Downloaded 253 times
Uploaded byThanh Liem Vo
Chong mat
Tài liệu đề cập đến các nguyên nhân và biểu hiện của triệu chứng chóng mặt, phân loại thành chóng mặt ngoại biên và trung ương với những dấu hiệu lâm sàng khác nhau. Nó cũng giới thiệu cách tiếp cận lâm sàng trong việc điều tra nguyên nhân và phương pháp chẩn đoán hình ảnh như MRI hoặc CT. Bên cạnh đó, tài liệu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hỏi bệnh kỹ lưỡng và khám lâm sàng để phân biệt các loại chóng mặt.
More Related Content
Chong mat
- 1. TIẾP CẬN THANPHIỀN CHÓNG MẶT TS. BS. TRẦN ĐỨC SĨ BM. YHGĐ – Trg ĐH YK Phạm Ngọc Thạch
- 2. ∗ Hệ tiềnđình ∗ Thay đổi trọng lực, thay đổi tư thế ∗ Duy trì ổn định nhãn cầu khi di động ∗ Hệ cảm giác bản thể ∗ Nhận biết cảm giác lòng bàn chân và cơ xương khớp ∗ Thị giác ∗ Ghi nhận chuyển động/môi trường ∗ Phản hồi phản xạ tiền đình-nhãn cầu ∗ Các nhân tiền đình và tiểu não ∗ Tổng hợp thông tin, chuyển tiếp thông tin, điều hòa vận động Duy trì thăng bằng
- 3. ∗ BN nữ56 tuổi, đến khám bằng xe lăn. ∗ Than phiền: chóng mặt ∗ BN ngồi nghiêng hẳn sang bên P, dáng vẻ mệt mỏi ∗ Khi kéo BN sang T, BN gồng người nghiêng về P ∗ Khi dìu đi BN luôn ngả sang bên P. ∗ Tay chân cử động linh hoạt, không yếu. ∗ Bạn nghĩ khả năng nhiều nhất là gì? Ca LS 1
- 4. ∗ BSGĐ ∗ BSTMH ∗ BS Nội TK Chuyên khoa nào sẽ tiếp nhận BN với các than phiền chóng mặt
- 5. Bệnh lý Khởiphát Độ dài cơn Dấu hiệu đi kèm Tái phát BPPV Đột ngột <1 phút Nôn ói, ↑ khi thay đổi tư thế + Meniere Tiến triển Vài giờ Ù tai, điếc tần số thấp + Viêm TK TĐ Đột ngột/ Tiến triển Vài ngày – tuần Nôn ói, nhiễm siêu vi, +/- giảm thính lực - Migraine Tiến triển Vài phút – ngày Phụ nữ, hoa mắt, tiền sử Mgr + TIA Đột ngột Phút Dấu hiệu TK + NMN tiền đình Đột ngột Liên tục +/- Điếc, ù tai NMN vỏ não Đột ngột Liên tục Dấu hiệu TK NMN tiểu não Đột ngột Liên tục HCTN: Mất thăng bằng, run, rối tầm
- 6. Bệnh nhân cóthật sự chóng mặt theo kiểu tiền đình? Câu hỏi 2
- 7. ∗ Cảm giácxoay ∗ Cảm giác chao đảo, đung đưa ∗ Cảm giác bị xô nghiêng ∗ Cảm giác trượt ngang ∗ Cảm giác hẫng ≠ ∗ Cảm giác như say rượu ∗ Cảm giác tối sầm ∗ Cảm giác nặng đầu ∗ Cảm giác nôn nao Bệnh nhân có thật sự chóng mặt?
- 8. Choáng: ∗ Hạ huyếtáp tư thế: Giảm thể tích, bệnh lý hệ TK tự chủ, bao gồm cả do bc bệnh đái tháo đường, ∗ Rối loạn nhịp, ∗ Bệnh lý van tim, ∗ Các bệnh lý tim mạch khác, ∗ Phản ứng xoang cảnh, ∗ Nhiễm siêu vi, ∗ Thiếu máu, mất máu cấp, …
- 9. Rối loạn thăngbằng: ∗ HC tiểu não, ∗ Bệnh TK ngoại biên, Tâm lý ∗ Rối loạn lo âu ∗ Ám ảnh cưỡng chế, Rối loạn chuyển hóa, Do thuốc, ∗ …
- 10. Chóng mặt cónguồn gốc ngoại biên hay trung ương? Câu hỏi 2
- 11. ∗ Ít gặpkiểu chóng mặt thật sự theo kiểu tiền đình với cảm giác xoay tròn, buồn nôn và nôn. ∗ Đa phần thật ra là biểu hiện mất thăng bằng nhiều hơn là chóng mặt thật sự theo kiểu tiền đình ∗ Có thể vừa có mất thăng bằng, vừa có chóng mặt theo kiểu tiền đình ∗ Các dấu hiệu thần kinh (hoặc tiền sử) yếu , liệt là những gợi ý rất quan trọng đối với căn nguyên TƯ ∗ tầm quan trọng của hỏi bệnh và khám lâm sàng cẩn thận. Biểu hiện LS của các than phiền chóng mặt có căn nguyên TƯ
- 12. ∗ Thật sựtheo kiểu tiền đình ∗ Chóng mặt (+/- rối loạn thăng bằng) có căn nguyên từ nhân và các đường dẫn truyền tiền đình trung ương ∗ Khác với rối loạn tiền đình ngoại biên: tổn thương nằm ở cơ quan tiền đình hoặc ở dây thần kinh tiền đình ∗ Thông tin cảm giác từ cơ quan tiền đình tk tđ các nhân tiền đình ở hành não các đường dẫn truyền tiền đình khác ở trung ương Rối loạn tiền đình trung ương
- 13. ∗ Tiền đình– vận động mắt, cho phép đảm bảo sự ổn định khi nhìn ∗ Tiền đình – gai cho phép điều chỉnh trương lực cơ khi vận động và để giữ thăng bằng ∗ Tiền đình – thần kinh thực vật ảnh hưởng lên hoạt động thần kinh thực vật ∗ Tiền đình – đồi thị và tiền đình - tiểu não can thiệp vào các hoạt động thần kinh phối hợp và các hoạt động vỏ não Các đường dẫn truyền tiền đình trung ương chính
- 14. Đặc điểm RLTĐngoại biên RLTĐ trung ương Nystagmus Ngang, xoay Ngang, xoay, dọc Định thị Giảm Không ảnh hưởng // tăng Hướng Luôn 1 hướng Có thể thay đổi hướng Giá trị định vị Tổn thương ngược hướng Nys (hướng đánh chậm) Dọc lên cầu não // # Mức độ Có liên quan mức độ chóng mặt Có thể không liên quan Các dấu chứng tiền đình khác Hòa hợp Không hòa hợp Các dấu hiệu TK ≠ Không Có tổn thương TK ≠ Phân biệt rối loạn tiền đình căn nguyên NB hay TƯ
- 15. ∗ Các tổnthương TƯ khác đưa đến than phiền chóng mặt không theo kiểu tiền đình Than phiền chóng mặt do các căn nguyên trung ương? (tt)
- 16. ∗ BN nữ76 tuổi, đến khám bằng xe lăn. ∗ Than phiền: chóng mặt ∗ Gia đình ghi nhận BN yếu dần, ít đi lại, ít nói từ vài năm nay; vài ngày nay có vẻ đi không vững, than chóng mặt ∗ Bạn nghĩ đến những khả năng nào? Ca LS 2
- 17. ∗ Căn nguyênmạch máu chiếm đa số các trường hợp: nhồi máu hoặc xuất huyết ảnh hưởng đến vùng hố sau (tiểu não hoặc thân não) … vai trò của MRI ∗ Hiếm hơn: ∗ Tai biến thợ lặn, ∗ Bệnh não Wernicke (thiếu vitamine B1 trên người nghiện rượu) ∗ Hội chứng Miller Fisher ∗ Xơ cứng rải rác ∗ U vùng hố sau ∗ Các bệnh lý viêm hệ TKTƯ ∗ Ngộ độc (thuốc) ∗ …. Các căn nguyên TƯ
- 18. ∗ BN nam26 tuổi, đến khám vì đau đầu chóng mặt 1 ngày ∗ BN đột ngột đau vùng chẩm cổ gáy, kèm chóng mặt xoay, buồn nôn, hôm qua có mờ 1 mắt, hồi phục từ từ ∗ Bạn nghĩ khả năng nhiều nhất là gì? Ca LS 3
- 19. ∗ Từ 5đến 20% các trường hợp nhồi máu não ở người trẻ, thường ở đoạn ngoài sọ của động mạch đốt sống ∗ Là căn nguyên thường gặp nhất ở NMN vùng ĐM ĐS- TN ở người trẻ ∗ Sau vận động mạnh, xoay đột ngột vùng cổ ∗ Có thể xảy ra sau các hoạt động nhẹ nhàng: cử động cổ lặp đi lặp lại, căng vùng cổ, hoặc tự phát trên những bệnh nhân có các bệnh lý làm yếu thành mạch (HC Marfan, HC Ehlers-Danlos, bệnh loạn dưỡng sợi cơ). Trường hợp bóc tách ĐM
- 20. ∗ Đau cổvùng cạnh cột sống lan ra hàm, vai, vùng chẩm ∗ Những triệu chứng kèm theo thường gặp: ∗ Chóng mặt ∗ Giảm thị lực ∗ Song thị ∗ Rối loạn cảm giác vùng mặt ∗ Các dấu tiểu não ∗ Giảm thính lực LS bóc tách ĐM
- 21. ∗ BN nam62 tuổi, đến khám vì chóng mặt ∗ Từ # vài ngày nay BN có chóng mặt xoay, chao đảo, buồn nôn, tăng dần, không có dấu hiệu cải thiện ∗ Kèm cảm giác nóng + ra mồ hôi nhiều ở ½ mặt P ∗ Tiền sử THA, mỡ máu không điều trị vì cho rằng SK bt ∗ Bạn nghĩ đến những khả năng nào? Ca LS 4
- 22. ∗ Một tổnthương nhỏ ở phần trên nhân tk tiền đình do tắc nhánh tận hành cầu của động não tiểu não trước dưới, có thể cho biểu hiện lâm sàng giống như một trường hợp viêm tk tiền đình ∗ Đôi khi có những tổn thương các cấu trúc lân cận cần tìm : ∗ Giảm cảm giác nhiệt phần mặt cùng bên ∗ Claude-Bernard-Horner cùng bên ∗ Tổn thương các nhân dây sọ VI, VII cùng bên ∗ Nhồi máu não vùng thân não
- 23. ∗ Tổn thươnghành não sau bên / 1 nhánh của đm tiểu não sau dưới ∗ Thường gặp hơn ∗ LS: ∗ Các than phiền: ∗ Mất thăng bằng ∗ Chóng mặt xoay kèm với nôn ∗ RL cảm giác, liệt ½ người đối bên ∗ Nghiêng 1 bên (latéropulsion) cảm giác giống như bị đẩy sang 1 bên ∗ Nuốt sặc, nấc,… ∗ Song thị ∗ Đau đầu, … HC Wallenberg
- 24. ∗ Khám: ∗ Cùngbên: ∗ HC tiểu não ∗ HC Claude Bernard-Horner (sụp mi, đồng tử thu nhỏ, hỏm mắt, giảm tiết mồ hôi) ∗ Giảm cảm giác đau và nhiệt ½ mặt ∗ Liệt hầu (Dấu vén màn) họng và dây thanh (rối loạn nuốt và phát âm) ∗ Đối bên: ∗ Giảm cảm giác ½ người đau nhiệt +/- yếu ∗ HC chéo cảm giác HC Wallenberg
- 25. ∗ Thất điềutư thế: ∗ Tư thế dạng chân đế ∗ Bước đi lảo đảo ∗ Thất điều vận động: ∗ Run ∗ Rối tầm, quá tầm ∗ Mất liên động ∗ Rối loạn trương lực: ∗ Giảm trương lực ∗ Mất co cơ đối vận ∗ Rối loạn lời nói và chữ viết Hội chứng tiểu não
- 26. ∗ Thường cókèm theo HC Wallenberg. ∗ Than phiền chính là chóng mặt và mất điều hòa ∗ Biểu hiện tổn thương nhân tiền đình cấp giống viêm tk tđ ∗ Nhưng có biểu hiện tk khác: ∗ Các dấu tiểu não ∗ Vận nhãn ∗ Đau đầu vùng chẩm ∗ Hội chứng tiểu não (tt)
- 27. ∗ Tất cảcác cơn chóng mặt cần phải được khám bác sĩ ∗ Khám chuyên khoa sớm nhất có thể nếu có bất cứ dấu hiệu nghi ngờ nào ∗ Chẩn đoán hình ảnh chủ yếu cho các căn nguyên TƯ, đặc biệt là căn nguyên mạch máu ∗ MRI là lựa chọn đầu tiên ∗ MRA thêm nếu cần thiết (đb ĐM ĐS –thân nền) ∗ CT không cản quang cũng hữu dụng trong cấp cứu Xử trí
- 28. Ca LS 5 ∗Phụ nữ 30 tuổi, thể trạng trung bình, da niêm hồng, ∗ đến khám vì một đợt nhiều cơn chóng mặt ngắn ∗ cấp tính, dữ dội, cảm giác như xoay tròn, ∗ kèm với buồn nôn ∗ thường khởi phát khi ngồi dậy, và giảm nhanh trong vòng vài giây nếu nằm yên. ∗ Xu hướng giảm dần về độ nặng ∗ không kèm bất cứ bất thường gì khác, ∗ đã có tiền sử 1 lần tương tự cách 2 năm, ∗ viêm tai giữa khi bé
- 29. An tâm điềutrị ngoại trú?
- 30. ∗ Chóng mặt ∗Tư thế ∗ Kịch phát ∗ Lành tính Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV)
- 31. ∗ Yêu cầubệnh nhân đứng, hai bàn chân khép lại, ∗ Yêu cầu bệnh nhân đứng yên tối thiểu vài giây. ∗ Ghi nhận sự thăng bằng hoặc mức độ chao đảo của BN ∗ Nếu bệnh nhân chưa ngã: yêu cầu bệnh nhân nhắm hai mắt lại. ∗ Ghi nhận sự thay đổi về mức độ thăng bằng/chao đảo của BN ∗ Có thể yêu cầu bệnh nhân mở mắt nhắm mắt để kiểm chứng lại Dấu Romberg
- 32. ∗ Hệ tiềnđình ∗ Thay đổi trọng lực, thay đổi tư thế ∗ Duy trì ổn định nhãn cầu khi di động ∗ Hệ cảm giác bản thể ∗ Nhận biết cảm giác lòng bàn chân và cơ xương khớp ∗ Thị giác ∗ Ghi nhận chuyển động cơ thể/môi trường ∗ Phản hồi phản xạ tiền đình-nhãn cầu ∗ Các nhân tiền đình và tiểu não ∗ Tổng hợp thông tin, chuyển tiếp thông tin, điều hòa vận động Duy trì thăng bằng
- 33. ∗ Bệnh nhânđứng không được không làm Romberg ∗ BN đứng vững cả khi mở mắt và nhắm mắt: ∗ Romberg âm tính – bình thường. ∗ Khi hai mắt mở BNđứng vững hoặc có chao đảo nhẹ. Khi BN nhắm hai mắt xuất hiện chao đảo hoặc chao đảo nặng hơn, hoặc BN ngã. ∗ Romberg (+) ∗ luôn ngã 1 bên hay thay đổi? ∗ Mất thăng bằng không bị ảnh hưởng bởi nhắm mở mắt ∗ hội chứng tiểu não. Diễn giải Romberg
- 34. Điều trị Chóngmặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV) Giải thích sơ lược cho bệnh nhân về các căn nguyên Giải thích về chóng mặt tư thế kịch phát lành tính; Giải thích các tình huống làm gia tăng triệu chứng; Hướng dẫn cho bệnh nhân tư thế nằm khi ngủ Trấn an bệnh nhân về tính lành tính của bệnh; Cảnh báo bệnh nhân về khả năng tái phát của bệnh; Giải thích về thủ thuật Epley và xin phép sự đồng ý Tiến hành thủ thuật Epley
- 35. ∗ Bệnh nhânnữ 45 tuổi, thể trạng trung bình, da niêm hồng ∗ khám vì chóng mặt tái phát nhiều cơn trong vòng 1 tuần nay, ∗ cơn có thể thoáng qua, có thể kéo dài cả ngày. ∗ cảm giác lâng lâng, khó chịu trong đầu, nặng đầu, ∗ nặng hơn, có thể kèm đau đầu khi bệnh nhân có cảm giác căng thẳng, lo lắng, áp lực nhiều, ∗ triệu chứng có vẻ khởi phát hoặc tăng nặng hơn khi bệnh nhân đứng dậy. ∗ tiền sử nhiều lần rối loạn tiền đình, 1 -2 đợt mỗi năm từ 3-4 năm nay. ∗ tiền sử rối loạn lo âu, thường xuyên thiếu ngủ, ngủ kém, giấc ngủ không sâu. Ca LS 5
- 36. Nhắc lại mộtsố nghiệm pháp/thủ thuật
- 37. Xin cám ơnsự theo dõi của quý vị