Cellular Pathology พิษณุ ดวงกระโทก

1. Cellular Pathology
พิษณุ ดวงกระโทก

2. Preface
• เซลล์ทุกเซลล์จะพยายามรักษาสมดุล (Homeostasis) เพื่อความอยู่รอด
และทาหน้าที่ได้อย่างปกติ
• ปัจจัยทั้งภายในและภายนอก
ปัจจัยภายในเซลล์จะถูกควบคุมโดยสารพันธุกรรม
ปัจจัยภายนอก ได้แก่ ปริมาณของอาหารและสารที่จาเป็น
สภาพแวดล้อมภายนอกและเซลล์ข้างเคียง

3. การตอบสนองของเซลล์ (Cellular response) ต่อ Stimuli
การตอบสนองของเซลล์ในแต่ละเซลล์ขึ้นอยู่กับ
• ชนิดของเซลล์
• ชนิดและความรุนแรงของสิ่งเร้า (stimuli)
• ระยะเวลาที่เซลล์สัมผัสกับสิ่งเร้า (stimuli)

4. เซลล์ในร่างกายอาจจะแบ่งชนิดตามความสามารถในการแบ่งตัวเพิ่ม
จานวนได้เป็น 3 ชนิดคือ
1. Labile cells ได้แก่ เซลล์ผิวหนัง เซลล์เยื่อบุทางเดินอาหาร ทางเดินหายใจ ทางเดิน
ปัสสาวะ และ เซลล์ไขกระดูก เซลล์เหล่านี้จะมีอายุขัยสั้น (short life span) สามารถเพิ่ม
จานวนทดแทนเซลล์ที่หมดอายุได้ตลอด
2. Stable cells ได้แก่ เซลล์ตับ และ เซลล์กระดูก (Osteoblasts) ซึ่งโดยปกติเซลล์เหล่านี้จะ
ไม่เพิ่มจานวน แต่จะมีการสร้างทดแทนเซลล์ ส่วนที่ถูกทาลายหรือหายไป
3. Permanent cells ได้แก่ เซลล์ประสาท (Neuron) เซลล์กล้ามเนื้อลาย (Skeletal
myocytes) และ เซลล์กล้ามเนื้อหัวใจ (Cardiac myocytes) เพิ่มจานวนได้เฉพาะระยะตัว
อ่อนเท่านั้น ไม่สามารถเพิ่มจานวนหรือทดแทนได้อีก

5. External Stimuli เป็นสิ่งเร้าทางกายภาพ (Physical stimuli) ทาให้เซลล์
และเนื้อเยื่อบาดเจ็บในปริมาณมาก เป็นสาเหตุให้เสียชีวิตทันที
Internal Stimuli เกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรม ทาให้ขาดเอนไซม์ใน
ขบวนการเมตาบอลิซึม ทาให้เซลล์บาดเจ็บและตายในที่สุด

6. Cellular adaptation is
the ability of cells to
respond to various types
of stimuli and adverse
environmental changes.
These adaptations include.
เซลล์กล้ามเนื้อลายเพิ่ม
ปริมาณไฟเบอร์ภายใน
เซลล์ทาให้เซลล์มีขนาดโต
ขึ้น (Hypertrophy)

8. ถ้าสิ่งเร้า (stimuli) มีความรุนแรงมาก เซลล์ไม่สามารถปรับตัวได้ จะทาให้
เซลล์บาดเจ็บ เรียกว่า Cellular injury
การบาดเจ็บของเซลล์ที่ไม่รุนแรงมากและเซลล์สามารถเปลี่ยนแปลงกลับ
สู่ภาวะปกติได้ เรียกว่า Reversible injury (Non-lethal injury)
สิ่งเร้า (stimuli) นั้นรุนแรงมาก หรือ เกิดขึ้นต่อเนื่องเป็นเวลานาน ทาให้
เซลล์บาดเจ็บรุนแรงแบบถาวร จนเป็นผลให้เซลล์ตาย เรียกว่า Irreversible
injury (Lethal injury)

9. Intracellular accumulation
The normal cell accumulate abnormal amount of substance either for
temporary or permanently which may be harmful to the cell and may
cause injury.
มีการสะสมของแคลเซี่ยมในเนื้อเยื่อ ที่เรียกว่า Calcification
เนื่องจากการตอบสนองต่อสิ่งเร้า (stimuli) ไม่รุนแรงที่เกิดขึ้นตลอดชีวิต
ดังนั้น สิ่งเร้า (stimuli) แม้ไม่รุนแรงจนเป็นเหตุให้เซลล์ตาย จะทาให้ Organelles
ต่างๆ และ ส่วนประกอบภายในเซลล์มีการเปลี่ยนแปลงที่เรียกว่า Subcellular
response

10. สิ่งเร้าที่ไม่ได้ก่อโรคหรือพยาธิสภาพ
เรียกว่า Physiologic stimuli
สิ่งเร้าที่ก่อโรคหรือที่เกิดจากการเป็น
โรค เรียกว่า Pathologic stimuli
ส่วนใหญ่การปรับตัวของเซลล์ เป็น
ผลจาก Physiologic stimuli แต่อาจจะ
พบว่า Pathologic stimuli บางอย่างที่
ไม่รุนแรง และเกิดขึ้นอย่างช้าๆ เซลล์
สามารถปรับตัวได้ และไม่บาดเจ็บ

11. Hepatic encephalopathy is a nervous system disorder brought on by
severe liver disease. When the liver doesn’t work properly, toxins build up in the
blood. These toxins can travel to the brain and affect brain function.

12. Hypertrophy
การปรับตัวของเซลล์โดยการเพิ่มขนาด (Increase in cell size) ในภาวะ
ที่สัมผัสกับสิ่งเร้า ที่ต้องการให้เซลล์ทางานเพิ่มขึ้น (Increase functional
demands) เพิ่มทั้งขนาดและจานวนของเซลล์ แต่ เซลล์ที่ไม่สามารถแบ่งตัวได้
อีก (Permanent cells) จะปรับตัวโดยการเพิ่มขนาด ทาให้ เนื้อเยื่อ และ อวัยวะ
นั้นมีขนาดใหญ่ขึ้นตาม

13. Hypertrophy ที่เป็น Physiological hypertrophy ได้แก่ ในระยะ
ตั้งครรภ์ ผลของฮอร์โมนทาให้กล้ามเนื้อมดลูกมีขนาดใหญ่ขึ้น ส่งผลให้มดลูก
ใหญ่ขึ้น รองรับตัวอ่อนที่โตขึ้นในครรภ์ เป็นต้น
Hypertrophy ที่เป็น Pathologic hypertrophy ได้แก่
- กรณีผู้ป่วยความดันโลหิตสูงเรื้อรัง ได้รับการรักษาหรือทานยาไม่ต่อเนื่อง
กล้ามเนื้อหัวใจห้องล่างซ้าย (Left ventricle) ต้องทางานหนักเพื่อออกแรงสูบ
ฉีดโลหิตเข้าสู่ Aorta ที่มีแรงดันเลือดสูง ผลทาให้กล้ามเนื้อหัวใจห้องล่างซ้าย
โตขึ้นและหนาขึ้น
- ผู้ป่วยที่มีลิ้นหัวใจ aortic ตีบ (Aortic valve stenosis) กล้ามเนื้อหัวใจห้องล่าง
ซ้าย (Left ventricle) ต้องออกแรงสูบฉีดโลหิตผ่านลิ้นหัวใจ ผลทาให้กล้ามเนื้อ
หัวใจห้องล่างซ้ายโตขึ้นและหนาขึ้น เป็นต้น

15. ในบางครั้งการปรับตัวของเซลล์ที่เกิดขึ้น อาจจะไม่ส่งผลให้เซลล์โตขึ้นชัดๆ
แต่จะพบการเปลี่ยนแปลงของ organelle บางอย่างภายในเซลล์ เช่น ผู้ป่วยโรค
ลมชัก ที่รับประทานยา Barbiturate เป็นประจาจะพบ Endoplasmic
reticulum ในเซลล์ตับมีขนาดใหญ่ขึ้น (Hypertrophy of ER) ซึ่งเป็นผลจาก
การที่เซลล์ปรับตัว มีการเพิ่มปริมาณของเอนไซม์ cytochrome P-450
เพื่อทาลายหรือสลายยา Barbiturate ส่งผลให้ต้องเพิ่มปริมาณยา
Barbiturate ในการควบคุมอาการชักของผู้ป่วย
Barbiturate