3. Özel Konum bir yerin;
Kıtalara
Yükseltisi
Okyanuslara
Denizlere
Eğimi
Akarsulara
Göllere
O yerin özel konumunu
verir
Dağlara
Ovalara vs olan uzaklığı
4.
5. • Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının birbirine en
çok yaklaştığı noktada yer alır.
6. • Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır.
Bundan dolayı;
İklim
Bitki örtüsü
Tarım ürünü
Turizm
Çeşitliliği
görülür.
7. • Ortalama yükseltisi 1132 m.dir.
Yer şekilleri çok çeşitli olduğundan, çeşitli iklimler görülür ve
aynı anda farklı mevsim özellikleri yaşanır.
8. • Petrol bakımından zengin ülkelere komşudur.
Bu nedenle doğu ile batı arasında enerji
koridoru olma yolunda çalışmalar sürmektedir.
9. İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir. Bu
sayede;
• Uluslar arası arenada stratejik önemi
fazladır.
• Boğazlardaki geçişten alınan ücret nedeniyle
ekonomik girdi elde edilir.
• Özellikle İstanbul boğazının şehre kattığı
güzellik sayesinde İstanbul turistik açıdan da
ilgi odağıdır.
10. • En uzun kara sınırı Suriye ile en kısa kara sınırı
Azerbaycan ( Nahcivan) iledir.
11. • Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanır. Bu
da akarsuların yönünün genel olarak bu yönde
olmasına yol açar.
12. Matematik Konum
Bir yerin ekvatora ve başlangıç meridyenine göre
konumuna denir.
Pratikkk: Bir durum veya olay sırf o yerin;
Ekvatorun kuzeyinde veya güneyinde,
Daha kuzeyde veya daha güneyde,
Daha doğuda veya daha batıda olmasından dolayı
yaşanıyor ise bu kesinlikle matematik konumla ilgilidir.
14. PARALELLERİN ÖZELLİKLERİ:
Başlangıç paraleli Ekvator’dur ve en
büyük paralel dairesidir.
Ekvator’dan kutuplara doğru
gidildikçe paralellerin boyları kısalır.
90 tane KYK’ da, 90 tanede GYK’ de
olmak üzere toplam 180 paralel
vardır.
Paraleller birer derece aralıklarla
geçirilir ve aralarındaki uzaklık 111
km’dir.(Not:Paralellerin arasındaki
uzaklığın sabit olması nedeniyle
uzaklık hesaplamaları yapabiliriz)
Ekvator’dan kutuplara doğru
gidildikçe paralellerin enlem
dereceleri büyür.
15. Ekvator’a yakın enlemlere alçak Bazı paralellerin özel isimleri vardır.
enlemler,Ekvator’a uzak enlemlere
yüksek enlemler,ikisi arasında kalan
enlemlere ise orta enlemler denir.
16. Enlem;
1. Güneş ışınlarının düşme açısını
2. Cisimlerin gölge boyunu
3. Sıcaklık dağılışını
4. İklim ve bitki örtüsünü
5. Tarımsal faaliyetleri
6. Hayvanların dağılışını
7. Toprak çeşidini
8. Denizlerin sıcaklığını ve tuzluluk
oranlarını
9. Kalıcı kar alt sınırını
10. Tarım,yerleşme ve orman üst sınırını
11. Akarsuların donma süresini
12. Nüfus ve yerleşmeyi
13. Çizgisel hızı etkiler.
17. Dünyanın şekline bağlı olarak Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe
güneş ışınlarının düşme açısı küçülür.Dolayısıyla Ekvator’dan kutuplara
gidildikçe sıcaklık azalır.Buna SICAKLIK-ENLEM İLİŞKİSİ denir.
Sıcaklık –enlem ilişkisine göre B noktası A noktasına göre güneş ışınlarını daha büyük açıyla
aldığı için daha sıcak olmalı, C ve D noktaları ise güneş ışınlarını aynı açı ile aldıkları için
sıcaklıkları benzer olmalı.Böyle bir durum söz konusu ise sıcaklık üzerinde enlem
etkilidir.Eğer bunun tersi gözleniyorsa sıcaklık –enlem ilişkisine ters bir durum vardır. O
halde sıcaklık üzerinde özel konum şartları etkilidir.
18. Pratikk: Bir yerden başka bir yere gidildiğinde sıcaklık değiştiyse
bunun
en önemli 3 nedeni olabilir.
A) Enlem
B) Yükselti
C) Karasallık-denizellik
Gidilen yerde bu faktörlerden hangisi değiştiyse sıcaklığın
değişmesine o etki etmiştir. Değişmeyen şey sebep olamaz.
Örnek verecek olursak…
19. SICAKLIK – ENLEM İLİŞKİSİNE ÖRNEKLER
Mersin Samsun’dan sıcak: Matematik
İzmir Samsun’dan sıcak Matematik
İzmir Van’dan sıcak: Özel
Kış aylarında Ankara Samsun’dan soğuk: Özel
20. AYNI ENLEM ÜZERİNDEKİ NOKTALARIN ÖZELLİKLERİ
Aynı Enlem Üzerindeki Noktaların;
1. Ekvator’a ve kutuplara olan uzaklığı
2. Gece-gündüz süresi
3. Matematik iklim kuşağı
4. Yerçekimi
5. Çizgisel hızı
6. Güneş ışınlarının atmosferde kat ettiği
yol
7. Öğle vakti güneş ışınlarının düşme açısı
8. Bir cismin öğle vakti gölge boyu
9. Bir cismin öğle vakti gölge yönü
10. Yaşanılan mevsimleri aynıdır.
23. Bir kutupta başlayıp diğer kutupta sona eren, Ekvator’u ve diğer paralelleri dik olarak
kesen hayali yaylara MERİDYEN denir.
24. MERİDYENLERİN ÖZELLİKLERİ:
1. Başlangıç meridyeni Greenwich’ tir.
Derecesi “0” dır.
2. Birer derece aralıklarla çizilirler.
3. Başlangıç meridyeninin 180 tane
doğusunda,180 tanede batısında olmak
üzere toplam 360 tane meridyen yayı
vardır.
4. Başlangıç meridyeninden doğuya ve
batıya doğru gidildikçe meridyen
dereceleri büyür.
5. Meridyenlerin boyları aynıdır.
6. Bir meridyen üzerindeki tüm noktaların
yerel saatleri aynıdır.
25. 7. Ardışık iki meridyen arasında 4
dakikalık zaman farkı vardır.
8. İki meridyen arasındaki uzaklık
Ekvator’da 111 km’dir.Ekvator’dan
kutuplara doğru gidildikçe bu mesafe 9. Meridyenler bir paralel üzerinde
kısalır ve kutuplarda meridyenler birbirine eşit uzaklıktadır.
birleşir.
26. A VE B MERKEZLERİNİN İZDÜŞÜM ALANLARI EŞİT MİDİR?
Aynı enlem ve boylam aralığına sahip noktalar aynı yada farklı yarımkürede olduklarında
izdüşüm alanlarının eşit olabilmesi için Ekvator’a uzaklıklarının aynı olması yani aynı enlem
dereceleri içerisinde olması gerekmektedir. Örneğin; A ve B merkezi 700K-800K enlemleri
arasında yada A merkezi 700K-800K, B merkezi 700G-800G enlemleri arasında bulunursa
izdüşüm alanları eşit olur)
27. Yerel Saat
Herhangi bir yerde Güneş’in tam tepede olduğu an (“Güneş ışınlarının en büyük
açıyla geldiği an” ya da “göle boyunun en kısa olduğu an ) öğle vaktidir ve saat
12:00 kabul edilir.Saatin 12:00 olarak kabul edildiği zamana göre ayarlanan saate
de YEREL SAAT denir.
28. Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için meridyenler Güneş’in karşısından
farklı zamanlarda geçerler.Bu nedenle her meridyenin yerel saati farklıdır.
Batı Doğu
29. Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için bir meridyenin doğusunda bulunan
meridyenlerde yerel saat ileri, batısında bulunan meridyenlerde ise yerel saat geri dir.
Batı Doğu
34. • 26º -45º doğu meridyenleri,
• 36º -42º kuzey paralelleri arasında yer alır.
35. • En güney ucu Hatay’ın Beysun Köyüdür.(36º
kuzey paraleli)
• En kuzey ucu Sinop İnceburun’ dur.(42º kuzey
paraleli)
• En batı ucu Gökçeada Avlaka Burnudur.(26º doğu
meridyeni)
• En doğu ucu Türkiye Nahçıvan sınırıdır.(45º doğu
meridyeni)
36. Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
• En doğusu ile en batısı arasında 45-26= 19 boylam vardır. İki
boylam arası 4 dakika olduğundan en doğusu ile en batısı
arasında 19 x 4 = 76 dakikalık zaman farkı vardır.
26 D 45 D
37. Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
• En kuzeyi ile en güneyi arasında 42-36= 6 enlem vardır.
İki enlem arası mesafe 111 km olduğundan en kuzeyi ile
en güneyi arasında 6 x 111 = 666 km mesafe vardır.
42 K
36 K
38. Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
Türkiye doğu yarımkürededir.
Bundan dolayı;
• Yerel saati başlangıç
meridyeninin yerel
saatinden ileridir.
• İkinci ve üçüncü saat
dilimlerini kullanır.
39. Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
Türkiye kuzey yarımkürededir. Bundan dolayı ;
• güneyden esen
rüzgarlar sıcaklığı
yükseltirken
kuzeyden esen
rüzgarlar sıcaklığı
düşürür.
42. Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
Azalır
Türkiye’de güneyden kuzeye doğru gittikçe;
Artar
Güneş ışınlarının düşme açısı
Sıcaklık
Buharlaşma miktarı
Denizlerin tuzluluk oranları
Gece ile gündüz arasındaki zaman farkı
Kalıcı kar sınırı yükseltisi (şekil için tıkla)
Yerleşme ve tarım faaliyetlerinin yükseltisi
Çizgisel hız
Yerçekimi
Boylamlar arası mesafe
Cisimlerin gölge boyu
43. Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
Türkiye dönencelerin dışındadır. Bundan dolayı;
• Güneş ışınlarını
hiçbir zaman
tam dik açı ile
alamaz.
• Gölge boyu
hiçbir zaman
sıfırlanmaz.
44. Türkiye’nin Matematik Konumunun Sonuçları
Türkiye orta kuşaktadır. Bundan dolayı;
• Dört mevsim belirgin
olarak yaşanır.
• Genel olarak cephe
yağışları görülür
• Batı rüzgarları etkilidir
• Aşırı sıcak ve soğuk
iklim şartları
yaşanmaz.
• Buzullar deniz
seviyesine kadar etkili
olamaz.
