[Nsk dk gqrNktk eod/ jB, T[;/ soQK
                                                                         Z
         fiE/ ;kvk fBnK gqpzX bzw/ok j?, T[E/ fJj      T[BKQ ~ n"osK d/ fjsK dh oytkbh eoB tkb/ fJBQK d'
wfjzrk th pj[s j? ns/ r[zMbdko th. Goh ndkbs           fpZbK ~ gk; eotkT[D bJh th fJei[ZNsk ftykT[Dh
ftu pukn gZy d/ tehb tb'I pbkseko ghVsk ~              ukjhdh j?.
pbkseko Bkb ;pzXs xNBk pko/ nNgN/ ;[nkbK dh                     ;oeko ~ ibd s'I ibd n"osK Bkb j' oj/
MVh brk e/ T[; dk wB'pb s'VB dk :sB eoe/               pbkseko tor/ e/;K dh ;[DtkJh bJh ftF/F ndkbsK
T[ ; dh wkBf;e ghVk ~ j' o tXkfJnk iKdk j? .           dk rmB eoB bJh :sBFhb j'D dh ;ys }o{os
pbkseko d/ e/;K dh ;[DtkJh ;wKpZX ns/ pzd ewo/         j?. nfij/ ngokX o'eD bJh ;ys ;}ktK d/D ns/
ftu j'Dh ukjhdh j?. nfij/ e/;K ~ bzw/ok eoB dh         g[b; pbK ~ ;w/I d/ jkD dk pBkT[D bJh }o{oh
fB:s Bkb tehbK tb'I pjkB/pk}h dh fe;/ th ekotkJh       ;ki';wkB ns/ No/fBzr d/Dh ukjhdh j?. n"os ~ ;wki
dh nkfrnk BjhI d/Dh ukjdh. pbkseko d/ e/;K ftu         ftu wkD ;BwkB ns/ ;[oZfynk fwbDh T[;dk jZe j?
d'FhnK ~ ofjw dh nghb eoB dk jZe ysw j'Dk              go fJ; d/ Bkb jh fJj d/yDk th }o{oh j't/rk fe
ukjhdk j?. fJ; s'I fJbktk pbkseko d/ e/;K dk           feXo/ fJBQK gq;skfts fB:wK ~ d[oT[g:'r eoe/ fe;/
;kjwDk eo oj/ ftneshnk s/ fe;/ th fe;w dh u'D
bVB #s/ w[ezwb gkpzdh bZrDh ukjhdh j?.
         d/F ftu tZX oj/ BF/ th pbkseko torhnK
xNBktK ~ T[s/fis eoB ns/ fJBQK ~ tXkT[D #u
;jkJh j[d/ jB. ;kvh B'itkB ghVQh BfFnk dh dbdb
          z
ftu p[oh soQK c;/ j'J/ jB. tX/o/ ngokXe wkwb/
nfij/ BZFJhnK tb'I ehs/ iKd/ jB. fJ; s'I fJbktk
fcbwK, ;kvh bZuo rkfJeh th nfij/ ;zrhB ngokXK
ftu tkXk eoB ftu ;jkfJsk eod/ jB.
         n"osK Bkb fi;wkBh S/VSkV ns/ pbkseko
torhnK tkodksK d/F Go ftu ;VeK T[Zs/ ubd/
tkjBK, o/b rZvhnK, xoK, y/sK, T[ikVK, j;gskbK,

                                                   (13)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                            cotoh 2013

                          f;nk;sdkBK fto[X w[eZdw/




          fsqDw{b eKro/; d/ fJe n?wHghH B/ gqXkB wzsoh   wzsohnK fto[X fJj' fij/ e/; ubd/ ofjzd/ jB fiBQK
~ fuZmh fby e/ wzr ehsh j? fe f;nk;sdkBK fto[X           ftu fGqFNkuko d/ e/; th Fkwb jB.
tZy-tZy ndkbsK ftu ub oj/ w[edfwnK dh ;[DtkJh
                                  Z                                fsqDw{b eKro; d/ n?w0gh0 B/ fJj wzr eoe/
ck;N No?e ndkbsK okjh ehsh ikt/. fJj pVh ikfJ}           nkgDh r/d gqXkB wzsoh d/ ftjV/ ftu ;[N fdZsh j? sK
                                                                    I                            Z
ns/ ;w/I f;o ehsh rJh wzr j? feT[fI e fJ; Bkb iBsk       ftukoB tkbh rZb fJj j? fe eh nfijk ;zGt j'
;kjwD/ T[BKQ dk ne; S/sh ;gZFN j' ikt/rk. T[i th Z       ;e/rk < fBnK gkfbek dk jkb sK fJj j? fe ;[gohw
f;nk;sdkBK dk ne; ;k ;[Eok jh j'Dk ukjhdk j?            e'oN d/F dhnK jkJh e'oNK ns/ eh j/mbhnK ndkbsK
fi; tb j[D T[IrbK T[mD bZrhnK jB. ;tkb fiE'I             ftu'I pj[shnK ndkbsK e'b nkw e/;K dh ;[DtkJh bJh
se fJ; rb dk j? fJ; fgS/ soe fJj j? fe d/F dh            b'VhId/ iZi jh BjhI jB. iZiK dh ewh e'Jh BthI BjhI.
gkobhw?N ns/ ;[pkJh n;?pbhnK ftu ekch frDsh ftu
        I                I                               ekch d/ o s' I ne;o nfijhnK fog' o NK ;kjwD/
nfij/ u[D/ B[wkfJzd/ jB fiBQK dk ngokXe fgS'eV j?        nkT[IdhnK ofjzdhnK jB go j?okBh j? fe ykbh irQk
ns/ eJh fto[X bzw/ ;w/I s'I w[edw/ th ub oj/ jB.         GohnK BjhI ik ojhnK. d{i/ gk;/ pbksekohnK fto[X
Gkosh fBnK gqDkbh T[i th pVh bzwh, r[Mbdko ns/
                       I                 z               th e/;K dh ;[DtkJh ck;N No?e ndkbsK okjh ;[DtkJh
youhbh j? ns/ c?;bk S/sh Bk j'D ekoB ;pzXs               j'D dh wzr }'o cVB bZrh j? fit/I j[D/ fij/ fdZbh ftu
ftnesh ~ d'Fh BjhI mfjokfJnk ik ;edk. Gkosh              ;w{fje pbkseko fgS'I w"s d/ w{zj ftu ik gJh s/Jh
;zftXkB w[skpe id'I th fe;/ okiBhse T[s/ fe;/ soQK       ;kbk bVeh dk e/; ck;N No?e ndkbs ftu ;[fDnk
d/ d'F bkJ/ iKd/ jB sK T[j nkgD/ nkg ~ fBod'F            ikD bZrk j?. w'N/ s"o #s/ ck;N No?e ndkbsK dk
;kps eoB bJh ndkbs ftu iKdk j? ns/ T[;~ T[BK             gqubD j? pVk Y[etK. fJ; Bkb b'eK dk fBnK gkfbek
fuo se d'Fh BjhI mfjokfJnk ik ;edk fizBk fuo se          ftu'I i' ftFtk; vktK v'b j' frnk j? T[j w[V ekfJw
ndkbs fJ; dk c?;bk BjhI eodh. fJ; soQK d/                j' ;e/ r k. fJ; bJh f;nksdkBK fto[ X e/ ; K dh
nB/eK e/; ndkbsK ftu jB. fJ;/ bJh fJ; wzr ftu            ;[DtkJh th ck;N No?e ndkbsK okjh eoBh mhe j't/
Y[ethI dbhb j? fe i/ fJj' fij/ e/; ck;N No?e             rh. fJ; s'I nrb/ edw ftu ;kotifBe XB fJ;s/
ndkbsK okjh ubkJ/ ikD ns/ i/ ;zGt j' ;e/ sK fJ;          wkB eoD tkb/ noX ;oekoh fJdko/, NqFN, Xkowe
dh ;[DtkJh o'}kBk j' ikt/ sK c"oh s"o #s/ ;Zu ;kjwD/     gqpzXe ;z;EkBK, fFeFk y/so d/ gqpzXe ;z;EkB ns/
nk ;edk j?. f;nk;s T[s/ i/ fJe ;o;oh fijh B}o            j'o b'e GbkJh d/ ;z;EkBK d/ u[B/ j'J/ w[yhnK d/ e/;
wkoh ikt/ sK ;gFN j' ikt/rk fe eJh fJe w"i{dk s/         th ck;N No/e e'oN d/ dkfJo/ ftu fbnkT[Dk io{oh
;kpek e/doh wzsohnK, ;[fpnK d/ w"i{dk s/ ;kpe w[y
           I                                        Z    j?.
                                                     (14)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                            cotoh 2013

                              ;kek BBekDk ;kfjp
                                                                                             -s. rUp isMG
           sRI gurU goibMd isMG jI ny gurU ipqw, sRI      ilAw[ jd is`KW dy Gr GoiVAW dIAW kwTIAW ’qy
gurU qyg bhwdr swihb dI Shwdq ƒ ‘Drm hyq                  sn qd vI gurduAwrw pRbMD Awm krky ipqw purKI
swkw’ ikhw hY, ijs qoN swkw Sbd is`K SbdwvlI              mhMqW-audwsIAW qy inrmilAW pws hI sI[ gurU-
dw Atu`t ih`sw bx igAw[ swky dw ArQ hY, koeI              Gr dw pRbMD aus smyN qk TIk cldw irhw, jdoN
AY s w krm jo ieiqhws ivc pR i s` D rihx lwiek            qk is`K kdrW-kImqW Anuswr jIvn bsr krdy
ho v y [ vic` q r, Ano K I, Adu ` q I, AjIb Gtnw ƒ        rhy[ pr jd vI mhMqW-pujwrIAW, DrmI sdvwaux
swkw ikhw jWdw hY[ spSt hY ik ieh Sbd BwrI                vwilAW dw jIvn ‘krqU i q psU kI mwns jwiq’
duKWqk Gtnw vwsqy vriqAw jWdw hY[                         vwlw ho jwvygw qW igrwvt AwauxI insicq hY[
           sRI gurU qyg bhwdr swihb dI Shwdq qoN          nnkwxw swihb dy mhMq nrYx dws dw Srwb pI ky
bwAd pMjwbIAW qy Kws krky is`KW ƒ ies ArQ                 AweI sMgq dI byie`zqI krnw, bIbIAW dI Azmq
Bwv vwly swikAW snmuK hoxw ipAw[ jilHAW vwly              ƒ h`Q pwauxw in`q dw krm bx igAw sI[ mhMqW
bwg dw swkw, nnkwxw swihb dw swkw, pMjw swihb             dy kukrmWdurwcwrW dy dwg ƒ Dox vwsqy piv`qr
dw swkw, swkw gurU kw bwg Awid[ AMgryzI SwskW             KUn dI zrUrq sI ijs ƒ nnkwxw swihb dy ShIdW
dI Sih ’qy mhMqSwhI dy qWfv nwc dI drdnwk                 ny pU r w kIqw[ ies smy N is` K smwj ivc is` K
khwxI ƒ swkw nnkwxw swihb rUpmwn krdw hY[                 jwgRqI vjoN isMG sBw lihr cl rhI sI[ cyqMn
ienHW swikAW ƒ FwfI bIr rsI vwrW rwhIN pRgt               guris`KW ny gurduAwrw pRbMD ƒ prvwirk pRbMD qoN
krn leI ‘swkw kwiv’ rUp pRcilq hoieAw[                    pMQk pRbMD ’c ilAwaux leI kmrk`sy kr ley[
           nnkwxw swihb, nwnikAwxw qoN bixAw hY,          gurduAwrw jnm AsQwn nnkwxw swihb ƒ mhMqW
ijs dw ArQ hY nwnk AwXn - sRI gurU nwnk dyv               dy pRbMD qoN Azwd krwaux leI guris`K mrjIviVAW
jI dw AwXn Bwv Gr[ ies DrqsuhwvI dw pihlw                 dw SWqmeI jQw PrvrI, 1920 ƒ drSnI ifauVI
nW rwiepur iPr qlvMfI rwie Boie qy sdIvI nwauN            rsqy AMdr dwKl hoieAw, ij`Qy ienHW nwnk nwm
nnkwxw swihb pR c ilq ho i eAw[ nnkwxw swihb              lyvw guris`KW dw ‘suAwgq’ mhMq, aus dy guMifAW,
dI DrqI ’qy sRI gurU nwnk swihb jI ny AnykW               bdmwSW ny golIAW, fWgW, brCIAW, qlvwrW Awid
AlOikk coj kIqy[ sRI gurU nwnk dyv jI dy pRkwS            mwrU hiQAwrW nwl kIqw, gurU-Gr dI piv`qrqw
AsQwn ’qy 1613 eI: ƒ sRI gurU hirgoibMd swihb             ƒ kwiem r`Kx Kwqr gurU ky lwl SWqmeI rih ky
dy Awgmn nwl XwdgwrI AsQwn sQwipq hoieAw                  ShwdqW pRwpq kr gey[
jo smyN dy bIqx nwl gurduAwrw jnm AsQwn                            swkw nnkwxw swihb vwprn smyN kuJ B`tI
nnkwxw swihb dy nW nwl ivSv pRis`D                        muslwmwnW, bwbw krqwr isMG (bydI), mMgl isMG
hoieAw[audwsI sMprdw dy muKI bwbw Almsq jI                kU k w Awid ny vI ku k rmI mhM q W dw swQ id` q w[
ƒ gurduAwrw jnm AsQwn dI syvw-sMBwl sRI gurU              mhMq nrYx dws qy imstr krI fI.sI Aqy imstr
hirgoibMd swihb ny sONpI sI[ ies qrHW ArMB qoN            ikMg kimSnr lwhOr fvIzn dI Sih ’qy nnkwxw
hI ies piv`qr AsQwn dw pRbMD audwsI sMprdw                swihb dI piv`qr DrqI KUn nwl lwl ho geI[
dy mhMq-pujwrI hI krdy rhy[ is`K rwj kwl smyN             bwbw krqwr isMG (bydI) ƒ kuJ smyN bwAd pMQ
gurduAwirAW dy nW l`gIAW bySumwr jgIrW-jwiedwdW           nwl kIqI gdwrI dw Aihsws hoieAw qW auh sRI
ny mhM q W ƒ AwlsI-AXwS qy iBR S t-ku k rmI kr            Akwl qKq swihb ’qy pyS hoieAw ijs ’qy aus ƒ
id`qw[ is`K rwj dw sUrj Asq hox dI dyr sI ik              hux qk dI sB qoN s^q qnKwh lweI geI[
mhM q W-pu j wrIAW ny AM g ry z Bgq bx AY S -pR s qI               ieh du K Wqk swkw gu r U nwnk dy Gr ƒ
krnI SurU kr id`qI[ mhMq-pujwrI gurduAwirAW               kptI mhMqW qoN Azwd krvwaux gey guris`KW nwl
dIAW jmInW-jwiedwdW ƒ AwpxI in`jI ipqw-purKI              vwpirAw, ies qoN v`D drdnwk Gtnw kI ho skdI
mwlkI mihsUs krn l`gy[ mhMqW-pujwrIAW ny                  hY[ hr is`K vwsqy nnkwxw swihb piv`qr DrqI
gu r du A wirAW ƒ AY S -pR s qI dy fy r y (A` f y ) bxw   hY[ ie`QoN dw mhMq nrYx dws sB qoN v`fw gurU-Gr

                                                      (15)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                    cotoh 2013
dw doKI swbq hoieAw[ ieh kukrmI bx cu`kw sI[                    gurU-Gr dy prvwnyguris`K ijnHW ƒ ijMdw jMf nwl
Drm-krm ies iv`coN gwieb ho cu`kw sI[ gurduAwrw                 bMnH, B`T ivc su`t swiVAw igAw pr iksy ny sI
swihbwn dy pR b M D ƒ Aijhy hI kptI mhM q W qo N                nhIN aucwrI[ gurduAwrw jnm-AsQwn dy nzdIk
Azwd krvw ky sM g qI pR b M D ’c ilAwau x leI                   siQq ShIdI KUh qy jMf dw dr`Kq ShIdW dI ShIdI
guris`KW ny gurduAwrw suDwr lihr ArMB kIqI[                     dwsqwn ibAwn krdw hY[ jMf dy dr`Kq dI sWB-
ijs qihq sB qoN pihlW gurdAwrw bwby dI byr                      sMBwl hoxI zrUrI hY[ApRYl, 1921 ’c mhMq nrYx
isAwlkot AkqUbr, 1920 ƒ pMQk pRbMD ’c ilAw                      dws qy au s dy cwtiVAW ’qy mu k ` d mw clxw Su r U
igAw[ iPr AkqUbr, 1920 ƒ s`cKMf sRI hirmMdr                     hoieAw[ 12 AkqUbr, 1921 ƒ mhMq nrYx dws
swihb qy sR I Akwl qKq swihb dw pR b M D pM Q k                 qy aus dy 7 swQIAW ƒ mOq dI szw, 8 swQIAW ƒ
h`QW ’c AwieAw[                                                 aumr kYd dI szw suxweI geI, pr hweIkort ny
         SWqmeI is`K syvkW dy KUn nwl mhMq nrYx                 mhM q dI mO q dI szw au m r kY d ’c qbdIl kr
dws qy aus dy guMifAW ny gurduAwrw jnm AsQwn                    id`qI[ pr gurduAwrw jnm AsQwn nnkwxw swihb
ƒ l`QpQ kr id`qw[ ieh gurduAwrw swihbwn dI                      jI dI ieiqhwisk iemwrq, ivSwl drSnI ifauVI
suqMqrqw, AzwdI leI kIqw igAw s`iqAwgRih sI[                    qy Ku`lHw ivhVw smyN-sQwn qoN suqMqr sRI gurU nwnk
jbr-zu l m qy A` i qAwcwr dy ivru ` D siq-sM q o K ,            swihb dI ivcwrDwrw ƒ A`j vI rUpmwn krdy
sbr dy DwrnI ho SWqmeI rih ky kIqw igAw,                        hn[ ieh swky is`KI-isdk, sbr, swhs qy Shwdq
ivdroh, ros qy roh sI[                                          ƒ pRq`K qOr ’qy rUpmwn krdy hn[ loV hY, ienHW
         mhMq nrYx dws dy bdmwSW dy jbr-zulm                    qo N pR y r nw lY is` K jIvn jWc ’c siq-sM q o K dy
dI ieMqhw-crmsImW dyKo, sRI gurU gRMQ swihb dI                  DwrnI ho smyN dy hwxI hox dI!
qwibAw ’qy bYTw gRMQI isMG vI ShId ho igAw qy                               nnkwxw swihb dy ShIdW dI Xwd ’c SRomxI
sRI gurU gRMQ swihb dy pwvn srUp ’c vI golIAW                   gu r du A wrw pR b M D k kmy t I ny ShId is` K imSnrI
l`gIAW, ijs ƒ ‘ShIdI bIV’ ikhw jWdw hY [                        kwlj sRI AMimRqsr ’c sQwipq kIqw Aqy ShIdI
nnkwxw swihb dy swky smy N gu r is` K W dy siq-                 jIvn pusqk aucycy qOr ’qy ilKvweI, ijs ivc
isdk, sbr dI prK hoeI[ gurU ky lwlW ny ‘iequ                    86 ShIdW dw jIvn vrxn kIqw igAw[
mwrig pYru DrIjY] isru dIjY kwix n kIjY]’ dy                                dyS vMf smyN qk gurduAwrw nnkwxw swihb
mhWvwk ƒ pR q ` K kr idKwieAw[ ieh ShIdW dy                     dw pRbMD SRomxI gu:pR:kmytI krdI rhI pr dyS dy
piv`qr KUn sdkw hI AMgryz rwj kwl smyN suqMqr                   btvwry nwl ij`Qy is`KW dw bySumwr jwnI qy mwlI
is` K sM s Qw SR o m xI gu r du A wrw pR b M D k kmy t I sR I   nukswn hoieAw, aus dy nwl ijMd-jwn qoN ipAwry
AMimRqsr hoNd ’c AweI, ijs ƒ is`K pwrlImYNt                     gurduAwry-gurDwmW qoN vI is`K ivCV gey[ ivCoVy
hox dw mwx-siqkwr hwsl hY[ ies duKWqk swky                      dy nwsUr ƒ Brn vwsqy hr is`K svyry-Swm ienHW
ƒ SbdI rUp nhIN id`qw jw skdw[ AMimRq vyly sRI                  gurduAwirAW-gurDwmW dy drSndIdwr leI
gu r U nwnk dy v jI dy jnm AsQwn ’qy drSn-                      Arjo e I-jo d VI krdw hY [
dIdwr kr rhy SWqmeI guris`KW ’qy jdoN mhMq qy                               ijs Drq suhwvI qoN ‘nwnk inrml pMQ’
aus dy guMifAW ny golIAW dw mINh vrswieAw hovygw,               dw Awgwz hoieAw, aus DrqI dy zry-zry nwl hr
ikqnI kruxwmeI-duKdweI GVI hovygI– kyvl                         nwnk nwm lyvw dI muh`bq hoxI lwzmI hY[ ijs
klpnw hI kIqI jw skdI hY [ gu r U nwnk nwm                      DrqI qo N c` l ky sR I gu r U nwnk dy v jI ny ‘scu
lyvw guris`KW ny Awpxy pwk piv`qr KUn nwl mhMqW                 suxwiesI sc kI bylw’ dw sMdyS smu`cI mwnvqw ƒ
dy pwpW nwl gMDlI hoeI DrqI ƒ Do ky piv`qr kr                   id`qw[ gurU nwnk swihb ny jbr-zulm dy ivr`uD
id` q w[ ko m l-idl kvI crn isM G s&rI dy bo l                  bulMd-Avwz smyN dy bwdSwh bwbr ƒ jwbr kih
hn:-                                                            smyN-sQwn qy pRsiQqIAW qoN pRBwivq nw huMidAW
sVdy jMf ny pu`iCAw B`T koloN – sVn vwlw kI sV                  hoieAW smyN isr s`c dy isDWq ilKy, s`c dy sohly
ky mr igAw ey?                                                  gwey- s`c ƒ jIvn ’c jIA ky drswieAw[ pr
BKdy B` T ny A` g o N ju A wb id` q w, au h qW mY ƒ vI          A`j AsIN sRI gurU nwnk dyv jI dy is`K sdvwaux
TMifAW kr igAw ey...                                            vwly hI bhuqy smyN isr s`c qW kI bolxw sgoN s`c
         ikqny sbr, sihj sIqlqw dy DwrnI hoxgy                  bolx qoN hI kMnHIN kqrwauNdy hW[

                                                            (16)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                          cotoh 2013
ekft ;[ w B                         pkpk ih @eZb/#
                                                                             ;0 i;tzs f;zx, yv{o ;kfjp
g{o/ ;fsr[o fwjo iK ehsh, Fkdh dk fdB nkfJnk.               NZpo d/ e[M w?po nk e/, gkmh ~ c[owkT[Id/.
 ;fsr[o d/ XzBtkd tk;s/, nyzv gkm oytkfJnk.                G'r Bk jkb/ S/sh gkfJT[, dkoih B/ BjkT[Id/.
      nyzv gkm d/ ewo/ bkr/, N?bhftiB uZb/.                  Bjk X' e/ dko ih nkJ/, b?D r[o{ s'I w/tk.
      ;kok NZpo NhHthH nZr/, pkpk ih B/ @eZb/#.           u'o ;kfjp ~ cV e/ T{jBK, y{p fBGkJh ;/tk.
                                                           okrh f;zxK NZpo J/; d/, f;csK d/ g[b pzB/.
   gkm e'Jh th ;[Ddk BjhT[, gkmh ikt/ gVdk.               M{m BjhI, fJj r[owy g{o/, ;kok Ffjo jh wzB/.
  phph nky/ ;wK BjhI w?E'I, st/ s/ c[bek ;Vdk.             ftu gbK d/ r[ow[y gdth, pB fdZsh J/ gb/.
   nkJ/ gqkj[D/ eh ykDr/ < NZpo ftT[Isk xVdk.              ;kok gkm sK nkg ;[fDnk, pkpk ih B/ @eZb/#.
    gfjo/ T[s/ e'Jh Bk p?mk, nzdo e[Zsk tVdk.
  FoXk tkbh rZb Bk e'Jh, rb gJ/ Y'b tikJ/.                   g?b/; d/ ftu p[Ze eokJ/, nZi d/ bktK c/o/.
   ekoi nkg/ ok; j"Dr/, ;fsr[o[ xo i" nkJ/.                ;fsr[o eki ;tkoB ykso, gj[zu/ j'J/ ;t/o/.
     e'm/ T[s/ GZi/ fcod/.. r[o{ rqzE ih EZb/.              pkoK ti/ s'I fgZS'I ik e/, fes/ poks iK nkJh.
    xo ftu t/y' feB/ wI?po, pkpk ih B/ @eZb/#.             EZe jko e/ bzwk g? frnk, r[od[nko/ dk GkJh.
                                                             f;jo/ bZr/, ebrh bZrh, i?wkbk th gkJh.
 ed/ ed/ e'Jh nzdo nk e/, nropZsh B/ bkT[Id/.             fcbwh X[B s/ roZi ojh j?, ezB gkV FfjBkJh.
  nropshnK bk e/ ikgD, J/dK G[Zb pyFkT[Id/.                   t/y' fezBk youk ehsk, j' rJh pZb/-pZb/.
     o/b rvh d/ fJziB tKr{, pZu/ o'bk gkTI[d/.             skfpnk ftu rqzEh p?mk, iK pkpk ih B/ @eZb/#.
 e'Jh fe;/ ~ gsk Bk bZr/, ;kfsr[o eh c[owkT[Id/.
    oks gJh sK ;ko/ ;' rJ/, pkpk ih d/ bkr/.          tZy-tZy ykD/ sk yk e/ efjzd/, nkfJnk pVk ;[nkd.
    Fpd r[o{ sK tkiK wko/, e'Jh Bk ;[Zsk ikr/.            fi; GZmh s/ whN ;h pfDnk, T[;/ s/ gqFkd.
     J/dK ;' e/ oks r[ikoh, w;sh j/m dpZb/.              g?b/; d/ ftu gkDh tKr{z, v[bdh fco? Fokp.
      ;ko/ ;[Zs/ e'D ikrd/, pkpk ih B/ @eZb/#.            nzB-gkDh sK pVk ykXk, ehsk pj[s yokp.
                                                      rkT[D tkbh B/ rhs ;h rk e/, tkjtk ozr iwkfJnk.
    o'b/ og/ d/ ftu phs/, J/dK fszB fdjkV/.              r[o{ rqzE ~ wZEk N/eD, T[E/ e'Jh Bk nkfJnk.
  jhok w'sh jE Bk nkfJnk, Gkr B/ fezB/ wkV/.                 yk gh e/ fvrd/ J/dK, j[zd/ ewb/ MZb/.
    NZpo ftu' bkJh fe;/ B/, gkmh T[s/ o'e.              rkT[D tkbh B/ o'De fiZsh, pkpk ih B/ @eZb/#.
  cohd epho d/ fby/ ;[DkT[, ;k~ iok ;b'e.
                 gkmh efjzdk L-                           d[BhnK dh tfvnkJh fgZS/, ekjs'I Xow r[nkT[Dk.
  gkm ;[DB dk t/bk ih id, d[BhnK d/ ftu ozr/.             g{o/ r[o{ dh pkDh ;[D e/, ihtB ;cb pDkT[Dk.
G'r dh fpbe[b fsnkoh j[D sK, ;b'e ed'I d/ bzx.  /          jho/ tork iBw j? s/ok, c/o jZE BjhI nkT[Dk.
    skfpnk d/ ftu p?mk gkmh, fet/ ;[B/jk xZb/.             gVB ;[DB ~ nkJ/ pkDh, fJj' puB ewkT[Dk.
   id' ;b'e w? ;[D/, ;[DkJ/, pkpk ih ;B @eZb/#.
                                                   (17)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                          cotoh 2013

           ;qh r[o{ rqzE ;kfjp (pkoj wkjk)HHHHHHHHHH4
                                               nihs f;zx, byBT
         ;qh r[o[ rqzE ;kfjp ftu pkoj wkjk d/ Fpd     fpibh dk uweDk T[ ; ftu vo g? d k eodk j? .
d' ;EkBk s/ nfezs jB. fgjbk pkoj wkjk ;qh r[o{        fJebkgB T[;~ ykD ~ g?Idk j? ns/ ;[zBh ;/ik T[;~
BkBe d/t ih d[nkok ofus okr s[ykoh ftu j? ns/         ;{bh tKr Gk;dh j?.
d{ik gzuw gksFkj ih dk okr wkM ftu j?.                         wjhfBnk d/ phsD, ns/ w';wK d/ pdbkt,
         i/ eo n;hI nkgD/ d/F d/ g[oksB ;fjs dk       pB;gsh d/ Bt/I Bt/i o{gK s/ iht nkswk dk wB th
ntb'eB eohJ/ sK ;k~ b'e rhsK ftu pkojwkjk             FB? FB? gfotosB wfjF{; eodk j? ns/ ;'udh j? -
eJh ethnK dhnK ouBktK ftu fwbdk j?. go fJBQK          fe T[d/ J/j fFrko, J/j egV/ i/ gqG gqhsw ~ Gk ikD,
ftu b'ek ~ c'eN ;fjs jh gVD ~ fwfbnk.                 i/ T[j fgnkok (y;w) nkgDh fwjo eoe/ nkgDh fje
         r[o{ BkBe ;kfjp B/ b'eK ~ c'eN ;fjs s'I      Bkb bk bt/I sK ;ko/ d[yK dh fBtosh j' ikJ/rh ns/
toi e/ gowkswk dh pzdrh dk T[gd/F pkoj wkjk dh        T[j nkgD/ nzdo ;dr[Dk ~ XkoB eodh j? -
pkDh okjh fdsk.                                       @@jo nze ;wkDh iK gqG GkDh, sk ;'jkrfD Bko/..
         pkoj wkjk dk nkXko d/;h ;zps d/ pkoj                  u/so d/ wjhB/ p;zs o[s dk y/Vk, cb c[b dh
wjhB/ jB go r[o{ ;kfjp B/ wjhfBnK (;zrokdK) ~         wfje, ns/ t/;ky ftu e[dos dh johnktb, Bt/I e'gbk
;{oi ik uzB Bkb BjhI i'fVnk ns/ BK jh fe;/ wjhB/      dk nkT[ D k fJtK gq s hs j[ z d k j? fit/ I FkyktK B/
~ uzrk ik wzdk fejk -                                 Btftnkjh tkr[z fFrko ehsk j?, go gqwkswk s/ ftSVh
   wkj fdt; w{os Gb/, fi; eT[ Bdfo eo/.               iht nkswk dh dFk - s[X fpB nY B w/b/I.
         pbfe pkoj wjhfBnK ftu pdbd/ tksktoD,                  Gkt fi; iht dk wB gqwkswk dh f;cs ;bkj
e[dosh gfotosB d/ Bkb jh wB[yh wB ns/ T[;d/           ftu frM (ou fwu) frnk j? T[;~ fJj e[dos dh
ihtB ftu pdbkt ;[Gkfte jh g?dk j'Idk j? fit/          ;[zdosk th gqwkswk d/ uoBk Bkb i[DB ftu ;jkJh
po;ks dh o[s ftu pdbK dk SkT[Dk, fowfMw eDhnK         j[zdh j?.
dk g? D k iK w' j o/ t ko pkoF dk j' D k, fpibh dk             i/m wjhB/ dh rowh T[BKQ wBw[yK ~ Gk;dh j?
uweDk, ;[eh j'Jh iwhB u gkDh ekoD fJe wfje dk         i' gowkswk d/ wfjbK s'I T[; dh pyfF; s'I nDfGi
T[mBk, p;zs o[s/ u'frod/ jfonktb, e'gbK s/ c[bK dk
                [                                     jB
fybDK, o{yk u Bt/I gfsnK dk nkT[Dk, nzpk s/ p{o Bkb   @@fBwkDh fBskDh jfo fpB, feT[ gkt? ;[y wjbh.##
y[Fp{ dk c?bDk nkfd Bkb wkBt wB fJe y[Fh ijh                   ns/ n;kV dh sgF, sgd/ ;{oi dk ;/e, SK dk
nkgD/ nkg jh wfj;{; eodk j?.                          fpbe[b b[gs j'Dk, nfijh wkBf;e nt;Ek T[; iht
         s[ y koh Sz s wjbk 1 pkojwkjK - ;qh r[o{     fJ;sqh d/ ihtB ;co ftu nkT[dh j? i' wzd/ eowK dh
                                                                                      I
BkBe d/t ih d[tkok T[ukfos pkojwkjk ;qh r[o{ rqE  z   gzv nkgD/ f;o s/ pB e/ s[odh j?.
;kfjp d/ nzs 1107 s'I 1110 se nzfes j? fi; ftu                 go d{i/ gk;/ gqwkswk dh :kd fi; fjod/ ftu
d/;h wjhB/ u/sq s/ c[rD se pkoj wjhB/ s/ gfjbK uko    t; rJh j? i/m dh rowh ns/ jkV dh sgF s'I wfjc{i
Fpd gqG{ s' ftSVh iht nkswk d/ ftoj dFk ns/ nzsw      ofjzdk j?.
fJe Fpd gqwkswk dh gqkgsh dk, e[b ;skoK Fpd           ntr[D Ekfg ubh d[y nkr?, ;[y fs; ;ku[ ;wkb/.
jB.                                                            i/m, jkV dh x'o sgF Bkb gF{, gzyh, iht izs{
         gowfgsk gqwkswk s'I N[Nh iht o{gh fJ;sqh ~   jh BjhI, Xos, gjkV, g/V, g'X/ ns/ xk se ;[e ikd/
fJj ;[jktb/ w';w uzr/ BjhI brd/, pdbK dk roiDK,       jB, J/ ; / ftu ;ktB dhnK xNktK ns/ whj dh
                                                  (18)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                             cotoh 2013
feDfwD ;p d/ wBk ftu y[Fh b? nkT[dhnK jB.                gqhsw r[D nze/, ;[fD gqG{ pze/ s[X Gktk ;fo BktK..
jonktb u'frod/ fByoB brdh j? J?;/ y[Fjkb                 rzr iw[B sfj p/Dh ;zrw, ;ks ;wz[d ;zwktk..
tksktoD d/ pkti{d gqwkswk s'I N[Nh iht o{gh fJ;sqh                                                  ..1109..
dh dFk sK fJ; soK j[zdh j?.                                       eVke/ eh Fod o[s s' pkd y[b/ w';w, y[Fjkb
jfo fpB BhId G[y ej[ e?;h, ekgV sB[ B ;[jkJ/..           tksktoD, u'frodk y[FhnK y/fVnk Bkb o{M iKdk j?
        Gkdo' ftu whIj eDh ekoB N'J/ fNpQ/ Go ikD        go fi; iht nkswk Bkb gqG{ dh ;kM pM u[eh j' T[;
ekoD, po;ksh iht pphjk, w'o, vv{ nkfd w;s j' e/          dk fjod/ xo ftu jw/Fk jh y/fVnk Bkb G[og{o ofjzdk
e/Ibk gkT[Id/ ns/ nkgDh p'bh ftu T[go tkb/ dk            j? -
F[eokBk eod/ jB go T[; gqG{ s'I N[Nh iht nkswk           wB w'j u[ekfJnk ik T; Gktk, efo feogk xfo nkU[.
ftoj ftu ftobkg eodh j?.                                          go nkgk Gkt fwNkT[Dk ;'yk BjhI, fJj nt;Ek
            ftD fgo feT[ ;[y gkJhn?..                    sk gqG{ feogk ;dek gqkgs jz[dh j?.
        fJ; nt;Ek ftu r[od/t fdFk d/Id/ jB -                      pkojwkjk d/ ;ko ftu r[o{ BkBe d/t ih
BkBe ;k ;'jkrfD ezshI fgoe/ nze ;wkJ/.                   T[gd/F d/d/ jB fe wjhB/ tko, o[sK fEsk, xVhnK, gb
                                                                   I
        nr/ fJj iht nkswk gq G { gk; i' d VhnK,          u;Q/ sk jh ;[jKd/ jB sk jh uzr/ j[zd/ jB id iht
noi'JhnK, eodh j? ns/ ese ftu fJ; d/ wB ftu              nv'b ns/ ;fji nt;Ek ftu nke/ T[; nekb g[oy
;fji dk dhge irdk j?, ns/ ihtB ftu ;{M dk                Bkb fJe;[o j' ikJ/.
ukBD j'dk j?, wkx nkT[fdnK, gqG{ dh f;cs ;bkj            gqG fwb/ fgnko/, ekoi ;ko/, eosk ;G fpfX ikD/..
ftu r[Mh, T[j gqG{ gowkswk dh B/Vsk dh fBx gqkgs                  fJ; soK fJj iht nkswk (wB[y) fe;/ th ezw
eoe/, g'y (g'j) d/ gkb/ ~ th F[eokB/ d/ o{g ftZu t/ydh   dh nzoGsk b/Jh few/ yk; fdB ik yk; w[jos ns/ tko
                                                                                                  {
j?, wkx ftu d[BhnK d/ b'e shoEK d/ fJFBkB ~ g[B     z    pko/ BjhI ;'u, pbfe ezw dh nzoGsk gqwFo ~ wB ftu
                                                                                               /
eow wBd/ jB go gqG{ Bkb fi; iht fJ;sqh dh ;KM            fXnk e/, T[; dk TN nk;ok b? e/ fe;/ th ;w/I nkozG
j' u[eh j? T[; b/Jh gqwkswk d/ r[D ns/ T[; d/ GkD/       eo d/rk sK nekb g[oy nkg ;jkJh j'J/rk.
dh nv'bk nt;Ek jh rzriw[B ns/ gq:kr d/ fJ;BkB            ehsk b'VhJ/, ezw ;[ jfo g/fj nkyhJ?
s[b j' iKdh j? L-                                        ekoi fdj/ ;tko, ;fsr[o ;fu ;kyh J/..
                                                         fJ; nkF/ nB[z;ko ekoi fBoftxB ;zg{oB j'Dr/.

                                         ì°µÞ¯ å¶ ÜÅä¯
 A.   çÃÅð çÆ Ãí 寺 À°µÚÆ ÇÂîÅðå ÇÕæ¶ ÔË?
 B.   ì°ðÜ ÖñÆøÅ ÇÕ§éÅ À°µÚÅ ÔË?
 C.   àËñÆÇò÷é ç¶ÖäÅ ñÅíçÅÇÂÕ ÔË ÇÕ ÔÅéÆÕÅðÕ?
 D.   ð±Ã ÇÕÔóÅ ñóÅÕ± ÜÔÅ÷ ìäÅ ÇðÔÅ ÔË?
 E.   íÅðå çÅ Ãí 寺 Û¯àÅ Õ¶ºçðÆ ôÅÃå êzç¶ô ÇÕÔóÅ ÔË?
 F.   ñÕôçÆê ÇòÚ ÇÕÔó¶ ð°µÖ òè¶ð¶ Ç×äåÆ ÇòÚ Ôé?
 G.   ñðÜ ÇÂÕ ÃÇÕ§à ç½ðÅé ÇÕ§éÆ Õ° À±ðÜÅ êËçÅ ÕðçÅ ÔË?
 ÇìñÆÁé êzîÅä± ì§ìź ÇܧéÆ À±ðÜÅ¢
 ÃàÆñæ ñóÅÕ±Ò ÜÔÅ÷ ìäÅ ÇðÔÅ ÔË, (E) ñÕôçÆê, (F) éÅðÆÁñ ç¶ ð°µÖ, (G) ÇòÇ×ÁÅéÆÁź Áé°ÃÅð ñ×í× A@@
 À°îð 寺 ìÅÁç ì§ç¶ çÅ ÜÆòé BB Çî§à Øà ÜźçÅ ÔË, (D) ð±Ã, íÅðå éÅñ ԯ¶ Ãź޶ ÃîÞ½å¶ åÇÔå Òð֯ÂÆ-àÆ-E@,
 À°µåð : (A) ç°ìÂÆ ÇòÖ¶ ì°ðÜ ÖñÆøÅ, (B) HBF îÆàð À°µÚÅ, (C) Ö¯Üź Áé°ÃÅð ÇÂÕ Ø§àÅ àÆ. òÆ. ç¶Öä éÅñ BE ÃÅñ çÆ

                                                     (19)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                          cotoh 2013

                                   ;/t ehsh ;zs'yJh                                  vkH ;fszdo gkb f;zx
         g[oksB ekb ftu ;/tk ~ fBwB ikshnK dk          j?.
eow wfBnk iKdk ;h. T[u ikshnk B/ ;/tk eotkT[Bk            ;' ;/te jfo nkyhn? i' jfo oky? T[fo Xkfo..
nkgDk iBw f;X nfXeko ;wM fbnk ;h fid/ ubd/                   wB[ sB[ ;U[g/ nkr? Xo/ jT[w? ftuj[ wkfo..
fBwB torK dk y[ b k F' F D jz [ d k ;h. f;Z y r[ o {                                              (gzBk 28)
;kfjpkB B/ fBwB ;wMB tkb/ ;/tk d/ eow ~ jh                       ;/te nkgBk sB jh BjhI wB th joh d/ nZr/
fJsBk T[uk doik d/ fdsk fe ;/tk eoBk ;t?wkB dk
           Z                                           nogs eodk j?. fJ; ;wogD d/ Bkb ;/te fBok
ftFk pB frnk. ;/tk d/ r[D B/ GkJh bfjDK ih ~ r[o{      ;yDk j' e/ gowkswK ~ XkoD eoB bJh fsnko j'
nzrd d/t pBk fdsk. ;/tk fJe r[of;Zy dh gfjbh           iKdk j?. ;/te jo T[; ftuko dk fsnkr eo fdzdk
gfjukB pB rJh. r[owfs B/ r[of;Zy d/ g{oB nkuko         j? i' wB ftu wkB g?dk eoD tkbh j?. ;/te dhnK
ftuko ~ ;/tk d/ Bkb i'V e/ fJe ;/te d/ o{g ftu         nkgBhnK ;kohnK ekwBktK ;wkgs j' iKdhnK jB.
ftef;s j[fz dnk d/yB dk i' T[gokbk ehsk j? T[; T[dw    ;fsr[o{ dk j[ew jh ;/te dh fJZSk pB iKdh j?. j[ew
B/ f;Zy Xow ~ fJe nB'yh ftbyDsk gqdkB ehsh j?.         ftu ;/te nkBzd wkBD br g?Idk j?.
dk; dk eow ;G s'I fBfyd eow wfBnk iKdk ;h.             BkBe ;/te[ ;'Jh nkyhn? i' f;o[ Xo/ T[skfo..
r[owsh ftukoXkok B/ dk; ~ f;X/ s'o s/ gowkswk d/       ;fsr[o ek GkDk wzfB bJ/ ;pd[ oy? T[o Xkfo..
Bkb i'Ve/ dk; ~ fFyo s/ fpmk e/ Xow irs ftu                                                    (gzBk 1247)
fJe B{sB ;{oi dk nkrk} ehsk fi; B/ nfr:kB dh                     ;/te pBDk pj[s n'yk j?. nkw ftuko ftu
nzXeko s'I ;koh b'ekJh ~ pkjo eY e/ Bo'Jh edoK         wB[y d{fink dhnK ewhnK jh d/ydk j?. uj[ fdFktK
                                                           Z
dk XkoDh pBk fdsk. r[owfs nB[;ko dk; dk Gkt            ftu Bkg;zd rbK s'I ;'qFN ;wMBk. J?;/ ftuko jh
;h gowkswk ~ XkoD eoD tkbk.                            sBkt ns/ d[y dk ekoD pBd/ jB. wB ftu d{i/ b'eK
          fi; e? wfB gkopqjw ek fBtk;..                d/ gqsh Bkg;zdrh dk Gkt j't/ sK ehsk ikB tkbk jo
              fs; ek Bkw[ ;fs okwdk;..                 ekoi fJe ekoi pB e/ ofj iKdk j? ns/ ;/tk d/ dk:o/
             nksw okw[ fs[; Bdoh nkfJnk.               ftu BjhI nKtdk. r[o{ xo dh nBEe ;/tk fBjcb
             dk; d;zsD GkfJ fsfB gkfJnk.               j? i/ wB d{ihnK dhnK ewhnK d/y ofjnk j? ns/ nkgB/
                                         (gzBk 274)    s/ rop eo fojk j?.
         dk; pB e/ jh gkopqjw ~ gkfJnk ik ;edk                   ;/te nkgB/ ~ bZyK eo'VK BhuK s'I Gh Bhu
j?. fi; wB nzdo jT[w/ dk tk; j't,/ fiF B/ nkgBh        wBdk j?.
fjews s/ Go';k gko ofynk j't/ T[; ~ gowkswk dh         T[sw wXw Bhu by r[ow[fy Bhuj[ Bhu ;dkJ/.
FoD fet/I fwb ;edh j?.                                 g?oh g? gkyke[ j'fJ r[ow[fy r[of;y[ nkg[ rtkJ/.
          wkB nfGwkB wzX/ ;' ;/te Bkjh..               ;kX ;zrfs GT[ GkT[ efo ;/te ;/tk eko ewkJ/.
        ss ;wdo;h ;zsj[ e'Jh e'fN wzXkjh..             fwZmk p'bD fBt ubD oyj[ d/ e/ Gbk wBkJ/.
                                           (gzBk 51)                              (GkJh r[odk; dh tko 8)
         f;Zy irs ftu ;/te fJe pj[ tos'I tkbk                    ;/te fwZmk p'bdk j?. fBt e/ ubdk j?. b'eK
Fpd j?. nkF/ ~ w[y oyfdnK sK ;/te byK ftu e'Jh         dh wdd ftu y[Fh wfj;{; eodk j?. nkgB/ nkg ~
fJe j{zdk j?. dk; ;/te fJe nfijh T[uh gdth j?          ;fG d/ uoDk dh X{V ;wMdk j?. r[o{ xo ftu fisBh
fi; ~ gqkgs eoB ftu ;koh T[wo br iKdh j?. wB[y     Z   Gh ;/tk eo/ go fwZmk BjhI p'bdk T[; dh ;/tk gotkB
s{z ;/te pBD dh :ksok fJe wjkB nfXnkswe :ksok          BjhI. dkB d/B ftu ;fG s'I nZr/ j't/ go dkB d/ wkB
                                                   (20)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                 cotoh 2013
Bkb Gfonk j't/ J?;k dkBh eko ewkJh s'I d{o jh          cbjhB ofjzdk j?.
oj/rk. ;/tk d/ Bkb wB ftu joh dh gqhs T[gidh j?.       i/s/ ihn s/s/ ;fG s/o/ ftD[ ;/tk cb[ fe;? Bkjh..
joh dh gqhs ~ Sv e/ j'o e'Jh Gkt wB ftu iBw BjhI                                                   (gzBk 354)
b?Idk.                                                          r[o{ nwodk; ih B/ ;/tk dk i' T[Zuk nkdoF
        n?;k ;fsr[o[ ;/thn? wBk fis[ ;/thn?,           ;Ekfgs ehsk T[; dh fw;kb BjhI j?. r[o{ ;kfjp dk
     r'ftzd gqhfs T{gi? nto ft;fo ;G ikfJ..            fJe pVk jh nBw'b tuB j? ;/te tkd fttkd ftu
                                          (gzBk 490)   BjhI g?dk ns/ ;/tk d/ Bkb joh dh gqhs ~ gk b?dk j?.
                                                              I                                         I
         r[owfs ftu pko pko skehd ehsh rJh j? fe                       i' gqG[ y'ifj ;/Jh gktfj
wB[y nkgB/ ihtB ~ fpqEk BjhI rtkJ/ ns/ wB ftu                      j/fo c{fN w{J/ njzekoh..20..
gqkopqjw d/ gqsh g/qw dk Gkt XkoD eoB dk T[Xw                         pkdh fpB;fj ;/te ;/tfj
eo/. fJj gq/w dk Gkt ;/tk d/ wkfXnw Bkb jh g?dk                       r[o e? j/fs fgnkoh..2..
ehsk ik ;edk j?.                                                                                   (gzBk 911)
         gq/w[ B ukfynk w/oh fsy B p[MkBh..                     XV/pkih ns/ tkd fttkd ftu ofsnk wB[Zy
        rfJnk ;[ i'pB[ XB gS[skBh.. 3..                ihtB dk ;[nt;o rtk fdzdk j?. ;/tk eoB tkbk
              ni? ;[ ikrT[ nk; fgnk;h..                r[of;Zy joh Bkb i[V iKdk j?. ;/te ns/ joh nG/d
    GJhb/ T[dk;h ojT[ fBok;h.. 1.. ojkT[..             j' iKd/ jB.
                jT[w? y'fJ eo/ ;hrko[..                             jfo ek ;/te ;' jfo i/jk..
               sT[ ekwfD ;/i? ot? Gsko[..                            G/d[ B ikDj[ wkD; d/jk..
                                          (gzBk 357)                                              (gzBk 1076)
         fJ; soK pVk jh ;gFN ftuko T[Go e/ ;kwB/                ;/tk d/ wjZst ~ ;wMD bJh r[owfs d/ wow
nkT[Idk j? fe r[of;Zy dk Nhuk ;/tk BjhI j?, ;/tk d/    ~ wB ftu XkoD eoBk jh fJe' fJe ftebg j?.
iohn? wB d/ nzdo gowkswk d/ gqw ~ jkf;b eoBk
                                   /                   ;/tk ~ ;wM e/ jh ;/tk dh okj s/ ufbnk ik ;edk
j?. ;/tk f;oc fe;/ ekoi ~ nzikw d/Bk BjhI j?, fJj      j?.
sK fJe ;kXBk j? wB d/ ;ko/ ftekoK ~ wko e/ fBt                      Jh-1716, okikihg[ow, byBT{ 226 017
e/ ubB dh ihtB iku ~ f;yBk. ;/tk d/ fpBK ihtB                                            w'0 L- 09415960533
                          }ok fdwk| brkT[
 1H fJe' gNVh s/ d' o/b rZvhnK 7 ti/ fet/I nk 6H d' doZ ] s jB s/ T[ B Q K s/
    ;edhnK jB <                                     ep{so p?m/ jB. gfjb/ doZ]s
 2H Fkw dh wK d/ fszB p/N/ jB - fJe dk BK u[nkBh,   s'I i/ 5 ep{so T[v e/ d{;o/ s/
    d{i/ dk BK nfmnkBh j?. shi/ dk BK dZ;' <        p?m ikD sK d'jK doZ]sK s/
 3H fJe doZ]s s/ 23 ep{so p?m/ jB. fe;/ ftnesh      ep{soK dh frDsh pokpo j' iKdh j? gqzs{ i/eo
    B/ pz d { e dh r' b h ubkJh s/ gz i ep{ s o wko d{;o/ doZ]s s'I 5 ep{so gfjb/ doZ]s s/ nk ikD
    fds/. j[D T[; doZ]s s/ fezB/ ep{so pkeh ofj     sK gfjb/ doZ]s s/ p?m/ ep{soK dh frDsh d{;o/
    rJ/.                                            doZ]s s/ p?m/ ep{soK s'I d[rDh j' iKdh j?. d'jK
 4H fJe nzv/ ~ T[pbD ftu 2 fwzN brd/ jB sK 8        doZ]sK s/ ep{soK dh frDsh d;'<
    nzfvnK ~ T[pbD ftu fezBk ;wK bZr/rk <              doZ]s s/ p?m/ ep{so - 25
 5H okw e'b 15 whNo bzph oZ;h j? s/ T[j o'} T[;        (5) 14 fdBK ftu (6) gfjb/ doZ]s s/ p?m/ ep{so - 35, d{;o/
    ~ fJe whNo eNdk j?. oZ;h fezB/ fdBK ftu eZNh       (2) Fkw (3) e'Jh th BjhI feT[[Ife ;ko/ T[Zv ikDr/. (4) 2 fwzN
    ikt/rh.                                            T[Zso L (1) fJe o/b ;t/o/ d/ 7 ti/ s/ fJe o/b Fkw 7 ti/

                                                   (21)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                          cotoh 2013

                 ;Zu wkor doFe Grs oftdk; ih
         Grs oftdk; dk iBw fJ; ;kb Gkos ftu              r[o{ tKr ;ZwkB fdZsk. fJ; wro'I pj[s ;ko/ T[u iks
                                                                                                     Z
25 cotoh ~ wBkfJnk ik fojk j?. Grsh bfjo d/              d/ b'e th T[BQK d/ FoXkb{ pD rJ/. fJ; ;pzX ftu
gqwy ;zsK ftu'I Grs oftdk; fJe ;B. T[j fJe T[u
     Z[                                                  ;qh r[o{ okw dk; ih fbyd/ jB L
e' N h d/ ;z s ;B fiBQ K B/ ;w[ Z u h                                         oftdk; uwko T[;s[fs eo/,
fJB;kBhns bJh ezw ehsk. nZi s'I                                              jfo ehofs fBwy fJe rkJh,
633 ;kb gfjbK Grs oftdk; dk                                                     gfss ikfs T[ s w GkfJnk,
iBw ;[dh 15, 1433 fpeqwh w[skfpe                                               ukfo toB gJ/ gfr nkJh.
23 cotoh, 1376 JhH ~ pBko; d/                                                     Grs oftdk; B/ T[ ; ;w/ I
B/V/ fgzv wzv{o fty/ j'fJnk. T[BQK d/                                       dhnK ;wkfie gq ; fEshnK dh
fgsk dk BK ox{ ns/ wksk dk BK                                               }' o dko FpdK ftu B[ e skuhBh
eowk d/th ;h.                                                               ehsh. T[BQK B/ Gkosh ;wki ftu
         T[j ny"sh ;{do tor ftu'I                                           Xow ns/ eow d/ ftrV/ noEK ~
;B. T[ ; ;w/ I ;wki iksK ftu                                                fBFkBk pDkfJnk ns/ b'eK ftu
tz f vnk j' f Jnk ;h ;wki dh tz v                                           BthI ;wkfie u/sBk g?dk eoB dk
nB[;ko gVQD, gVQkT[D ns/ g{ik gkm                                           :sB ehsk. Grs oftdk;
dk jZe f;o T[uh ikshnK d/ b'eK ~                                           nfXnksfwe wkor d/ nB[ G th
;h. Grs oftdk; feT[Ife uwko                                                 ftnesh ;B, T[j~ ikDd/ goyd/
iksh Bkb ;pzXs ;B, fJ; bJh T[BQK fe;/ nkFow              ;B. fJ; bJh Bt/I ;wki dh w[V ;EkgBk ns/ iBsk
ftu fe;/ r[o{ s'I ftfdnk gqkgs BjhI ;h ehsh go T[j       ftu Xow ns/ eow tZb gqw GktBk g?dk eoBk nkgDk
                                                                                    /
T[u e'Nh d/ frnkBtkB ns/ nB[Gth ftnesh ;B. T[BKQ         co} ;wMd/ ;B. T[BQK dh pkDh s'I ;k~ T[; ;w/I dh
d/ r[o{ ;tkwh okwk Bzd ;B.                               ;wkfie s;tho ;gFN j' iKdh j?. T[; ;w/I fjzd{ Xow
         Grs oftdk; dk rqfj;Eh ihtB pVk ;b              ftu pj[s e[ohshnK nk rJhnK ;B. fjzd{ uko toDK
;h. T[BQK dh gsBh dk BK @b'Bk# ;h. dZf;nk iKdk j?        ftu tzv/ ik u[e/ ;B. tZy-tZy ikshnK ~ tZy-tZy ezw
                                                                       Z
fe T[BKQ dk fJe g[so ;h fi; dk BK @fti:kdk;# ;h.
                   Z                                     tzv/ j'J/ ;B. pqjkwD iks fbyD s/ Xkofwe ekoi
T[BKQ B/ ;kdrh dh f}zdrh r[}koh ns/ jZEh feos eoe/       eodh ;h ns/ ;G s'I T[uh nykT[Idh ;h. ysoh iksh
r[}kok ehsk. fejk iKdk j? fe fJe tko gqwkswk G/y         ~ oZfynk ns/ t?F iksh ~ y/shpkVh dk ekoi ;"fI gnk
tNk e/ ][d ;kX{ d/ o{g ftu nkJ/ ns/ T[BKQ ~ gko; fdZsk   frnk ;h. F[do iksh dk ezw fJBQK fszBk T[u ikshnK
id T[j frnkoK wjhfBnK wro'I nkJ/ sK t/fynk fe            dh ;/tk eoBk ;h A fJ; iksh d/ b'eK dh jkbs pj[s
gko; T[;/ EK s/ fgnk j'fJnk ;h.                          wkVh ;h. T[u ikshnK d/ b'e F{doK ~ Bos eod/
         Grs oftdk; fJe n;kXkoD p[Xh oZyd/ ;B.
                                          Z              ;h ns/ fJ; bJh T[BQK dk F'FD ehsk ik fojk ;h.
fejk iKdk j? fe eKFh d/ okik tho f;zx d/t px/bk          Grs oftdk; feT[Ife BhthI iksh d/ ;B, fJ; bJh
gk; e[M T[u iksK tkfbnK B/ fFekfJs ehsh. oki/ B/         T[BQK ~ th fxqDk dh B}o Bkb d/fynk iKdk ;h. go
Grs oftdk; ~ ns/ fFekfJs eoB tkfbnK pqkjwDK              Grs oftdk; B/ fJj f;ZX ehsk fe gqwkswk dh Grsh
~ dopko ftu p[bkfJnk. pfj; ftu pqkjwD jko rJ/            d/ o;s/ ftu iks-gks e'Jh o[ektN BjhI. gqwkswk dh
ns/ Grs oftdk; d/ ftukoK s'I gqGkts j' e/ T[BQK ~        B}o ftu ;G ftnesh fJe' fij/ jB L

                                                     (22)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                   cotoh 2013
                iksh USk gksh USk                          Grs oftdk; dh r[o{ BkBe d/t ih Bkb
                    USk iBw jwkok                  w[bkeks dk f}eo th fwbdk j?. fJj w[bkeks 1555
              okik okw eh ;/t B ehBh,              fpeqwh ftu j'Jh dZ;h iKdh j? id'I Grs oftdk; 122
                efj oftdk; uwkok.                  ;kb d/ ;B.
          T[; ;w/I fJ;soh ~ xNhnK doik gqkgs ;h.           fus"V dh wjkokDh Mkbh Grs oftdk; dh
T[ B Q K ~ pokpo BjhI ;h ;wfMnk iKdk go Grs        wfjwk ;[D e/ T[BKQ dh Tgk;e pD rJh. T[; dh ~j
oftdk; dh pkDh s'I fJ;soh gqsh ;fseko dh Mbe       whoK pkJh th Grs oftdk; dh u/bh pD rJh ;h.
fwbdh j?.                                          nkyhoh fdBK ftu Grs oftdk; nkgDh gsBh ;w/s
             ;o eh ;ko ;[jkrfB ikB/.               whoK pkJh dh p/Bsh #s/ fus"V ofjD bZr rJ/ ;B ns/
           sfi nfGwkB[ ;[ y obhnk wkB? . .         T[E/ 151 ;kb dh T[wo G'r e/ 1584 ;zws ftu i'sh
             sB[ wB[ d/fJ B nzso[ oky?.            i's ;wk rJ/.
              ntok d/fy Bk ;[B? nGky?.

                      fco eh oe j'fJnk d'jK #u
-    i/ fJe nkw ftnesh th BF/ eodk j? s/ fJe f;Zy th BF/ eodk j?.
-    i/ fJe nkw ftnesh th tgko #u j/okc/oh s/ p/JhwkBh eodk j? s/ fJe f;Zy th tgko ftu j/okc/oh s/
     p/JhwkBh eodk j?.
- i/ fJe nkw ftnesh th foFts b?Idk j? s/ fJe f;Zy th foFts b?Idk j?.
- i/ fJe nkw ftnesh th ftGukoh j? s/ fJe f;Zy th ftGukoh j?.
- i/ fJe nkw ftnesh th d{;fonK dk jZe y'j e/ nwho pBDk ukj[zdk j? s/ fJe f;Zy th d{;fonK dk
     jZe y'j e/ nwho pDBk ukj[zdk j?.
- i/ fJe nkw ftnesh th gqkgs j'JhnK FeshnK dh d[otos'I eodk j? s/ fJe f;Zy th gqkgs j'JhnK FeshnK
     dh d[otos'I eodk j?.
- i/ fJe nkw ftnesh th bkbuh s/ M{mk j? s/ fJe f;Zy th bkbuh s/ M{mk j?.
- i/ fJe nkw ftnesh th tfjwK-GowK d/ ikb ftu cf;nk j'fJnk j? s/ fJe f;Zy th tfjwK-GowK d/
     ikb ftu cf;nk j'fJnk j?.
- i/ fJe nkw ftnesh th wkfJnk #u yZus j? s/ fJe f;Zy th wkfJnk #u yZus j?.
- i/ fJe nkw ftnesh ftu dP?F s/ Jhoyk dh GktBk j? s/ fJe f;Zy ftu th dP?F s/ Jhoyk dh GktBk j?.
- i/ fJe nkw ftnesh th ;tkoEh j? s/ fJe f;Zy th ;tkoEh j?.
- i/ fJe nkw ftnesh th xZN fwjBs eoe/ tZX g?;/ b?D/ ukj[zdk j? s/ fJe f;Zy th xZN fwjBs eoe/
     tZX g?;/ b?D/ ukj[zdk j?
- i/ fJe nkw ftnesh th ny"sh BhthI }ks d/ b'eK ~ nkgD/ pokpo do}k d/D bJh fsnko BjhI s/ fJe
     f;Zy th ny"sh BhthI }ks d/ b'eK ~ nkgD/ pokpo do}k d/D bJh fsnko BjhI.
- i/ fJe nkw ftnesh th fBnKg;zd s/ fBogZy BjhI s/ fJe f;Zy th fBnKg;zd s/ fBogZy BjhI.
                                   fco eh oe j'fJnk d'jk #u <
     f;Zy dk fBnkokgD f;o T[;dh t/F-G{Fk #u'I jh BjhI, ;r'I T[;d/ ihtB #u'I th MbeDk ukjhdk j?.
nkU :sB eoe/, nkgD/ ihtB ~ fBnkok s/ y[Fp{dko pDkJhJ/, sK i' f;Zyh dh wfje ;w[Zu/ ;z;ko ftu c?bk
;e/.
                                                                             gowihs f;zx, ;[fuzsB
                                               (23)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                cotoh 2013

                                        eZ[y s'I epo sZe                                          - i;ftzdo e"o
        Ybd/ ;{oi dh bkbh fiT[I oks dh p[eb ftu ;w'
                                             Z             s'fVnk. B"I wjhB/ d/ roG ftZu
joh ;h. w/ok p/ikB ;oho nkg/ s'I i[nkp d/ fojk ;h. nZyK    ofj e/ wkbe d/ e"se
pzd, jE/bhnK ~ fGT[Id/ jzM{ o[ZeD dk Bkw BjhI ;B b?        d/yD dh swzBk ;h. wkbe dh
oj/.                                                       r'd ftu'I wK dh r'd ftu nk e/
                                                                              I
                 @@wko? oky? J/ e ' nkfg,                  f;qFNh ~ d/yD dh w/oh ykfjF
               wkB[ y e? feS[ Bkjh jkfE##                  ;h. w/ o k ez m pz d eo fdZ s k
                                    (r[0rqz0 ;kfjp 281)    frnk. ;G s'I gfjb/ s/ok Bk
        pko pko r[opkDh dh s[Ze w?~ MzM'Vdh s/ ;tkb        jh sK nkT[ D k ;h i[ p kB s/
eodh fe oZ p d/ nyfsnko fJB;kB B/ nkgD/ jZ E               @@wK## pkpbk bhoK dhnK r[ Z v hnK gN' b / pDk,
fet/I b? bJ/. Bof;zr j'w ftu'I fBebd/ edw xo dh            s/o/ xo ~ fFzrkoB dh ohM ;h w/oh. nzwh ikJ/ tho bJh
pikJ/ r[od[nko/ tZb j' s[o/. fJj ;'u fe gqwkswk jo         sK SK ;h. ;kjK u go' f Jnk ;kj s/ ;[ Z y k-d[ Z y K dh
r[Bkj w[nkc eo fdzdk j?. @@eh oZp w/ok fJj r[Bkj pyF       ;KMhtkb ;K. oZpK w?I r[Bkjrko jK, d'Fh jK. jZEh pZuh
d/trk <## eksb dk Gkrhdko th eksb fizBKQ r[Bkjrko
      /                                                    wotk e/ fet/I ;po eoK. jZEhI, }fjo ghD pokpo j? fJj
j[dk j?. r[o{ xo ftZu p?mh ;K, go ;'uK T[;/ uko fdtkoh
    z                                                      ezw. fJ; pZuh B/ wk;h th pDBk ;h, fe;/ dh GkDih th,
d/ ;w[zdo ftu r's/ yk ojhnK ;B. god/ fgS'I Bo; dh          G{nk th s/ Gshih th < fe;/ bkb dh wK th pDBk ;h.
nktk} B/ edwK dh ukb fyoethI s/ fdb dh XVeD                Xh ftnkj e/ e[VwDh dk foFsk th fBGkT[Idh. d'jsoh
s/i eo dZsh. @@d/y b? pZuh j? fJ; ckow s/ ;kJhB eo'        d/ g?ok bJh gzipK th xVtkT[dh. ftjV/ ftZu T[rbh cVh
                                                                            /            I                 I
j'o eZb ~ ej' fe w[vk ;h fJj rtkjh j? j'o e[M BjhI.##
                     z                          Z          g'sfonK dh g?V Bkb g?V th fwbk e/ s[oBk f;ykT[Dk ;h
w?I w[V e/ d/fynk wBihs fes/ pkjo fBeb rJ/ ;B. w?I         dkdh pD/.
g?B dh B'e tZb fJe B}o sZfenk. fJt/I bZrk fe fe;/ fsZy/
  Z                                                                g[Vg[VhnK ~ d'jK jE/bhnK ftZu x[ZN f;o dod
yzio dh Bze y{B o{gh f;nkjh dk v'ek bkJh Bo; tb'I          xZN eoB dh e'fFF eo ojh ;h dod ;h iK w/o/ r[Bkj
cVkJ/ ckow s/ wb'-wZbh ;kJhB eo rJh j't/.                  dh ;}k. w?I T[mh s/ G?D d/ wzi/ dh pkjh s/ p?m rJh. Bk
        r[odtkfoU fBeb f;ZXk xo gj[uh. n"y/ ;"y/ u[b/
                                        z              Z   ukj[dhnK th g[S p?mh, @@s[;hI w?~ fJ; r[Bkj ftZu Fkwb
                                                                z         Z
u"Ie/ dk ezw fBgNk oks dh o'Nh b? e/ fco xo'I fBeb         feT[I ehsk < fi; dh Bk e'Jh ;}k j? s/ Bk w[nkch. eh s{z
gJh. fNcB p?v bkrb/ N/pb s/ oZy o'Nh bJh gb/N u[eh
               Z                                     Z     e[Vh BjhI ;h. g[ZsK tKr BjhI gVQh < wz[fvnK s'I tZX gke
jh ;h fe T[jh fdB tkbk fuowuh ftu w'fJnk fJB;kBh           s/ w}p{s ;'uK b? ;wki ftu BjhI ftuoh < T[u/ nj[d/ s/
                                                                                                         Z
p'N w/oh o{j ~ nzdo sZe fXqeko gk frnk. w/oh, ;}k e'Jh     BjhI p?mh < eh s[;hI fgT[ d/ ftjV/ dh o"De BjhI ;h.
BjhI ;h, Bk jh T[; eksb wK dh ;}k feT[I fe eksb            wodK s'I tZX fdqVQ fJokd/ ;B. nZi ;'uk ftZu fBxko feT[I
n"os, rtkj n"os, e[Zy ftZu woh th sK n"os jh ;h.           nkfJnk < G?D B/ w/o/ jZE ~ nkgD/ fBZx/ jZEK ftZu x[ZN
;[fozdo ~ jZE o'Nh dh gb/N cVk w?I bkrb/ p?v s/ b/N        fbnk. T[; dhnK G[ZpK s/ jzM{nK B/ T[; dh nktk} ~
rJh. oks ;h fe phsD dk Bk BjhI ;h b? ojh. e[Zfsnk          fEoek fdZsk go w?I ;wMdh ;K T[; dh p'bh. feT[Ife
dhnK nktk}K B/ w?~ fyVeh tZb bJh w}p{o ehsk. godk          f}zdrh d/ d[yK d/ Eg/fVnK ftu eJh tko gfjbK th rZb
                                                                        Z
gk;/ eo Mksh wkoh s/ nkg w[jko/ GZp fBeb rJh nypko         bZr o'JhnK ;K.## ;[fozdo d/ nzdo'I fJZe e;e ijh T[mh
dh ypo ;Zu j' fBpVh. fJB;kBh p'N ~ e[s/ X{j oj/ ;h.
                                           Z               i' dod n;h ;[Dd/ d/yd/ jK w/oh podkFs s'I pkjo ;B.
w[V wzi/ s/ nk p?mh. jzMnK dh bVh s/ ;tkbK dh MVh ftu
                        {                                  XhnK Bkb gb gb j[zd/ pbksekoK B/ w?~ eksb pDk
T[bMh j'Jh ~ fJzM bZfrnk fit/I T[j w'Nh pZuh T[j p?mh      fdZsk. fJj nypko dhnK ;[oyhnK @@YkJh wjhB/ dh pZuh
j't/. wK Bkb o[Z;h s/ wk;h s'I gZ[S ojh j't/. d;' w/ok     dk pbkseko, 11 ;kb dh wK pDh, wzd p[Xh pZuh j[dh ojh
                                                                                                   Z         z
r[Bkj eh < i' s[;hI gqwkswk Bkb'I w/oh i[Vh ;[os ~         pbkseko dk fFeko, 70 ;kbK dh n"so Bkb ;w{fje
                                                       (24)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                              cotoh 2013
pbkseko. nfXnkge tb'I ;e{b dh wk;{w pZuh Bkb HHH.         ;[DkJh iKdh j? < wK Xh ~ iBw fdzdh j? eow BjhI. pZ;
       w[Zy d'Fh wod j? fco th d'Fh n"os ~ jh ;kps        eo'. oZp d/ tk;s/ p; eo'. fJj n"os s/ }[bw. w/o/ jh
ehsk iKdk j?. wK tb'I g[so dh jh ukjDQK feT[I ehsh iKdh
                        Z                                 t/jV/ w/oh nkpo{ ;o/ pk}ko fBbkw Bk eo'. fes/ fe;/
j?. fJj fBZs dhnK ezpkT{ xNBktK, wod ns/ ;wki g[so  Z     Bekp j/mK b[fenk fujok fes/ s/oh jh nkgDh Xh-G?D dk
fpBQK, n"os dk fiT[Dk jokw eo fdzd/ B/. fgT[ pokpo        BK j't/. fJZe esb dh ;}k w"s j?, b'e' e[Zy #u woh
T[wo d/ ibkd g'soh dh T[wo dh pkbVh dh fJ}s dk            pkbVh d/ frnkoK foFfsnK dh w"s j[zdh j? go fe;/
xkD eod/ ;[Dhd/ jB. wK dh T[wo pokpo n"os d/              ftjV/ ;ZE BjhI ftSdh BK e'Jh wksw j[zdk j?. e'Jh jzM{
g/N dh G[Zy fwNkT[D dk w[Zb ekb/ Bekp j/mK j[zd/ }[bw     BjhI feodk. nkT[ w/o/ fdZb d/ t/jV/ dh ;ZE s/ fJBQK
jB. oZp o{gh vkeNo$Bo;K i' fuZN/ fbpk; ftZu nfij/         frnkoK esbK dk wksw sK wBk bJhJ/ . ed' I ysw
eksb pD iKd/ jB. T[jBK ~ fe; efNjo/ ftZu ;ik              j'J/rk fJj @@e[Zy s'I epo sZe## dk ;o.


                               ÃòÅîÆ Çòò¶ÕÅé§ç
        ÁµÜ 寺 ÕðÆì AE@ ÃÅñ êÇÔñź                                   ÇÕzôéÅ îá çÆ ÃæÅêéÅ ÕñÕµå¶ é¶ó¶
AB ÜéòðÆ, AHFC 鱧 îź í±òé¶ôðÆ ç¶òÆ                                  ÕÆåÆ Ü¯ ÇÕ ÁµÜ åµÕ ÇòÇçÁÅðæÆÁź
Áå¶ ÇêåÅ ÇòôòéÅæ çµå ç¶ Øð ÇÂÕ                                        鱧 èÅðÇîÕ ÇõÇÖÁÅ å¶ ÚÇðµåð
ÁÇÜÔ¶ ìÅñÕ é¶ Üéî ÇñÁŠܯ ÇÕ íÅðå                                     ÇéðîÅä ìÅð¶ ÇõÇÖÁÅ ç¶ ðÔ¶ Ôé Í
ÇòÚ ÔÆ éÔƺ, Ãׯº ÃÅðÆ ç°éÆÁÅ ÇòÚ                                     íÅðå ÇòÚ Áé¶Õ æÅòź Òå¶ Ø°§îä
ÇÂÕ ÚÅéä î°éÅð¶ çÆ åð·Åº ÚîÇÕÁÅ Í                                     Áå¶ ðµì 鱧 êÅÀ°ä çÆ åñÅô ÇòÚ AA
ÇÂà ìÅñÕ çÅ Üéî ÕñÕµåÅ ÇòÖ¶                                           Ãå§ìð AHIC 鱧 À°Ô ÁîðÆÕÅ ç¶ ôÇÔð
Ô¯ Ç ÂÁÅ Í ÇÂà çÅ ìÚêé çÅ éźÁ                                        ÇôÕÅׯ ÇòÖ¶ èðî îÔźçî¶ñé ÇòÚ
éÇð§çð çµå ÃÆ, ܯ ìÅÁç ÇòÚ ÃòÅîÆ                                      ÇÔµÃÅ ñË ä ñÂÆ íÅðå òµñ¯ º ÇÂÕ
Çòò¶ÕÅé§ç ç¶ éźÁ éÅñ êzÇõè Ô¯ÇÂÁÅ                                   çÇéÁÅÃÆ ç¶ ð±ê ÇòÚ ×¶ Í ÁÅêä¶
Í À°Ã çÆ î°ãñÆ ÇõÇÖÁÅ Øð ÇòÚ ÔÆ                                      CE Çî§à ç¶ íÅôé ÇòÚ ÃòÅîÆ
Ô¯ÂÆ Áå¶ ìÅÁç ÇòÚ ÃÕÅÇàô ÚðÚ                                          Çòò¶ÕÅé§ç é¶ ÇÂÕ ÔÆ ×µñ Òå¶ ÷¯ð
ÕÅñÜ ÕñÕµåÅ ÇòÖ¶ AHHD ÇòÚ ìÆ. ¶. åµÕ Áðæ-                ÇçµåÅ ÇÕ ÃÅð¶ èðîź çÅ î±ñ î§åð ÇÂÕ ÔÆ ÔË,
ôÅÃåð Áå¶ ï±ðêÆé ç¶ôź ç¶ ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ ÇòµÇçÁÅ             Õ¶òñ ðÃå¶ òµÖð¶-òµÖð¶ Ôé Í ÃÅð¶ èðî êzîÅåîÅ
ÔÅÃñ ÕÆåÆ Í ÃòÅîÆ ÜÆ é¶ ô°ð± ÇòÚ ÔÆ ò¶ç,                  åµÕ êÔ°§Úä ç¶ ÔÆ ðÃå¶ çµÃç¶ Ôé Í ÁîðÆÕÅ ÇòÚ
À° ê Çéôç, íÅ×òå ×ÆåÅ Áå¶ ðîÅÇÂä ÇòÚ                      E ÃÅñ ðÇÔä ç¶ ç½ðÅé À°é·Åº é¶ ò¶çźåÕ Ã°ÃÅÇÂàÆ
Çéê°§äåÅ ÔÅÃñ Õð ñÂÆ Í À°é·Åº 鱧 Õ°ðÅé Áå¶               çÅ ×áé ÕÆåÅ Í AHIE Áå¶ AHIF ÇòÚ ç¯ òÅð
ìÅÂÆìñ çÅ òÆ ÖÅÃÅ Ç×ÁÅé ÃÆ Í ÕÅñÜ ç¶ Çê§zÃÆêñ             À°Ô ǧ×ñ˺â òÆ ×¶, ÇÜæ¶ À°é·Åº ÇîÃàð ÇéòÇçåÅ
ÇòÇñÁî Ô¶ÃåÆ é¶ À°é·Åº ìÅìå ÇÂÔ ÇÕÔÅ ÇÕ î˺               Áå¶ êzÇõè ÇòÇ×ÁÅéÆ îËÕà î±ñð éÅñ ÁÅÕÃë¯ðâ
ç±ð-ç±ð åµÕ Ø°§î Õ¶ ÁÅÇÂÁÅ Ôź êð îË鱧 ÁÇÜÔÆ             ï±éÆòðÇÃàÆ ÇòÚ î°ñÅÕÅå ÕÆåÆ Í îÂÆ AHIG
êzÇåíÅ çÅ ÇòÇçÁÅðæÆ ÁµÜ åµÕ éÔƺ ÇîÇñÁÅ Í                 ÇòÚ ê§ÜÅì ïÅåðÅ ç½ðÅé À°é·Åº ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜ
ÃòÅîÆ Çòò¶ÕÅé§ç ç¶ ×°ð± ÃzÆ ðÅî ÇÕzôé êðîԧà              Áå¶ ÃéÅåî èðî ç¶ ×°ð±Áź 鱧 ÇÂյᶠðÇÔ Õ¶ Õ§î
é¶ ÇÂÕ òÅð Çòò¶ÕÅé§ç 寺 ê°µÇÛÁÅ ÇÕ å°Ãƺ ÕçÆ             Õðé çÆ êz¶ðéÅ ÇçµåÆ Í ÃòÅîÆ ðÅî åÆðæ 鱧 ò¶çź
êzîÅåîŠ鱧 ò¶ÇÖÁÅ ÔË åź ÃòÅîÆ ÜÆ é¶ ÒÔÅºÒ ÇòÚ           çÆ ÇõÇÖÁÅ ç¶ Õ¶ ÁîðÆÕÅ ÇòÚ ò¶ç êzÚÅð Õðé
À°µåð Çç§ÇçÁź ÇÕÔÅ ÇÕ Ôź ÇÕ ÇÜò¶º î˺ å°ÔÅ鱧 ç¶Ö       çÅ Õ§î ïÇêÁÅ Í Á§å ÇòÚ D Ü°ñÅÂÆ, AI@B 鱧
ÇðÔÅ Ôź Í ñ×í× F ÃÅñ À°Ô ÃòÅîÆ êðîÔ§Ã ç¶                 CI ÃÅñ çÆ Û¯àÆ À°îð ÇòÚ ÔÆ ÇÂà ç°éÆÁŠ鱧
Ú¶ñ¶ ìä¶ ðÔ¶ å¶ À°é·Åº ç¶ îðé 寺 ìÅÁç ðÅîÅ               ÁñÇòçÅ ÕÇÔ ×¶ Í
                                                      (25)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                              cotoh 2013

              r[opkDh ;ze/ s e" F ;0 fgnkok f;zx @gdw#
                                  -2
         T[ v h;k L- T[vh;k iK T[Vh;k Gkos dk fJe      ejk T[ v h;/ wiB[ ehnk, fenk w;hfs f;o[ BKJ/ I . .
gqKs j? fi;d/ @g[oh# Bkwh Bro dk @irBBkE# wzdo         fdb wfj egN[ fBtki r[ i ko? , fenk ji ekp? iKJ/ I . .
s/ eBkoe dk @;{oi-wzdo# d/F Go ftu gqf;ZX jB.                                         (gqGksh epho gzBk 1349)
fJ; 665 c[N bzw/ 644 c[N u"V/ s/ 192 c[N TZ[u/ wzdo             T[ d k;h L- Gkos ftu eJh fpoes ;zgqdktK
ftu irBBkE (feqFD) s'I fJbktk pbokw s/ ;[GZdqK         jB fit/I ;zfBnk;h, t?okrh, T[dk;h nkfd. fJj frq;s
dhnK uzdB-w{oshnK pDhnK j'JhnK jB. wzdo d/             ihtB fpshs eoB dh EK fsnkr t?okr ~ tX/o/
nkb/-d[nkb/ 22 c[N T[uhnK dhtkoK s/ pkjob/ gk;/ 65     wjkBsk fdzd/ ;B. r[opkDh d/ jtkfbnK s'I ;gZFN j?
c[N u"Vh ;Ve j?. r[o{ BkBe ;kfjp B/ irBBkE g[oh        fe fsnkr wkor ngDkT[Dk fJBQK dk ftF/F nuko
d/ gzfvsK ~ T[gd/F fdzfdnK fJE/ @rrB w? Ekb[ oft       ;h L-
uzd dhge pB/# nkosh dk T[ukoD ehsk ;h s/ fJE/ jh               w'Bh w'B Xkoh, ;fBnk;h pqjwukoh
pzrkb d/ gqf;ZX ;zs u?sBd/t Bkb nkg dk w/b j'fJnk
                        z                                              T[ d k;h, T[ d kf; oksk..
;h. i/m jkVQ d/ wjhfBnK ftu @fJFBkB :ksok# s/ @oE                                               (f;oh 5, gzBk 81)
:ksok# d/ Gko/ g[op brd/ jB id'I fe d/F Go ftu'I                T[dk;h dk Fpdh noE, ;z;ko s'I T[dk;hBsk
t?FDt :kso{, doFB fJFBkB bJh fJE/ gj[ud/ jB.
                                          z            XkoB eoB tkbk j?. gzdqthI ;'bQthI ;dh ftu ni/jh
gfjb/ T[s;t ;w/I w{osh ~ fJFBkB eokfJnk iKdk s/        fsnkrh ;zgqdk w"i{d ;h Gkt/I fJ; dh oj[-ohfs dk g{o
d{i/ T[s;t ;w/I jkV ;[dh d{i ~ irBBkE dh w{osh         t/otk BjhI fwbdk. r[o{ ;kfjp nB[;ko T[j' frq;sh
dh @oE-:ksok# j[zdh j?, fJj oE ;'bK gjhnK tkbk         s/ T[j' ;Zuk T[dk;h j? fi; B/ ;fji tkbk ihtB fpsk
j[dk j? fi; ~ FoXkb{ pV/ ukT[ s/ FoXk Bkb fyud/
    z                                                  e/ nksw-gSkD ehsh j?. e/tb @;z;ko fsnkr# wkso
jB. g[okD/ }wkB/ ftu fJ; oE j/m nk e/ woBk th          Bkb fJj gdth gqkgs BjhI jz[dh L-
w[esh dk ekoD wzfBnk iKdk ;h.                                          ;' frojh ;' dk;[ T[dk;h
         fJ; w{osh dh ejkDh fJj dZ;h iKdh j? fe id'I              fifB r[ o w[ f y nkg[ gSkfBnk..
fJe fFekoh B/ ;qh feqFD ih ~ wko e/ fJe doZys                                               (gqGksh 1, gzBk 1332)
j/m ;[N fdZsk sK fe;/ f;nkD/ B/ bkF ~ ;zd{e ftu gk
      Z                                                         fgS'I ik e/ r[o{ BkBe ;kfjp d/ ;g[so pkpk ;qh
                                                                                                       Z
fdsk. ftFD{ B/ oki/ fJzd-d:[wB ~ nkfrnk ehsh fe
                          q                            uzd d/ FoXkb{ ;kX{ th @T[dk;h# BK Bkb gof;ZX
;qh feqFD dhnK jZvhnK gk e/ ftFteowk s'I fJ;dh         j'J/, FkfJd fJj e[M g[oksB gozgok dk gqGkt ;h.
w{osh pDtkU. ftFeowk B/ Fos bkJh fe i/ w/o/ ezw                 T{ X " L- fjzd{ g[okDe eEktK nB[;ko T{X' ;qh
ftu fe;/ soQk dk dyb Bk fdsk ikt/ sK w?i w{osh pDk     feqFB ih dk Grs ;h. i' d/tGkr dk g[sq s/ foFs/ ftu
fdnKrk go oki/ s'I ofj B j'fJnk, T[j jcs/ fgS'I w[V    ;qh feqFD ih dk ukuk brdk ;h s/ T[i fJj ;qh feqFD
                                                                                                  I
g[SD bJh nk frnk, fi; eoe/ ftFeowK fJ; ~ ftZu/
  Z                                                    ftu v{zxh Grsh GktBk oZydk ;h. fJj r'eb s'I
SZv e/ ubk frnk s/ jZE g?o pD B ;e/. oki/ B/ pqjwk     r' g hnK d/ ;z d / ; / b? e/ fpq z d kpB ;q h feq F B ih ~
~ p/Bsh ehsh sK T[j go'js pD e/ nkfJnk s/ fJ;          gj[ukfJnk eodk ;h ns/ fJe tko d[nkoek s'I fpqdkpB
                                                           z                                                 z
w{osh ~ nZyK, nkswk s/ ;Zsk gqdkB ehsh. j[D fiE/       ;qh feqFB ih dk ;zd/F, r'ghnK gk; fbnkfJnk ;h.
FoXkb{ fJ; d/ doFBK bJh nkT[d/ jB, T[E/ fJ; EK
                                  I                    fJ; ~ feqFB ih d/ nfBzB GrsK ftu frfDnk frnk
d/ fJFBkB dk pVk wjksw wzBd/ jB. gozs{ ;zs Grs         j? L-
s/ r[o{, shoE fJFBkB wksq ~ T[Zuk eow-Xow BjhI               ne q
                                                       T{X" ne{o fpdo[ r[D rkt? ;opksw[ fifB ikfDU..
wzBd/, fJ;/ bJh fejk j? L-                                                (;tJhJ/ wjb/ gfjb/ e/, gzBk 1390)
                                                   (26)
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final
February 2013 for web final

More Related Content

What's hot (18)

Elementary education and panchayati raj institution in uttar pradesh
Elementary education and panchayati raj institution in uttar pradeshElementary education and panchayati raj institution in uttar pradesh
Elementary education and panchayati raj institution in uttar pradesh
 
Instruction ran
Instruction ranInstruction ran
Instruction ran
 
153 154
153 154153 154
153 154
 
Education PPT
Education PPTEducation PPT
Education PPT
 
Results instructions hindi
Results instructions hindiResults instructions hindi
Results instructions hindi
 
History beyond the text book
History beyond the text bookHistory beyond the text book
History beyond the text book
 
117 118
117 118117 118
117 118
 
ENC Times-November 05, 2016
ENC Times-November  05, 2016ENC Times-November  05, 2016
ENC Times-November 05, 2016
 
Philosphy
PhilosphyPhilosphy
Philosphy
 
Final janta ka aaina
Final  janta ka aainaFinal  janta ka aaina
Final janta ka aaina
 
Public notice05.12.11
Public notice05.12.11Public notice05.12.11
Public notice05.12.11
 
1 year extenstion objection
1 year extenstion objection1 year extenstion objection
1 year extenstion objection
 
Business plan
Business planBusiness plan
Business plan
 
ENC Times-November 22,2016
ENC Times-November 22,2016ENC Times-November 22,2016
ENC Times-November 22,2016
 
Vijay kumar khinchi ppt
Vijay kumar khinchi   pptVijay kumar khinchi   ppt
Vijay kumar khinchi ppt
 
सफलता की कहानी - 1 october 2019
सफलता की कहानी - 1 october 2019सफलता की कहानी - 1 october 2019
सफलता की कहानी - 1 october 2019
 
Testimonials kruti dev
Testimonials kruti devTestimonials kruti dev
Testimonials kruti dev
 
Hindi code of ethics
Hindi code of ethicsHindi code of ethics
Hindi code of ethics
 

Viewers also liked

Native Union Presentation
Native Union PresentationNative Union Presentation
Native Union Presentationprestigioplaza
 
R2i-Optify: 5 New Inbound Marketing Services to Grow Your Business
R2i-Optify: 5 New Inbound Marketing Services to Grow Your BusinessR2i-Optify: 5 New Inbound Marketing Services to Grow Your Business
R2i-Optify: 5 New Inbound Marketing Services to Grow Your BusinessJennifer Wong
 
Fundacion Seguros Lagun Aro - Stop Accidentes: La Vida Despues Del Accidente
Fundacion Seguros Lagun Aro - Stop Accidentes: La Vida Despues Del AccidenteFundacion Seguros Lagun Aro - Stop Accidentes: La Vida Despues Del Accidente
Fundacion Seguros Lagun Aro - Stop Accidentes: La Vida Despues Del AccidenteSeguros Lagun Aro
 
Xplanificacion estrategica
Xplanificacion estrategicaXplanificacion estrategica
Xplanificacion estrategicaHarold Escobar
 
WiMAX Forum(R) anuncia el WiMAX Forum Congreso de las Americas para el aA�o 2009
WiMAX Forum(R) anuncia el WiMAX Forum Congreso de las Americas para el aA�o 2009WiMAX Forum(R) anuncia el WiMAX Forum Congreso de las Americas para el aA�o 2009
WiMAX Forum(R) anuncia el WiMAX Forum Congreso de las Americas para el aA�o 2009economicranch9838
 
BlueHornet Research Study: Consumer Views of Email Marketing
BlueHornet Research Study: Consumer Views of Email MarketingBlueHornet Research Study: Consumer Views of Email Marketing
BlueHornet Research Study: Consumer Views of Email MarketingBlueHornet
 
Cálculo de ancho de banda
Cálculo de ancho de bandaCálculo de ancho de banda
Cálculo de ancho de bandaelpunisher
 
Evaluacion de la composicion quimica y nutricional de algunas entradas de qui...
Evaluacion de la composicion quimica y nutricional de algunas entradas de qui...Evaluacion de la composicion quimica y nutricional de algunas entradas de qui...
Evaluacion de la composicion quimica y nutricional de algunas entradas de qui...Oscar Briceno
 
Indigent Patient Help Program - Mine, Ours, Yours
Indigent Patient Help Program - Mine, Ours, YoursIndigent Patient Help Program - Mine, Ours, Yours
Indigent Patient Help Program - Mine, Ours, YoursReynaldo Joson
 
Presentazione "Da Vinci - De Giorgio" - Istituto Professionale
Presentazione "Da Vinci - De Giorgio" -  Istituto ProfessionalePresentazione "Da Vinci - De Giorgio" -  Istituto Professionale
Presentazione "Da Vinci - De Giorgio" - Istituto Professionalegdanton
 
New trends in Enterprise Social Networks
New trends in Enterprise Social NetworksNew trends in Enterprise Social Networks
New trends in Enterprise Social NetworksZyncro
 
Decálogo de la gestión de la reputación en la red
Decálogo de la gestión de la reputación en la redDecálogo de la gestión de la reputación en la red
Decálogo de la gestión de la reputación en la redElia Méndez Bravo
 
Clinical trials in ahf
Clinical trials in ahfClinical trials in ahf
Clinical trials in ahfdrucsamal
 
Control estádistico del proceso (spc) correlación xr
Control estádistico del proceso (spc) correlación xrControl estádistico del proceso (spc) correlación xr
Control estádistico del proceso (spc) correlación xrFranko Zzoto Medina
 
Executive Judgement: Kevin K. Tang at SMECC - 20130809
Executive Judgement: Kevin K. Tang at SMECC - 20130809Executive Judgement: Kevin K. Tang at SMECC - 20130809
Executive Judgement: Kevin K. Tang at SMECC - 20130809smecchk
 

Viewers also liked (20)

Begins 08
Begins 08Begins 08
Begins 08
 
Native Union Presentation
Native Union PresentationNative Union Presentation
Native Union Presentation
 
Project work ipe ubi pramerica
Project work ipe   ubi pramericaProject work ipe   ubi pramerica
Project work ipe ubi pramerica
 
R2i-Optify: 5 New Inbound Marketing Services to Grow Your Business
R2i-Optify: 5 New Inbound Marketing Services to Grow Your BusinessR2i-Optify: 5 New Inbound Marketing Services to Grow Your Business
R2i-Optify: 5 New Inbound Marketing Services to Grow Your Business
 
Fundacion Seguros Lagun Aro - Stop Accidentes: La Vida Despues Del Accidente
Fundacion Seguros Lagun Aro - Stop Accidentes: La Vida Despues Del AccidenteFundacion Seguros Lagun Aro - Stop Accidentes: La Vida Despues Del Accidente
Fundacion Seguros Lagun Aro - Stop Accidentes: La Vida Despues Del Accidente
 
niteshresume4oct
niteshresume4octniteshresume4oct
niteshresume4oct
 
Xplanificacion estrategica
Xplanificacion estrategicaXplanificacion estrategica
Xplanificacion estrategica
 
WiMAX Forum(R) anuncia el WiMAX Forum Congreso de las Americas para el aA�o 2009
WiMAX Forum(R) anuncia el WiMAX Forum Congreso de las Americas para el aA�o 2009WiMAX Forum(R) anuncia el WiMAX Forum Congreso de las Americas para el aA�o 2009
WiMAX Forum(R) anuncia el WiMAX Forum Congreso de las Americas para el aA�o 2009
 
BlueHornet Research Study: Consumer Views of Email Marketing
BlueHornet Research Study: Consumer Views of Email MarketingBlueHornet Research Study: Consumer Views of Email Marketing
BlueHornet Research Study: Consumer Views of Email Marketing
 
Ser digital vs homo videns
Ser digital vs homo vidensSer digital vs homo videns
Ser digital vs homo videns
 
Cálculo de ancho de banda
Cálculo de ancho de bandaCálculo de ancho de banda
Cálculo de ancho de banda
 
owen Resume final
owen Resume finalowen Resume final
owen Resume final
 
Evaluacion de la composicion quimica y nutricional de algunas entradas de qui...
Evaluacion de la composicion quimica y nutricional de algunas entradas de qui...Evaluacion de la composicion quimica y nutricional de algunas entradas de qui...
Evaluacion de la composicion quimica y nutricional de algunas entradas de qui...
 
Indigent Patient Help Program - Mine, Ours, Yours
Indigent Patient Help Program - Mine, Ours, YoursIndigent Patient Help Program - Mine, Ours, Yours
Indigent Patient Help Program - Mine, Ours, Yours
 
Presentazione "Da Vinci - De Giorgio" - Istituto Professionale
Presentazione "Da Vinci - De Giorgio" -  Istituto ProfessionalePresentazione "Da Vinci - De Giorgio" -  Istituto Professionale
Presentazione "Da Vinci - De Giorgio" - Istituto Professionale
 
New trends in Enterprise Social Networks
New trends in Enterprise Social NetworksNew trends in Enterprise Social Networks
New trends in Enterprise Social Networks
 
Decálogo de la gestión de la reputación en la red
Decálogo de la gestión de la reputación en la redDecálogo de la gestión de la reputación en la red
Decálogo de la gestión de la reputación en la red
 
Clinical trials in ahf
Clinical trials in ahfClinical trials in ahf
Clinical trials in ahf
 
Control estádistico del proceso (spc) correlación xr
Control estádistico del proceso (spc) correlación xrControl estádistico del proceso (spc) correlación xr
Control estádistico del proceso (spc) correlación xr
 
Executive Judgement: Kevin K. Tang at SMECC - 20130809
Executive Judgement: Kevin K. Tang at SMECC - 20130809Executive Judgement: Kevin K. Tang at SMECC - 20130809
Executive Judgement: Kevin K. Tang at SMECC - 20130809
 

More from PUNJABI SUMAN

More from PUNJABI SUMAN (14)

Combine november 2013 for web
Combine november 2013 for webCombine november 2013 for web
Combine november 2013 for web
 
Conbine october 2013 for web
Conbine october 2013 for webConbine october 2013 for web
Conbine october 2013 for web
 
Combine september 2013 for web
Combine september 2013 for webCombine september 2013 for web
Combine september 2013 for web
 
Combine august 2013 for web
Combine august 2013 for webCombine august 2013 for web
Combine august 2013 for web
 
Combine july 2013 for web
Combine july 2013 for webCombine july 2013 for web
Combine july 2013 for web
 
Combine june 2013 for web
Combine june 2013 for webCombine june 2013 for web
Combine june 2013 for web
 
Combine may 2013 for web
Combine may 2013 for webCombine may 2013 for web
Combine may 2013 for web
 
April 2013 web
April 2013 webApril 2013 web
April 2013 web
 
Psoctweb2012
Psoctweb2012Psoctweb2012
Psoctweb2012
 
Novweb
NovwebNovweb
Novweb
 
Decweb
DecwebDecweb
Decweb
 
September 2012
September 2012September 2012
September 2012
 
August 2012
August 2012August 2012
August 2012
 
July 2012
July 2012July 2012
July 2012
 

February 2013 for web final

  • 1.
  • 2. r;f ; w yy [o qh [o G pB d r k k kb / [n { ;, b T k ok zxnrf { t ;w r f ikd T k / e [o ;w kqe t f k ;r hj g [s jb{ 'f zxo k ; p qh p zd ki F Bo r oB e hs rh sN e kk g o ;dzd k Ze p r w; hw {f jks ; o kw fhk d k ;/ Zy k[e pw Dk p b g /bx [; / dN s k [d e T w kB B {o n t f ke p ;o g zx B tb k k v t /t ; v k Jf w bB [Zb hB h; w ks ; Bwk f Bs oB k [d Ze e x s ?Ig d dN k TkB
  • 3. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 R.N.I. NO. UPPUN/2008/25934 POSTAL REGISTRATION : SSP/LW/NP/353/2012-2014 gzikph ;[wB gz i kph wkf;e ;kb 5 cotoh 2013 BkBeFkjh wkx $ cZ r D nz e 10 sseok ;zgkde ;z g kdeh 3 e-mail ;fsr[ o { ~ 5 ;0 Bfozdo f;zx ;j-;zgkde r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/ 5 ;0 nihs f;zx gkme fbyd/ jB 7 ;zgkdeh ;bkjeko nBw'b ;[wB 8 ;0 fpqfizdo gkb f;zx ypoBkwK ns/ ;orowhnK 9 ;0 joGiB f;zx pbkseko nkyho eZd sZe HHHHHH 12 r[owfs ;bkjeko f;nk;sdkBK fto[X w[eZdw/ 14 frnkBh byftzdo f;zx ;kek BBekDk ;kfjp 15 frnkBh irihs f;zx @ikue# ;zgkdeh dcso ekft ;[wB L pkpk ih eZb/ 17 215$295 @e# ;[GkF wkor ;qh r[o{ rqzE ;kfjp HHHH-4 18 d[rktK byBT{ - 226004 p[ZM' s/ ikD' 19 w'0 L 09336044069 ;/ t ehsh ;z s ' y Jh 20 Email : office@punjabisuman.com http://www.punjabisuman.com }ok fdwk| brkT[ 21 gzikph ;[wB ;Zu wkor doFe Grs oftdk; ih 22 gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/ fco eh oe j'fJnk d'jK #u 23 ;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk, e[ Z y s' I epo sZ e 24 182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{ s'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wB ;tkwh ftt/ekBzd 25 215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK byBT{ s'I gqekfFs ehsk. r[ o pkDh ;z e / s e" F - 2 26 ;z g kde ezuB ek:k ;[wB 27 Bfozdo f;zx f;Zy Xkowe gqFB'Isoh 28 b/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dk ;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?. nkU gzikph f;yhJ/ - 6 29 iatkch lqeu wK p'bh gzikph d/ ftZ;od/ nZyo-1 30 LoRokf/kdkjh] izdk'kd] eqnd izohu dsljokuh }kjk vkQlsV z ;[ w B tor gj/ b h - 8 31 bf.M;k] 182@4] yYywey jksM] e'kdxat y[kuÅ ls eqfnzr ,oa 215@295 d] lqHkk"k ekxZ] nqxkok¡] y[kuÅ ls gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b' izdkf'kr fd;kA gfsqek 20 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgB e'v ;w/s lEiknd % ujsUnz flag eksxk a ;{fus eo' skeh ;jh gs/ s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/ . (1)
  • 4. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 BkBeFkjh ;zws - 544 bwrh mwhw mWJ ieiqhwsk idhwVy Plguix AnMd aupwrjnw hir sjx pRgty Awie] joV mylw koTw swihb (v`lw) 6 PrvrI sM q shweI rwm ky kir ikrpw dIAw imlwie] sy j v` f w G` l U G wrw (k` u p -ro h IVw) 8 PrvrI suhwvI srb suK huix duKw nwhI jwie] ieC punI vfBwgxI vru pwieAw hir rwie] imil shIAw mMglu jnm swihbzwdw AjIq isM G jI 11 PrvrI gwvhI gIq goivMd Alwie] hir jyhw Avru n idseI bsM q pM c mI 15 PrvrI koeI dUjw lvY n lwie] hlqu plqu svwirEnu inhcl swkw nnkwxw swihb 21 PrvrI idqIAnu jwie] sMswr swgr qy riKAnu bhuiV n jnmY Dwie] ijhvw eyk Anyk gux qry nwnk crxI pwie] jY q o dw mo r cw 21 PrvrI Plguix inq slwhIAY ijs no iqlu n qmwie ]13] Gkt L- ;kX ;zrs ftu fNe e/ gowkswk dh f;s-;bkj srkwrI Cu`tIAW qy hor idhwVy ehfsnK wB[y dk ihtB fJsBk T[uk j' iKdk j? fe gowkswk jnm Bgq rivdws jI Z Z 25 PrvrI Bkb' T[; dh ftZE fwN iKdh j?, T[; d/ nzdo jo t/b/ nBzd pfDnk ofjzdk j?, d[Zy-eb/F T[; T[s/ nkgDk }'o BjhI gk ;ed/ . T[ ; dk fJj b' e th ns/ gob' e th TO READ, LEARN & LISTEN d'tI/ jh ;zto iKd/ jB, ;z;ko-;w[zdo dhnK ftekoK dhnK Visit : www.punjabisuman.com bfjoK ftu'I T[j ;"yk jh gko bzx iKdk j?. (2)
  • 5. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 @@ufVnk ;dk p;zs## Bfoz d o f;z x p;zs o[s ~ y/V/ dh o[s eo e/ wfBnk frnk j?. fiZE? jfonktb ~ wjst gokgs j? p;zs dk th nkgDk wjst j?. ;hs o[s ~ w'Vk g?dk j?. tB;gs d/ fujo/ s/ Bftznk gfsZnK, c[bK, cbK dk f;zrko e[dos ;ike/ I wB[Zyh ihtB ~ gqc[bZs eo d/Idh j?. ;z;koh eko'pkoh iht nkgD/ nkg ~ e[M y[bQk y[bQk wfj;{; eodk BtK T[wkj ns/ T[s;kj ftu ftuodk j?. o[fs nJhb/ ;o; p;zs wkfj.. ozr oks/ otfj f; s/o? ukfJ.. (gz0 1168) p;zs pjko j? ;dk jh y/V/ y[FhnK ns/ ukT[ j?. r[o{ ;kfjp c[owKT[d/ jB - wkjk wkj w[wkoyh ufVnk ;dk p;zs.. gocV ftu ;wkfb ;'J/ ;dk ;dk r'fpzd .. G'fbnk jTw? ;[ofs ft;kfo.. jTw? wkfo phuko wB, r[D ftu r[D b? ;kfo.. j? ewb? wB, w? eoB tkbh fposh G[bk d/. j? wB j'F eo. j? wB j'F eo, jT[w? ~ w[ek e/ ;G s'I ;q/;N r[D nkgD/ nzdo ;zGkb b?. fJj jTw? jh j? i' ;k~ nkgD/ w{b s'I d{o eodh j?. r[o{ wjkoki B/ nkgD/ ;w/I d/ dehnK B{;h wkj'b ~ w{ekD bJh fJe BthI T[wkj GoD tkbh ;'u pyFh i' eh p;zs s'I xN BjhI ;h fi; ftu Fhs, rowh dh nZs, gsMV dh EK e/tb fgnkok fgnkok fBx ;h, y/Vk ;h. jTw? dh EK ;/tk dk iipk ;h. frnkB ;h nfrnkBsk d/ x'o x{g nB/o/ ~ ukBQD Bkb GoD bJh, ns/ G[rfs ~ th uzr/ eow eoe/ fwNkT[D dh FeZsh tkbk Gog{o Q T[wkj ns/ T[s;kj ;h. fJe uhBh dzs eEk r[o{ wjkoki s'I gfjbK d/ ;w/I ~ goyD bJh ;Nhe T[dQkoD j' ;edh j?. fJe fgzv ftu w/bk bfrnk j'fJnk ;h. fJe nkdwh i' w/bk d/yD nkfJnk y[j ftu fvrQ fgnk. w/b/ d/ F'o eoe/ T[jdh nktki uheK fe;/ B ;[DhnK. w/b/ d/ pzd j'D t/b/ fJe eBc:{fF; dk Xowh ;B:k;h y{j d/ e'b nke/ pfj frnk ns/ T[; pzd/ dh nktki ;[Dh. T[j T[; ~ evQB d/ pikJ/ p'fbnk GkJh s{z u[g j' ik. s{z GkrK tkbk j? s/o/ fvZrD Bkb b'ek ~ neb fwb/rh. w?I fJ; frnkB dk gquko eoe/ d/F ftu eoKsh wuk fdnKrk eh fpBk pZBQh d/ y{j B pBkJ/ ikD, skeh e'Jh pzdk y{j ftu B fvZr/. E'Vh d/o d/ pkd fJe p'Xh fGZS{ nk frnk. T[j th nktki ;[De/ efjD bZrk GkJh fJj s/o/ g{opb/ eowK dk cb j?, fJjs/ s?D{ G[rsBk jh gT{rk. w?I ;ko/ eowK ~ fsnkr u[ek jK, w? j[D fe;/ MzMN ftu c;e/ Z nkgDk nrbk BjhI fprkVKrk. ns/ s/o/ gkgK dk Gkrhdko BjhI pBKrk. gsk BjhI s{z pue/ eh eh eoI. fe;/ / ~ wko d/t,/ b[NgkN eoI,/ vke/ wko/. s{z nkgDk G'r. s/o/ F'o eo e/ w/ok oZp tk;s/ fXnkB BjhI br gk fojk, I w?I ik fojk jK. T[;d/ iKd/ jh fJe Jh;kJh fwFBoh nk frnk. ntki ;[Dd/ jh T[;B/ nkgD/ M'[b/ s'I fJe oZ;h eVQ e/ y{j ftZu ;[Nh ns/ T[; pzd/ ~ pkjo eVQ fbnk. fBebd/ jh T[; pzd/ B/ fwFBoh d/ g?o geV bJ/, efjD bZrk Z GkJh s{z jh ;Zuk Xkowe j?. go Jh;kJh fwFBoh dk itkp ;h GkJh fJj s/ w/ok coi ;h. w/oh p//Bsh j? fe s{z pko pko fvr s/ w?I pko pko s?~ evQdk otK. s{z fvZr/rK BjhI s/ w? puktKrk fet/I. j'o i/ pukfJnk BjhI s/ w?~ nktkrT[D d/ r/VQ s' w[esh fet/I fwb/rh. noEks fe;/ ~ fe;/ Bkb wsbp BjhI ;h, ;p w[esh bJh nkgDk nkgDk ok;sk w[y oyd/ j'J/ dfJnk, frnkB ns/ eowcb (G[rfs) d/ nbr nbr ok;s/ ~ jh nkgDk ok;sk pDkJh p?m/ ;B. go r[o{ wjkoki B/ fsZBK dh b'V dZ;h i/ s{z nkgD/ ftu ;dk p;zs ukj{dk j? sK T[; gkopqjw dk nBjZs[ z Bkd ;[BD bJh fsnko j' ik G[rfs frnkB dfJnk GzvkofD, xfN xfN tkifj Bkd... (3)
  • 6. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 (4)
  • 7. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 e-mail r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/ ;fsr[ o { ~ 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 r[ o { BkBe d/ t ih dk uogN BkE ~ itkp 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 Guru Nanak Dev Answers Charpat Nath 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 XzB XzB pkpk BkBe ih, uogN BkE B/ g[ Z f Snk L dk; dh csfj gqtkB eoBh ih d[ B hnk ;kro[ d[ s o[ ejhn? , fgSbh fdBh gJh mzv B/ eJh djkfenK d/ foekov s'V fdZs/. feT[ e fo gkJhn? gko' < okwebh 938 Uj fdB u/s/ nkT[fdnK jh ezpDh fSV g?Idh j?. nkw ftnesh s'I Charpat asked : podk;s BjhI j' fojk ;h ;ko/ jkJ/ jkJ/ eod/ gJ/ ;h fJ;h d"okB The Ocean of Existence r[od[nko/ ftu ;zroKd d/ w"e/ s/ nkg ih tZbI' w";w d/ ;[GkU ns/ wB[y Z is said to be impassable. dh wkB;e ntFEk pko/ pkojkwkj ftu ;[D e/ - How then can we cross it. and safely reach the other shore ?" g'fy s[yko[ B ftnkgJh ezfm fwfbnk jfo Bkj[ Ramkali 938 p; e[M ;wM gJh s/ - bZrk fe mzv pj[sh j'D fgS/ eh oki j? fe fJe sk pkpk ih s[;h r[ o { d / t B/ df;nk L nfj;k; eok fdsk fe pj[sk r[of;Zy pfDnk fcodk J/. n;b dk gsk br frnk s?~ mzv feT[ br ojh J/ @@i? ; / ib wfj ewb[ fBokbw[ , gZb/ Bkw Bjh J/ w[ o rkJh B? ; kD/ , nzdo'I nkswk B/ nktki wkoh pofizdo gkb f;zxK ni s/o/ e'b ;[ o fs ;pfd Gt ;kro, sohn? , ;ko/ ;[y B/. ;odh s'I puD d/ ;ko/ gqpzX B/. pzd ewo/ A.C. jhNo BkBe Bkw[ tykD/ . .## row fp;so/ oikJhnK row ykD ghD dk gqpX. fco th Bkw u/s/ BjhI z okwebh 938 nkT[dk. ed/ ;'funk J/ nisI' 300 ;kb gfjb/ dh mzv ns/ f;yK d/ izrk I Guru Nanak Answered : i[ZXK dk ;wK. "As the lotus thrusts upwards and does not drown in water; nBzd g[o dk febk SvD t/b/ ;o;k Bdh gko eoD ;w/I (FFsok As the duck swims ;w/s) mzv Bjh ;h < and does not become wet while swimming, Bdh gko eoD s'I pkd. pdbD i'r/ egV/ BjhI ;h ;koh oks So can we cross, safely and unaffectedly, frZb/ egV/ (efSjo/ pB?B se) T[BQK ~ mzv BjhI bZrh < the Ocean of Existence S'N/ ;kfjp ikfdnk ~ mzv/ p[oi ftu, mzv Bjh bZrh < By attuning our minds to the Word of the Guru and repeating the holy Name T[BQK e'b ni d/ ;kv/ tKr, ;[y d/ e'Jh ;kXB BjhI ;h go of God. ;w/I s/, fBsB/w, nk;k dh tko dh jkioh g{oh ;h. go/FkBhnK nZs dhnK Ramkali 938 go uVdh ebk. fet/I Bkw dk fBx ;h. 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 r[ o { BkBe d/ t ih dk pkpo pkdFkj ~ itkp 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 w/o/ pkpk ih w?~ th e[M fdqVsk pyF'. 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 s[;h efjzd/ U Guru Nanak Dev Answers Emperor Babar 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 ;G/ rbK ft;oB fJe' ft;o Bk ikJ/ go w?~ efj BkBe, @@;[ D pkpo who ! ;kohnK jh rZbk :kd B/ fJZe' jh ft;oh j'Jh j?. s[ M s/ wkr? ;' nfjwe eho.## pkpk ih feogk eo' w?~ ns/ w/o/ ;ko/ gfotko (f;ZyK) ~ T[;/ Bkw iBw;kyhH GkH pkbk 401 dh ewkJh Bkw dk fBx pyF'. Nanak Said "Listen O King Babar ! G[bK bJh fywk eoBh ih. He Who askes you for a gift dk; must be a foolish faqir." w/ok e-mail gsk L- briji.kiram@gmail.com fpqfizdo gkb f;zx Janamsakhi, Bhai Bala 401 @feow# (5)
  • 8. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 (6)
  • 9. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 gkme fbyd/ jB HHHHHHHHH eodh j? Bkb/ n;h toD ofjs j' iKd/ jK. dfSjok L- ni dh ;kJhI; j[D gqwkDs eo eekoK ~ ci{b Gko Bk ;wM' ojh j? fe fJ;soh ns/ g[oF d/ nB?fse ;pXK Bkb J/ v } ns/ nsFe ;' } ke torhnK xkse ns/ f;Zy gqtko ftu iBw j'D Bkb ftnesh f;Zy ikBb/tk phwkohnK br ikdhnK jB. fJ; ft;/ s/ sK pD ikKdk j? go g[oB r[o f;Zy pDB bJh yzv/ pkN/ d;w fgsk B/ ni s'I brGr ;tk fsB ;' ;kb fgjbK dh gkj[b b?Dh bk}wh j?. fi; nfwqzs SeD ~ n;h nkrkj ehsk fBi Bkoh d/ ;zr B/j[ s[w fBs pYkfJU, jT{nk ;wMd/ jK T[j T[sBk jh ;ob ns/ nk;kB j?. go Bkoh dh ;/i G{b ;[gB/ B ifJU.. (gk0 10 th) gzik eekoK dh ofjs oyD/ wkV/ eow fsnkrD/ ns/ ns/ is ;Zs dk gqshe eSfjok eekoK ftu Fkwb ;tZS eow rqfjD eoD ~ jh sK nfwqzs SeDk fejk ehsk, skfe e'Jh nB?fse ew eoB s'I gfjbK d;w iKdk j?. gksFkj dk nkd/F ;woD j' ikt/. eSfjok ;ziw ftu t?;/ th T[j jo Foho nsh ;[zdo ns/ ;v'b ofjD s'I fJbktk iZrk i[XK ns/ ;g'oN ftu fJe fd;dk j? i' fe;/ fvf;gfbB ftu ot/. fJe c'ih dk c[oshbk fbpk; th j?. J/;/ gqEkJ/ nkgDh fJe jvphsh o'np T[d'I jh j? id se T[j nkgDh fBoXkos todh th gkmeK Bkb ;KMh eoBk ukj[zdk jK. dk; nkgDh ftu j?. j;gskbK ftu th vkeNo ns/ Bo;K nro fvT{Nh d/ d'okB izw{ ftu g';N ;h. T[jBK fdBk ftu vo?; e'v ftu jB sk o'phb/ jB BjhI sK T[j th wohi T[E/ sth Bdh ftu fGnkBe pkV nk rJh ns/ eJh jh fd;Dr/. b'eh T[; ftu o[V rJ/ gkDh xND wro'I fwfbNoh ns/ d;w fgsk B/ ykb;/ dh f;oiDk ;w/I nkgD/ g'bh; ~ o[VhnK j'JhnK bkFk dh ;Gkb eoB d/ r[o{ f;yK ~ gzi eeko pyF e/ vo?; e'v gqdkB ehsh nkd/F nkJ/. ;kvh T[; Nhw d/ ftu fJe w[;kbwkB skfe T[j ;z[do ns/ ;[t;s ikg/. fJj fJe nkw do'rk th ;h. brGr ;fG bKFK BrB jkbs ftu otkfJs ns/ wB dh dFk jh j? fe gzi eekoh g{oB ;B ns/ eK T[jBK d/ BrB fjf;nK s/ u[mk wko oj/ r[of;y d/ doFB dhdko/ eoe/ pZd/ dk FhF nkgD/ ;B. ;koh Nhw dk wB pj[s ftufbs ;h. T[; dko'r/ nkg jh M[e iKdk j?. fJj ;fseko T; pzd/ dk xN dh fBrkj B/V/ gJh fJe r[of;Zy phph dh bkF s/ gJh ns/ pkD/ dk nfXe j[dk j?. fJj eeko d[BhnK s/ e'Jh z fi; B/ eSfjok gkfJnk j'fJnk ;h. T[; ;[wbwkB BthI fET{oh b?e/ BjhI nkJ/ pbfe g[oksB otkfJsK ~ do'r/ d/ w{j' n;h y[d ;[fDnk fe XB r[o{ r'fpzd f;zx jh wkvoB ns/ bkGdkfJe sohe/ Bkb g/F ehsk frnk ;kfjp fi;B/ wfonK j'fJnk eh th bki oyh j?. j?. e/; ns/ ezxk L- fJj rb ;fG ~ ftfds j? fe eVk ns/ feogkB - id'I e'Jh ;BksBh, pkb gB ;ko/ XowK d/ g{oti e/;k Xkoh ;B. toswkB ftu th tb'I itkBh tb nro;j j[dk j? sK T[; ~ fjzd{ Xow z fjzd{, w[;fbw nkfd ;ko/ Xkofwe nkr{ e/;kXkoh jh ftu Fkwb eoB :frU gths dh o;w ndk ehsh jB. T[jBK ftu'I eJh b'r bwhnK bwhnK iNK tXk ikdh j?. g{ik gkm ns/ jtB s'I pkd T[; d/ r[N s/ eZu/ b?Id/ ;B Gkt o'i d/ e/;K s'I N[N/ j'J/ tkb ;[ND dh Xkr/ dk rkBK pBe/ T[; ~ eZu/ jh Xkr/ dk ifBT{ pikJ/ tkbK d/ nyho s/ fJem/ eo/ d/d/ ;B i' tXd/ gtkfJnk iKdk j?. fJE/ fJj rb th toBD x'jk j? tXd/ iNK dk o{g XkoB eo b?Id/ ;B. T[jBK iNktK fe tZy-tZy toDk bJh XkfrnK dh frDsh ns/ rzYK dh fBxws (fBskgqsh) ;kJh Bk j'D ekoB rzdrh th tZy-tZy j[dhnK jB. b/N;N ns/ wkvoB, Gkt f;Zy ? c?bKdhnK ;B ns/ jkJhihfBe th BjhI ;B. fJ;/ bJh Xow ftu gqtF b?D bJh ;opb'j d/ ;d?th eV/ ns/ / r[o f;Zy ~ fiE/ iNk i{N j'D dk nkd/F ;h T[E/ e/;k nkB pkB FkB dh gqshe feogkB vo?; e'v ftu Fkwb dh o'ikBk ;/tk ;zGkb ns/ ;ckJh bJh ezx/ dk eeko ehsh iKdh j?. eVK ;k~ nS/ eow eoB bJh ns/ th pyfFF ehsk. fJj rb tyoh j? fe j[D n;h feogkB r'ot wJh ihtB tshs eoB bJh go/fos nkgD/ nkg ~ r[o{ s'I th tX/o/ f;nkD/ ;wMd/ j'J/ fJe (7)
  • 10. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 ekb/ Xkr/ ftu S'Nk fijk ezxk ns/ S'NhnK ijhnK gzikph ;[wB gfsqek fi; wzst ~ b? e/ uZb ojh j?, feogkBk go' e/ rbftu gke/ nkgD/ nkg ~ ofjstkB T[j Fbkxk :'r j?. nZi n;h nkgDh wK p'bh s'I d{o j' nytkD dk isB eod/ jK i' ofjs nB[;ko fpbe[b oj/ jB. fJ; gfsqek dk wjst gzikph gV'Q gzikph fby' rbs j?. e/F th nekbg[oy B/ ;oho dh b'V nB[;ko s/ gzikph p'b' j?. fJ; ftu g?sh nyoh pko/ i' th frnkB I fds/ jB. T[; ftu e'Jh xkN tkX eoBh nekb g[oy j? T[j B'itkBk ~ g/qoDk j?. w?I th nkgD/ pfunK ~ T[; s'I gqf/ os j' e/ gzikph fbyD bJh T[s;kfjs eo ojh jK. dh j[ew nd{bh jh wBh ikt/ rh. s/ Bkb jh @@;/js pko/## ikDekoh th ;bkxk :'r j?. e/FK pko/ o'ue ns/ fJfsjk;e fJe ikBekohL- w?I gzikph ;[wB dh ;zgkdeh Nhw dk nkGko gqrN eodh ;BksBh tho wzvB eotkT[D br/ fJj dbhb d/d/ jB [ I jK s/ T[BQK dh j'o ;cbsk bJh nodk; eodh jK. fe pu/ dh g?dkfJ; ;w/I T[; dh wK dh e[y ftu'I T[; goftzdo e"o ;oho Bkb nkJ/ j'J/ e/; ngftso j[d/ jB fJ; bJh z nkfonk Bro, byBT{ gfjb/ tkb esb eoe/ w[zvB ehsk iKdk j? fJE/ fJj e'Jh th d/F, e'w, Xow sd se T[ZBsh Bjh eo ;edk rb ;wM'I go/ j? fe T[;/ e[y ftu'I nkfJnk pkeh ;oho id se T[; dh BthI gBhoh f;efFs Bk j't,/ ns/ nkgDh wkso G{wh, wK, wK p'bh Bkb ns/ ;fGnkuko, B?fse, ns/ T[; d/ pkeh nzr fet/ gftso j' rJ/ i/ tkb nfXnkswe ns/ fJfsjk;e ikDekoh Bk oydh j't/. ngftso jB. w[vb dh n;bh ikBekoh ~ S[gkfJnk Q ni ;kv/ Xow dh feFsh th fJe tZv/ GtZo ftu iKdk j?. g[oksB fJfsjk; nB[;ko efjzd/ jB Ssoh c;h j? ns/ b'V j? fJj' fij/ wZbkjk dh i' fJ; ~ ocsko oki/ jZfsnk ik rzGho ngokX eoD tkb/ pqkjwD d/ ;eD, BthI gBhoh ~ gzikph GkFk s/ ;fGnkuko Bkb ngokXhnK ~ pqjw jfsZnk s'I vod/ fwos{ dzv B d/ eo i'V ;eD. e/ F eZ N e/ d/ F fBekb/ dh ;ik d/ I d / ;B, fi; ~ pVh y[Fh dh rb j? fe gzikph ;[wB dh ;zgkdeh pqkjwDk B/ w[zvB ;z;eko ftu pdb fdZsk. Nhw ;cbsk Bkb fJ; ezw ~ tX/o/ uzr/ gZXo s/ eo ojh j? ;k~ gzikph fto;/ Bkb i'V ojh j? nk; eod/ jK fe nkT[ n;h j'o rbK tb fXnkB Bk eod/ j'J/ fJj gfsqek e/tb :{0gh0 dh jh BjhI g{o/ Gkos dh gqf;XZ ;fsr[ o ;u/ gksFkj d/ uoBk ftu gfsqek j't/rh. nodk; eohJ/ fe n;h eekoK dk wkB fdboki e"o, j?v fw;Nq; ;BwkB ekfJw oy ;ehJ/ ns/ d;w ;qh r[o{ BkBe robi fJ0 ekb/i, byBT{ gksFkj dh gq;Bsk d/ gkso pDhJ/. Bro ehosBK ftu gozgok w[skpZe rsek jh j'Bk G[ b u[ e bJh fywk. ukjhdk j? wkoFb nkoN dh Beb eo e/ pZu/ nkgDh ikB i'yw ftu gk ;ed/ jB. gqpzXe nZr'I fXnkB d/B. e?gNB joGiB f;zx, w'0 9455254935 r[oFoB f;zx, byBT{ nBw'b ;[wB 1- i/jVk wB[Zy rodB neVk e/ s[odk j? T[j jw/FK m/v/ yKdk s/ N'fJnK ftu fvrdk ofjzdk j?. 2- fit/I joh n?Be gkb tkb/ ~ ;G e[M jok fd;dk j? fJ;/ soQK p[oh fposh tkb/ ~ jo e'Jh p[ok. 3- gowkswk dk GkDk wzBD tkb/ fe;/ wB[Zy ~ ed/ wkB;e eb/F dk ;kjwDk BjhI eoBk g?Idk. 4- i/jVk wB[Zy fBs r[o{ dh FoD ftu ikt/ T[; dk wB gkgK s'I fMie wk;{; eoB br iKdk j?. 5- fit/I fuZeV ftu gJ/ ;'B/ dh ehws BjhI xNdh fJt/I frq;s ftu ofj e/ r[of;Zy dk nksw pb. 6- thuko tkB g[oF ;z;ko ~ nzs t/b/ fJT[I fsnkr iKdk j? fit/I ;N/FB nkB s/ w[;ko rZvh ~. 7- wB[Zy Bkb'I gF{ ;po tkbk j"Idk j? i/jVk g/N Goe/ d{i/ fdB bJh o'}h dk fceo BjhI eodk. 8- gF{ pZu/ ~ gkb e/ oZp s/ Sv d/Idk j? go pzdk ;dk nkgB/ nkg ~ pZfunk dk gkbe ;wMdk j?. 9- fisBh wwsk ngBk v/ok s/ ikfJdkd pBkB tkb/ ;kX ftu j'Idh j? T[sBh frq;sh ftu BjhI j'Idh. 10- p/ ;wM b'e G/yh r[o{nK s'I Bkw b? e/ fJ; soQK gou/ ofjzd/ jB fit/I pZu/ bZeV d/ x'V/ Bkb. frnkBh T{Xw f;zx ih (8)
  • 11. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 ;q h r[o{ r'fpzd f;zx ih dk gqekF T[s;t fJfsjkf;e n;EkB ;q h r[ o { s/ r pjkdo ;kfjp ih fty/ gk0 10 dk gq e kF g[ o p r[og[op ew/Nh byBT{ d[nkok pkb ;zrkq jb: bkZB fty/ byBT{ dhnK ;kohnK iZE/pzdhnK tb' ;kw{fje s'o s/ ;kfjp ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ;kfjp ih dk gqekF T[s;t fwsh 18-01-2013 ~ wBkfJnk frnk. fJ; ;wkrw dh nozGsk r[od[nkok Bkek fjzvbk s'I fwsh 13 iBtoh 2013 ' ~ fJe FkBdko Bro ehosB eVQ e/ ehsh rJh fi; ftu pkjo'I nkJhnK rsek gkoNhnK ns/ r[owfs X[BK s/ tZiD r[od[nkok njhnkrzi byBT{ fty/ ;kfjp ;qh r[o{ tkb/ p?vk, ;e{bh pfunK ns/ ;zrsK B/ fjZ;k fbnk. Ffjo I r'fpzd f;zx ;kfjp ih dk gqekF g[op fwsh 17 iBtoh dhnK ;kohnK iZE/pzdhnK d/ ehosBh ifEZnK B/ Bro 2013 Fkw ns/ 18 iBtoh 2013 fdB ns/ Fkw ~ wBkfJnk frnk fi; ftu ;qh nfwqs;o s'I nkJ/ frnkBh i'frzdo ehosB dh ;'Gk tXkJh. r[o{ wjkoki dh Fkjh ;tkoh dk f;zx ~ r[owfs ftukoK Bkb ns/ dopko ;kfjp ;qh ;[nkrs iZrk-iZrk Bro ehosB d/ ok;s/ ftZu ftfGZB nfwqs;o d/ ji{oh okrh GkJh e[bdhg f;zx ns/ iztdh iZE/pzdhnK d[nkok ehsk frnk. 17-01-2013 Fkw ~ ebK s'I nkJ/ okrh GkJh ;sBkw f;zx B/ nkgD/ o;fGZD/ r[od[nkok Bkek fjzv'bk fty/ dhtkB ;fink ns/ fwsh 18 ehosB Bkb ;zrsK ~ fBjkb ehsk. tvQh frDsh ftu iBtoh 2013 ~ ;t/o/ s'I Fkw 5H00 ti/ se pkb ;zrkq jb: ;zrsK B/ bzro th Sfenk. gzvkb ftu j'J/ dhtkB ftu jikoK ;zrsK B/ ehosB eZEk dk o; wkfBnk ns/ bzro Sfenk. dhtkB ftu dopko ;kfjp nfwqs;o d/ ji{oh okrh GkJh oDXho f;zx, fdZbh ;q h r[ o { BkBe ;fs;z r ;Gk ;do s'I nkJ/ okrh GkJh ;opihs f;zx ozrhbk B/ nkgD/ wB'jo r[ o d[ n kok ;kfjp fty/ gq e kF T[ s ;t ehosB Bkb ns/ BkBewsk s'I nkJ/ frnkBh r[opki f;zx byBT{, ns/ byBT{ d/ frnkBh byftzdo f;zx, GkJh fpqfizdo gkb r[ o d[ n kok ;do f;zx B/ r[owfs ftukoK Bkb fBjkb ehsk. ;wkrw dh fty/ fwsh 20 ;p s'I tvQh TgbpXh Gfty fti ;KM/ s"o s/ r[og[op iBtoh 2013 ~ wBkT[D dh ;zrsK dh fJZSk ~ f;o/ ukVQB tb edw d/ gksFkjh 10 ;kfjp o{g ftu d/yh ik ojh j?. ;wkrw ftu oes dkB ns/ ;qh r[o{ r'fpzd f;zx B/so dkB dh ;/tk dk T[gokbk eoe/ gqpzXeK B/ ;zrsK ih dk gqekF dk fdb fis fbnk fi;dh gqF;k j' ojh j?. gzikph ;[wB z T[ s ;t wBkfJnk tb'I r[ogop ew/Nh d/ gqXkB ;0 eowihs f;zx, ;eZso frnk fi; ftu o' g V s' I nkJ/ r[ o wfs ftukoe gq ' 0 jofwzdo f;zx NhN{, jogkb f;zx e?;hno ns/ :{E ykb;k nwBdhg f;zx ns/ dopko ;kfjp ;qh nzfwqs;o d/ ji{oh d/ T[jd/dkoK ;0 i;ftzdo f;zx GkNhnk, ;0 r[odhg okrh GkJh joBkw f;zx ih B/ r[owfs ftukoK ns/ o; f;zx GkNhnk nkfd ~ pj{s pj{s tXkJh. fGZB/ ehosB Bkb ;zrsk ~ fBjkb ehsk. (9)
  • 12. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 ;kfjp/ ewkb dFw/ F fgsk dk gq e kF T[ s ;t r[od[nkok nkbwpkr byBT{ fty/ gzi jcs/ s'I ehsh rJh. fi; ftu gkT[INk ;kfjp s'I nkJ/ frnkBh gqekF T[s;t d/ ;zpX ftu fBozso i' gqrokw T[bhe/ rJ/ z ' i;pho f;zx ykb;k B/ ehosB Bkb ns/ irihs f;zx T[jBK dh fwsh 27 iBtoh ~ fJe fJfsjkf;e ftFkb Bbth B/ r[owfs ftukoK Bkb ;zrsK ~ fBjkb ehsk. ;wkrw ftu ;wgBsk j'Jh. 8H fwsh 26 iBtoh 2013 ~ r[od[nkok nkFhnkBk fty/ 1H 10 d;z p o 2012 s' I o' i kBk u' g Jh ;kfjp ns/ nfwqs t/b/ nk;k dh tko Bkb gq'rokw dh nkozGsk ehsh ;[ywBh ;kfjp d/ gkm dk gqtkj Fkw 3 s'I 5 ti/ fBozso rJh fijVk d[gfjo 12H30 ti/ se ufbnk. ubdk fojk. T[gozs Bro ehosB dh nkozGsk j'Jh. fi; ftu 2H 20 d;zpo 2012 s'I o'i Fkw 7 s'I 8 ti/ se f;woB e'se g{oB rsek gqdFoB fJzfvnK rkN N?bN oBo ng I/ dk fBozso gqtkj uZfbnK. fJzNoB?FBb pho ykb;k db, b[fXnkBk B/ ehsk. 3H fwsh 5 iBtoh 2013 s'I fBozso nfwqs t/b/ 5 ti/ Bro ehosB 2 ti/ n?bHvhHJ/H, nkfFnkBk, gokr s'I 7 ti/ se gqGks c/ohnK evQhnK rJhnK. v/oh, fge?vbh, ntX n;gskb, fFqzrko Bro s'I jz[dk 4H fwsh 13, 14 ns/ 16 iBtoh 2013 ~ eftsk j'fJnk Fkw 7H30 ti/ r[od[nkok nkbwpkr gj[zfunK, w[ekpb/, b?euo w[ekpb/ ns/ ehosB d/ w[ekpb/ j'J/ phHphH;h s'I nkJh Nhw tZb'I Bro ehosB ns/ rsek fiBQK ftu 2 r[og ;hBhno ns/ i{fBno ftu gfjbk d{ik [ gkoNh d/ eospK dh bkJht foekofvzr ehsh rJh. Bro ns/ shi/ Bzpo d/ fJBkwK d/ Bkb Bkb S/, S/ j'I;bk ehosB ftu brGr 30 jiko ;zrsK dh Gkoh ;w{bhns ncikJh d/ fJBkw th fdZs/ rJ/. byBT{ fty/ j[D se d/ Bro ehosBK s'I finkdk ns/ 5H fwsh 20 iBtoh 2013 ~ ;kw{fje d;sko pzdh fJfsjk;e ;h. Fkw 7H30 ti/ s'I 10 ti/ se r[owfs ehsh rJh fi; ftu 35 pfunK B/ d;sko ;ikJh. ;'jDh ;wkrw y[Zb/ tv/ ns/ FkBdko gzvkb ftZu j'fJnk. d;sko ;ikT[D tkfbnK ~ fJBkwK Bkb fBtkfink frnk, fwsh 26 iBtoh 2013 ~ jh ;kfjp/ ewkb f;Zyh d;skoK dh ;/tk r[od[nkok ;kfjp tb'I ehsh rJh. pkDk r[owfs w[ekpbk ehsk frnk. fi; ftZu i/s{ ns/ T[gozs bzro dh ;/tk j'Jh. fjZ;k b?D tkb/ ;ko/ 480 pfuZnK ~ fJBkwK Bkb fBtkfink 6H fwsh 25 iBtoh 2013 ~ ;kw{fje o{g ftu ;fji frnk. fJjBK pfuZnK Bro ehosB ftZu fjZ;k b?D d/ gkmK dh ;wkgsh ns/ nrb/ gkmK dh nkozGsk j'Jh fi; pkd Fkw d/ gq'rokw ftZu fJBkw gqkgs ehs/. ftu 45 gqkDhnK B/ fjZ;k fbnk ns/ ;koh ;zrs B/ B't/I fwsh 27 iBtoh 2013 FkBdko gzvkb ftu w[y wjb/ d/ Fb' e K dk gkm ehsk T[ g oz s bz r o dh ;wkrw dh nkozGsk e/qB Bkb c[Zbk dh toyk eod/ j'J/ ;/tk j'Jh. r[o{ wjkoki dk gqekF eoe/ FkBdko gzvkb ftu j'Jh. 7H fwsh 25 iBtoh 2013 Fkw 7 s'I 10H30 ti/ r[og[op ;t/o/ 7H00 ti/ s'I nk;k dh tko Bkb nkozGsk eoe/ dh nkozGsk r[owfs ;wkrw r[0 udzo Bro fty/ eoe/ ns/ Fkw 4H30 ti/ se GkJh uoB f;x ih ykb;k, ji{oh (10)
  • 13. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 okrh, GkJh i;pho f;z x ih Btkp eg{ o f;z x ;/ t k ntkov ekbhfin?N B/ ehsk, fi; s'I p[ZX gkT[Nk ;kfjp d/ okrh iZE/ ns/ ihth tor B/ Gog{ o bkG GkJh ;sftz d o f;z x fdZ b h d/ fwsh 27 iBtoh 2013 ~, r[od[nkok T[mkfJnk. okrh iZE/ B/ wB'jo ehosB Bkb nkbwpkr fty/ j'J/ r[owfs ;wkrw ftu ;0 ;0 joftzdo f;zx bkov gqXkB fBjkb ehsk ns/ frnkBh noftzdo f;zx e'jbh ~ T[jBK dhnK tvw[bh ekBg[o r[od[nkok gqpXe ew/Nh Z z irihs f;zx Bbth B/ r[owfs ;/tktK bJh Btkp eg{o f;zx ;/tk ntkov i' nkgD/ d; ;kEhnK ;fjs ftukoK Bkb ;zrsK ~ i'fVnk. Bkb ;BwkBs ehsk frnk. nkJ/, B/ ;wkrw ftZu bZr/ oes ;wkrw ftu 52 gkDhnK B/ j'J/ dkB e? I g dk T[ d xkNB ehsk nfwqs ;zuko ftu fjZ;k b?e/ nfwqs gkB ehsk. fi; ftu tvQh frDsh ftZu ;zrsK B/ oes dkB eoe/ gZBQ [ w[y nfsEh e/HphH;hH gzi eo'V dh fti/sk phph yfNnk. fJ; gq ' r okw dh fJfsjk;e ;cbsk bJh ;Bwhs e'o ns/ gfotko B/ th r[opkDh ehosB eoe/ r[od[nkok nkbwpkr dh g{oh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh fBjkb ehsk. gq p z X e ew/ N h tb' I phph ;Bwhs e' o , tXkJh dh gkso j?. okFNqgsh ntkov gqkgs eoD tkb/ ;0 r[ogqhs f;zx r[ o d[ n kok ;q h r[ o { f;z x ;Gk ;/mh ns/ gqwd u"Xoh dk T[jBK dh T[gbpXh bJh ;BwkB I' ehsk frnk. ;tortk;h ;0 wBw'jB f;zx ;kjBh pkb bkigs Bro u" e fty/ gq e kF T[ s ;t nkFow d/ pZfunK B/ th nkgD/ ehosB d[nkok ;zrsK ~ fwsh 27 iBtoh 2013 ~, r[od[nkok bkigs Bro fBjkb ehsk. u"e fty/ ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih wjkoki dk gqekF T[s;t ;wkrw d/ w[y nkeoFB phph ;Bwhs e'o d/ pVh ;oXk ns/ T[sFkj Bkb wBkfJnk frnk. fi; ftu nbktk ;qh r[o{ r'fpzd ;Nvh ;oeb byBT{ d[nkok GkJh db/o f;zx ns/ GkJh tho f;zx d/ okrh iZfEnK B/ brkfJnk frnk g[;se w/bk ;h fi; dk T[dxkNB ;0 ;otihs f;zx ns/ ;odkoBh fifszdo e"o tkbhnk ntX nkgD/ o;fGzB/ ehosB Bkb ;zrsK ~ fBjkb ehsk. ;wkgsh T[gozs r[o{ dk ns[ZN bzro toskfJnk frnk. r[od[nkok nkbwpkr fty/ gzikph ;kfjZse ftuko r'Fmh byBT{ 6 iBtoh, gz i kph ;[ w B tb' I r[od[nkok ;qh r[o{ f;zx ;Gk nkbwpkr ftu ;fEZs dFw/F gpfbe ;e{b d/ jkb ftu fJe ;kfjZse ftuko r'Fmh ehsh rJh fi; ftu Ffjo d/ gstzs/ ;kfjsekoK, ozreowh ns/ T[x/ ;kfjs Z gq/whnK B/ fjZ;k fbnk. r'Fmh ftu ftuko ehsk frnk eh gzikph ;wki ftu gzikph ;kfjZs, p'bh ns/ fbfg gqsh xNd/ o{MkB ~ feZt/ mZb gkJh ikJ/. r'Fmh ftu vk0 ;fszdo gkb f;zx, fgq;hgb i;tzs z ehsh. ;0 T[ikro f;zx dh gqXkBrh ftu j'Jh fJ; r'Fmh e"o, fgzq;hgb ;[doF e"o, frnkBh byftzdo f;zx, ;0 ftu gfsqek d/ g{opb/ nzek dk fv;gb/ eoe/ gfsqek d/ joGiB f;zx, ozreowh ;0 nkswihs f;zx, ;0 pqfizdo gqekFe ;qh gothB e/;otkBh ns/ ;0 nihs f;zx ;fj gkb f;zx, ;0 feogkb f;zx n?pN, ;0 fsob'uB f;zx ;zgkde B/ gfsqek dk gohu? eokfJnk ns/ XzBtkd fdZsk. ns/ ;0 fBowb f;zx B/ ;zpf' Xs eoe/ nkgD/ tv w[b/ ;{Mk Z r'Fmh ftu gokgs ;{MktK dk nfXnB eoe/ fJe ;Nhe fdZs/. r'Fmh ftZu ;zgkde d/ ;zp'XB d/ pkd r'Fmh d/ ykek pBke/ b'VhIdk T[gokb/ eoD bJh fog'oN nrb/ nze ;z:'ie ;0 fsqb'uB f;zx @uzB# B/ nkgDh wK p'bh d/ ftu ;0 fpq f iz d o gkb f;z x gq ; ss eoBr/ . Gog{ o fgnko ~ doFkT[Idh eftsk gV e/ r'Fmh dh gqXkBrh ;fj:'r bJh @@gzikph ;[wB## tb'I r[od[nkok nkbwpkr bJh ;0 T[ikro f;zx dk BK gq;skts eoe/ nkozGsk dh gqpzXe ew/Nh dk pj[s pj[s XzBtkd. (11)
  • 14. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 pbkseko nkyho eZd sZe Fofwzdrh d?Id/ ofjDr/ < oxftzdo f;zx ;zX{ bzxh ;'bK d;zpo dh oks ~ fdZbh dhnK ;VeK dh fBzdD:'r ekotkJh s'I wk:[; j' e/ y[de[Fh eo bJh #s/ S/ dfozfdnK jZE'I ;w{je pbkseko dk fFeko j'Jh ;h. s/Jh ;kbK w[fNnko s/oK fdB w"s Bkb i{Mdh j'Jh nfijhnK ngokXe xNBktK d/ tXD dk fJe nkyoeko f;zrkg[o d/ fJe Bkwh j;gskb ftu dw gqwy ekoB ;kv/ oki;h nkr{nK, g[b; ns/ ngokXe [Z s'V rJh. tfjFh dfozfdnK B/ T[; ~ fiT{D i'rh fposh tkb/ sZsK dk rmi'V j?. ;kv/ g[b; gqpX ftu z SZfvnk jh BjhI ;h. T[j nkg sK ;dk dh Bhd ;' rJh oki;h nkr{ nkgDk ftF/F gqGkt oyd/ jB. ngokXe go ;[Zs/ j'J/ d/F tk;hnK ~ fJ; izrkbh j'Jh ftt;Ek s' I ikro[ e }o{ o eok rJh. fJ; dodBke xNBk fto[ Z X o' ; gq r N eo oj/ gqdoFBekohnK dhnK nktk}K, fdZbh s'I uZb e/ g{ o / d/ F #u ns/ fco ;z : [ e s okFNo ;Gk ;w/s nwohek, e?B/vk, fJzrb?Iv, nk;No/bhnk, fBT{}hb?v ns/ gkfe;skB #u th r{zi T[ZmhnK. Gkosh ;wki ftu n"os wkBf;e ns/ ;ohoe ;'FD dk F[o{ s'I jh fFeko pDdh nkJh j?. pZuhnK ~ iBw b?D s'I th gfjbK wK dh e[y Z #u jh wko w[ekT[D dhnK nDwB[yh xNBktK nZi Z th tkgo ojhnK jB. wzf[ vnK ~ e[VhnK Bkb'I tX/ o/ wjZssk d/D dh wkBf;esk nZi th fe;/ Bk fe;/ o{g fposh tkb/ b'e oki;h nkr[nK d/ uj/s/ j[zd/ jB. ftu f}nkdkso gfotkoK ftu t/yD ~ fwbdh j?. oki;h nkr{ nkgD/ oki;h fjsK ~ gkbD bJh fJBQK ;oekoh nzefVnK nB[;ko Gkos #u n';sB jo thj pkj[pbhnK ~ gkbd/ jB. g[b; th nfij/ ngokXe fwzNK fgZSI' fe;/ wfjbk Bkb pbkseko j[dk j? go n;b z sZsK ~ gkbdh j? ns/ T[BQK ~ w[ypo pDk e/ tosdh #u fJj nzeVk fJ; s'I fes/ tX/o/ j?. j?. nfijh jkbs ftu ngokXe ezwK #u i[N/ b'e fBvo pbkseko dh ghVs wfjbk d/ tko; ;wki j' e/ r?o ek~Bh ezw Xzd/ eod/ jB. nfij/ ezwK bJh ftu pdBkwh d/ vo s'I rohph ekoB pkj{pbhnK d/ vo fe;/ fJe oki;h gkoNh ~ f}zwtko BjhI mfjokfJnk ik / eoe/ nfij/ e/; doi eotkT[D s'I gk;k tZN iKd/ jB. ;edk. ;oekoh nzeV/ d;d/ jB fe d/F #u pbkseko eJh wkwfbnK ftu fgzvK dhnK gzukfJsK jh b? d/ e/ e/;K #u e/tb 27 ch;dh e/;K ftu jh d'FhnK ~ ;}ktK ok}hBkw/ eotk fdzdhnK jB ns/ wkwbk ock dck j' fwb ;ehnK jB. gzikp ftu Fo[sh nrtk eKv fJ; iKdk j?. pbkseko d/ e/;K #u g[b; th f}zwtkoh Bkb / rmi'V dk fJe j'o sk}k T[dkjoD j?. ekotkJh BjhI eodh. foFts yk e/ iK fe;/ oki;h fdZbh ftu pbkseko, esb, fco'shnK tor/ dpkn j/m pbkseko tor/ ;zrhnK ngokXK d/ e/;K ;zrhB ngokXK d/ tXD dk fJe gqw[Zy ekoB j? fe dh g[b; tb'I n?cHnkJhHnkoH jh doi BjhI ehsh iKdh fdZbh ftu nk; gk; d/ okiK #u'I b'e ezwK ekoK dh Gkb iK b'Vhdh ekotkJh jh BjhI ehsh iKdh. j[D/ fij/ jh bJh nk e/ tZ; oj/ jB. fdZbh dh nkpkdh fdB'I fdB gfNnkb/ d/ fgzv pkdFkjg[o dh xNBk fJ; dh sk}k tZX ojh j? go fdZbh dh g[b; c'o; dk shj ch;dh T[dkjoD j?. T[E/ pbkseko dh ghVs bVeh B/ g[b; fjZ;k thHnkJhHghH b'eK dh ;[ofZ ynk bJh skfJBks ehsk (12)
  • 15. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 j'fJnk j?. fJBQK thHnkJhHghH b'eK ftu eJh nfij/ g[b; EkfDnK, ftfdne ndkfonK ftu ns/ fJE'I sZe ftnesh th Fkwb jB, fiBQK T[go ;zrhB ngokXe fe ;kv/ Xow n;EkBK #u th j'D dhnK ]poK ne;o e/;K dh ;[DtkJh uZb ojh j?. ;oeko ~ fJBQK sZEK gqsh gVQB ;[BD ~ fwbdhnK jB. pbkseko dk fFeko rzGhosk Bkb ;'u ftuko eoBk ukjhdk j?. wk;{w pZuhnK s'I b? e/ p}[or nt;Ek dhnK n"osK th n"osK dh ;[ofZ ynk pko/ ;kvk fBnK gqpX jkb/ z j' iKdhnK jB. fJE'I sZe fe wk;{w bVe/ ns/ wzdp[XhZ sZe ;w/I dk jkDh BjhI pD ;fenk. ;kvk fBnK gqpzX n"osK th fJ;dk fFeko j' iKdhnK jB go ;kvh ;z;d f;oc g[b; tb'I g/F ehs/ rJ/ ;p{sK d/ nkXko #s/ jh ftu n"osK bJh okytKeoB ns/ n"osK dh fi;wkBh fBnK eodk j?. i' fYZb' wZm/ ns/ FZeh ;p[s g[b; tb'I S/VSkV ns/ pbkseko gqsh ;[oZfynk d/D d/ d' fpZb ndkbs ftu g/F ehs/ iKd/ jB, T[; d/ nkXko #s/ fgSb/ gzi S/ ;kbK s'I bNe/ j'J/ jB. ;oeko e'b fJBQK ndkbs nkgDk c?;bk ;[DkT[dh j?. fJ; soQK d'Fh pu I fpZbK ~ gk; eokT[D bJh fJZSk Fesh dh xkN j?. fit/ fBebd/ jB. 2012 d/ gfjb/ d' wjhfBnK ftu fdZbh I ;kv/ n?wHgh} nkgD/ nkgD/ oki;h fjZsK s'I T[go T[m Z Z ftu 635 pbkseko d/ e/; doi j'J,/ fiBQK ftu'I ni/ e/, nkgD/ bJh tX/o/ GZs/ ns/ j'o ;[Zy ;j{bsK b?D f;o fJe e/; ftu fJe d'Fh ~ ;}k ;[DkJh rJh j?. bJh, nkgDh fJei[Nsk dk gqrNktk eod/ jB, T[;/ soQK Z fiE/ ;kvk fBnK gqpzX bzw/ok j?, T[E/ fJj T[BKQ ~ n"osK d/ fjsK dh oytkbh eoB tkb/ fJBQK d' wfjzrk th pj[s j? ns/ r[zMbdko th. Goh ndkbs fpZbK ~ gk; eotkT[D bJh th fJei[ZNsk ftykT[Dh ftu pukn gZy d/ tehb tb'I pbkseko ghVsk ~ ukjhdh j?. pbkseko Bkb ;pzXs xNBk pko/ nNgN/ ;[nkbK dh ;oeko ~ ibd s'I ibd n"osK Bkb j' oj/ MVh brk e/ T[; dk wB'pb s'VB dk :sB eoe/ pbkseko tor/ e/;K dh ;[DtkJh bJh ftF/F ndkbsK T[ ; dh wkBf;e ghVk ~ j' o tXkfJnk iKdk j? . dk rmB eoB bJh :sBFhb j'D dh ;ys }o{os pbkseko d/ e/;K dh ;[DtkJh ;wKpZX ns/ pzd ewo/ j?. nfij/ ngokX o'eD bJh ;ys ;}ktK d/D ns/ ftu j'Dh ukjhdh j?. nfij/ e/;K ~ bzw/ok eoB dh g[b; pbK ~ ;w/I d/ jkD dk pBkT[D bJh }o{oh fB:s Bkb tehbK tb'I pjkB/pk}h dh fe;/ th ekotkJh ;ki';wkB ns/ No/fBzr d/Dh ukjhdh j?. n"os ~ ;wki dh nkfrnk BjhI d/Dh ukjdh. pbkseko d/ e/;K ftu ftu wkD ;BwkB ns/ ;[oZfynk fwbDh T[;dk jZe j? d'FhnK ~ ofjw dh nghb eoB dk jZe ysw j'Dk go fJ; d/ Bkb jh fJj d/yDk th }o{oh j't/rk fe ukjhdk j?. fJ; s'I fJbktk pbkseko d/ e/;K dk feXo/ fJBQK gq;skfts fB:wK ~ d[oT[g:'r eoe/ fe;/ ;kjwDk eo oj/ ftneshnk s/ fe;/ th fe;w dh u'D bVB #s/ w[ezwb gkpzdh bZrDh ukjhdh j?. d/F ftu tZX oj/ BF/ th pbkseko torhnK xNBktK ~ T[s/fis eoB ns/ fJBQK ~ tXkT[D #u ;jkJh j[d/ jB. ;kvh B'itkB ghVQh BfFnk dh dbdb z ftu p[oh soQK c;/ j'J/ jB. tX/o/ ngokXe wkwb/ nfij/ BZFJhnK tb'I ehs/ iKd/ jB. fJ; s'I fJbktk fcbwK, ;kvh bZuo rkfJeh th nfij/ ;zrhB ngokXK ftu tkXk eoB ftu ;jkfJsk eod/ jB. n"osK Bkb fi;wkBh S/VSkV ns/ pbkseko torhnK tkodksK d/F Go ftu ;VeK T[Zs/ ubd/ tkjBK, o/b rZvhnK, xoK, y/sK, T[ikVK, j;gskbK, (13)
  • 16. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 f;nk;sdkBK fto[X w[eZdw/ fsqDw{b eKro/; d/ fJe n?wHghH B/ gqXkB wzsoh wzsohnK fto[X fJj' fij/ e/; ubd/ ofjzd/ jB fiBQK ~ fuZmh fby e/ wzr ehsh j? fe f;nk;sdkBK fto[X ftu fGqFNkuko d/ e/; th Fkwb jB. tZy-tZy ndkbsK ftu ub oj/ w[edfwnK dh ;[DtkJh Z fsqDw{b eKro; d/ n?w0gh0 B/ fJj wzr eoe/ ck;N No?e ndkbsK okjh ehsh ikt/. fJj pVh ikfJ} nkgDh r/d gqXkB wzsoh d/ ftjV/ ftu ;[N fdZsh j? sK I Z ns/ ;w/I f;o ehsh rJh wzr j? feT[fI e fJ; Bkb iBsk ftukoB tkbh rZb fJj j? fe eh nfijk ;zGt j' ;kjwD/ T[BKQ dk ne; S/sh ;gZFN j' ikt/rk. T[i th Z ;e/rk < fBnK gkfbek dk jkb sK fJj j? fe ;[gohw f;nk;sdkBK dk ne; ;k ;[Eok jh j'Dk ukjhdk j? e'oN d/F dhnK jkJh e'oNK ns/ eh j/mbhnK ndkbsK fi; tb j[D T[IrbK T[mD bZrhnK jB. ;tkb fiE'I ftu'I pj[shnK ndkbsK e'b nkw e/;K dh ;[DtkJh bJh se fJ; rb dk j? fJ; fgS/ soe fJj j? fe d/F dh b'VhId/ iZi jh BjhI jB. iZiK dh ewh e'Jh BthI BjhI. gkobhw?N ns/ ;[pkJh n;?pbhnK ftu ekch frDsh ftu I I ekch d/ o s' I ne;o nfijhnK fog' o NK ;kjwD/ nfij/ u[D/ B[wkfJzd/ jB fiBQK dk ngokXe fgS'eV j? nkT[IdhnK ofjzdhnK jB go j?okBh j? fe ykbh irQk ns/ eJh fto[X bzw/ ;w/I s'I w[edw/ th ub oj/ jB. GohnK BjhI ik ojhnK. d{i/ gk;/ pbksekohnK fto[X Gkosh fBnK gqDkbh T[i th pVh bzwh, r[Mbdko ns/ I z th e/;K dh ;[DtkJh ck;N No?e ndkbsK okjh ;[DtkJh youhbh j? ns/ c?;bk S/sh Bk j'D ekoB ;pzXs j'D dh wzr }'o cVB bZrh j? fit/I j[D/ fij/ fdZbh ftu ftnesh ~ d'Fh BjhI mfjokfJnk ik ;edk. Gkosh ;w{fje pbkseko fgS'I w"s d/ w{zj ftu ik gJh s/Jh ;zftXkB w[skpe id'I th fe;/ okiBhse T[s/ fe;/ soQK ;kbk bVeh dk e/; ck;N No?e ndkbs ftu ;[fDnk d/ d'F bkJ/ iKd/ jB sK T[j nkgD/ nkg ~ fBod'F ikD bZrk j?. w'N/ s"o #s/ ck;N No?e ndkbsK dk ;kps eoB bJh ndkbs ftu iKdk j? ns/ T[;~ T[BK gqubD j? pVk Y[etK. fJ; Bkb b'eK dk fBnK gkfbek fuo se d'Fh BjhI mfjokfJnk ik ;edk fizBk fuo se ftu'I i' ftFtk; vktK v'b j' frnk j? T[j w[V ekfJw ndkbs fJ; dk c?;bk BjhI eodh. fJ; soQK d/ j' ;e/ r k. fJ; bJh f;nksdkBK fto[ X e/ ; K dh nB/eK e/; ndkbsK ftu jB. fJ;/ bJh fJ; wzr ftu ;[DtkJh th ck;N No?e ndkbsK okjh eoBh mhe j't/ Y[ethI dbhb j? fe i/ fJj' fij/ e/; ck;N No?e rh. fJ; s'I nrb/ edw ftu ;kotifBe XB fJ;s/ ndkbsK okjh ubkJ/ ikD ns/ i/ ;zGt j' ;e/ sK fJ; wkB eoD tkb/ noX ;oekoh fJdko/, NqFN, Xkowe dh ;[DtkJh o'}kBk j' ikt/ sK c"oh s"o #s/ ;Zu ;kjwD/ gqpzXe ;z;EkBK, fFeFk y/so d/ gqpzXe ;z;EkB ns/ nk ;edk j?. f;nk;s T[s/ i/ fJe ;o;oh fijh B}o j'o b'e GbkJh d/ ;z;EkBK d/ u[B/ j'J/ w[yhnK d/ e/; wkoh ikt/ sK ;gFN j' ikt/rk fe eJh fJe w"i{dk s/ th ck;N No/e e'oN d/ dkfJo/ ftu fbnkT[Dk io{oh ;kpek e/doh wzsohnK, ;[fpnK d/ w"i{dk s/ ;kpe w[y I Z j?. (14)
  • 17. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 ;kek BBekDk ;kfjp -s. rUp isMG sRI gurU goibMd isMG jI ny gurU ipqw, sRI ilAw[ jd is`KW dy Gr GoiVAW dIAW kwTIAW ’qy gurU qyg bhwdr swihb dI Shwdq ƒ ‘Drm hyq sn qd vI gurduAwrw pRbMD Awm krky ipqw purKI swkw’ ikhw hY, ijs qoN swkw Sbd is`K SbdwvlI mhMqW-audwsIAW qy inrmilAW pws hI sI[ gurU- dw Atu`t ih`sw bx igAw[ swky dw ArQ hY, koeI Gr dw pRbMD aus smyN qk TIk cldw irhw, jdoN AY s w krm jo ieiqhws ivc pR i s` D rihx lwiek qk is`K kdrW-kImqW Anuswr jIvn bsr krdy ho v y [ vic` q r, Ano K I, Adu ` q I, AjIb Gtnw ƒ rhy[ pr jd vI mhMqW-pujwrIAW, DrmI sdvwaux swkw ikhw jWdw hY[ spSt hY ik ieh Sbd BwrI vwilAW dw jIvn ‘krqU i q psU kI mwns jwiq’ duKWqk Gtnw vwsqy vriqAw jWdw hY[ vwlw ho jwvygw qW igrwvt AwauxI insicq hY[ sRI gurU qyg bhwdr swihb dI Shwdq qoN nnkwxw swihb dy mhMq nrYx dws dw Srwb pI ky bwAd pMjwbIAW qy Kws krky is`KW ƒ ies ArQ AweI sMgq dI byie`zqI krnw, bIbIAW dI Azmq Bwv vwly swikAW snmuK hoxw ipAw[ jilHAW vwly ƒ h`Q pwauxw in`q dw krm bx igAw sI[ mhMqW bwg dw swkw, nnkwxw swihb dw swkw, pMjw swihb dy kukrmWdurwcwrW dy dwg ƒ Dox vwsqy piv`qr dw swkw, swkw gurU kw bwg Awid[ AMgryzI SwskW KUn dI zrUrq sI ijs ƒ nnkwxw swihb dy ShIdW dI Sih ’qy mhMqSwhI dy qWfv nwc dI drdnwk ny pU r w kIqw[ ies smy N is` K smwj ivc is` K khwxI ƒ swkw nnkwxw swihb rUpmwn krdw hY[ jwgRqI vjoN isMG sBw lihr cl rhI sI[ cyqMn ienHW swikAW ƒ FwfI bIr rsI vwrW rwhIN pRgt guris`KW ny gurduAwrw pRbMD ƒ prvwirk pRbMD qoN krn leI ‘swkw kwiv’ rUp pRcilq hoieAw[ pMQk pRbMD ’c ilAwaux leI kmrk`sy kr ley[ nnkwxw swihb, nwnikAwxw qoN bixAw hY, gurduAwrw jnm AsQwn nnkwxw swihb ƒ mhMqW ijs dw ArQ hY nwnk AwXn - sRI gurU nwnk dyv dy pRbMD qoN Azwd krwaux leI guris`K mrjIviVAW jI dw AwXn Bwv Gr[ ies DrqsuhwvI dw pihlw dw SWqmeI jQw PrvrI, 1920 ƒ drSnI ifauVI nW rwiepur iPr qlvMfI rwie Boie qy sdIvI nwauN rsqy AMdr dwKl hoieAw, ij`Qy ienHW nwnk nwm nnkwxw swihb pR c ilq ho i eAw[ nnkwxw swihb lyvw guris`KW dw ‘suAwgq’ mhMq, aus dy guMifAW, dI DrqI ’qy sRI gurU nwnk swihb jI ny AnykW bdmwSW ny golIAW, fWgW, brCIAW, qlvwrW Awid AlOikk coj kIqy[ sRI gurU nwnk dyv jI dy pRkwS mwrU hiQAwrW nwl kIqw, gurU-Gr dI piv`qrqw AsQwn ’qy 1613 eI: ƒ sRI gurU hirgoibMd swihb ƒ kwiem r`Kx Kwqr gurU ky lwl SWqmeI rih ky dy Awgmn nwl XwdgwrI AsQwn sQwipq hoieAw ShwdqW pRwpq kr gey[ jo smyN dy bIqx nwl gurduAwrw jnm AsQwn swkw nnkwxw swihb vwprn smyN kuJ B`tI nnkwxw swihb dy nW nwl ivSv pRis`D muslwmwnW, bwbw krqwr isMG (bydI), mMgl isMG hoieAw[audwsI sMprdw dy muKI bwbw Almsq jI kU k w Awid ny vI ku k rmI mhM q W dw swQ id` q w[ ƒ gurduAwrw jnm AsQwn dI syvw-sMBwl sRI gurU mhMq nrYx dws qy imstr krI fI.sI Aqy imstr hirgoibMd swihb ny sONpI sI[ ies qrHW ArMB qoN ikMg kimSnr lwhOr fvIzn dI Sih ’qy nnkwxw hI ies piv`qr AsQwn dw pRbMD audwsI sMprdw swihb dI piv`qr DrqI KUn nwl lwl ho geI[ dy mhMq-pujwrI hI krdy rhy[ is`K rwj kwl smyN bwbw krqwr isMG (bydI) ƒ kuJ smyN bwAd pMQ gurduAwirAW dy nW l`gIAW bySumwr jgIrW-jwiedwdW nwl kIqI gdwrI dw Aihsws hoieAw qW auh sRI ny mhM q W ƒ AwlsI-AXwS qy iBR S t-ku k rmI kr Akwl qKq swihb ’qy pyS hoieAw ijs ’qy aus ƒ id`qw[ is`K rwj dw sUrj Asq hox dI dyr sI ik hux qk dI sB qoN s^q qnKwh lweI geI[ mhM q W-pu j wrIAW ny AM g ry z Bgq bx AY S -pR s qI ieh du K Wqk swkw gu r U nwnk dy Gr ƒ krnI SurU kr id`qI[ mhMq-pujwrI gurduAwirAW kptI mhMqW qoN Azwd krvwaux gey guris`KW nwl dIAW jmInW-jwiedwdW ƒ AwpxI in`jI ipqw-purKI vwpirAw, ies qoN v`D drdnwk Gtnw kI ho skdI mwlkI mihsUs krn l`gy[ mhMqW-pujwrIAW ny hY[ hr is`K vwsqy nnkwxw swihb piv`qr DrqI gu r du A wirAW ƒ AY S -pR s qI dy fy r y (A` f y ) bxw hY[ ie`QoN dw mhMq nrYx dws sB qoN v`fw gurU-Gr (15)
  • 18. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 dw doKI swbq hoieAw[ ieh kukrmI bx cu`kw sI[ gurU-Gr dy prvwnyguris`K ijnHW ƒ ijMdw jMf nwl Drm-krm ies iv`coN gwieb ho cu`kw sI[ gurduAwrw bMnH, B`T ivc su`t swiVAw igAw pr iksy ny sI swihbwn dy pR b M D ƒ Aijhy hI kptI mhM q W qo N nhIN aucwrI[ gurduAwrw jnm-AsQwn dy nzdIk Azwd krvw ky sM g qI pR b M D ’c ilAwau x leI siQq ShIdI KUh qy jMf dw dr`Kq ShIdW dI ShIdI guris`KW ny gurduAwrw suDwr lihr ArMB kIqI[ dwsqwn ibAwn krdw hY[ jMf dy dr`Kq dI sWB- ijs qihq sB qoN pihlW gurdAwrw bwby dI byr sMBwl hoxI zrUrI hY[ApRYl, 1921 ’c mhMq nrYx isAwlkot AkqUbr, 1920 ƒ pMQk pRbMD ’c ilAw dws qy au s dy cwtiVAW ’qy mu k ` d mw clxw Su r U igAw[ iPr AkqUbr, 1920 ƒ s`cKMf sRI hirmMdr hoieAw[ 12 AkqUbr, 1921 ƒ mhMq nrYx dws swihb qy sR I Akwl qKq swihb dw pR b M D pM Q k qy aus dy 7 swQIAW ƒ mOq dI szw, 8 swQIAW ƒ h`QW ’c AwieAw[ aumr kYd dI szw suxweI geI, pr hweIkort ny SWqmeI is`K syvkW dy KUn nwl mhMq nrYx mhM q dI mO q dI szw au m r kY d ’c qbdIl kr dws qy aus dy guMifAW ny gurduAwrw jnm AsQwn id`qI[ pr gurduAwrw jnm AsQwn nnkwxw swihb ƒ l`QpQ kr id`qw[ ieh gurduAwrw swihbwn dI jI dI ieiqhwisk iemwrq, ivSwl drSnI ifauVI suqMqrqw, AzwdI leI kIqw igAw s`iqAwgRih sI[ qy Ku`lHw ivhVw smyN-sQwn qoN suqMqr sRI gurU nwnk jbr-zu l m qy A` i qAwcwr dy ivru ` D siq-sM q o K , swihb dI ivcwrDwrw ƒ A`j vI rUpmwn krdy sbr dy DwrnI ho SWqmeI rih ky kIqw igAw, hn[ ieh swky is`KI-isdk, sbr, swhs qy Shwdq ivdroh, ros qy roh sI[ ƒ pRq`K qOr ’qy rUpmwn krdy hn[ loV hY, ienHW mhMq nrYx dws dy bdmwSW dy jbr-zulm qo N pR y r nw lY is` K jIvn jWc ’c siq-sM q o K dy dI ieMqhw-crmsImW dyKo, sRI gurU gRMQ swihb dI DwrnI ho smyN dy hwxI hox dI! qwibAw ’qy bYTw gRMQI isMG vI ShId ho igAw qy nnkwxw swihb dy ShIdW dI Xwd ’c SRomxI sRI gurU gRMQ swihb dy pwvn srUp ’c vI golIAW gu r du A wrw pR b M D k kmy t I ny ShId is` K imSnrI l`gIAW, ijs ƒ ‘ShIdI bIV’ ikhw jWdw hY [ kwlj sRI AMimRqsr ’c sQwipq kIqw Aqy ShIdI nnkwxw swihb dy swky smy N gu r is` K W dy siq- jIvn pusqk aucycy qOr ’qy ilKvweI, ijs ivc isdk, sbr dI prK hoeI[ gurU ky lwlW ny ‘iequ 86 ShIdW dw jIvn vrxn kIqw igAw[ mwrig pYru DrIjY] isru dIjY kwix n kIjY]’ dy dyS vMf smyN qk gurduAwrw nnkwxw swihb mhWvwk ƒ pR q ` K kr idKwieAw[ ieh ShIdW dy dw pRbMD SRomxI gu:pR:kmytI krdI rhI pr dyS dy piv`qr KUn sdkw hI AMgryz rwj kwl smyN suqMqr btvwry nwl ij`Qy is`KW dw bySumwr jwnI qy mwlI is` K sM s Qw SR o m xI gu r du A wrw pR b M D k kmy t I sR I nukswn hoieAw, aus dy nwl ijMd-jwn qoN ipAwry AMimRqsr hoNd ’c AweI, ijs ƒ is`K pwrlImYNt gurduAwry-gurDwmW qoN vI is`K ivCV gey[ ivCoVy hox dw mwx-siqkwr hwsl hY[ ies duKWqk swky dy nwsUr ƒ Brn vwsqy hr is`K svyry-Swm ienHW ƒ SbdI rUp nhIN id`qw jw skdw[ AMimRq vyly sRI gurduAwirAW-gurDwmW dy drSndIdwr leI gu r U nwnk dy v jI dy jnm AsQwn ’qy drSn- Arjo e I-jo d VI krdw hY [ dIdwr kr rhy SWqmeI guris`KW ’qy jdoN mhMq qy ijs Drq suhwvI qoN ‘nwnk inrml pMQ’ aus dy guMifAW ny golIAW dw mINh vrswieAw hovygw, dw Awgwz hoieAw, aus DrqI dy zry-zry nwl hr ikqnI kruxwmeI-duKdweI GVI hovygI– kyvl nwnk nwm lyvw dI muh`bq hoxI lwzmI hY[ ijs klpnw hI kIqI jw skdI hY [ gu r U nwnk nwm DrqI qo N c` l ky sR I gu r U nwnk dy v jI ny ‘scu lyvw guris`KW ny Awpxy pwk piv`qr KUn nwl mhMqW suxwiesI sc kI bylw’ dw sMdyS smu`cI mwnvqw ƒ dy pwpW nwl gMDlI hoeI DrqI ƒ Do ky piv`qr kr id`qw[ gurU nwnk swihb ny jbr-zulm dy ivr`uD id` q w[ ko m l-idl kvI crn isM G s&rI dy bo l bulMd-Avwz smyN dy bwdSwh bwbr ƒ jwbr kih hn:- smyN-sQwn qy pRsiQqIAW qoN pRBwivq nw huMidAW sVdy jMf ny pu`iCAw B`T koloN – sVn vwlw kI sV hoieAW smyN isr s`c dy isDWq ilKy, s`c dy sohly ky mr igAw ey? gwey- s`c ƒ jIvn ’c jIA ky drswieAw[ pr BKdy B` T ny A` g o N ju A wb id` q w, au h qW mY ƒ vI A`j AsIN sRI gurU nwnk dyv jI dy is`K sdvwaux TMifAW kr igAw ey... vwly hI bhuqy smyN isr s`c qW kI bolxw sgoN s`c ikqny sbr, sihj sIqlqw dy DwrnI hoxgy bolx qoN hI kMnHIN kqrwauNdy hW[ (16)
  • 19. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 ekft ;[ w B pkpk ih @eZb/# ;0 i;tzs f;zx, yv{o ;kfjp g{o/ ;fsr[o fwjo iK ehsh, Fkdh dk fdB nkfJnk. NZpo d/ e[M w?po nk e/, gkmh ~ c[owkT[Id/. ;fsr[o d/ XzBtkd tk;s/, nyzv gkm oytkfJnk. G'r Bk jkb/ S/sh gkfJT[, dkoih B/ BjkT[Id/. nyzv gkm d/ ewo/ bkr/, N?bhftiB uZb/. Bjk X' e/ dko ih nkJ/, b?D r[o{ s'I w/tk. ;kok NZpo NhHthH nZr/, pkpk ih B/ @eZb/#. u'o ;kfjp ~ cV e/ T{jBK, y{p fBGkJh ;/tk. okrh f;zxK NZpo J/; d/, f;csK d/ g[b pzB/. gkm e'Jh th ;[Ddk BjhT[, gkmh ikt/ gVdk. M{m BjhI, fJj r[owy g{o/, ;kok Ffjo jh wzB/. phph nky/ ;wK BjhI w?E'I, st/ s/ c[bek ;Vdk. ftu gbK d/ r[ow[y gdth, pB fdZsh J/ gb/. nkJ/ gqkj[D/ eh ykDr/ < NZpo ftT[Isk xVdk. ;kok gkm sK nkg ;[fDnk, pkpk ih B/ @eZb/#. gfjo/ T[s/ e'Jh Bk p?mk, nzdo e[Zsk tVdk. FoXk tkbh rZb Bk e'Jh, rb gJ/ Y'b tikJ/. g?b/; d/ ftu p[Ze eokJ/, nZi d/ bktK c/o/. ekoi nkg/ ok; j"Dr/, ;fsr[o[ xo i" nkJ/. ;fsr[o eki ;tkoB ykso, gj[zu/ j'J/ ;t/o/. e'm/ T[s/ GZi/ fcod/.. r[o{ rqzE ih EZb/. pkoK ti/ s'I fgZS'I ik e/, fes/ poks iK nkJh. xo ftu t/y' feB/ wI?po, pkpk ih B/ @eZb/#. EZe jko e/ bzwk g? frnk, r[od[nko/ dk GkJh. f;jo/ bZr/, ebrh bZrh, i?wkbk th gkJh. ed/ ed/ e'Jh nzdo nk e/, nropZsh B/ bkT[Id/. fcbwh X[B s/ roZi ojh j?, ezB gkV FfjBkJh. nropshnK bk e/ ikgD, J/dK G[Zb pyFkT[Id/. t/y' fezBk youk ehsk, j' rJh pZb/-pZb/. o/b rvh d/ fJziB tKr{, pZu/ o'bk gkTI[d/. skfpnk ftu rqzEh p?mk, iK pkpk ih B/ @eZb/#. e'Jh fe;/ ~ gsk Bk bZr/, ;kfsr[o eh c[owkT[Id/. oks gJh sK ;ko/ ;' rJ/, pkpk ih d/ bkr/. tZy-tZy ykD/ sk yk e/ efjzd/, nkfJnk pVk ;[nkd. Fpd r[o{ sK tkiK wko/, e'Jh Bk ;[Zsk ikr/. fi; GZmh s/ whN ;h pfDnk, T[;/ s/ gqFkd. J/dK ;' e/ oks r[ikoh, w;sh j/m dpZb/. g?b/; d/ ftu gkDh tKr{z, v[bdh fco? Fokp. ;ko/ ;[Zs/ e'D ikrd/, pkpk ih B/ @eZb/#. nzB-gkDh sK pVk ykXk, ehsk pj[s yokp. rkT[D tkbh B/ rhs ;h rk e/, tkjtk ozr iwkfJnk. o'b/ og/ d/ ftu phs/, J/dK fszB fdjkV/. r[o{ rqzE ~ wZEk N/eD, T[E/ e'Jh Bk nkfJnk. jhok w'sh jE Bk nkfJnk, Gkr B/ fezB/ wkV/. yk gh e/ fvrd/ J/dK, j[zd/ ewb/ MZb/. NZpo ftu' bkJh fe;/ B/, gkmh T[s/ o'e. rkT[D tkbh B/ o'De fiZsh, pkpk ih B/ @eZb/#. cohd epho d/ fby/ ;[DkT[, ;k~ iok ;b'e. gkmh efjzdk L- d[BhnK dh tfvnkJh fgZS/, ekjs'I Xow r[nkT[Dk. gkm ;[DB dk t/bk ih id, d[BhnK d/ ftu ozr/. g{o/ r[o{ dh pkDh ;[D e/, ihtB ;cb pDkT[Dk. G'r dh fpbe[b fsnkoh j[D sK, ;b'e ed'I d/ bzx. / jho/ tork iBw j? s/ok, c/o jZE BjhI nkT[Dk. skfpnk d/ ftu p?mk gkmh, fet/ ;[B/jk xZb/. gVB ;[DB ~ nkJ/ pkDh, fJj' puB ewkT[Dk. id' ;b'e w? ;[D/, ;[DkJ/, pkpk ih ;B @eZb/#. (17)
  • 20. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 ;qh r[o{ rqzE ;kfjp (pkoj wkjk)HHHHHHHHHH4 nihs f;zx, byBT ;qh r[o[ rqzE ;kfjp ftu pkoj wkjk d/ Fpd fpibh dk uweDk T[ ; ftu vo g? d k eodk j? . d' ;EkBk s/ nfezs jB. fgjbk pkoj wkjk ;qh r[o{ fJebkgB T[;~ ykD ~ g?Idk j? ns/ ;[zBh ;/ik T[;~ BkBe d/t ih d[nkok ofus okr s[ykoh ftu j? ns/ ;{bh tKr Gk;dh j?. d{ik gzuw gksFkj ih dk okr wkM ftu j?. wjhfBnk d/ phsD, ns/ w';wK d/ pdbkt, i/ eo n;hI nkgD/ d/F d/ g[oksB ;fjs dk pB;gsh d/ Bt/I Bt/i o{gK s/ iht nkswk dk wB th ntb'eB eohJ/ sK ;k~ b'e rhsK ftu pkojwkjk FB? FB? gfotosB wfjF{; eodk j? ns/ ;'udh j? - eJh ethnK dhnK ouBktK ftu fwbdk j?. go fJBQK fe T[d/ J/j fFrko, J/j egV/ i/ gqG gqhsw ~ Gk ikD, ftu b'ek ~ c'eN ;fjs jh gVD ~ fwfbnk. i/ T[j fgnkok (y;w) nkgDh fwjo eoe/ nkgDh fje r[o{ BkBe ;kfjp B/ b'eK ~ c'eN ;fjs s'I Bkb bk bt/I sK ;ko/ d[yK dh fBtosh j' ikJ/rh ns/ toi e/ gowkswk dh pzdrh dk T[gd/F pkoj wkjk dh T[j nkgD/ nzdo ;dr[Dk ~ XkoB eodh j? - pkDh okjh fdsk. @@jo nze ;wkDh iK gqG GkDh, sk ;'jkrfD Bko/.. pkoj wkjk dk nkXko d/;h ;zps d/ pkoj u/so d/ wjhB/ p;zs o[s dk y/Vk, cb c[b dh wjhB/ jB go r[o{ ;kfjp B/ wjhfBnK (;zrokdK) ~ wfje, ns/ t/;ky ftu e[dos dh johnktb, Bt/I e'gbk ;{oi ik uzB Bkb BjhI i'fVnk ns/ BK jh fe;/ wjhB/ dk nkT[ D k fJtK gq s hs j[ z d k j? fit/ I FkyktK B/ ~ uzrk ik wzdk fejk - Btftnkjh tkr[z fFrko ehsk j?, go gqwkswk s/ ftSVh wkj fdt; w{os Gb/, fi; eT[ Bdfo eo/. iht nkswk dh dFk - s[X fpB nY B w/b/I. pbfe pkoj wjhfBnK ftu pdbd/ tksktoD, Gkt fi; iht dk wB gqwkswk dh f;cs ;bkj e[dosh gfotosB d/ Bkb jh wB[yh wB ns/ T[;d/ ftu frM (ou fwu) frnk j? T[;~ fJj e[dos dh ihtB ftu pdbkt ;[Gkfte jh g?dk j'Idk j? fit/ ;[zdosk th gqwkswk d/ uoBk Bkb i[DB ftu ;jkJh po;ks dh o[s ftu pdbK dk SkT[Dk, fowfMw eDhnK j[zdh j?. dk g? D k iK w' j o/ t ko pkoF dk j' D k, fpibh dk i/m wjhB/ dh rowh T[BKQ wBw[yK ~ Gk;dh j? uweDk, ;[eh j'Jh iwhB u gkDh ekoD fJe wfje dk i' gowkswk d/ wfjbK s'I T[; dh pyfF; s'I nDfGi T[mBk, p;zs o[s/ u'frod/ jfonktb, e'gbK s/ c[bK dk [ jB fybDK, o{yk u Bt/I gfsnK dk nkT[Dk, nzpk s/ p{o Bkb @@fBwkDh fBskDh jfo fpB, feT[ gkt? ;[y wjbh.## y[Fp{ dk c?bDk nkfd Bkb wkBt wB fJe y[Fh ijh ns/ n;kV dh sgF, sgd/ ;{oi dk ;/e, SK dk nkgD/ nkg jh wfj;{; eodk j?. fpbe[b b[gs j'Dk, nfijh wkBf;e nt;Ek T[; iht s[ y koh Sz s wjbk 1 pkojwkjK - ;qh r[o{ fJ;sqh d/ ihtB ;co ftu nkT[dh j? i' wzd/ eowK dh I BkBe d/t ih d[tkok T[ukfos pkojwkjk ;qh r[o{ rqE z gzv nkgD/ f;o s/ pB e/ s[odh j?. ;kfjp d/ nzs 1107 s'I 1110 se nzfes j? fi; ftu go d{i/ gk;/ gqwkswk dh :kd fi; fjod/ ftu d/;h wjhB/ u/sq s/ c[rD se pkoj wjhB/ s/ gfjbK uko t; rJh j? i/m dh rowh ns/ jkV dh sgF s'I wfjc{i Fpd gqG{ s' ftSVh iht nkswk d/ ftoj dFk ns/ nzsw ofjzdk j?. fJe Fpd gqwkswk dh gqkgsh dk, e[b ;skoK Fpd ntr[D Ekfg ubh d[y nkr?, ;[y fs; ;ku[ ;wkb/. jB. i/m, jkV dh x'o sgF Bkb gF{, gzyh, iht izs{ gowfgsk gqwkswk s'I N[Nh iht o{gh fJ;sqh ~ jh BjhI, Xos, gjkV, g/V, g'X/ ns/ xk se ;[e ikd/ fJj ;[jktb/ w';w uzr/ BjhI brd/, pdbK dk roiDK, jB, J/ ; / ftu ;ktB dhnK xNktK ns/ whj dh (18)
  • 21. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 feDfwD ;p d/ wBk ftu y[Fh b? nkT[dhnK jB. gqhsw r[D nze/, ;[fD gqG{ pze/ s[X Gktk ;fo BktK.. jonktb u'frod/ fByoB brdh j? J?;/ y[Fjkb rzr iw[B sfj p/Dh ;zrw, ;ks ;wz[d ;zwktk.. tksktoD d/ pkti{d gqwkswk s'I N[Nh iht o{gh fJ;sqh ..1109.. dh dFk sK fJ; soK j[zdh j?. eVke/ eh Fod o[s s' pkd y[b/ w';w, y[Fjkb jfo fpB BhId G[y ej[ e?;h, ekgV sB[ B ;[jkJ/.. tksktoD, u'frodk y[FhnK y/fVnk Bkb o{M iKdk j? Gkdo' ftu whIj eDh ekoB N'J/ fNpQ/ Go ikD go fi; iht nkswk Bkb gqG{ dh ;kM pM u[eh j' T[; ekoD, po;ksh iht pphjk, w'o, vv{ nkfd w;s j' e/ dk fjod/ xo ftu jw/Fk jh y/fVnk Bkb G[og{o ofjzdk e/Ibk gkT[Id/ ns/ nkgDh p'bh ftu T[go tkb/ dk j? - F[eokBk eod/ jB go T[; gqG{ s'I N[Nh iht nkswk wB w'j u[ekfJnk ik T; Gktk, efo feogk xfo nkU[. ftoj ftu ftobkg eodh j?. go nkgk Gkt fwNkT[Dk ;'yk BjhI, fJj nt;Ek ftD fgo feT[ ;[y gkJhn?.. sk gqG{ feogk ;dek gqkgs jz[dh j?. fJ; nt;Ek ftu r[od/t fdFk d/Id/ jB - pkojwkjk d/ ;ko ftu r[o{ BkBe d/t ih BkBe ;k ;'jkrfD ezshI fgoe/ nze ;wkJ/. T[gd/F d/d/ jB fe wjhB/ tko, o[sK fEsk, xVhnK, gb I nr/ fJj iht nkswk gq G { gk; i' d VhnK, u;Q/ sk jh ;[jKd/ jB sk jh uzr/ j[zd/ jB id iht noi'JhnK, eodh j? ns/ ese ftu fJ; d/ wB ftu nv'b ns/ ;fji nt;Ek ftu nke/ T[; nekb g[oy ;fji dk dhge irdk j?, ns/ ihtB ftu ;{M dk Bkb fJe;[o j' ikJ/. ukBD j'dk j?, wkx nkT[fdnK, gqG{ dh f;cs ;bkj gqG fwb/ fgnko/, ekoi ;ko/, eosk ;G fpfX ikD/.. ftu r[Mh, T[j gqG{ gowkswk dh B/Vsk dh fBx gqkgs fJ; soK fJj iht nkswk (wB[y) fe;/ th ezw eoe/, g'y (g'j) d/ gkb/ ~ th F[eokB/ d/ o{g ftZu t/ydh dh nzoGsk b/Jh few/ yk; fdB ik yk; w[jos ns/ tko { j?, wkx ftu d[BhnK d/ b'e shoEK d/ fJFBkB ~ g[B z pko/ BjhI ;'u, pbfe ezw dh nzoGsk gqwFo ~ wB ftu / eow wBd/ jB go gqG{ Bkb fi; iht fJ;sqh dh ;KM fXnk e/, T[; dk TN nk;ok b? e/ fe;/ th ;w/I nkozG j' u[eh j? T[; b/Jh gqwkswk d/ r[D ns/ T[; d/ GkD/ eo d/rk sK nekb g[oy nkg ;jkJh j'J/rk. dh nv'bk nt;Ek jh rzriw[B ns/ gq:kr d/ fJ;BkB ehsk b'VhJ/, ezw ;[ jfo g/fj nkyhJ? s[b j' iKdh j? L- ekoi fdj/ ;tko, ;fsr[o ;fu ;kyh J/.. fJ; nkF/ nB[z;ko ekoi fBoftxB ;zg{oB j'Dr/. ì°µÞ¯ å¶ ÜÅä¯ A. çÃÅð çÆ Ãí 寺 À°µÚÆ ÇÂîÅðå ÇÕæ¶ ÔË? B. ì°ðÜ ÖñÆøÅ ÇÕ§éÅ À°µÚÅ ÔË? C. àËñÆÇò÷é ç¶ÖäÅ ñÅíçÅÇÂÕ ÔË ÇÕ ÔÅéÆÕÅðÕ? D. ð±Ã ÇÕÔóÅ ñóÅÕ± ÜÔÅ÷ ìäÅ ÇðÔÅ ÔË? E. íÅðå çÅ Ãí 寺 Û¯àÅ Õ¶ºçðÆ ôÅÃå êzç¶ô ÇÕÔóÅ ÔË? F. ñÕôçÆê ÇòÚ ÇÕÔó¶ ð°µÖ òè¶ð¶ Ç×äåÆ ÇòÚ Ôé? G. ñðÜ ÇÂÕ ÃÇÕ§à ç½ðÅé ÇÕ§éÆ Õ° À±ðÜÅ êËçÅ ÕðçÅ ÔË? ÇìñÆÁé êzîÅä± ì§ìź ÇܧéÆ À±ðÜÅ¢ ÃàÆñæ ñóÅÕ±Ò ÜÔÅ÷ ìäÅ ÇðÔÅ ÔË, (E) ñÕôçÆê, (F) éÅðÆÁñ ç¶ ð°µÖ, (G) ÇòÇ×ÁÅéÆÁź Áé°ÃÅð ñ×í× A@@ À°îð 寺 ìÅÁç ì§ç¶ çÅ ÜÆòé BB Çî§à Øà ÜźçÅ ÔË, (D) ð±Ã, íÅðå éÅñ ԯ¶ Ãź޶ ÃîÞ½å¶ åÇÔå Òð֯ÂÆ-àÆ-E@, À°µåð : (A) ç°ìÂÆ ÇòÖ¶ ì°ðÜ ÖñÆøÅ, (B) HBF îÆàð À°µÚÅ, (C) Ö¯Üź Áé°ÃÅð ÇÂÕ Ø§àÅ àÆ. òÆ. ç¶Öä éÅñ BE ÃÅñ çÆ (19)
  • 22. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 ;/t ehsh ;zs'yJh vkH ;fszdo gkb f;zx g[oksB ekb ftu ;/tk ~ fBwB ikshnK dk j?. eow wfBnk iKdk ;h. T[u ikshnk B/ ;/tk eotkT[Bk ;' ;/te jfo nkyhn? i' jfo oky? T[fo Xkfo.. nkgDk iBw f;X nfXeko ;wM fbnk ;h fid/ ubd/ wB[ sB[ ;U[g/ nkr? Xo/ jT[w? ftuj[ wkfo.. fBwB torK dk y[ b k F' F D jz [ d k ;h. f;Z y r[ o { (gzBk 28) ;kfjpkB B/ fBwB ;wMB tkb/ ;/tk d/ eow ~ jh ;/te nkgBk sB jh BjhI wB th joh d/ nZr/ fJsBk T[uk doik d/ fdsk fe ;/tk eoBk ;t?wkB dk Z nogs eodk j?. fJ; ;wogD d/ Bkb ;/te fBok ftFk pB frnk. ;/tk d/ r[D B/ GkJh bfjDK ih ~ r[o{ ;yDk j' e/ gowkswK ~ XkoD eoB bJh fsnko j' nzrd d/t pBk fdsk. ;/tk fJe r[of;Zy dh gfjbh iKdk j?. ;/te jo T[; ftuko dk fsnkr eo fdzdk gfjukB pB rJh. r[owfs B/ r[of;Zy d/ g{oB nkuko j? i' wB ftu wkB g?dk eoD tkbh j?. ;/te dhnK ftuko ~ ;/tk d/ Bkb i'V e/ fJe ;/te d/ o{g ftu nkgBhnK ;kohnK ekwBktK ;wkgs j' iKdhnK jB. ftef;s j[fz dnk d/yB dk i' T[gokbk ehsk j? T[; T[dw ;fsr[o{ dk j[ew jh ;/te dh fJZSk pB iKdh j?. j[ew B/ f;Zy Xow ~ fJe nB'yh ftbyDsk gqdkB ehsh j?. ftu ;/te nkBzd wkBD br g?Idk j?. dk; dk eow ;G s'I fBfyd eow wfBnk iKdk ;h. BkBe ;/te[ ;'Jh nkyhn? i' f;o[ Xo/ T[skfo.. r[owsh ftukoXkok B/ dk; ~ f;X/ s'o s/ gowkswk d/ ;fsr[o ek GkDk wzfB bJ/ ;pd[ oy? T[o Xkfo.. Bkb i'Ve/ dk; ~ fFyo s/ fpmk e/ Xow irs ftu (gzBk 1247) fJe B{sB ;{oi dk nkrk} ehsk fi; B/ nfr:kB dh ;/te pBDk pj[s n'yk j?. nkw ftuko ftu nzXeko s'I ;koh b'ekJh ~ pkjo eY e/ Bo'Jh edoK wB[y d{fink dhnK ewhnK jh d/ydk j?. uj[ fdFktK Z dk XkoDh pBk fdsk. r[owfs nB[;ko dk; dk Gkt ftu Bkg;zd rbK s'I ;'qFN ;wMBk. J?;/ ftuko jh ;h gowkswk ~ XkoD eoD tkbk. sBkt ns/ d[y dk ekoD pBd/ jB. wB ftu d{i/ b'eK fi; e? wfB gkopqjw ek fBtk;.. d/ gqsh Bkg;zdrh dk Gkt j't/ sK ehsk ikB tkbk jo fs; ek Bkw[ ;fs okwdk;.. ekoi fJe ekoi pB e/ ofj iKdk j? ns/ ;/tk d/ dk:o/ nksw okw[ fs[; Bdoh nkfJnk. ftu BjhI nKtdk. r[o{ xo dh nBEe ;/tk fBjcb dk; d;zsD GkfJ fsfB gkfJnk. j? i/ wB d{ihnK dhnK ewhnK d/y ofjnk j? ns/ nkgB/ (gzBk 274) s/ rop eo fojk j?. dk; pB e/ jh gkopqjw ~ gkfJnk ik ;edk ;/te nkgB/ ~ bZyK eo'VK BhuK s'I Gh Bhu j?. fi; wB nzdo jT[w/ dk tk; j't,/ fiF B/ nkgBh wBdk j?. fjews s/ Go';k gko ofynk j't/ T[; ~ gowkswk dh T[sw wXw Bhu by r[ow[fy Bhuj[ Bhu ;dkJ/. FoD fet/I fwb ;edh j?. g?oh g? gkyke[ j'fJ r[ow[fy r[of;y[ nkg[ rtkJ/. wkB nfGwkB wzX/ ;' ;/te Bkjh.. ;kX ;zrfs GT[ GkT[ efo ;/te ;/tk eko ewkJ/. ss ;wdo;h ;zsj[ e'Jh e'fN wzXkjh.. fwZmk p'bD fBt ubD oyj[ d/ e/ Gbk wBkJ/. (gzBk 51) (GkJh r[odk; dh tko 8) f;Zy irs ftu ;/te fJe pj[ tos'I tkbk ;/te fwZmk p'bdk j?. fBt e/ ubdk j?. b'eK Fpd j?. nkF/ ~ w[y oyfdnK sK ;/te byK ftu e'Jh dh wdd ftu y[Fh wfj;{; eodk j?. nkgB/ nkg ~ fJe j{zdk j?. dk; ;/te fJe nfijh T[uh gdth j? ;fG d/ uoDk dh X{V ;wMdk j?. r[o{ xo ftu fisBh fi; ~ gqkgs eoB ftu ;koh T[wo br iKdh j?. wB[y Z Gh ;/tk eo/ go fwZmk BjhI p'bdk T[; dh ;/tk gotkB s{z ;/te pBD dh :ksok fJe wjkB nfXnkswe :ksok BjhI. dkB d/B ftu ;fG s'I nZr/ j't/ go dkB d/ wkB (20)
  • 23. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 Bkb Gfonk j't/ J?;k dkBh eko ewkJh s'I d{o jh cbjhB ofjzdk j?. oj/rk. ;/tk d/ Bkb wB ftu joh dh gqhs T[gidh j?. i/s/ ihn s/s/ ;fG s/o/ ftD[ ;/tk cb[ fe;? Bkjh.. joh dh gqhs ~ Sv e/ j'o e'Jh Gkt wB ftu iBw BjhI (gzBk 354) b?Idk. r[o{ nwodk; ih B/ ;/tk dk i' T[Zuk nkdoF n?;k ;fsr[o[ ;/thn? wBk fis[ ;/thn?, ;Ekfgs ehsk T[; dh fw;kb BjhI j?. r[o{ ;kfjp dk r'ftzd gqhfs T{gi? nto ft;fo ;G ikfJ.. fJe pVk jh nBw'b tuB j? ;/te tkd fttkd ftu (gzBk 490) BjhI g?dk ns/ ;/tk d/ Bkb joh dh gqhs ~ gk b?dk j?. I I r[owfs ftu pko pko skehd ehsh rJh j? fe i' gqG[ y'ifj ;/Jh gktfj wB[y nkgB/ ihtB ~ fpqEk BjhI rtkJ/ ns/ wB ftu j/fo c{fN w{J/ njzekoh..20.. gqkopqjw d/ gqsh g/qw dk Gkt XkoD eoB dk T[Xw pkdh fpB;fj ;/te ;/tfj eo/. fJj gq/w dk Gkt ;/tk d/ wkfXnw Bkb jh g?dk r[o e? j/fs fgnkoh..2.. ehsk ik ;edk j?. (gzBk 911) gq/w[ B ukfynk w/oh fsy B p[MkBh.. XV/pkih ns/ tkd fttkd ftu ofsnk wB[Zy rfJnk ;[ i'pB[ XB gS[skBh.. 3.. ihtB dk ;[nt;o rtk fdzdk j?. ;/tk eoB tkbk ni? ;[ ikrT[ nk; fgnk;h.. r[of;Zy joh Bkb i[V iKdk j?. ;/te ns/ joh nG/d GJhb/ T[dk;h ojT[ fBok;h.. 1.. ojkT[.. j' iKd/ jB. jT[w? y'fJ eo/ ;hrko[.. jfo ek ;/te ;' jfo i/jk.. sT[ ekwfD ;/i? ot? Gsko[.. G/d[ B ikDj[ wkD; d/jk.. (gzBk 357) (gzBk 1076) fJ; soK pVk jh ;gFN ftuko T[Go e/ ;kwB/ ;/tk d/ wjZst ~ ;wMD bJh r[owfs d/ wow nkT[Idk j? fe r[of;Zy dk Nhuk ;/tk BjhI j?, ;/tk d/ ~ wB ftu XkoD eoBk jh fJe' fJe ftebg j?. iohn? wB d/ nzdo gowkswk d/ gqw ~ jkf;b eoBk / ;/tk ~ ;wM e/ jh ;/tk dh okj s/ ufbnk ik ;edk j?. ;/tk f;oc fe;/ ekoi ~ nzikw d/Bk BjhI j?, fJj j?. sK fJe ;kXBk j? wB d/ ;ko/ ftekoK ~ wko e/ fBt Jh-1716, okikihg[ow, byBT{ 226 017 e/ ubB dh ihtB iku ~ f;yBk. ;/tk d/ fpBK ihtB w'0 L- 09415960533 }ok fdwk| brkT[ 1H fJe' gNVh s/ d' o/b rZvhnK 7 ti/ fet/I nk 6H d' doZ ] s jB s/ T[ B Q K s/ ;edhnK jB < ep{so p?m/ jB. gfjb/ doZ]s 2H Fkw dh wK d/ fszB p/N/ jB - fJe dk BK u[nkBh, s'I i/ 5 ep{so T[v e/ d{;o/ s/ d{i/ dk BK nfmnkBh j?. shi/ dk BK dZ;' < p?m ikD sK d'jK doZ]sK s/ 3H fJe doZ]s s/ 23 ep{so p?m/ jB. fe;/ ftnesh ep{soK dh frDsh pokpo j' iKdh j? gqzs{ i/eo B/ pz d { e dh r' b h ubkJh s/ gz i ep{ s o wko d{;o/ doZ]s s'I 5 ep{so gfjb/ doZ]s s/ nk ikD fds/. j[D T[; doZ]s s/ fezB/ ep{so pkeh ofj sK gfjb/ doZ]s s/ p?m/ ep{soK dh frDsh d{;o/ rJ/. doZ]s s/ p?m/ ep{soK s'I d[rDh j' iKdh j?. d'jK 4H fJe nzv/ ~ T[pbD ftu 2 fwzN brd/ jB sK 8 doZ]sK s/ ep{soK dh frDsh d;'< nzfvnK ~ T[pbD ftu fezBk ;wK bZr/rk < doZ]s s/ p?m/ ep{so - 25 5H okw e'b 15 whNo bzph oZ;h j? s/ T[j o'} T[; (5) 14 fdBK ftu (6) gfjb/ doZ]s s/ p?m/ ep{so - 35, d{;o/ ~ fJe whNo eNdk j?. oZ;h fezB/ fdBK ftu eZNh (2) Fkw (3) e'Jh th BjhI feT[[Ife ;ko/ T[Zv ikDr/. (4) 2 fwzN ikt/rh. T[Zso L (1) fJe o/b ;t/o/ d/ 7 ti/ s/ fJe o/b Fkw 7 ti/ (21)
  • 24. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 ;Zu wkor doFe Grs oftdk; ih Grs oftdk; dk iBw fJ; ;kb Gkos ftu r[o{ tKr ;ZwkB fdZsk. fJ; wro'I pj[s ;ko/ T[u iks Z 25 cotoh ~ wBkfJnk ik fojk j?. Grsh bfjo d/ d/ b'e th T[BQK d/ FoXkb{ pD rJ/. fJ; ;pzX ftu gqwy ;zsK ftu'I Grs oftdk; fJe ;B. T[j fJe T[u Z[ ;qh r[o{ okw dk; ih fbyd/ jB L e' N h d/ ;z s ;B fiBQ K B/ ;w[ Z u h oftdk; uwko T[;s[fs eo/, fJB;kBhns bJh ezw ehsk. nZi s'I jfo ehofs fBwy fJe rkJh, 633 ;kb gfjbK Grs oftdk; dk gfss ikfs T[ s w GkfJnk, iBw ;[dh 15, 1433 fpeqwh w[skfpe ukfo toB gJ/ gfr nkJh. 23 cotoh, 1376 JhH ~ pBko; d/ Grs oftdk; B/ T[ ; ;w/ I B/V/ fgzv wzv{o fty/ j'fJnk. T[BQK d/ dhnK ;wkfie gq ; fEshnK dh fgsk dk BK ox{ ns/ wksk dk BK }' o dko FpdK ftu B[ e skuhBh eowk d/th ;h. ehsh. T[BQK B/ Gkosh ;wki ftu T[j ny"sh ;{do tor ftu'I Xow ns/ eow d/ ftrV/ noEK ~ ;B. T[ ; ;w/ I ;wki iksK ftu fBFkBk pDkfJnk ns/ b'eK ftu tz f vnk j' f Jnk ;h ;wki dh tz v BthI ;wkfie u/sBk g?dk eoB dk nB[;ko gVQD, gVQkT[D ns/ g{ik gkm :sB ehsk. Grs oftdk; dk jZe f;o T[uh ikshnK d/ b'eK ~ nfXnksfwe wkor d/ nB[ G th ;h. Grs oftdk; feT[Ife uwko ftnesh ;B, T[j~ ikDd/ goyd/ iksh Bkb ;pzXs ;B, fJ; bJh T[BQK fe;/ nkFow ;B. fJ; bJh Bt/I ;wki dh w[V ;EkgBk ns/ iBsk ftu fe;/ r[o{ s'I ftfdnk gqkgs BjhI ;h ehsh go T[j ftu Xow ns/ eow tZb gqw GktBk g?dk eoBk nkgDk / T[u e'Nh d/ frnkBtkB ns/ nB[Gth ftnesh ;B. T[BKQ co} ;wMd/ ;B. T[BQK dh pkDh s'I ;k~ T[; ;w/I dh d/ r[o{ ;tkwh okwk Bzd ;B. ;wkfie s;tho ;gFN j' iKdh j?. T[; ;w/I fjzd{ Xow Grs oftdk; dk rqfj;Eh ihtB pVk ;b ftu pj[s e[ohshnK nk rJhnK ;B. fjzd{ uko toDK ;h. T[BQK dh gsBh dk BK @b'Bk# ;h. dZf;nk iKdk j? ftu tzv/ ik u[e/ ;B. tZy-tZy ikshnK ~ tZy-tZy ezw Z fe T[BKQ dk fJe g[so ;h fi; dk BK @fti:kdk;# ;h. Z tzv/ j'J/ ;B. pqjkwD iks fbyD s/ Xkofwe ekoi T[BKQ B/ ;kdrh dh f}zdrh r[}koh ns/ jZEh feos eoe/ eodh ;h ns/ ;G s'I T[uh nykT[Idh ;h. ysoh iksh r[}kok ehsk. fejk iKdk j? fe fJe tko gqwkswk G/y ~ oZfynk ns/ t?F iksh ~ y/shpkVh dk ekoi ;"fI gnk tNk e/ ][d ;kX{ d/ o{g ftu nkJ/ ns/ T[BKQ ~ gko; fdZsk frnk ;h. F[do iksh dk ezw fJBQK fszBk T[u ikshnK id T[j frnkoK wjhfBnK wro'I nkJ/ sK t/fynk fe dh ;/tk eoBk ;h A fJ; iksh d/ b'eK dh jkbs pj[s gko; T[;/ EK s/ fgnk j'fJnk ;h. wkVh ;h. T[u ikshnK d/ b'e F{doK ~ Bos eod/ Grs oftdk; fJe n;kXkoD p[Xh oZyd/ ;B. Z ;h ns/ fJ; bJh T[BQK dk F'FD ehsk ik fojk ;h. fejk iKdk j? fe eKFh d/ okik tho f;zx d/t px/bk Grs oftdk; feT[Ife BhthI iksh d/ ;B, fJ; bJh gk; e[M T[u iksK tkfbnK B/ fFekfJs ehsh. oki/ B/ T[BQK ~ th fxqDk dh B}o Bkb d/fynk iKdk ;h. go Grs oftdk; ~ ns/ fFekfJs eoB tkfbnK pqkjwDK Grs oftdk; B/ fJj f;ZX ehsk fe gqwkswk dh Grsh ~ dopko ftu p[bkfJnk. pfj; ftu pqkjwD jko rJ/ d/ o;s/ ftu iks-gks e'Jh o[ektN BjhI. gqwkswk dh ns/ Grs oftdk; d/ ftukoK s'I gqGkts j' e/ T[BQK ~ B}o ftu ;G ftnesh fJe' fij/ jB L (22)
  • 25. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 iksh USk gksh USk Grs oftdk; dh r[o{ BkBe d/t ih Bkb USk iBw jwkok w[bkeks dk f}eo th fwbdk j?. fJj w[bkeks 1555 okik okw eh ;/t B ehBh, fpeqwh ftu j'Jh dZ;h iKdh j? id'I Grs oftdk; 122 efj oftdk; uwkok. ;kb d/ ;B. T[; ;w/I fJ;soh ~ xNhnK doik gqkgs ;h. fus"V dh wjkokDh Mkbh Grs oftdk; dh T[ B Q K ~ pokpo BjhI ;h ;wfMnk iKdk go Grs wfjwk ;[D e/ T[BKQ dh Tgk;e pD rJh. T[; dh ~j oftdk; dh pkDh s'I fJ;soh gqsh ;fseko dh Mbe whoK pkJh th Grs oftdk; dh u/bh pD rJh ;h. fwbdh j?. nkyhoh fdBK ftu Grs oftdk; nkgDh gsBh ;w/s ;o eh ;ko ;[jkrfB ikB/. whoK pkJh dh p/Bsh #s/ fus"V ofjD bZr rJ/ ;B ns/ sfi nfGwkB[ ;[ y obhnk wkB? . . T[E/ 151 ;kb dh T[wo G'r e/ 1584 ;zws ftu i'sh sB[ wB[ d/fJ B nzso[ oky?. i's ;wk rJ/. ntok d/fy Bk ;[B? nGky?. fco eh oe j'fJnk d'jK #u - i/ fJe nkw ftnesh th BF/ eodk j? s/ fJe f;Zy th BF/ eodk j?. - i/ fJe nkw ftnesh th tgko #u j/okc/oh s/ p/JhwkBh eodk j? s/ fJe f;Zy th tgko ftu j/okc/oh s/ p/JhwkBh eodk j?. - i/ fJe nkw ftnesh th foFts b?Idk j? s/ fJe f;Zy th foFts b?Idk j?. - i/ fJe nkw ftnesh th ftGukoh j? s/ fJe f;Zy th ftGukoh j?. - i/ fJe nkw ftnesh th d{;fonK dk jZe y'j e/ nwho pBDk ukj[zdk j? s/ fJe f;Zy th d{;fonK dk jZe y'j e/ nwho pDBk ukj[zdk j?. - i/ fJe nkw ftnesh th gqkgs j'JhnK FeshnK dh d[otos'I eodk j? s/ fJe f;Zy th gqkgs j'JhnK FeshnK dh d[otos'I eodk j?. - i/ fJe nkw ftnesh th bkbuh s/ M{mk j? s/ fJe f;Zy th bkbuh s/ M{mk j?. - i/ fJe nkw ftnesh th tfjwK-GowK d/ ikb ftu cf;nk j'fJnk j? s/ fJe f;Zy th tfjwK-GowK d/ ikb ftu cf;nk j'fJnk j?. - i/ fJe nkw ftnesh th wkfJnk #u yZus j? s/ fJe f;Zy th wkfJnk #u yZus j?. - i/ fJe nkw ftnesh ftu dP?F s/ Jhoyk dh GktBk j? s/ fJe f;Zy ftu th dP?F s/ Jhoyk dh GktBk j?. - i/ fJe nkw ftnesh th ;tkoEh j? s/ fJe f;Zy th ;tkoEh j?. - i/ fJe nkw ftnesh th xZN fwjBs eoe/ tZX g?;/ b?D/ ukj[zdk j? s/ fJe f;Zy th xZN fwjBs eoe/ tZX g?;/ b?D/ ukj[zdk j? - i/ fJe nkw ftnesh th ny"sh BhthI }ks d/ b'eK ~ nkgD/ pokpo do}k d/D bJh fsnko BjhI s/ fJe f;Zy th ny"sh BhthI }ks d/ b'eK ~ nkgD/ pokpo do}k d/D bJh fsnko BjhI. - i/ fJe nkw ftnesh th fBnKg;zd s/ fBogZy BjhI s/ fJe f;Zy th fBnKg;zd s/ fBogZy BjhI. fco eh oe j'fJnk d'jk #u < f;Zy dk fBnkokgD f;o T[;dh t/F-G{Fk #u'I jh BjhI, ;r'I T[;d/ ihtB #u'I th MbeDk ukjhdk j?. nkU :sB eoe/, nkgD/ ihtB ~ fBnkok s/ y[Fp{dko pDkJhJ/, sK i' f;Zyh dh wfje ;w[Zu/ ;z;ko ftu c?bk ;e/. gowihs f;zx, ;[fuzsB (23)
  • 26. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 eZ[y s'I epo sZe - i;ftzdo e"o Ybd/ ;{oi dh bkbh fiT[I oks dh p[eb ftu ;w' Z s'fVnk. B"I wjhB/ d/ roG ftZu joh ;h. w/ok p/ikB ;oho nkg/ s'I i[nkp d/ fojk ;h. nZyK ofj e/ wkbe d/ e"se pzd, jE/bhnK ~ fGT[Id/ jzM{ o[ZeD dk Bkw BjhI ;B b? d/yD dh swzBk ;h. wkbe dh oj/. r'd ftu'I wK dh r'd ftu nk e/ I @@wko? oky? J/ e ' nkfg, f;qFNh ~ d/yD dh w/oh ykfjF wkB[ y e? feS[ Bkjh jkfE## ;h. w/ o k ez m pz d eo fdZ s k (r[0rqz0 ;kfjp 281) frnk. ;G s'I gfjb/ s/ok Bk pko pko r[opkDh dh s[Ze w?~ MzM'Vdh s/ ;tkb jh sK nkT[ D k ;h i[ p kB s/ eodh fe oZ p d/ nyfsnko fJB;kB B/ nkgD/ jZ E @@wK## pkpbk bhoK dhnK r[ Z v hnK gN' b / pDk, fet/I b? bJ/. Bof;zr j'w ftu'I fBebd/ edw xo dh s/o/ xo ~ fFzrkoB dh ohM ;h w/oh. nzwh ikJ/ tho bJh pikJ/ r[od[nko/ tZb j' s[o/. fJj ;'u fe gqwkswk jo sK SK ;h. ;kjK u go' f Jnk ;kj s/ ;[ Z y k-d[ Z y K dh r[Bkj w[nkc eo fdzdk j?. @@eh oZp w/ok fJj r[Bkj pyF ;KMhtkb ;K. oZpK w?I r[Bkjrko jK, d'Fh jK. jZEh pZuh d/trk <## eksb dk Gkrhdko th eksb fizBKQ r[Bkjrko / wotk e/ fet/I ;po eoK. jZEhI, }fjo ghD pokpo j? fJj j[dk j?. r[o{ xo ftZu p?mh ;K, go ;'uK T[;/ uko fdtkoh z ezw. fJ; pZuh B/ wk;h th pDBk ;h, fe;/ dh GkDih th, d/ ;w[zdo ftu r's/ yk ojhnK ;B. god/ fgS'I Bo; dh G{nk th s/ Gshih th < fe;/ bkb dh wK th pDBk ;h. nktk} B/ edwK dh ukb fyoethI s/ fdb dh XVeD Xh ftnkj e/ e[VwDh dk foFsk th fBGkT[Idh. d'jsoh s/i eo dZsh. @@d/y b? pZuh j? fJ; ckow s/ ;kJhB eo' d/ g?ok bJh gzipK th xVtkT[dh. ftjV/ ftZu T[rbh cVh / I I j'o eZb ~ ej' fe w[vk ;h fJj rtkjh j? j'o e[M BjhI.## z Z g'sfonK dh g?V Bkb g?V th fwbk e/ s[oBk f;ykT[Dk ;h w?I w[V e/ d/fynk wBihs fes/ pkjo fBeb rJ/ ;B. w?I dkdh pD/. g?B dh B'e tZb fJe B}o sZfenk. fJt/I bZrk fe fe;/ fsZy/ Z g[Vg[VhnK ~ d'jK jE/bhnK ftZu x[ZN f;o dod yzio dh Bze y{B o{gh f;nkjh dk v'ek bkJh Bo; tb'I xZN eoB dh e'fFF eo ojh ;h dod ;h iK w/o/ r[Bkj cVkJ/ ckow s/ wb'-wZbh ;kJhB eo rJh j't/. dh ;}k. w?I T[mh s/ G?D d/ wzi/ dh pkjh s/ p?m rJh. Bk r[odtkfoU fBeb f;ZXk xo gj[uh. n"y/ ;"y/ u[b/ z Z ukj[dhnK th g[S p?mh, @@s[;hI w?~ fJ; r[Bkj ftZu Fkwb z Z u"Ie/ dk ezw fBgNk oks dh o'Nh b? e/ fco xo'I fBeb feT[I ehsk < fi; dh Bk e'Jh ;}k j? s/ Bk w[nkch. eh s{z gJh. fNcB p?v bkrb/ N/pb s/ oZy o'Nh bJh gb/N u[eh Z Z e[Vh BjhI ;h. g[ZsK tKr BjhI gVQh < wz[fvnK s'I tZX gke jh ;h fe T[jh fdB tkbk fuowuh ftu w'fJnk fJB;kBh s/ w}p{s ;'uK b? ;wki ftu BjhI ftuoh < T[u/ nj[d/ s/ Z p'N w/oh o{j ~ nzdo sZe fXqeko gk frnk. w/oh, ;}k e'Jh BjhI p?mh < eh s[;hI fgT[ d/ ftjV/ dh o"De BjhI ;h. BjhI ;h, Bk jh T[; eksb wK dh ;}k feT[I fe eksb wodK s'I tZX fdqVQ fJokd/ ;B. nZi ;'uk ftZu fBxko feT[I n"os, rtkj n"os, e[Zy ftZu woh th sK n"os jh ;h. nkfJnk < G?D B/ w/o/ jZE ~ nkgD/ fBZx/ jZEK ftZu x[ZN ;[fozdo ~ jZE o'Nh dh gb/N cVk w?I bkrb/ p?v s/ b/N fbnk. T[; dhnK G[ZpK s/ jzM{nK B/ T[; dh nktk} ~ rJh. oks ;h fe phsD dk Bk BjhI ;h b? ojh. e[Zfsnk fEoek fdZsk go w?I ;wMdh ;K T[; dh p'bh. feT[Ife dhnK nktk}K B/ w?~ fyVeh tZb bJh w}p{o ehsk. godk f}zdrh d/ d[yK d/ Eg/fVnK ftu eJh tko gfjbK th rZb Z gk;/ eo Mksh wkoh s/ nkg w[jko/ GZp fBeb rJh nypko bZr o'JhnK ;K.## ;[fozdo d/ nzdo'I fJZe e;e ijh T[mh dh ypo ;Zu j' fBpVh. fJB;kBh p'N ~ e[s/ X{j oj/ ;h. Z i' dod n;h ;[Dd/ d/yd/ jK w/oh podkFs s'I pkjo ;B. w[V wzi/ s/ nk p?mh. jzMnK dh bVh s/ ;tkbK dh MVh ftu { XhnK Bkb gb gb j[zd/ pbksekoK B/ w?~ eksb pDk T[bMh j'Jh ~ fJzM bZfrnk fit/I T[j w'Nh pZuh T[j p?mh fdZsk. fJj nypko dhnK ;[oyhnK @@YkJh wjhB/ dh pZuh j't/. wK Bkb o[Z;h s/ wk;h s'I gZ[S ojh j't/. d;' w/ok dk pbkseko, 11 ;kb dh wK pDh, wzd p[Xh pZuh j[dh ojh Z z r[Bkj eh < i' s[;hI gqwkswk Bkb'I w/oh i[Vh ;[os ~ pbkseko dk fFeko, 70 ;kbK dh n"so Bkb ;w{fje (24)
  • 27. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 pbkseko. nfXnkge tb'I ;e{b dh wk;{w pZuh Bkb HHH. ;[DkJh iKdh j? < wK Xh ~ iBw fdzdh j? eow BjhI. pZ; w[Zy d'Fh wod j? fco th d'Fh n"os ~ jh ;kps eo'. oZp d/ tk;s/ p; eo'. fJj n"os s/ }[bw. w/o/ jh ehsk iKdk j?. wK tb'I g[so dh jh ukjDQK feT[I ehsh iKdh Z t/jV/ w/oh nkpo{ ;o/ pk}ko fBbkw Bk eo'. fes/ fe;/ j?. fJj fBZs dhnK ezpkT{ xNBktK, wod ns/ ;wki g[so Z Bekp j/mK b[fenk fujok fes/ s/oh jh nkgDh Xh-G?D dk fpBQK, n"os dk fiT[Dk jokw eo fdzd/ B/. fgT[ pokpo BK j't/. fJZe esb dh ;}k w"s j?, b'e' e[Zy #u woh T[wo d/ ibkd g'soh dh T[wo dh pkbVh dh fJ}s dk pkbVh d/ frnkoK foFfsnK dh w"s j[zdh j? go fe;/ xkD eod/ ;[Dhd/ jB. wK dh T[wo pokpo n"os d/ ftjV/ ;ZE BjhI ftSdh BK e'Jh wksw j[zdk j?. e'Jh jzM{ g/N dh G[Zy fwNkT[D dk w[Zb ekb/ Bekp j/mK j[zd/ }[bw BjhI feodk. nkT[ w/o/ fdZb d/ t/jV/ dh ;ZE s/ fJBQK jB. oZp o{gh vkeNo$Bo;K i' fuZN/ fbpk; ftZu nfij/ frnkoK esbK dk wksw sK wBk bJhJ/ . ed' I ysw eksb pD iKd/ jB. T[jBK ~ fe; efNjo/ ftZu ;ik j'J/rk fJj @@e[Zy s'I epo sZe## dk ;o. ÃòÅîÆ Çòò¶ÕÅé§ç ÁµÜ 寺 ÕðÆì AE@ ÃÅñ êÇÔñź ÇÕzôéÅ îá çÆ ÃæÅêéÅ ÕñÕµå¶ é¶ó¶ AB ÜéòðÆ, AHFC 鱧 îź í±òé¶ôðÆ ç¶òÆ ÕÆåÆ Ü¯ ÇÕ ÁµÜ åµÕ ÇòÇçÁÅðæÆÁź Áå¶ ÇêåÅ ÇòôòéÅæ çµå ç¶ Øð ÇÂÕ é±§ èÅðÇîÕ ÇõÇÖÁÅ å¶ ÚÇðµåð ÁÇÜÔ¶ ìÅñÕ é¶ Üéî ÇñÁŠܯ ÇÕ íÅðå ÇéðîÅä ìÅð¶ ÇõÇÖÁÅ ç¶ ðÔ¶ Ôé Í ÇòÚ ÔÆ éÔƺ, Ãׯº ÃÅðÆ ç°éÆÁÅ ÇòÚ íÅðå ÇòÚ Áé¶Õ æÅòź Òå¶ Ø°§îä ÇÂÕ ÚÅéä î°éÅð¶ çÆ åð·Åº ÚîÇÕÁÅ Í Áå¶ ðµì 鱧 êÅÀ°ä çÆ åñÅô ÇòÚ AA ÇÂà ìÅñÕ çÅ Üéî ÕñÕµåÅ ÇòÖ¶ Ãå§ìð AHIC 鱧 À°Ô ÁîðÆÕÅ ç¶ ôÇÔð Ô¯ Ç ÂÁÅ Í ÇÂà çÅ ìÚêé çÅ éźÁ ÇôÕÅׯ ÇòÖ¶ èðî îÔźçî¶ñé ÇòÚ éÇð§çð çµå ÃÆ, ܯ ìÅÁç ÇòÚ ÃòÅîÆ ÇÔµÃÅ ñË ä ñÂÆ íÅðå òµñ¯ º ÇÂÕ Çòò¶ÕÅé§ç ç¶ éźÁ éÅñ êzÇõè Ô¯ÇÂÁŠçÇéÁÅÃÆ ç¶ ð±ê ÇòÚ ×¶ Í ÁÅêä¶ Í À°Ã çÆ î°ãñÆ ÇõÇÖÁÅ Øð ÇòÚ ÔÆ CE Çî§à ç¶ íÅôé ÇòÚ ÃòÅîÆ Ô¯ÂÆ Áå¶ ìÅÁç ÇòÚ ÃÕÅÇàô ÚðÚ Çòò¶ÕÅé§ç é¶ ÇÂÕ ÔÆ ×µñ Òå¶ ÷¯ð ÕÅñÜ ÕñÕµåÅ ÇòÖ¶ AHHD ÇòÚ ìÆ. ¶. åµÕ Áðæ- ÇçµåÅ ÇÕ ÃÅð¶ èðîź çÅ î±ñ î§åð ÇÂÕ ÔÆ ÔË, ôÅÃåð Áå¶ ï±ðêÆé ç¶ôź ç¶ ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ ÇòµÇçÁÅ Õ¶òñ ðÃå¶ òµÖð¶-òµÖð¶ Ôé Í ÃÅð¶ èðî êzîÅåîÅ ÔÅÃñ ÕÆåÆ Í ÃòÅîÆ ÜÆ é¶ ô°ð± ÇòÚ ÔÆ ò¶ç, åµÕ êÔ°§Úä ç¶ ÔÆ ðÃå¶ çµÃç¶ Ôé Í ÁîðÆÕÅ ÇòÚ À° ê Çéôç, íÅ×òå ×ÆåÅ Áå¶ ðîÅÇÂä ÇòÚ E ÃÅñ ðÇÔä ç¶ ç½ðÅé À°é·Åº é¶ ò¶çźåÕ Ã°ÃÅÇÂàÆ Çéê°§äåÅ ÔÅÃñ Õð ñÂÆ Í À°é·Åº 鱧 Õ°ðÅé Áå¶ çÅ ×áé ÕÆåÅ Í AHIE Áå¶ AHIF ÇòÚ ç¯ òÅð ìÅÂÆìñ çÅ òÆ ÖÅÃÅ Ç×ÁÅé ÃÆ Í ÕÅñÜ ç¶ Çê§zÃÆêñ À°Ô ǧ×ñ˺â òÆ ×¶, ÇÜæ¶ À°é·Åº ÇîÃàð ÇéòÇçåÅ ÇòÇñÁî Ô¶ÃåÆ é¶ À°é·Åº ìÅìå ÇÂÔ ÇÕÔÅ ÇÕ î˺ Áå¶ êzÇõè ÇòÇ×ÁÅéÆ îËÕà î±ñð éÅñ ÁÅÕÃë¯ðâ ç±ð-ç±ð åµÕ Ø°§î Õ¶ ÁÅÇÂÁÅ Ôź êð îË鱧 ÁÇÜÔÆ ï±éÆòðÇÃàÆ ÇòÚ î°ñÅÕÅå ÕÆåÆ Í îÂÆ AHIG êzÇåíÅ çÅ ÇòÇçÁÅðæÆ ÁµÜ åµÕ éÔƺ ÇîÇñÁÅ Í ÇòÚ ê§ÜÅì ïÅåðÅ ç½ðÅé À°é·Åº ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜ ÃòÅîÆ Çòò¶ÕÅé§ç ç¶ ×°ð± ÃzÆ ðÅî ÇÕzôé êðîԧà Áå¶ ÃéÅåî èðî ç¶ ×°ð±Áź 鱧 ÇÂյᶠðÇÔ Õ¶ Õ§î é¶ ÇÂÕ òÅð Çòò¶ÕÅé§ç 寺 ê°µÇÛÁÅ ÇÕ å°Ãƺ ÕçÆ Õðé çÆ êz¶ðéÅ ÇçµåÆ Í ÃòÅîÆ ðÅî åÆðæ 鱧 ò¶çź êzîÅåîŠ鱧 ò¶ÇÖÁÅ ÔË åź ÃòÅîÆ ÜÆ é¶ ÒÔÅºÒ ÇòÚ çÆ ÇõÇÖÁÅ ç¶ Õ¶ ÁîðÆÕÅ ÇòÚ ò¶ç êzÚÅð Õðé À°µåð Çç§ÇçÁź ÇÕÔÅ ÇÕ Ôź ÇÕ ÇÜò¶º î˺ å°ÔÅ鱧 ç¶Ö çÅ Õ§î ïÇêÁÅ Í Á§å ÇòÚ D Ü°ñÅÂÆ, AI@B 鱧 ÇðÔÅ Ôź Í ñ×í× F ÃÅñ À°Ô ÃòÅîÆ êðîÔ§Ã ç¶ CI ÃÅñ çÆ Û¯àÆ À°îð ÇòÚ ÔÆ ÇÂà ç°éÆÁŠ鱧 Ú¶ñ¶ ìä¶ ðÔ¶ å¶ À°é·Åº ç¶ îðé 寺 ìÅÁç ðÅîÅ ÁñÇòçÅ ÕÇÔ ×¶ Í (25)
  • 28. gzikph ;[wB wkf;e cotoh 2013 r[opkDh ;ze/ s e" F ;0 fgnkok f;zx @gdw# -2 T[ v h;k L- T[vh;k iK T[Vh;k Gkos dk fJe ejk T[ v h;/ wiB[ ehnk, fenk w;hfs f;o[ BKJ/ I . . gqKs j? fi;d/ @g[oh# Bkwh Bro dk @irBBkE# wzdo fdb wfj egN[ fBtki r[ i ko? , fenk ji ekp? iKJ/ I . . s/ eBkoe dk @;{oi-wzdo# d/F Go ftu gqf;ZX jB. (gqGksh epho gzBk 1349) fJ; 665 c[N bzw/ 644 c[N u"V/ s/ 192 c[N TZ[u/ wzdo T[ d k;h L- Gkos ftu eJh fpoes ;zgqdktK ftu irBBkE (feqFD) s'I fJbktk pbokw s/ ;[GZdqK jB fit/I ;zfBnk;h, t?okrh, T[dk;h nkfd. fJj frq;s dhnK uzdB-w{oshnK pDhnK j'JhnK jB. wzdo d/ ihtB fpshs eoB dh EK fsnkr t?okr ~ tX/o/ nkb/-d[nkb/ 22 c[N T[uhnK dhtkoK s/ pkjob/ gk;/ 65 wjkBsk fdzd/ ;B. r[opkDh d/ jtkfbnK s'I ;gZFN j? c[N u"Vh ;Ve j?. r[o{ BkBe ;kfjp B/ irBBkE g[oh fe fsnkr wkor ngDkT[Dk fJBQK dk ftF/F nuko d/ gzfvsK ~ T[gd/F fdzfdnK fJE/ @rrB w? Ekb[ oft ;h L- uzd dhge pB/# nkosh dk T[ukoD ehsk ;h s/ fJE/ jh w'Bh w'B Xkoh, ;fBnk;h pqjwukoh pzrkb d/ gqf;ZX ;zs u?sBd/t Bkb nkg dk w/b j'fJnk z T[ d k;h, T[ d kf; oksk.. ;h. i/m jkVQ d/ wjhfBnK ftu @fJFBkB :ksok# s/ @oE (f;oh 5, gzBk 81) :ksok# d/ Gko/ g[op brd/ jB id'I fe d/F Go ftu'I T[dk;h dk Fpdh noE, ;z;ko s'I T[dk;hBsk t?FDt :kso{, doFB fJFBkB bJh fJE/ gj[ud/ jB. z XkoB eoB tkbk j?. gzdqthI ;'bQthI ;dh ftu ni/jh gfjb/ T[s;t ;w/I w{osh ~ fJFBkB eokfJnk iKdk s/ fsnkrh ;zgqdk w"i{d ;h Gkt/I fJ; dh oj[-ohfs dk g{o d{i/ T[s;t ;w/I jkV ;[dh d{i ~ irBBkE dh w{osh t/otk BjhI fwbdk. r[o{ ;kfjp nB[;ko T[j' frq;sh dh @oE-:ksok# j[zdh j?, fJj oE ;'bK gjhnK tkbk s/ T[j' ;Zuk T[dk;h j? fi; B/ ;fji tkbk ihtB fpsk j[dk j? fi; ~ FoXkb{ pV/ ukT[ s/ FoXk Bkb fyud/ z e/ nksw-gSkD ehsh j?. e/tb @;z;ko fsnkr# wkso jB. g[okD/ }wkB/ ftu fJ; oE j/m nk e/ woBk th Bkb fJj gdth gqkgs BjhI jz[dh L- w[esh dk ekoD wzfBnk iKdk ;h. ;' frojh ;' dk;[ T[dk;h fJ; w{osh dh ejkDh fJj dZ;h iKdh j? fe id'I fifB r[ o w[ f y nkg[ gSkfBnk.. fJe fFekoh B/ ;qh feqFD ih ~ wko e/ fJe doZys (gqGksh 1, gzBk 1332) j/m ;[N fdZsk sK fe;/ f;nkD/ B/ bkF ~ ;zd{e ftu gk Z fgS'I ik e/ r[o{ BkBe ;kfjp d/ ;g[so pkpk ;qh Z fdsk. ftFD{ B/ oki/ fJzd-d:[wB ~ nkfrnk ehsh fe q uzd d/ FoXkb{ ;kX{ th @T[dk;h# BK Bkb gof;ZX ;qh feqFD dhnK jZvhnK gk e/ ftFteowk s'I fJ;dh j'J/, FkfJd fJj e[M g[oksB gozgok dk gqGkt ;h. w{osh pDtkU. ftFeowk B/ Fos bkJh fe i/ w/o/ ezw T{ X " L- fjzd{ g[okDe eEktK nB[;ko T{X' ;qh ftu fe;/ soQk dk dyb Bk fdsk ikt/ sK w?i w{osh pDk feqFB ih dk Grs ;h. i' d/tGkr dk g[sq s/ foFs/ ftu fdnKrk go oki/ s'I ofj B j'fJnk, T[j jcs/ fgS'I w[V ;qh feqFD ih dk ukuk brdk ;h s/ T[i fJj ;qh feqFD I g[SD bJh nk frnk, fi; eoe/ ftFeowK fJ; ~ ftZu/ Z ftu v{zxh Grsh GktBk oZydk ;h. fJj r'eb s'I SZv e/ ubk frnk s/ jZE g?o pD B ;e/. oki/ B/ pqjwk r' g hnK d/ ;z d / ; / b? e/ fpq z d kpB ;q h feq F B ih ~ ~ p/Bsh ehsh sK T[j go'js pD e/ nkfJnk s/ fJ; gj[ukfJnk eodk ;h ns/ fJe tko d[nkoek s'I fpqdkpB z z w{osh ~ nZyK, nkswk s/ ;Zsk gqdkB ehsh. j[D fiE/ ;qh feqFB ih dk ;zd/F, r'ghnK gk; fbnkfJnk ;h. FoXkb{ fJ; d/ doFBK bJh nkT[d/ jB, T[E/ fJ; EK I fJ; ~ feqFB ih d/ nfBzB GrsK ftu frfDnk frnk d/ fJFBkB dk pVk wjksw wzBd/ jB. gozs{ ;zs Grs j? L- s/ r[o{, shoE fJFBkB wksq ~ T[Zuk eow-Xow BjhI ne q T{X" ne{o fpdo[ r[D rkt? ;opksw[ fifB ikfDU.. wzBd/, fJ;/ bJh fejk j? L- (;tJhJ/ wjb/ gfjb/ e/, gzBk 1390) (26)