SlideShare a Scribd company logo
1 of 50
Download to read offline
‫‌كان‬
‫ه‬‫‌شى‌كارگێرى‌بانك‬
‫ه‬‫ب‬
‌‫ياساى‌بازرگانى‬
‌‌
‫ه‬‫مامۆستاى‌وان‬
‌‫هيمن‌قاسم‌بايز‬
‫وەزارەتی‬
‫خوێندنی‬
‫بااڵ‬
‫و‬
‫توێژینەوەی‬
‫زانس‬
‫تی‬
‫پەیمانگای‬
‫تەکنیکی‬
‫هەیبەت‬
‫سوڵتان‬
‫بازرطانى‬ ‫ياساى‬
•
‫َت‬‫ي‬‫ئةطةرمبانةو‬
‫باسي‬
‫ياساي‬
‫بازرطانى‬
‫بكةين‬
‫َت‬‫ي‬‫دةب‬
‫َينةوة‬‫ي‬‫بطةر‬
‫بؤسةرةتاى‬
‫دروستبوونى‬
‫ياساي‬
،‫بازرطانى‬
‫ئايا‬
‫ضون‬
‫بووة؟‬
•
‫لةسةرتادا‬
‫ياساى‬
‫بازرطانى‬
‫َوةى‬‫ي‬‫بةش‬
‫نوسراو‬
،‫نةبووة‬
‫َم‬‫ال‬‫بة‬
‫بازرطانى‬
‫كردن‬
‫هةبووة‬
‫َكى‬‫ي‬‫َذو‬‫ي‬‫م‬
‫َرينى‬‫ي‬‫د‬
‫هةبووة‬
‫لة‬
‫َطادا‬‫ل‬‫كؤمة‬
.
‫َوة‬‫ي‬‫بةش‬
‫داب‬
‫ونةريت‬
،‫بووة‬
‫َم‬‫ال‬‫بة‬
‫لة‬
‫َراقى‬‫ي‬‫ع‬
‫كؤندا‬
‫كلدانى‬
‫و‬
‫ئاشورييةكان‬
‫بازرطانيان‬
‫كردوةو‬
‫سيستةمى‬
(
‫سوو‬
)
‫يان‬
‫هةبووة‬
.
‫وةهةروةها‬
‫ياساي‬
‫حامورابى‬
‫حوكمى‬
‫قةرز‬
‫و‬
‫سثاردةى‬
،‫َدابووة‬‫ي‬‫ت‬
‫دواتر‬
‫ئةمانة‬
‫كؤكراونةتةوةو‬
‫َوةيةك‬‫ي‬‫بةش‬
‫َذراوةو‬‫ي‬‫دار‬
‫نوسراوةتةوة‬
‫ناونراوة‬
‫ياساي‬
،‫بازرطانى‬
‫كة‬
‫لة‬
‫ًراق‬‫ي‬‫ع‬
‫ئةم‬
‫ياساية‬
‫بة‬
‫ذمارة‬
(
30
)
‫لة‬
‫َى‬‫ل‬‫سا‬
1984
‫دةرضووة‬
.
‫بازرطانى‬ ‫ياساى‬ ‫سةرضاوةكانى‬
.1
‫ذمارة‬ ‫بازرطانى‬ ‫ياساي‬
(
30
)
‫َى‬‫ل‬‫سا‬
1984
.
.2
‫ذمارة‬ ‫شارستانى‬ ‫ياساى‬
(
40
)
‫َى‬‫ل‬‫سا‬
1951
.
.3
‫بازرطانى‬ ‫نةريتى‬ ‫و‬ ‫داب‬
.
.4
‫اليةنةكان‬ ‫ئريادةى‬ ‫ًكةوتنى‬‫ي‬‫ر‬
.
‫بازرطانى‬ ‫ياساى‬
:
-
‫لةس‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةكر‬ ًَ‫ي‬‫ًبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫كة‬ ‫َسا‬‫ي‬ِ‫ر‬ ‫َك‬‫ي‬َ‫ل‬‫كؤمة‬ ‫بريتييةلة‬
‫ةر‬
‫بازرطان‬
•
‫بؤ‬
‫ديارى‬
‫كردنى‬
‫ضوار‬
‫َوةى‬‫ي‬‫ض‬
‫كارى‬
‫بازرطانى‬
‫دوو‬
‫بريدؤز‬
‫هةية‬
:
.1
‫بريدؤزى‬
‫كةسي‬
:
‫بة‬
‫َرةى‬‫ي‬‫طو‬
‫ئةم‬
‫بريدؤزة‬
‫ياساي‬
‫بازرطانى‬
‫كةة‬
‫بازرطانى‬
‫ئةجنام‬
‫دةدةن‬
‫واتا‬
‫بازرطانةكان‬
.
‫رةخنة‬
‫لةم‬
‫بريدؤزة‬
،‫ئةوةية‬
‫كة‬
‫ضوار‬
‫َوةى‬‫ي‬‫ض‬
‫ياساي‬
‫بازرطانى‬
‫كورد‬
‫كردؤتةوة‬
‫تةنها‬
‫خودى‬
‫بازرطان‬
،‫َتةوة‬‫ي‬‫دةطر‬
‫كارى‬
‫بازرطانى‬
‫فةرامؤش‬
‫كردوة‬
.
2
.
‫بريدؤزى‬
‫بابةتى‬
:
‫ئةم‬
‫بريدؤزة‬
‫بؤديارى‬
‫كردنى‬
‫ياساي‬
‫بازرطانى‬
‫ثش‬
‫ت‬
‫َت‬‫ي‬‫دةبةست‬
‫بةكارى‬
‫بازرطانى‬
‫و‬
‫خودى‬
‫بازرطانى‬
‫فةرامؤش‬
‫كردوة‬
.
‫واتا‬
‫َى‬‫ي‬‫بةث‬
‫ئةم‬
‫بريدؤزة‬
‫ياساي‬
‫بازرطانى‬
‫بريتية‬
‫لة‬
‫ياساي‬
‫كارى‬
‫بازرطانى‬
.
‫بازرطانى‬ ‫كارى‬ ‫َوةى‬‫ي‬‫ضوارض‬
•
‫ثرسيار‬
:
‫ئايا‬
‫بريدؤزى‬
‫بابةتى‬
‫ثشتى‬
َ‫ى‬‫َدةبةسرت‬‫ي‬‫ث‬
‫بؤ‬
‫ديارى‬
‫ك‬
‫ردنى‬
‫كارى‬
‫بازرطانى؟‬
‫وةآلم‬
:
‫َر‬‫ي‬‫نةخ‬
.
‫ضونكة‬
‫هةردو‬
‫بريدؤزةكة‬
‫تةواوكةرى‬
‫يةكرتن‬
‫لةبةر‬
‫ئةوةى‬
‫َوةى‬‫ي‬‫ضوارض‬
‫كارى‬
‫بازرطانى‬
‫بريتيية‬
‫لة‬
‫بازرطان‬
‫و‬
‫كارى‬
‫بازرطانى‬
.
‫ثرسيار‬
:
‫ئايا‬
‫ياسادانةرى‬
‫َراقى‬‫ي‬‫ع‬
‫بةكام‬
‫بريدؤزى‬
‫وةرطرتوة؟‬
‫وةآلم‬
:
‫ياسادانةرى‬
‫َراقي‬‫ي‬‫ع‬
‫َوةيةكى‬‫ي‬‫بةش‬
‫سةرةكى‬
‫ثشتى‬
‫بة‬
‫بريد‬
‫ؤزى‬
‫بابةتى‬
‫بةستوة‬
.
‫َى‬‫ي‬‫بةث‬
‫ماددةى‬
‫ضوار‬
‫لة‬
‫ياساي‬
،‫بازرطانى‬
‫َم‬‫ال‬‫بة‬
َ‫ل‬‫لةطة‬
‫ئةوةشدا‬
‫بريدؤزى‬
‫كةسى‬
‫فةرامؤش‬
‫نةكردوة‬
‫َى‬‫ي‬‫بةث‬
‫ماددةى‬
‫حةوت‬
‫لة‬
‫ياساى‬
‫بازرطانى‬
‫َناسةى‬‫ي‬‫ث‬
‫بازرطانى‬
‫كردوة‬
.
‫بازرطانى‬ ‫كارى‬
‫ثرسيار‬
:
‫مةبةست‬
‫ضية‬
‫لة‬
‫كارى‬
‫بازرطانى؟‬
‫وةآلم‬
:
‫بؤديارى‬
‫كردنى‬
‫كارى‬
‫بازرطانى‬
‫ضةند‬
‫َك‬‫ي‬‫بريؤز‬
‫هةية‬
:
.1
‫بريدؤزى‬
‫قازانج‬
‫كردن‬
:
‫بة‬
‫َرةى‬‫ي‬‫طو‬
‫ئةم‬
‫بريدؤزة‬
‫ئةوكارانةى‬
‫كة‬
‫بةمةبةستى‬
‫قازانج‬
‫كردن‬
‫ئةجنام‬
‫َت‬‫ي‬‫دةدر‬
‫بةكارى‬
‫بازرطانى‬
‫َـت‬‫ي‬‫دادةنر‬
.
‫ِةخنة‬‫ر‬
‫لةم‬
‫بريدؤزة‬
‫ئةوةية‬
‫كة‬
‫قازاجنكردن‬
‫بةتةنها‬
‫َتة‬‫ي‬‫ناب‬
‫َوةر‬‫ي‬‫ث‬
‫بؤ‬
‫ديارى‬
‫كردنى‬
‫كارى‬
،‫بازرطانى‬
‫ضةندين‬
‫كارى‬
‫بازرطانى‬
‫هةية‬
‫كة‬
‫مةبةست‬
‫َيدا‬‫ي‬‫ت‬
‫قازانج‬
‫كردن‬
‫نية‬
.
‫بؤ‬
‫منونة‬
‫ئةو‬
‫كارة‬
‫بازرطانيانةى‬
‫كة‬
‫َةت‬‫ل‬‫دةو‬
‫ئةجنامى‬
‫دةدات‬
‫مةبةست‬
‫َيدا‬‫ي‬‫ت‬
‫قازانج‬
‫نية‬
‫َكو‬‫ل‬‫بة‬
‫َشكةش‬‫ي‬‫ث‬
‫كردنى‬
‫خزمةتطوزاريية‬
.
2
.
‫بريدؤزى‬
‫َوطؤر‬‫ل‬‫ئا‬
‫كردن‬
:
‫َي‬‫ي‬‫بةث‬
‫ئةو‬
‫بريدؤزة‬
‫كارى‬
‫بازرطانى‬
‫بريتيية‬
‫لة‬
‫َوطؤرى‬‫ل‬‫ئا‬
‫كةل‬
‫وثةل‬
‫و‬
‫دراوى‬
‫ثةراوى‬
‫بازرطانى‬
.
‫ِةخنةى‬‫ر‬
‫ئةم‬
‫بريدؤزة‬
‫ئةوةية‬
‫كة‬
‫ثشتى‬
‫َت‬‫ي‬‫َنابةسرت‬‫ي‬‫ث‬
‫بؤ‬
‫ديارى‬
‫كردنى‬
‫كارى‬
‫بازرطانى‬
‫بؤ‬
‫منونة‬
‫كارى‬
‫بةرهةم‬
‫َنةرى‬‫ي‬‫ه‬
‫يةكةم‬
‫كارى‬
‫بازرطانية‬
‫و‬
‫َوطؤرى‬‫ل‬‫ئا‬
‫َدا‬‫ي‬‫ت‬
،‫نية‬
‫هةروةها‬
‫هةموو‬
‫ئةو‬
‫كارة‬
‫بازرطانيانةى‬
‫كة‬
‫لةياسادا‬
‫هاتون‬
‫َوطؤري‬‫ل‬‫ئا‬
‫َدا‬‫ي‬‫ت‬
‫نية‬
‫وةك‬
‫خانووبةرة‬
‫و‬
‫ًنانى‬‫ي‬‫دةره‬
‫سامانة‬
‫سروشتييةكان‬
.
3
.
‫بريدؤزى‬
‫ثيشة‬
:
‫ًى‬‫ي‬‫بةث‬
‫ئةم‬
‫بريدؤزة‬
‫َك‬‫ي‬‫هةركار‬
‫َك‬‫ي‬‫كةس‬
‫بةناوى‬
‫خؤى‬
‫َوةى‬‫ي‬‫بةش‬
‫بةردةوام‬
‫و‬
‫َك‬‫ي‬‫َكوث‬‫ي‬ِ‫ر‬
‫ئةجنامى‬
‫بدات‬
‫ئةوة‬
‫كارى‬
‫بازرطانية‬
.
‫ِةخنة‬‫ر‬
‫لةو‬
‫بريدؤزة‬
‫ئةوةية‬
‫تةنها‬
‫كارى‬
‫ثيشةوةرانى‬
‫بةكارى‬
‫بازرطانى‬
،‫داناوة‬
‫بةآلم‬
‫ضةندين‬
‫كاريشمان‬
‫هةية‬
‫َوةى‬‫ي‬‫بةش‬
‫بةردةوام‬
‫ئةجنام‬
،‫َت‬‫ي‬‫نادر‬
‫َم‬‫ال‬‫بة‬
‫بةكارى‬
‫بازرطانى‬
‫َت‬‫ي‬‫دادةنر‬
.
‫بازرطانى‬ ‫كارى‬ ‫ياسايي‬ ‫سيستةمى‬
‫التجاري‬ ‫للعمل‬ ‫القانون‬ ‫النظام‬
.1
‫ياسايي‬ ‫مةندى‬ ‫تايبةت‬ ‫ِووى‬‫ر‬‫لة‬
:
‫بازرطان‬ ‫ياساي‬ ‫بازرطانى‬ ‫كارى‬
‫ى‬
‫شارستانى‬ ‫كارى‬ ‫بةآلم‬ ،‫َت‬‫ي‬‫دةكر‬ َ‫ى‬‫َبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫لةسةر‬
(
‫مدنى‬
)
‫َت‬‫ي‬‫دةكر‬ َ‫ى‬‫َبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫لةسةر‬ ‫شارستانى‬ ‫ياساى‬
.
.2
‫سوو‬ ‫ِووى‬‫ر‬‫لة‬
:
‫لة‬ ‫بريتية‬ ‫سووةكةى‬ ‫َذةى‬‫ي‬ِ‫ر‬ ‫بازرطانى‬ ‫قةرزى‬
5
%
‫شارستانى‬ ‫قةرزى‬ ‫بةآلم‬ ،
(
‫مدنى‬
)
‫لة‬ ‫بريتية‬
4
.%
‫ثرسيار‬
:
‫قةرزى‬ ‫لة‬ ‫زياترة‬ ‫بازرطانى‬ ‫قةرزى‬ ‫لة‬ ‫سوو‬ ‫ِى‬‫ر‬‫ب‬ ‫بؤضى‬
‫شارستانى؟‬
‫وةآلم‬
:
1
.
‫لةوةى‬ ‫داهاتةكةى‬ ‫َت‬‫ي‬‫وةردةطري‬ ‫بازرطانى‬ ‫قةرزى‬ ‫وةك‬ ‫ثارةى‬ ‫ئةو‬
‫زياترة‬ ‫َت‬‫ي‬‫بةكارد‬ ‫نابازرطانى‬ ‫كارى‬ ‫لة‬
.
2
.
‫قةرزى‬ ‫لة‬ ‫وةك‬ ‫هةية‬ ‫لةناوضوونى‬ ‫ئةطةرى‬ ‫زياتر‬ ‫بازرطانى‬ ‫قةرزى‬
‫شارستانى‬
.
•
‫بة‬ ‫سوو‬ ‫ترى‬ ‫َذةيةكى‬‫ي‬ِ‫ر‬ ‫لةسةر‬ ‫بكةون‬ ‫َك‬‫ي‬‫ر‬ ‫اليةنةكان‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةكر‬
‫لة‬ ‫َك‬‫ي‬‫مةرج‬
7
%
‫َت‬‫ي‬‫نةب‬ ‫زياتر‬
.
‫َكةوتن‬‫ي‬ِ‫ر‬ ‫سووى‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةوتر‬ ‫َى‬‫ي‬‫وةث‬
.
‫َذةية‬‫ي‬ِ‫ر‬ ‫لةو‬ ‫بةدةركردوة‬ ‫َراقى‬‫ي‬‫ع‬ ‫بانكى‬ ‫بةآلم‬
(
7
) %
‫َت‬‫ي‬‫دةكر‬ ‫كة‬
‫لة‬ ‫زياد‬ ‫سوو‬ ‫ِي‬‫ر‬‫ب‬ ‫بانكةكان‬
(
7
)%
‫بتوانن‬ ‫ئةوةى‬ ‫بؤ‬ ‫ئةمةش‬ ‫وةربطرن‬
‫بانكةكا‬ ‫ئةوةى‬ ‫لةبةر‬ ‫بكةن‬ ‫َراقى‬‫ي‬‫ع‬ ‫غةيرة‬ ‫بانكةكانى‬ ‫َى‬‫ي‬‫َشربك‬‫ي‬‫ث‬
‫نى‬
‫َذةى‬‫ي‬ِ‫ر‬ ‫لة‬ ‫زياتر‬ ‫تر‬ ‫َتانى‬‫ال‬‫و‬ ‫بازرطانى‬
(
7
)%
‫وةردةطرن‬ ‫سوو‬
.
3
.
‫بازرطان‬ ‫سيفةتى‬ ‫وةرطرتنى‬ ‫ِووى‬‫ر‬‫لة‬
.
‫خؤى‬ ‫بةرذةوةندى‬ ‫بؤ‬ ‫و‬ ‫خؤى‬ ‫بةناوى‬ ‫بازرطانى‬ ‫كارى‬ ‫َك‬‫ي‬‫هةركةس‬
‫بازرطان‬ َ‫ى‬‫دةوتر‬ ‫َى‬‫ي‬‫ث‬ ‫ئةوا‬ ‫بةردةوام‬ ‫َوةى‬‫ي‬‫بةش‬ ‫بدات‬ ‫ئةجنام‬
.
‫وةكةسي‬
‫كة‬ ‫سةثاندووة‬ ‫لةسةر‬ ‫َكى‬‫ي‬‫ئةرك‬ ‫ضةند‬ ، ‫بازرطانى‬ ‫ياساي‬ ،‫بازرطان‬
‫داوانةكراوة‬ ‫ئاسايى‬ ‫لةكةسى‬
.
4
.
‫بوون‬ ‫ثووض‬ ‫ماية‬
(
‫افالس‬
:)
‫َت‬‫ي‬‫َدةكر‬‫ي‬‫َبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫َكة‬‫ي‬‫سيستةم‬ ‫بازرطانى‬ ‫بوونى‬ ‫ثووض‬ ‫ماية‬
‫و‬ ‫مافةكانى‬ ‫لة‬ ‫َت‬‫ي‬‫َبةشدةكر‬‫ي‬‫ب‬ ‫بةهؤيةوة‬ ‫كة‬ ‫بازرطان‬ ‫لةسةركةسى‬
‫كردن‬ ‫بةند‬ ‫ِادةى‬‫ر‬ ‫تادةطاتة‬ ‫داراييةكةى‬ ‫و‬ َ‫ل‬‫ما‬ ‫بة‬ ‫كردن‬ ‫َسوكةوت‬‫ل‬‫هة‬
.
َ‫ل‬َ‫ي‬‫بةف‬ ‫ثووضى‬ ‫ماية‬ ‫بوونى‬ ‫حالةتى‬ ‫لة‬ ‫ئةوةش‬
.
5
.
‫ِاستةوخؤ‬‫ر‬ ‫َكردنى‬‫ي‬‫َبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫ِووى‬‫ر‬‫لة‬
:
،‫َكردن‬‫ي‬‫َبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫َوةبةرايةتى‬‫ي‬ِ‫ر‬‫بة‬ ‫لة‬ ‫َت‬‫ي‬‫َدةكر‬‫ي‬‫َبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫راستةوخؤ‬ ‫بازرطانى‬ ‫ِاوى‬‫ر‬‫ثة‬
‫َت‬‫ي‬‫َدةربض‬‫ي‬‫ث‬ ‫دادطاى‬ ‫ِيارى‬‫ر‬‫ب‬ ‫بكات‬ ‫َويست‬‫ي‬‫ث‬ ‫ئةوةى‬ َ‫ي‬‫ب‬
.
6
.
‫ثةلةكردن‬ ‫سيفةتى‬
:
َ‫ى‬‫َبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫ِاستةوخؤ‬‫ر‬ ‫ئةوا‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةردةض‬ ‫دادطا‬ ‫َكى‬‫ي‬‫ِيار‬‫ر‬‫هةرب‬ ‫طشتى‬ ‫َوةيةكى‬‫ي‬‫بةش‬
‫َت‬‫ي‬‫ناكر‬
.
َ‫ى‬‫َبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫ئةوكات‬ ‫َت‬‫ي‬‫ب‬ ‫تةواو‬ ‫ِيارةكة‬‫ر‬‫ب‬ ‫لة‬ ‫تانةطرتن‬ ‫ماوةى‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةب‬
‫داواى‬ ‫منوونة‬ ‫بؤ‬ ‫بازرطانى‬ ‫بةكارى‬ ‫تايبةتة‬ ‫كة‬ ‫هةية‬ ‫داوا‬ َ‫ى‬‫هةند‬ ‫بةآلم‬ ،‫َت‬‫ي‬‫دةكر‬
َ‫ي‬‫ب‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةكر‬ َ‫ى‬‫َبةج‬‫ي‬‫ج‬ ‫ِاستةوخؤ‬‫ر‬ ‫داواكة‬ ‫ِيارى‬‫ر‬‫ب‬ ‫ئةوا‬ ‫بوون‬ ‫ثووض‬ ‫ماية‬ ‫بة‬ ‫تايبةت‬
‫َت‬‫ي‬‫بكر‬ ‫تانةطرتن‬ ‫ماوةى‬ ‫َى‬‫ي‬ِ‫ر‬‫ضاوة‬ ‫ئةوةى‬
.
7
.
‫دادطا‬ ‫تايبةمتةندى‬ ‫ِووى‬‫ر‬ ‫لة‬
:
،‫َت‬‫ي‬‫دةبينر‬ ‫بازرطانى‬ ‫دادطاى‬ ‫لةاليةن‬ ‫بازرطان‬ ‫و‬ ‫بازرطانى‬ ‫بةكارى‬ ‫تايبةت‬ ‫داواى‬
‫شارستانى‬ ‫دادطاى‬ ‫لةاليةن‬ ‫نابازرطانى‬ ‫و‬ ‫شارستانى‬ ‫بةكارى‬ ‫تايبةت‬ ‫داواى‬ ‫بةآلم‬
(
‫مدنى‬
)
‫شارستان‬ ‫دادطاى‬ ‫و‬ ‫نيية‬ ‫بازرطانيمان‬ ‫دادطاى‬ ‫َراق‬‫ي‬‫ع‬ ‫لة‬ ‫بةآلم‬ ،‫َت‬‫ي‬‫دةبينر‬
‫ى‬
(
‫مدنى‬
)
‫َت‬‫ي‬‫دةبين‬ ‫داواكة‬ ‫جؤر‬ ‫هةردوو‬
.
‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫جۆرەکانی‬
‫بەش‬ ‫دوو‬ ‫دەکرێنە‬ ‫بازرگانیەکان‬ ‫کارە‬
:
‫یەکەم‬
:
‫کەسی‬ ‫تاکە‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬
‫دووەم‬
:
‫بازرگانی‬ ‫پرۆژەی‬ ‫بەشێوەی‬ ‫دراو‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬
▪
‫تاکەکان‬ ‫بازرگانیە‬ ‫کارە‬
:
‫بدرێن‬ ‫ئەنجام‬ ‫جاریش‬ ‫یەک‬ ‫گەر‬ ‫هەتا‬ ‫دەژمێردرێن‬ ‫بازرگانی‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫کارانەن‬ ‫ئەو‬ ‫تاکەکان‬ ‫بازرگانییە‬ ‫کارە‬
‫نەبێت‬ ‫سیفەتەیان‬ ‫ئەم‬ ‫یان‬ ‫هەبێت‬ ‫بازرگانیان‬ ‫سیفەتی‬ ‫بکرێن‬ ‫کەسانێکەوە‬ ‫الیەن‬ ‫لە‬ ‫چی‬ ‫ڕێکەوت‬ ‫بە‬ ‫یان‬
‫دەگرێتەوە‬ ‫خوارەوە‬ ‫ئەمانەی‬ ‫تاکەکەسی‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬
:
١
-
‫قازانج‬ ‫مەبەستی‬ ‫بە‬ ‫دان‬ ‫بەکرێ‬ ‫یا‬ ‫فرۆشتن‬ ‫بۆ‬ ‫نەگوازراوە‬ ‫یان‬ ‫گوازراوە‬ ‫کرینی‬
٢
-
‫سوود‬ ‫مەبەستی‬ ‫بە‬ ‫جار‬ ‫دووەم‬ ‫بۆ‬ ‫دانەوە‬ ‫بەکرێ‬ ‫بۆ‬ ‫گرتن‬ ‫بەکرێ‬
(
‫قازانج‬
)
٣
-
‫پێکردن‬ ‫سەودا‬ ‫قەواڵەکان‬ ‫کۆمپانیاو‬ ‫پشکەکانی‬
.
٤
-
‫بەو‬ ‫پەیوەست‬ ‫پڕۆسەکانی‬ ‫و‬ ‫بازرگانی‬ ‫پەڕاوی‬ ‫کردنی‬ ‫دروست‬
.
‫یەکەم‬
:
‫کڕینی‬
‫گوازراوەو‬
‫زەوی‬
‫و‬
‫خانووبەرە‬
‫بۆ‬
‫فرۆشتن‬
‫یا‬
‫بە‬
‫کرێ‬
‫دان‬
‫ب‬
‫ە‬
‫مەبەستی‬
‫سود‬
:
‫کرینی‬
‫گوازراوەو‬
‫نەگوازراوە‬
‫بۆ‬
‫فرۆشتن‬
‫یا‬
‫بەکرێ‬
‫دان‬
‫لەو‬
‫کارە‬
‫بازرگانیانەییە‬
‫ک‬
‫ە‬
‫یەکجار‬
‫زۆر‬
‫روودەدەن‬
‫لەو‬
‫کارانەش‬
‫لەڕێگای‬
‫سەوداگەری‬
‫و‬
‫ئامانجی‬
‫سوود‬
‫بینین‬
‫لە‬
‫تەک‬
‫ئەمەش‬
‫زەوی‬
‫و‬
‫خانووبەرە‬
‫کڕین‬
‫بۆ‬
‫فرۆشتنەوەی‬
‫بە‬
‫مەبەستی‬
‫سوود‬
.
‫بەگوێرەی‬
‫بڕگەی‬
‫یەکەمی‬
‫ماددەی‬
‫پێنجەم‬
‫ئەم‬
‫کارە‬
‫بە‬
‫بازرگانی‬
‫دادەندرێت‬
‫ئەگە‬
‫ر‬
‫ئەم‬
‫مەرجانەی‬
‫تێدابێت‬
:
١
-
‫کڕینەکە‬
‫بۆ‬
‫فرۆشتن‬
‫یان‬
‫بەکرێ‬
‫دان‬
‫بێت‬
.
٢
-
‫سامانەکە‬
‫گوازراوە‬
‫یان‬
‫نەگوازراوە‬
‫بێت‬
.
٣
-
‫مەبەست‬
‫سوود‬
‫بێت‬
.
❖
‫کرداری‬
‫کڕین‬
:
‫کرداری‬
‫کڕین‬
‫بە‬
‫کۆڵەگەیەکی‬
‫گرنگی‬
‫کاری‬
‫بازرگانی‬
‫دادەندرێت‬
‫واتا‬
‫دەس‬
‫ت‬
‫کەوتنی‬
‫گوازراوەو‬
‫نەگوازراوە‬
‫بەرمبەر‬
‫شتێک‬
‫بێت‬
‫یان‬
‫لە‬
‫بڕی‬
‫شتێک‬
‫ب‬
‫ێت‬
‫واتا‬
‫بەرامبەر‬
‫شتێک‬
‫بێت‬
‫کڕیار‬
‫و‬
‫فرۆشیار‬
‫لەسەری‬
‫ڕێکەوتبن‬
.
‫واتا‬
‫چ‬
‫ی‬
‫بە‬
‫پارە‬
‫بێت‬
‫یا‬
‫ماڵینە‬
(
‫عینی‬
)
‫بێت‬
.
‫کەواتە‬
‫گەر‬
‫کەسێک‬
‫شتێکی‬
‫فرۆشت‬
‫و‬
‫بە‬
‫کڕین‬
‫دەستی‬
‫نەکەوتبوو‬
‫ب‬
‫ێ‬
‫بەرمبەر‬
‫دەستی‬
‫کەوتبوو‬
‫بە‬
‫کاری‬
‫بازرگانی‬
‫ناژمێردرێت‬
‫لەبەر‬
‫ئەوەی‬
‫ت‬
‫وخمی‬
‫سەودا‬
‫گەری‬
‫تێدا‬
‫نیە‬
‫لە‬
‫حالەتەکانی‬
‫میرات‬
‫بەخشین‬
‫ڕاسپاردە‬
(
‫الوصیە‬
)
‫یا‬
‫فرۆشتنی‬
‫بەرهەمی‬
‫یەکەم‬
‫هەموو‬
‫ئەمانە‬
‫بەکرینی‬
‫سامان‬
‫داناندرێن‬
‫واتا‬
‫کاری‬
‫بازرگانی‬
‫نین‬
.
•
‫یەکەم‬ ‫بەرهەمی‬
:
‫دەستیەکان‬ ‫پیشە‬ ‫کاری‬ ‫و‬ ‫کشتوکاڵیەکان‬ ‫کردارە‬ ‫واتا‬
‫هزری‬ ‫بەرهەمی‬ ‫و‬ ‫ئازادەکان‬ ‫وپیشەوەرە‬
.
•
‫وەک‬ ‫دیکەش‬ ‫کرداری‬ ‫شارستانین‬ ‫کاری‬ ‫کۆنەوە‬ ‫لە‬ ‫هەر‬ ‫کشتوکاڵەیەکان‬ ‫کارە‬
‫شارستانین‬ ‫کاری‬ ‫هەموو‬ ‫پەین‬ ‫تۆو‬ ‫کشتوکاڵی‬ ‫ئامرازی‬ ‫ئامێرو‬ ‫کڕینی‬
.
‫لەبەر‬
‫بە‬ ‫بەرهەم‬ ‫دەستخستنی‬ ‫و‬ ‫کشتوکاڵە‬ ‫کاری‬ ‫ئاسانکاری‬ ‫لێی‬ ‫مەبەست‬ ‫ئەوەی‬
‫اڵم‬
‫پیشەس‬ ‫بۆ‬ ‫بێت‬ ‫کشتوکاڵی‬ ‫بەرهەمی‬ ‫گۆڕینی‬ ‫کرداری‬ ‫کشتوکاڵی‬ ‫کاری‬ ‫گەر‬
‫ازی‬
‫یاسا‬ ‫پێی‬ ‫بە‬ ‫بازرگانیە‬ ‫کارێکی‬ ‫ئەوە‬
.
‫ئەوەی‬ ‫وەک‬ ‫کرد‬ ‫دەستکاری‬ ‫پیشەسازی‬ ‫کاری‬ ‫بەرهەمەکی‬ ‫کشتکار‬ ‫گەر‬ ‫کەواتە‬
‫ئامێروو‬ ‫و‬ ‫دیکە‬ ‫لەبەرووبوومی‬ ‫هێنا‬ ‫بەرهەم‬ ‫زەیتی‬ ‫شەکرو‬ ‫کردە‬ ‫شەکری‬ ‫قامیشی‬
‫ب‬ ‫پرۆژەیەکی‬ ‫و‬ ‫بازرگانییە‬ ‫کارێکی‬ ‫ئەمە‬ ‫مەبەستە‬ ‫ئەم‬ ‫بۆ‬ ‫بەکارهێنان‬ ‫ئامرازی‬
‫ازرگانی‬
‫پیشەسازییە‬ ‫و‬
.
‫بەرهەمی‬
‫هزریش‬
‫لەبەر‬
‫ئەوەی‬
‫کرداری‬
‫کڕینی‬
‫لەپێشدا‬
‫نیە‬
‫بۆیە‬
‫کارێک‬
‫ی‬
‫بازرگانی‬
‫نیە‬
.
‫دانەری‬
‫کتێب‬
‫چی‬
‫کتێبەکەی‬
‫خۆی‬
‫چاپی‬
‫بکات‬
‫یە‬
‫باڵوکەرەوەیەک‬
‫بەکاری‬
‫بازرگانی‬
،‫ناژمێردرێت‬
‫لەبەر‬
‫ئەوەی‬
‫فرۆشتنی‬
‫بەرهەمی‬
‫هزری‬
‫واتا‬
‫فرۆشتنی‬
‫شتێک‬
‫کڕینی‬
‫لەپێشدا‬
‫نەبووە‬
‫بەاڵم‬
‫کار‬
‫ی‬
‫باڵوکەرەوەکە‬
‫یا‬
‫بریکار‬
‫چاپکردن‬
‫ئەوە‬
‫کاری‬
‫ئەوان‬
‫بازرگانییە‬
.
‫کاری‬
‫ئازاد‬
‫وە‬
‫پارێزەری‬
‫و‬
‫پزیشکی‬
‫و‬
‫ئەندازیارو‬
‫ژمێریار‬
‫پشت‬
‫بە‬
‫زانست‬
‫و‬
‫هونەر‬
‫و‬
‫شارەزایی‬
‫دەبەستیت‬
‫بەاڵم‬
‫کرداری‬
‫کڕینی‬
‫لەپێش‬
‫نیە‬
‫کەواتە‬
‫ک‬
‫اری‬
‫شارستانین‬
.
❖
‫دان‬ ‫بەکرێ‬ ‫یان‬ ‫فرۆشتن‬ ‫کرداری‬
:
‫هەیە‬ ‫فرۆشتن‬ ‫بەکرداری‬ ‫پێویستی‬ ‫نیە‬ ‫بەس‬ ‫تەنها‬ ‫بە‬ ‫کڕین‬ ‫کرداری‬
‫ن‬ ‫فرۆشتن‬ ‫نیازی‬ ‫بە‬ ‫کڕین‬ ‫گەر‬ ‫کڕاوەکە‬ ‫نەگوازراوەی‬ ‫گوازراوەو‬ ‫فرۆشتنی‬
‫ەبێت‬
‫گواستن‬ ‫ئامرازێکی‬ ‫کەسێک‬ ‫گەر‬ ‫نیە‬ ‫بازرگانی‬ ‫ئەوە‬ ‫بێت‬ ‫بەکاربردن‬ ‫بۆ‬
‫ەوە‬
‫بۆخۆی‬ ‫فرۆشێت‬ ‫نەی‬ ‫بێتەوە‬ ‫پەشمان‬ ‫دواتر‬ ‫فرۆشتن‬ ‫بەنیازی‬ ‫بکڕێت‬
‫بەکاری‬
‫بازرگانییە‬ ‫کارەی‬ ‫ئە‬ ‫بیفرۆشێتەوە‬ ‫پاشماوەیەک‬ ‫دواتر‬ ‫بێنێت‬
.
‫دووەم‬ ‫مەرجی‬
:
‫زەو‬ ‫یا‬ ‫گوازراوە‬ ‫سامانێکی‬ ‫بەسەر‬ ‫فرۆشتنەکە‬ ‫یان‬ ‫کڕین‬
‫ی‬
‫دابندرێ‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫بە‬ ‫کارەکە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫مەرجە‬ ‫هاتبێت‬ ‫خانوودا‬ ‫زارو‬ ‫و‬
‫ت‬
‫گوازر‬ ‫سامانی‬ ‫هاتبێت‬ ‫نەگوازراوە‬ ‫یان‬ ‫گوازراوە‬ ‫سامانێکی‬ ‫بەسەر‬ ‫کرینەکە‬
‫اوە‬
‫دەشێت‬
:
١
-
‫مایەکی‬
(
‫مادی‬
)
‫بێت‬
.
٢
-
‫گوزارەیی‬
(
‫مەعنەوی‬
)
‫بێت‬
.
•
‫یەم‬ ‫سێ‬ ‫مەرجی‬
:
‫سوود‬ ‫مەبەستی‬ ‫بە‬
(
‫قازانج‬
)
‫بێت‬
•
‫هاندەری‬ ‫دەگرێتەوە‬ ‫بازرگانی‬ ‫پاڵنەری‬ ‫هاندەری‬ ‫مەرجە‬ ‫ئەم‬ ‫چەمکی‬
‫سوود‬ ‫کەوا‬ ‫گەری‬ ‫سەودا‬ ‫نیازی‬ ‫واتا‬ ‫یاسایی‬ ‫واتای‬ ‫وەک‬ ‫بازرگانیش‬
(
‫قازانجی‬
)
‫دابێت‬ ‫لەگەڵ‬
.
•
‫کەل‬ ‫کااڵو‬ ‫کەوا‬ ‫دەیکەن‬ ‫هەروەزی‬ ‫سەندیکاکانی‬ ‫کۆمەڵەو‬ ‫کارەی‬ ‫ئەو‬ ‫کەواتە‬
‫کڕین‬ ‫نرخی‬ ‫بە‬ ‫ئەندامانیان‬ ‫فرۆشنەوە‬ ‫دەیان‬ ‫و‬ ‫دەکرن‬ ‫پەل‬ ‫و‬
(
‫بێ‬
‫سوود‬
)
‫دەوڵەت‬ ‫کە‬ ‫شێوە‬ ‫بەهەمان‬ ‫ناژمێردرێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫بەکاری‬
‫بنچینەییەکان‬ ‫بەروبوومە‬
(
‫جۆ‬ ‫و‬ ‫گەنم‬
)...
‫نزم‬ ‫بەنرخێکی‬ ‫و‬ ‫دەکڕێت‬
‫هاواڵتیان‬ ‫دەیفرۆشێتەوە‬
•
‫بینین‬ ‫سوود‬ ‫و‬ ‫سەوداگەری‬ ‫نیازی‬ ‫ئەوەی‬ ‫لەبەر‬ ‫ئەوە‬
(
‫الربح‬
)
‫نیە‬ ‫تێدا‬
‫داناندرێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫بەکاری‬
.
•
‫دووەم‬
:
‫دانەوە‬ ‫بەکرێ‬ ‫دووبارە‬ ‫بۆ‬ ‫گرتن‬ ‫بەکرێ‬
‫دانەوەی‬ ‫بەکرێ‬ ‫دووبارە‬ ‫بۆ‬ ‫نەگوازراوە‬ ‫یا‬ ‫گوازراوە‬ ‫سامانی‬ ‫گرتنی‬ ‫بەکرێ‬
‫ش‬ ‫دان‬ ‫بەکرێ‬ ‫یان‬ ‫فرۆشتن‬ ‫بۆ‬ ‫کڕین‬ ‫دادکارییەکانی‬ ‫بەپێی‬ ‫بەسوودێک‬
‫تە‬
‫ماڵینە‬ ‫مافێکی‬ ‫دەرناچێت‬ ‫لەوە‬ ‫دراوەکە‬ ‫بەکرێ‬
(
‫عینی‬ ‫حق‬
)
‫ئە‬ ‫دانی‬ ‫بەکرێ‬ ‫و‬
‫م‬
‫لەناوەوە‬ ‫مافەییە‬
(
‫الباگن‬
)
‫وەردەگ‬ ‫لەشتەکە‬ ‫سوود‬ ‫و‬ ‫کەڵک‬ ‫گر‬ ‫بەکرێ‬ ‫واتا‬
‫رێ‬
.
‫کەڵک‬
(
‫المنفعە‬
)
‫ماڵینەییە‬ ‫مافێکی‬
(
‫عینی‬
)
‫دان‬ ‫بەکرێ‬ ‫جێی‬ ‫ببێتە‬ ‫دەشێ‬
‫ی‬
‫و‬ ‫هۆتێل‬ ‫گری‬ ‫بەکرێ‬ ‫دانەوە‬ ‫بەکرێ‬ ‫بۆ‬ ‫گرتن‬ ‫بەکرێ‬ ‫وەک‬ ‫دووبارە‬
‫ب‬ ‫سینەمایی‬ ‫فیلمی‬ ‫یا‬ ‫گواستنەوە‬ ‫ئامرازی‬ ‫گرتنی‬ ‫بەکرێ‬ ‫یا‬ ‫هاوشێوەکانی‬
‫ۆ‬
‫دانەوە‬ ‫بەکرێ‬
.
•
‫سێ‬
‫یەم‬
:
‫دامەزراندنی‬
‫کۆمپانیای‬
‫بازرگانی‬
:
‫کە‬
‫لە‬
‫یاسای‬
‫کۆمپانیاکانی‬
‫عێراقی‬
‫ژمارە‬
(
٢١
)
‫لە‬
‫یاسای‬
‫عیراقی‬
‫دیاریکراوە‬
‫کە‬
‫بریتین‬
‫لە‬
‫پێنج‬
‫جۆرکۆمپانیا‬
‫ئەوە‬
‫بە‬
‫بازرگانی‬
‫دادەندرێت‬
‫ئەوانیش‬
:
❖
‫کۆمپانیای‬
‫هاوپشکی‬
❖
‫کۆمپانیای‬
‫سنوردار‬
❖
‫کۆمپانیای‬
‫هاوکاری‬
❖
‫پرۆژەی‬
‫تاکەکەسی‬
❖
‫کۆمپانیای‬
‫ساددە‬
‫نابازرگانی‬ ‫و‬ ‫بازرگانی‬ ‫کۆمپانیای‬ ‫جیاکردنەوەی‬ ‫پێوەرەکانی‬
•
‫یەکەم‬ ‫پێوەری‬
–
‫بازرگانی‬ ‫کاری‬
:
‫ک‬ ‫کۆمپانیایەک‬ ‫هەر‬ ‫ئەوپێوەرە‬ ‫بەپێی‬
‫اری‬
‫وات‬ ‫بە‬ ‫دادەندرێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫کۆمپانیای‬ ‫بە‬ ‫ئەوە‬ ‫بدات‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬
‫ای‬
‫کۆمپانیا‬ ‫بە‬ ‫نادەن‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫کە‬ ‫کۆمپانیایانەی‬ ‫ئەو‬ ‫ئەوەی‬
‫نا‬ ‫ی‬
‫دادەندرێت‬ ‫بازرگانی‬
•
‫دووەم‬ ‫پێوەری‬
-
‫شکلی‬ ‫پێوەری‬
:
‫کۆمپانیایەک‬ ‫هەر‬ ‫پێوەرە‬ ‫ئەم‬ ‫بەپێی‬
‫عێراق‬ ‫کۆمپانیاکانی‬ ‫یاسای‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫کۆمپانیایانەی‬ ‫لەم‬ ‫یەکێک‬ ‫بەشێوەی‬
‫دا‬ ‫ی‬
‫ئەوەی‬ ‫بێ‬ ‫دادەندرێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫کۆمپانیای‬ ‫بە‬ ‫ئەوە‬ ‫دابمەزرێت‬ ‫هاتووە‬
‫دابێت‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬ ‫کارێکی‬ ‫هیچ‬
.
‫کار‬ ‫جیاکردنەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بەسترێت‬ ‫پێ‬ ‫پشتی‬ ‫دەتواندرێت‬ ‫یەکەم‬ ‫پێوەری‬
‫ی‬
‫نابازرگانی‬ ‫کۆمپانیای‬
•
‫چوارەم‬
:
‫بەو‬ ‫تایبەت‬ ‫کارەکانی‬ ‫و‬ ‫بازرگانی‬ ‫پەروای‬
‫بازرگانی‬ ‫پەڕوای‬ ‫جؤرەکانی‬
:
.1
‫بازرگانی‬ ‫ئاڵوگۆڕی‬
:
‫دیاریکر‬ ‫شێوازەکەی‬ ‫یاسا‬ ‫بازرگانییە‬ ‫پەڕاوێکی‬
‫دوە‬
‫پارە‬ ‫بڕێک‬ ‫کە‬ ‫دووەم‬ ‫بەکەسی‬ ‫دەکات‬ ‫فەرمان‬ ‫یەکەم‬ ‫کەسی‬ ‫کەتێیدا‬
‫یەم‬ ‫سێ‬ ‫کەسی‬ ‫بە‬ ‫بدات‬ ‫دیاریکراو‬ ‫شوێنی‬ ‫و‬ ‫لەکات‬
.2
‫چەک‬
(
‫شیک‬
:)
‫کەت‬ ‫دیاریکردووە‬ ‫شێوەکەی‬ ‫یاسا‬ ‫بازرگانییە‬ ‫پەڕاوێکی‬
‫ێیدا‬
‫کاتی‬ ‫لە‬ ‫پارە‬ ‫بڕێک‬ ‫پێدانی‬ ‫بە‬ ‫بانکێک‬ ‫بە‬ ‫دەدات‬ ‫فەرمان‬ ‫کەسێک‬
‫بە‬ ‫بدات‬ ‫پارەکە‬ ‫چەکەکە‬ ‫پیشاندانی‬ ‫دوای‬ ‫ڕاستەوخۆ‬ ‫یان‬ ‫دیاریکراو‬
‫چەکەکە‬ ‫هەڵگری‬
.
.3
‫کۆمپیالە‬
:
‫تێیدا‬ ‫دیاریکردووە‬ ‫شێوەکەی‬ ‫یاسا‬ ‫بازرگانییە‬ ‫پەڕاوێکی‬
‫بە‬ ‫دەدات‬ ‫بەڵێن‬ ‫کەسێک‬
(
‫بنووس‬
( )
‫المحرر‬
)
‫کەس‬ ‫بداتە‬ ‫پارەیەک‬ ‫بڕە‬
‫ێکی‬
‫لێ‬ ‫لەکاتی‬ ‫کراو‬ ‫بۆ‬ ‫فەرمان‬ ‫یان‬ ‫سوودمەند‬ ‫دەوترێت‬ ‫پێی‬ ‫دیکە‬
‫دیاریکر‬ ‫شوێنی‬ ‫و‬ ‫دیاریکراو‬ ‫ماوەیەکی‬ ‫هاتنی‬ ‫لەکاتی‬ ‫یان‬ ‫ئاگاداربوون‬
‫اودا‬
.
•
‫پڕۆژە‬ ‫بەشێوەی‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬
‫بە‬ ‫بەردەوام‬ ‫بەشێوەی‬ ‫دەدات‬ ‫ئەنجامی‬ ‫کەسێک‬ ‫کە‬ ‫کارانەی‬ ‫لەو‬ ‫بریتیە‬
‫پیشەی‬ ‫دەبێتە‬ ‫شێوەیەک‬
.
‫ماددەی‬ ‫لە‬ ‫دیاریکردوە‬ ‫کارانەی‬ ‫لەم‬ ‫هەندێک‬ ‫عیراقی‬ ‫یاسادانانی‬
(
٥
)
‫یاسای‬ ‫لە‬
‫؛‬ ‫خوارەوەن‬ ‫ئەمانەی‬ ‫کە‬ ‫بازرگانی‬
.1
‫خزمەتگوزاری‬ ‫و‬ ‫پەل‬ ‫و‬ ‫کەل‬ ‫کردنی‬ ‫دابین‬
.2
‫هەناردەکردن‬ ‫هاوردەو‬ ‫نوسینگەکانی‬ ‫کاری‬ ‫و‬ ‫هەناردەکردنیان‬ ‫یان‬ ‫کااڵ‬ ‫هاوردەکردنی‬
.
.3
‫ڕێکالم‬ ‫وێنەگری‬ ‫و‬ ‫چاپکردن‬ ‫باڵوکردنەوەو‬
.
.4
‫خاو‬ ‫کەرستەی‬ ‫دەرهێنانی‬ ‫پڕۆسەکانی‬ ‫و‬ ‫پیشەسازی‬
.
.5
‫ئاشکرا‬ ‫زیادکردنی‬ ‫ڕێگای‬ ‫بە‬ ‫فرؤشتن‬
.
.6
‫نۆژەنکردنەوە‬ ‫و‬ ‫ڕوخاندن‬ ‫چاککردنەوەو‬ ‫و‬ ‫بنیاتنان‬ ‫بەڵێندەرایەتی‬
.
.7
‫یا‬ ‫سینەماخانەو‬ ‫چێشتخانەو‬ ‫و‬ ‫ئوتیل‬ ‫گوزارو‬ ‫و‬ ‫گەشت‬ ‫بوسینگەکانی‬ ‫خزمەتگوزاری‬
‫ریگا‬
‫تر‬ ‫جیاجیاکانی‬ ‫پێشانگا‬ ‫و‬
.
.8
‫دەرچواندنیان‬ ‫یا‬ ‫داگرتنیان‬ ‫یا‬ ‫کااڵکان‬ ‫بارکردنی‬
.
.9
‫کەسەکان‬ ‫یا‬ ‫شت‬ ‫گواستنەوەی‬
.
.10
‫بۆنە‬ ‫لە‬ ‫دیکە‬ ‫شتی‬ ‫و‬ ‫ئاهەنگ‬ ‫پێداویستی‬ ‫کردنەوەی‬ ‫دابین‬ ‫بۆ‬ ‫دان‬ ‫بەڵین‬
‫کۆمەاڵیەتیەکاندا‬
.
.11
‫دڵنیایی‬
(
‫التآمین‬
)
.12
‫گشتیەکان‬ ‫کۆگا‬ ‫سپاردنە‬ ‫کااڵکان‬
.13
‫دەستمز‬ ‫بریکاری‬ ‫و‬ ‫بازرگانی‬ ‫بریکاری‬
(
‫بالعمولە‬ ‫الوکالە‬
)
‫گواستنەوەو‬ ‫بریکاری‬ ‫و‬
‫ڕێنیشاندان‬
(
‫الداللە‬
)
‫دیکە‬ ‫بازرگانی‬ ‫نێوەنکاریی‬ ‫کاری‬ ‫و‬
.
.14
‫بانک‬ ‫کارەکانی‬
.
‫بانک‬ ‫کارەکانی‬
‫نەختین‬ ‫پارەی‬ ‫بە‬ ‫کردن‬ ‫هەڵسوکەوت‬ ‫لەوانە‬ ‫هەیە‬ ‫جۆری‬ ‫زۆر‬ ‫بانک‬ ‫کارەکانی‬
،‫ە‬
‫دراو‬ ‫ئاڵوگۆڕی‬ ‫ق‬ ‫بازرگنی‬ ‫پەڕاوی‬
...
‫ئەمانەن‬ ‫بانک‬ ‫کارەکانی‬ ‫گرنگترین‬
:
.1
‫دراو‬ ‫ئاڵوگۆڕی‬
:
‫جۆ‬ ‫دوو‬ ‫ئەمەشیان‬ ‫پارە‬ ‫بە‬ ‫پارە‬ ‫ئاڵوگۆڕی‬ ‫لە‬ ‫بریتیە‬
‫ری‬
‫هەیە‬
.i
‫دەست‬ ‫دەستاو‬ ‫ئاڵوگۆڕی‬
:
‫بری‬ ‫کە‬ ‫ناوخۆیی‬ ‫ئاڵوگۆڕی‬ ‫دەگوترێت‬ ‫پێی‬
‫تیە‬
‫دیاریکراو‬ ‫کرێی‬ ‫بە‬ ‫بەرامبەر‬ ‫جێگا‬ ‫لەهەمان‬ ‫پارە‬ ‫ئاڵوگۆری‬ ‫لە‬
.ii
‫ڕاکێشراو‬ ‫ئاڵوگۆری‬
:
‫ب‬ ‫دەدەیت‬ ‫پارە‬ ‫بڕێک‬ ‫تێیدا‬ ‫کە‬ ‫ئاڵوگۆرەییە‬ ‫ئەو‬
‫ە‬
‫یان‬ ‫پارە‬ ‫بڕە‬ ‫هەمان‬ ‫بارمبەردا‬ ‫لە‬ ،‫عێراق‬ ‫نمونە‬ ‫بۆ‬ ‫وواڵتێکدا‬ ‫لە‬ ‫بانک‬
‫بەرامب‬ ‫ئەمریکا‬ ‫نموونە‬ ‫بۆ‬ ‫تر‬ ‫وواڵتێکی‬ ‫لە‬ ‫پێبدات‬ ‫بێگانەی‬ ‫پارەی‬
‫بە‬ ‫ەر‬
‫دیاریکراو‬ ‫کرێیەکی‬
.2
‫پارە‬ ‫دانانی‬
:
‫بانک‬ ‫وە‬ ‫بانک‬ ‫لە‬ ‫دادەنێی‬ ‫پارە‬ ‫بڕێک‬ ‫بەستێکە‬ ‫گرێ‬
‫بڕە‬ ‫هەمان‬ ‫کە‬ ‫بەوەی‬ ‫وەپابەندە‬ ‫دەکات‬ ‫پێوە‬ ‫هەڵسوکەوتی‬ ‫خاوەنی‬ ‫دەبێتە‬
‫خاوەنەکەی‬ ‫بۆ‬ ‫بگەڕێنێتەوە‬ ‫پارە‬
.
3
.
‫گرەنتی‬ ‫نامەی‬
:
‫بەشدار‬ ‫کە‬ ‫سەوداکاری‬ ‫بۆ‬ ‫دەکات‬ ‫ئاسانکاری‬ ‫بانک‬
‫ی‬
‫تێیدا‬ ‫کە‬ ‫دەدات‬ ‫ئەنجامی‬ ‫دەوڵەت‬ ‫کە‬ ‫گشتی‬ ‫پڕۆژەی‬ ‫ئەنجامدانی‬ ‫لە‬ ‫بکات‬
‫دەدات‬ ‫ئەنجام‬ ‫باشی‬ ‫بە‬ ‫پڕۆژەکە‬ ‫سەوداکار‬ ‫کە‬ ‫دەدات‬ ‫گرەنتی‬ ‫بانک‬
4
.
‫داشکاندن‬
:
‫بە‬ ‫دەدات‬ ‫بازرگانی‬ ‫پەڕاوی‬ ‫نرخی‬ ‫بانک‬ ‫کردارێکە‬
‫پەڕاوەکە‬ ‫خاوەنی‬ ‫دەبێتە‬ ‫بانک‬ ‫وە‬ ‫شیاوبوونی‬ ‫ماوەی‬ ‫پێش‬ ‫خاوەنەکەی‬
‫دیاریکراو‬ ‫یەکی‬ ‫کرێ‬ ‫بەرامبەر‬
.
‫بازرگان‬
(
‫التاجر‬
:)
‫مادەی‬
(
٧
)
‫تێ‬ ‫کە‬ ‫کردووە‬ ‫بازرگانی‬ ‫پێناسەی‬ ‫کە‬ ‫عێراقی‬ ‫بازرگانی‬ ‫لەیاسای‬
‫یدا‬
‫دادەندرێت‬ ‫بەبازرگان‬ ‫هاتووە‬
.
‫بە‬ ‫بدات‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫کە‬ ‫مەعنەوی‬ ‫یا‬ ‫سرشتی‬ ‫کەسێکی‬ ‫هەموو‬
‫بەردەوام‬ ‫بەشێوەی‬ ‫خۆی‬ ‫بەرژەوەندی‬ ‫بۆ‬ ‫خۆی‬ ‫ناوی‬
.
‫چیە؟‬ ‫بازرگان‬ ‫مەرجەکانی‬
.1
‫بەردەوام‬ ‫بەشێوەی‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫دانی‬ ‫ئەنجام‬
.
.2
‫خۆی‬ ‫بەرژەوەندی‬ ‫بۆ‬ ‫خۆی‬ ‫ناوی‬ ‫بە‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫دانی‬ ‫ئەنجام‬
.
.3
‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫دانی‬ ‫ئەنجام‬ ‫بۆ‬ ‫یاساییەوە‬ ‫ڕووی‬ ‫لە‬ ‫بێت‬ ‫شیاو‬
.
‫پ‬
/
‫عێراقی؟‬ ‫یاسای‬ ‫بە‬ ‫دادەندرێت‬ ‫بازرگان‬ ‫بە‬ ‫گشتی‬ ‫کەرتی‬ ‫کۆمپانیای‬ ‫ئایا‬
‫و‬
/
‫دادەندرێ‬ ‫بازرگان‬ ‫بە‬ ‫خاوەنیەتی‬ ‫دەوڵەت‬ ‫کە‬ ‫گشتی‬ ‫کەرتی‬ ‫کۆمپانیای‬ ‫بەڵێ‬
‫بە‬ ‫ت‬
‫بەج‬ ‫جێ‬ ‫لەسەر‬ ‫بازرگانی‬ ‫یاسای‬ ‫سیستەمێکی‬ ‫هەموو‬ ‫بەاڵم‬ ،‫عیراقی‬ ‫یاسای‬ ‫پێی‬
‫ێ‬
‫م‬ ‫کۆمپانیایە‬ ‫ئەم‬ ‫خاوەنی‬ ‫دەوڵەت‬ ‫ئەوەی‬ ‫لەبەر‬ ‫نابێ‬ ‫پووچ‬ ‫مایە‬ ‫نموونە‬ ‫بۆ‬ ‫ناکرێت‬
‫ایە‬
‫دەوڵەت‬ ‫بوونی‬ ‫پووچ‬ ‫مایە‬ ‫واتا‬ ‫بوونی‬ ‫پووچ‬
.
‫پ‬
/
‫چەندە؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫ئەنجامدانی‬ ‫بۆ‬ ‫یاسایی‬ ‫تەمەنی‬ ‫ئایا‬
‫و‬
/
.1
‫گەیش‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫ئەنجامدانی‬ ‫بۆ‬ ‫یاسایی‬ ‫تەمەنی‬ ‫گشتی‬ ‫بەشێوەیەکی‬
‫تنە‬
‫بە‬
(
١٨
)
‫بێت‬ ‫تێدا‬ ‫بوونی‬ ‫شیاو‬ ‫ڕێگرییەکانی‬ ‫بەمەرجێک‬ ‫و‬ ‫ساڵ‬
.
.2
‫بە‬ ‫گەیشتن‬
(
١٥
)
‫دانی‬ ‫ئەنجام‬ ‫بۆ‬ ‫شیاوە‬ ‫ئەوە‬ ‫کردبێت‬ ‫هاوسەرگیری‬ ‫و‬ ‫ساڵ‬
‫یاسا‬ ‫پێی‬ ‫بە‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬
.
.3
‫بە‬ ‫گەیشتن‬
(
١٥
)
‫سەرپەرشتیاری‬ ‫لەالیەن‬ ‫و‬ ‫ساڵ‬
(
‫ئەمر‬ ‫ولی‬
)
‫ڕێگای‬ ‫دادگاوە‬
‫ماڵەکەی‬ ‫لە‬ ‫بەبەشێک‬ ‫بدات‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫پێبدرێت‬
.
‫پ‬
/
‫بدات‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫دەتوانێت‬ ‫یاساییەوە‬ ‫لەڕووی‬ ‫بێگانە‬ ‫کەسی‬ ‫ئایا‬
‫لە‬
‫عیراق؟‬
•
‫و‬
/
‫بێ‬ ‫شیاو‬ ‫دەبێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫دانی‬ ‫ئەنجام‬ ‫بوونی‬ ‫شیاو‬ ‫بۆ‬ ‫بەاڵم‬ ،‫بەڵێ‬
‫ت‬
‫خۆی‬ ‫وواڵتەکەی‬ ‫یاسای‬ ‫بەپێی‬
.
‫مەکسیکی‬ ‫کەسێکی‬ ‫بۆنموونە‬
(
١٨
)
‫تەواو‬ ‫ساڵی‬
‫تەمەن‬ ‫ئەوەی‬ ‫لەبەر‬ ‫بدات‬ ‫ئەنجام‬ ‫عیراق‬ ‫لە‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫ناتوانێت‬ ‫کردبێت‬
‫ی‬
‫مەکسیکی‬ ‫یاسای‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫شیاو‬ ‫بۆ‬ ‫یاسایی‬
(
٢٥
)
‫ساڵە‬
.
‫پ‬
/
‫بازرگانی؟‬ ‫کاری‬ ‫بۆ‬ ‫پیاو‬ ‫و‬ ‫ژن‬ ‫لەنێوان‬ ‫هەیە‬ ‫جیاوازی‬ ‫عیراق‬ ‫لە‬ ‫ئایا‬
‫و‬
/
‫وە‬ ‫خۆیەتی‬ ‫سەربەخۆی‬ ‫دارایی‬ ‫خاوەنی‬ ‫ژن‬ ‫عیراقی‬ ‫یاسای‬ ‫لە‬ ‫ئەوەی‬ ‫لەبەر‬ ‫نەخێر‬
‫وەرگرتووە‬ ‫ئیسالمی‬ ‫شریعەتی‬ ‫فکری‬ ‫لە‬ ‫ئەمەش‬
‫پ‬
/
‫بێگانە‬ ‫ژنی‬ ‫ئایا‬
(
‫بیانی‬
)
‫عیراق؟‬ ‫لە‬ ‫بدات‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫دەتوانێت‬
‫و‬
/
‫خوارەوە‬ ‫مەرجانەی‬ ‫بەم‬ ‫بەڵێ‬
:
(1
‫وەربگرێت‬ ‫پەیوەندیدار‬ ‫کارگێری‬ ‫الیەنی‬ ‫ڕەزامەندی‬ ‫پێویستە‬
.
(2
‫واڵ‬ ‫پێدانی‬ ‫گەشە‬ ‫الیەنی‬ ‫لەگەڵ‬ ‫بێت‬ ‫گونجاو‬ ‫بازرگانیەکە‬ ‫کارە‬ ‫پێویستە‬
‫ت‬
.
(3
‫هەموو‬ ‫ئایا‬ ‫کە‬ ‫کەسە‬ ‫ئەو‬ ‫وواڵتی‬ ‫یاسای‬ ‫بۆ‬ ‫بگەڕێینەوە‬ ‫پێویستە‬
‫کە‬ ‫داناوە‬ ‫مەرجی‬ ‫یان‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫دانی‬ ‫ئەنجام‬ ‫بۆ‬ ‫داوەتێ‬ ‫سەربەستیەکی‬
‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫دانی‬ ‫ئەنجام‬ ‫بۆ‬ ‫وەربگرێت‬ ‫دادگا‬ ‫یان‬ ‫هاوسەر‬ ‫ڕەزامەندی‬ ‫ژن‬
.
‫پ‬
/
‫کۆ‬ ‫بۆ‬ ‫دەگوازرێتەوە‬ ‫کەسی‬ ‫تاکە‬ ‫بازرگانی‬ ‫کۆگای‬ ‫یان‬ ‫محلی‬ ‫موڵکایەتی‬ ‫ئایا‬
‫رپە؟‬
‫و‬
/
‫بەڵێ‬
-
‫بەڕێوەبەرا‬ ‫رەزامەندی‬ ‫پێویستە‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫بەردەوام‬ ‫بۆ‬
‫یەتی‬
‫بگیرێ‬ ‫لەبەرچاو‬ ‫کۆرپەلە‬ ‫بەرژەوەندی‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫وەربگیرێت‬ ‫ناکامەکان‬ ‫چاودێری‬
‫ت‬
.
‫بازرگان‬ ‫ئەرکەکانی‬
‫دەب‬ ‫جیاوازی‬ ‫یاسای‬ ‫پێگەیەکی‬ ‫وەربگرێت‬ ‫بازرگان‬ ‫سیفەتی‬ ‫هەرکەسێک‬
‫کە‬ ‫ێت‬
‫دەکات‬ ‫بەجێ‬ ‫جێ‬ ‫لەسەر‬ ‫ئەرکێکی‬ ‫چەند‬ ‫یاسا‬
‫خوارەوەن‬ ‫ئەمانەی‬ ‫بازرگان‬ ‫ئەرکەکانی‬ ‫گرنگترین‬
:
.1
‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫لە‬ ‫تۆمارکردن‬
.2
‫هەبێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوێکی‬ ‫دەبێ‬
.
.3
‫هەبێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫پەڕاوی‬ ‫دەبێت‬
.
.4
‫بازرگان‬ ‫کارە‬ ‫بە‬ ‫پەیوەستە‬ ‫کە‬ ‫بخات‬ ‫ڕێک‬ ‫دەفتەر‬ ‫کۆمەڵێک‬ ‫دەبێت‬
‫یەکەی‬
.
.5
‫پێچەوانە‬ ‫نابێت‬ ‫و‬ ‫مشروع‬ ‫کاری‬ ‫بنەمای‬ ‫لەسەر‬ ‫بکەن‬ ‫ملمالنێ‬ ‫دەبیت‬
‫ی‬
‫بێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫عورفی‬
.
‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫لە‬ ‫تۆمارکردن‬
:
•
‫بۆ‬ ‫دەخات‬ ‫ڕێکی‬ ‫بازرگانی‬ ‫ژووری‬ ‫گشتیە‬ ‫تۆمارێکی‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬
‫هە‬ ‫و‬ ‫کارەکە‬ ‫جۆری‬ ‫و‬ ‫بازرگان‬ ‫پێناسەی‬ ‫بە‬ ‫تایبەت‬ ‫زانیاری‬ ‫تۆمارکردنی‬
‫ر‬
‫بازرگان‬ ‫بە‬ ‫ترپەیوەندیدار‬ ‫زانیاریەکی‬
.
‫پ‬
/
‫بازرگان؟‬ ‫دەبێتە‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫لە‬ ‫تۆمارکرا‬ ‫ناوی‬ ‫هەرکەسێک‬ ‫ئایا‬
‫و‬
/
‫نەخێر‬
-
‫باز‬ ‫سیفەتی‬ ‫وەرگرتنی‬ ‫بازرگانی‬ ‫یاسای‬ ‫بەپێی‬ ‫لەبەرئەوەی‬
‫رگان‬
‫مەرجانەی‬ ‫ئەو‬ ‫بازرگان‬ ‫دەبێتە‬ ‫کەسەی‬ ‫ئەو‬ ‫پێویستە‬ ‫هەیە‬ ‫مەرجێکی‬ ‫چەند‬
‫بێت‬ ‫تێدا‬
.
•
‫پ‬
/
‫عیراق؟‬ ‫لە‬ ‫ڕێکدەخات‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫کێ‬ ‫ئایا‬
‫و‬
‫سەرۆکی‬ ‫ڕێکدەخات‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫پیشەسازی‬ ‫و‬ ‫بازرگانی‬ ‫ژوری‬
‫بازرگا‬ ‫تۆماری‬ ‫لە‬ ‫بەرپرسە‬ ‫و‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫کاری‬ ‫تۆمار‬ ‫دەبێتە‬ ‫ژوورەکە‬
‫نی‬
.
‫پ‬
/
‫هەیە؟‬ ‫جۆری‬ ‫چەند‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬
‫و‬
/
‫هەیە‬ ‫جۆری‬ ‫دوو‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬
:
.1
‫بەناو‬ ‫تۆماری‬
:
‫دەکرێت‬ ‫تۆمار‬ ‫تێدا‬ ‫بازرگانەکانی‬ ‫ناوی‬ ‫کە‬
.
.2
‫جۆری‬ ‫تۆماری‬
:
‫جۆری‬ ‫پێی‬ ‫بە‬ ‫دەکرێن‬ ‫پۆلێن‬ ‫بازرگانەکان‬ ‫تێیدا‬
‫کارەکانیان‬
.
‫پ‬
/
‫بازرگانی؟‬ ‫تۆماری‬ ‫لە‬ ‫تۆمارکردن‬ ‫بە‬ ‫پابەندە‬ ‫کێ‬ ‫ئایا‬
‫و‬
/
‫یان‬ ‫سروشتی‬ ‫کەسی‬ ‫یان‬ ‫وەربگرێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫سیفەتی‬ ‫کەسێک‬ ‫هەر‬
‫لە‬ ‫بەمەرجێک‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫لە‬ ‫تۆمارکردن‬ ‫بە‬ ‫پابەندە‬ ‫بێت‬ ‫مەعنەوی‬
‫شوێنی‬
(
‫محل‬
)
‫بیانی‬ ‫یان‬ ‫بێت‬ ‫عیراقی‬ ‫کەسە‬ ‫ئەو‬ ‫جا‬ ‫هەبێت‬ ‫بازرگانی‬
.
‫پ‬
/
‫پێویستە؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫لە‬ ‫تۆمارکردن‬ ‫سڕینەوەی‬ ‫کاتێک‬ ‫چ‬ ‫ئایا‬
‫و‬
/
‫لەم‬ ‫پێویستە‬ ‫ڕێکارێکی‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫لە‬ ‫تۆمارکردن‬ ‫سڕینەوەی‬
‫خوارەوە‬ ‫حاڵەتانەی‬
:
.1
‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫لە‬ ‫وازهێنان‬
.
.2
‫گرەکانی‬ ‫میرات‬ ‫الیەن‬ ‫لە‬ ‫بازرگانی‬ ‫نەدانی‬ ‫ئەنجام‬ ‫و‬ ‫بازرگان‬ ‫مردنی‬
.
.3
‫کۆمپانیا‬ ‫هاتنی‬ ‫کۆتایی‬
.
‫پ‬
/
‫چیە؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫لە‬ ‫کردن‬ ‫تۆمار‬ ‫یاسای‬ ‫شوێنەواری‬ ‫ئایا‬
‫و‬
/
.1
‫بازرگ‬ ‫کاری‬ ‫مەعنەوی‬ ‫یان‬ ‫سروشتی‬ ‫کەسی‬ ‫کە‬ ‫بەڵگەیەکە‬ ‫تۆمارکردن‬
‫انی‬
‫دەدات‬ ‫ئەنجام‬
.
.2
‫بازرگان‬ ‫ناوی‬ ‫پاراستنی‬ ‫بۆ‬ ‫پێویستە‬ ‫ڕێکارێکی‬ ‫تۆمارکردن‬
.
.3
‫ب‬ ‫بهێنێت‬ ‫بەکاری‬ ‫دەتوانێت‬ ‫بازرگان‬ ‫کراون‬ ‫تۆمار‬ ‫کە‬ ‫زانیاریانەی‬ ‫ئەو‬
‫ۆ‬
‫بەرامبەر‬ ‫کەسی‬ ‫بە‬ ‫بەرامبەر‬ ‫خۆی‬ ‫بەرژەوەندی‬
.
‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬
‫یان‬ ‫سروشتی‬ ‫کەسێکی‬ ‫بەهۆیەوە‬ ‫کە‬ ‫داهێنراو‬ ‫ناوێکی‬ ‫هەر‬ ‫لە‬ ‫بریتیە‬
‫دەدات‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫مەعنەوی‬
.
‫پ‬
/
‫چیە؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫ئەرکەکانی‬
‫و‬
/
.1
‫لە‬ ‫دیاریکراو‬ ‫بازرگانی‬ ‫پڕۆژەیەکی‬ ‫کردنەوەی‬ ‫جیا‬ ‫بۆ‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬
‫تر‬ ‫بازرگانی‬ ‫چاالکی‬
.
.2
‫بەستنەو‬ ‫بۆ‬ ‫بەکاردێت‬ ‫پڕوپاگەندە‬ ‫ئامرازێکی‬ ‫وەکو‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬
‫ەی‬
‫دیاریکراو‬ ‫بەرهەمێکی‬ ‫بە‬ ‫بەکاربەر‬
.
‫تر‬ ‫زاراوەکانی‬ ‫لە‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫جیاکردنەوەی‬
•
‫بازرگانی‬ ‫نیشانەی‬
:
‫نمای‬ ‫کەلوپەلی‬ ‫کە‬ ‫رەمزێک‬ ‫هێماو‬ ‫هەر‬ ‫لە‬ ‫بریتیە‬
‫ش‬
‫و‬ ‫کەل‬ ‫لە‬ ‫جیادەکاتەوە‬ ‫دیاریکراو‬ ‫هێنەرێکی‬ ‫بەرهەم‬ ‫لەالیەن‬ ‫بازار‬ ‫لە‬ ‫کراو‬
‫تر‬ ‫پەلەکانی‬
.
•
‫جوگرافی‬ ‫ناونیشانی‬
:
‫جوگرافیا‬ ‫شوێنە‬ ‫لەو‬ ‫بەرهەمە‬ ‫ئەو‬ ‫ئەوەی‬ ‫بەواتای‬
‫یە‬
‫لە‬ ‫ئەوەی‬ ‫لەبەر‬ ‫دەکڕن‬ ‫بەرهەمە‬ ‫ئەو‬ ‫کەسەکان‬ ‫کەوا‬ ‫کراوە‬ ‫دروست‬
‫کراوە‬ ‫دروست‬ ‫کراو‬ ‫دیاری‬ ‫شوێنێکی‬
.
•
‫پیشەسازی‬ ‫نموونەی‬
:
‫شێوازێک‬ ‫وەکو‬ ‫کە‬ ‫شێوازانەیە‬ ‫ئەو‬ ‫هەموو‬
‫ف‬ ‫و‬ ‫ئۆتۆمبێل‬ ‫وەکو‬ ‫کراو‬ ‫دیاری‬ ‫پیشەسازی‬ ‫بەرهەمێکی‬ ‫بۆ‬ ‫بەکاردێت‬
‫رۆکە‬
.
‫پ‬
/
‫هەبێت؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫بازرگان‬ ‫گرنگە‬ ‫ئایا‬
‫و‬
/
‫هەیە‬ ‫مافی‬ ‫خاوەنی‬ ‫کە‬ ‫بەهۆی‬ ‫دەپارێزێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫یاسا‬ ‫ئەوەی‬ ‫لەبەر‬ ‫بەڵێ‬
‫ئ‬ ‫وە‬ ،‫هاوشێوە‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫بۆ‬ ‫بەکارنەهێنن‬ ‫ناوە‬ ‫ئەو‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫لەوەی‬ ‫بکات‬ ‫کەڕێگری‬
‫ەگەر‬
‫لێبکات‬ ‫قەرەبووی‬ ‫داوای‬ ‫دەتوانێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫خاوەنی‬ ‫ئەوا‬ ‫بەکارهێنا‬ ‫ناوەکەی‬ ‫کەسێک‬
‫و‬
‫بازرگانیەکەی‬ ‫ناوی‬ ‫لە‬ ‫قەدەغەکردنی‬ ‫سەرەڕای‬
.
‫پ‬
/
‫چیە؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫وەرگرتنی‬ ‫دەرئەنجامەکانی‬ ‫ئایا‬
‫و‬
/
‫پێویستە‬ ‫ئەوا‬ ‫هەبوو‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫یەکێک‬ ‫ئەگەر‬
:
(1
‫بازرگانی‬ ‫تۆماری‬ ‫لەالی‬ ‫بکات‬ ‫تۆماری‬
.
(2
‫پێی‬ ‫کەسێک‬ ‫هەموو‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫نووسی‬ ‫تۆمار‬ ‫لەالیەن‬ ‫بکرێتەوە‬ ‫باڵو‬
‫بزانێت‬
.
(3
‫دە‬ ‫نارەزایی‬ ‫تر‬ ‫کەسانێکی‬ ‫ئەگەر‬ ،‫تۆمارکرابێت‬ ‫یاسا‬ ‫پێچەوانەی‬ ‫ئەگەر‬ ‫سڕینەوەی‬
‫رببرن‬
‫راستەوخۆ‬ ‫دەکاتەوە‬ ‫ڕەشی‬ ‫تۆمارنووس‬ ‫ئەوە‬ ‫بن‬ ‫بازرگانی‬ ‫نیشانی‬ ‫ناو‬ ‫هەمان‬ ‫خاوەن‬ ‫و‬
.
(4
‫بازرگانیەکە‬ ‫شوێنە‬ ‫ڕووی‬ ‫لەسەر‬ ‫بازرگانیەکە‬ ‫ناوە‬ ‫دانانی‬
.
‫بازرگانی‬ ‫بریکاری‬ ‫جۆرەکانی‬
(
‫التجاریە‬ ‫الوکالە‬ ‫انواع‬
)
.1
‫بالعمولە‬ ‫الوکالە‬
:
‫کەس‬ ‫گرێبەستە‬ ‫ئەم‬ ‫بەگوێرەی‬ ‫کە‬ ‫گرێبەستێکە‬
‫ێک‬
‫دەڵێن‬ ‫کەپێی‬
(
‫بالعمولە‬ ‫وکیل‬
)
‫گرێبەست‬ ‫بەبەستنی‬ ‫دەدات‬ ‫بەڵێن‬
‫کرێن‬ ‫ی‬
‫موە‬ ‫حیسابی‬ ‫بۆ‬ ‫دەیبەستێت‬ ‫خۆی‬ ‫بەناوی‬ ‫منقول‬ ‫اموالی‬ ‫فرۆشتنی‬ ‫و‬
‫کیل‬
‫بەناوی‬ ‫گرێبەستەکە‬ ‫کە‬ ‫لەوەدایە‬ ‫وەگرینگی‬ ‫پارە‬ ‫بڕێک‬ ‫لەبەرامبەر‬
‫خۆی‬
‫دەبەستێت‬
.
‫پ‬
/
‫بازرگانی‬ ‫بەکاری‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫چیە‬ ‫بالعمولە‬ ‫وەکالە‬ ‫مەرجەکانی‬
‫هەژماربکرێت؟‬
‫و‬
/
‫ئەنج‬ ‫بازرگانی‬ ‫پڕۆژەیەکی‬ ‫لەچوارچێوەیەکی‬ ‫بالعمولە‬ ‫وەکالە‬ ‫کاری‬ ‫دەبێ‬
‫ام‬
‫ب‬ ‫بازرگانی‬ ‫کارێکی‬ ‫دەبێتە‬ ‫ئینجا‬ ‫بێت‬ ‫وەکیل‬ ‫پیشەی‬ ‫کارەکە‬ ‫و‬ ‫بدرێت‬
‫ۆئەوەی‬
‫بکرێت‬ ‫هەژمار‬ ‫بازرگانی‬ ‫بە‬
.
٢
-
‫بالنقل‬ ‫بالعمولە‬ ‫الوکالە‬
:
‫گرێبەس‬ ‫ئەو‬ ‫بەگوێرەی‬ ‫گرێبەستێکە‬
‫تە‬
‫دەڵێن‬ ‫پێی‬ ‫کەسێک‬
(
‫بالنقل‬ ‫بالعمولە‬ ‫وەکیل‬
)
‫کرد‬ ‫بە‬ ‫دەدات‬ ‫بەڵێن‬
‫نی‬
‫حیسابی‬ ‫و‬ ‫بەناو‬ ‫هەیە‬ ‫نەقلەوە‬ ‫بە‬ ‫پەیوەندی‬ ‫کە‬ ‫قانوونی‬ ‫کارێکی‬
‫پارە‬ ‫بڕێک‬ ‫بەرامبەر‬ ‫لە‬ ‫بالنقل‬ ‫موەکیل‬
.
‫پ‬
/
‫نێوان‬ ‫جیاوازی‬
(
‫بالنقل‬ ‫بالعمولە‬ ‫الوکالە‬ ‫و‬ ‫بالعمولە‬ ‫الوکالە‬
)
‫و‬
/
‫گرێبەست‬ ‫موکیل‬ ‫بۆحیسابی‬ ‫و‬ ‫خۆی‬ ‫بەناوی‬ ‫بالعمولە‬ ‫وەکالە‬ ‫لە‬
‫مو‬ ‫حیسابی‬ ‫و‬ ‫بەناو‬ ‫وەکیل‬ ‫بالنقل‬ ‫بالعمولە‬ ‫لەوەکالەی‬ ‫بەاڵم‬ ‫دەکات‬
‫ەکیل‬
‫دەدات‬ ‫ئەنجام‬ ‫قانونیەکە‬ ‫تەسەروفاتە‬
.
٣
-
‫التجاریة‬ ‫الممثل‬
(
‫بازرگانی‬ ‫بریکاری‬
:)
‫دو‬ ‫لەنێوان‬ ‫گرێبەستێکە‬
‫وکەس‬
‫دەڵێن‬ ‫کەپێی‬ ‫یەکەم‬ ‫کەسی‬ ‫گرێبەستە‬ ‫ئەم‬ ‫بەگوێرەی‬
(
‫الممثل‬
‫التجاري‬
)
‫حیس‬ ‫بەناوو‬ ‫بازرگانی‬ ‫صفقاتی‬ ‫بەستنی‬ ‫بە‬ ‫دەستێت‬ ‫هەڵ‬
‫ابی‬
‫دەڵێن‬ ‫پێی‬ ‫دووەم‬ ‫کەسی‬ ‫یان‬ ‫موکیل‬
(
‫تجاری‬ ‫شریکەی‬
)
‫بەرامبەر‬ ‫لە‬
‫ئەم‬ ‫گرینگی‬ ‫وە‬ ‫لەسەری‬ ‫کەوتون‬ ‫کەڕێک‬ ‫دەدرێت‬ ‫ئەنجام‬ ‫کرێیەک‬
‫جوگرافی‬ ‫لەچوارچێوەی‬ ‫و‬ ‫بەردەوام‬ ‫بەشێوەی‬ ‫کە‬ ‫ئەوەیە‬ ‫گرێبەستە‬
‫بێت‬ ‫کراو‬ ‫دیاری‬
.
•
‫نێوان‬ ‫جیاوازی‬
(
‫التجاري‬ ‫الممثل‬ ‫و‬ ‫بالعمولە‬ ‫الوکالە‬
)
‫؟‬
.1
‫گرێبەس‬ ‫موەکیل‬ ‫بۆحیسابی‬ ‫و‬ ‫خۆی‬ ‫بەناوی‬ ‫وەکیل‬ ‫بالعمولە‬ ‫وکالە‬ ‫لە‬
‫تەکە‬
‫موەکی‬ ‫حیسابی‬ ‫بۆ‬ ‫و‬ ‫بەناو‬ ‫وەکیل‬ ‫تجاری‬ ‫ممثل‬ ‫لە‬ ‫بەاڵم‬ ‫دەبەستێت‬
‫ل‬
‫دەبەستێت‬ ‫گرێبەستەکە‬
.
.2
‫ممث‬ ‫لە‬ ‫بەاڵم‬ ‫ناکرێت‬ ‫دیاری‬ ‫گرێبەستەکە‬ ‫سنوری‬ ‫بالعمولە‬ ‫وکالە‬ ‫لە‬
‫ل‬
‫دەکرێت‬ ‫دیاری‬ ‫گرێبەستەکە‬ ‫لە‬ ‫جوگرافی‬ ‫سنوری‬ ‫تجاری‬
.
.3
‫ممث‬ ‫لە‬ ‫بەاڵم‬ ‫یەتی‬ ‫موکیل‬ ‫ڕێنمایی‬ ‫ملکەچی‬ ‫وەکیل‬ ‫بالعمولە‬ ‫لەوەکالە‬
‫ل‬
‫بەڕێژەی‬ ‫تجاری‬
١٠٠
%
‫نابێت‬ ‫موکیلەکەی‬ ‫ملکەچی‬
.
.4
‫الداللە‬
:
‫دروست‬ ‫گرێبەستێک‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫الیەنە‬ ‫دوو‬ ‫کردنەوەی‬ ‫نزیک‬
‫هەردووالیەن‬ ‫لە‬ ‫کرێیەکە‬ ‫کە‬ ‫وەردەگرێت‬ ‫عمولەیەک‬ ‫بەرامبەر‬ ‫لە‬ ‫بکەن‬
‫ڕێژەکەی‬ ‫وەریدەگرێت‬ ‫دەاڵڵ‬ ‫کە‬ ‫فرۆشیار‬ ‫کڕیارو‬ ‫لە‬ ‫واتە‬ ‫وەردەگرێت‬
‫دیاری‬ ‫یاسادانەر‬ ‫یان‬ ‫گرێبەستەکە‬ ‫گشتی‬ ‫لەقیمەی‬ ‫دەکرێت‬ ‫دیاری‬
‫خانوو‬ ‫فرۆشتنی‬ ‫و‬ ‫کڕین‬ ‫نوسینگەی‬ ‫وەک‬ ،‫دەکات‬
.
‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
‫جا‬ ‫بازرگان‬ ‫لەسەر‬ ‫ئەرک‬ ‫کردۆتە‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬ ‫بوونی‬ ‫دانەر‬ ‫یاسا‬
‫کە‬ ‫گرنگیەی‬ ‫ئەم‬ ‫بۆ‬ ‫دەگەڕێتەوە‬ ‫ئەمەش‬ ‫کۆمپانیا‬ ‫یان‬ ‫سروشتی‬ ‫کەسی‬
‫هەیەتی‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
.
‫وەز‬
‫ي‬
‫فەکانی‬
‫چیە؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
.1
‫دارایەکە‬ ‫باری‬ ‫دەتواندرێت‬ ‫بازرگان‬ ‫هۆیەوە‬ ‫بە‬ ‫ئامرازێکە‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
‫ی‬
‫هەیە‬ ‫دەستی‬ ‫ژێر‬ ‫پارەی‬ ‫چەند‬ ‫بزانێت‬ ‫و‬ ‫هەڵسەنگێنێت‬
.
.2
‫بازرگانی‬ ‫مامەڵەی‬ ‫سەلماندنی‬ ‫بۆ‬ ‫لێوەردەگیرێت‬ ‫سودی‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
‫کێشەکان‬ ‫کردنەوەی‬ ‫الی‬ ‫یەک‬ ‫بۆ‬ ‫بەکاردێت‬ ‫دەفتەرەکە‬ ‫ناو‬ ‫زانیاریەکانی‬
.
.3
‫بەهۆ‬
‫ى‬
‫باج‬ ‫ئەو‬ ‫بڕی‬ ‫لەسەر‬ ‫هەبێت‬ ‫زانیاری‬ ‫دەتواندرێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
‫ەی‬
‫سەری‬ ‫دەکەوێتە‬
.
.4
‫بوو‬ ‫پووچ‬ ‫مایە‬ ‫لەکاتی‬ ‫بەکاردێت‬ ‫گرینگە‬ ‫بەڵگەیەکی‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
‫نی‬
‫قەرزەک‬ ‫دواکەوتنی‬ ‫لە‬ ‫بسەلمێنێت‬ ‫خۆی‬ ‫بوونی‬ ‫پاک‬ ‫نیاز‬ ‫دەتوانێت‬ ‫بازرگان‬
‫انی‬
‫نەبێت‬ ‫پووچ‬ ‫مایە‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بکات‬ ‫پێکهاتن‬ ‫داوای‬
.
‫چیە؟‬ ‫بازرگان‬ ‫دەفتەری‬ ‫جۆرەکانی‬
.1
‫زۆرەملێ‬ ‫بە‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
.
.2
‫سەرپشک‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
.
‫زۆرەملێ‬ ‫بە‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
:
‫بازرگان‬ ‫لەسەر‬ ‫سەپاندوویەتی‬ ‫بازرگانی‬ ‫یاسای‬
‫کە‬
‫هەبێت‬ ‫دەفتەرانەی‬ ‫ئەم‬ ‫دەبێت‬
:
•
‫ڕۆژانە‬ ‫دەفتەری‬
•
‫االستاذ‬ ‫دەفتەری‬
•
‫وەریدەگرێت‬ ‫یان‬ ‫دەینێرێت‬ ‫بازرگان‬ ‫کە‬ ‫نامانەی‬ ‫و‬ ‫دۆکیومێنت‬ ‫لە‬ ‫وێنەیەک‬
.
‫رۆژانە‬ ‫دەفتەری‬
:
‫خۆ‬ ‫دەگرێتە‬ ‫خوارەوە‬ ‫ئەمانەی‬ ‫کە‬ ‫بازرگانیە‬ ‫دەفتەری‬ ‫گرنگترین‬
‫ی‬
:
‫أ‬
-
‫هەموو‬ ‫و‬ ‫فرۆشتووە‬ ‫چی‬ ‫و‬ ‫کریووە‬ ‫چی‬ ‫کە‬ ‫بازرگان‬ ‫رۆژانەی‬ ‫هەمووکردارەکانی‬
‫دەدات‬ ‫ئەنجامی‬ ‫رۆژانە‬ ‫ترکە‬ ‫بازرگانی‬ ‫کارێکی‬
.
‫ب‬
-
‫خۆی‬ ‫ژیانی‬ ‫بۆ‬ ‫رۆژانە‬ ‫لە‬ ‫دەکات‬ ‫خەرجی‬ ‫بازرگان‬ ‫رۆژانە‬ ‫پارانەی‬ ‫ئەو‬ ‫هەموو‬
.
‫االستاذ‬ ‫دەفتەری‬
:
‫خوارەو‬ ‫ئەمانەی‬ ‫هەیە‬ ‫زۆری‬ ‫گرنگیەکی‬ ‫دەفتەرە‬ ‫ئەم‬
‫ە‬
‫دەگرێتەوە‬
.
‫أ‬
-
‫بازرگ‬ ‫کە‬ ‫بازرگانیانەی‬ ‫پەلە‬ ‫و‬ ‫کەل‬ ‫ئەو‬ ‫دەربارەی‬ ‫تەواوی‬ ‫زانیاری‬
‫ان‬
‫دەکرێت‬ ‫تۆمار‬ ‫دەفتەرە‬ ‫لەم‬ ‫ساڵێک‬ ‫هەموو‬ ‫کۆتای‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫هەیەتی‬
.
‫ب‬
-
‫بازرگان‬ ‫سااڵنەی‬ ‫بوودجەی‬ ‫لە‬ ‫وێنەیەک‬
.
٣
-
‫سەرپشک‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬
:
‫بازرگان‬ ‫کە‬ ‫داوە‬ ‫ڕێگەی‬ ‫یاسا‬
‫هەبێت‬ ‫تری‬ ‫دەفتەرێکی‬ ‫چەند‬ ‫سەرپشک‬ ‫دەفتەری‬ ‫هەبوونی‬ ‫سەرەڕای‬
‫کارەکانی‬ ‫خستنی‬ ‫ڕێک‬ ‫بۆ‬
.
‫خوارەوەن‬ ‫دەفتەرانەی‬ ‫ئەم‬ ‫گرینگترینیان‬
:
.1
‫نووس‬ ‫دەست‬ ‫دەفتەری‬
.2
‫صندوق‬ ‫دەفتەری‬
(
‫خەزێنە‬
)
.3
‫بازرگانی‬ ‫پەراوی‬ ‫دەفتەری‬
.4
‫کۆگا‬ ‫دەفتەری‬
‫پ‬
/
‫چەندە؟وە‬ ‫بازرگانی‬ ‫دەفتەری‬ ‫پاراستنی‬ ‫بۆ‬ ‫یاسای‬ ‫ماوەی‬ ‫ئایا‬
‫چیە؟‬ ‫کاریگەری‬
‫و‬
/
‫حەوت‬
‫ساڵ‬
،‫ه‬
‫دەست‬
‫پەڕەکانی‬ ‫بوونی‬ ‫تەواو‬ ‫بەرواری‬ ‫لە‬ ‫پێدەکات‬
‫کاریگەریەکە‬ ،‫بازرگانی‬ ‫کاری‬ ‫لە‬ ‫بازرگان‬ ‫وەستانی‬ ‫یان‬ ‫دەفتەرەکە‬
‫ی‬
‫دەبێتە‬ ‫ماوەیە‬ ‫ئەم‬ ‫بوونی‬ ‫تەواو‬ ‫کە‬ ‫ئەوەیە‬
‫بەڵگە‬
،
‫دەفتەر‬ ‫بازرگان‬
‫ەکەی‬
‫کە‬ ‫قەرزێک‬ ‫یان‬ ‫مافێک‬ ‫نەمانی‬ ‫هۆی‬ ‫نابێتە‬ ‫بەاڵم‬ ‫نەماوە‬ ‫ال‬
‫دەفتەرەک‬
‫ە‬
‫کرابێت‬ ‫جێگیر‬
.
‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬
(
‫التجاری‬ ‫االسم‬
)
‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫پێناسەی‬
:
‫ناولێنانێک‬ ‫هەر‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫لە‬ ‫مەبەست‬
‫کە‬ ‫ە‬
‫یان‬ ‫مەعنەوی‬ ‫هەرکەسێکی‬ ‫لەالیەن‬ ‫بەکاردێت‬ ‫بازرگانی‬ ‫چاالکی‬ ‫بۆ‬
‫تەبیعی‬
.
‫چیە؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫پێکهاتەی‬
‫بە‬ ‫خەڵکیەوە‬ ‫لەالیەن‬ ‫ناوە‬ ‫ئەم‬ ‫کە‬ ‫بازرگانی‬ ‫بۆ‬ ‫ناوێک‬ ‫دۆزینەوەی‬
‫کارە‬ ‫ئەم‬ ‫مەعنەوی‬ ‫یان‬ ‫تەبیعی‬ ‫کەسێکی‬ ‫کەهەر‬ ‫دادەندرێت‬ ‫دامودەزگا‬
‫بازرگانیە‬
(
‫تیجاریە‬
)
‫مامەڵ‬ ‫کاری‬ ‫بێن‬ ‫خەڵک‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫دەبات‬ ‫بەڕێوە‬
‫ەی‬
‫لەگەڵی‬ ‫بدەن‬ ‫ئەنجام‬ ‫بازرگانی‬
.
‫پ‬
/
‫چیە؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫کاری‬
‫و‬
/
‫لە‬ ‫بازرگانێک‬ ‫گوزاریەکانی‬ ‫خزمەت‬ ‫و‬ ‫بەرهەم‬ ‫جیاکردنەوەی‬ ‫بۆ‬
‫تر‬ ‫بازرگانێکی‬
•
‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫مەرجەکانی‬
‫عرەبی‬ ‫ناوەکە‬ ‫دەبێت‬ ‫واتا‬ ‫نەبێ‬ ‫عیراقی‬ ‫یان‬ ‫عربی‬ ‫کە‬ ‫نەبێت‬ ‫ناوێک‬
‫یان‬
‫ببێت‬ ‫کە‬ ‫خاڵک‬ ‫بداتە‬ ‫زانیاری‬ ‫بازرگانیەکە‬ ‫ناوە‬ ‫نابێ‬ ‫بێت‬ ‫عیراقی‬
‫هۆی‬ ‫ە‬
‫ئادابی‬ ‫و‬ ‫عام‬ ‫نیزامی‬ ‫پێجەوانەی‬ ‫نابێ‬ ‫هەروەها‬ ‫خەڵکی‬ ‫هەڵخەڵەتاندنی‬
‫بێت‬ ‫وقانون‬ ‫عام‬
.
‫پ‬
/
‫بازرگانی؟‬ ‫بۆ‬ ‫دابنێن‬ ‫بیانی‬ ‫ناوێکی‬ ‫دەکرێت‬ ‫عیراق‬ ‫لە‬
‫و‬
/
‫کەسی‬ ‫بۆ‬ ‫بازرگانی‬ ‫بیانی‬ ‫ناوێکی‬ ‫نابێ‬ ‫عیراق‬ ‫لە‬ ‫عام‬ ‫قاعیدەی‬
‫نموونە‬ ‫دەکرێت‬ ‫ستثناء‬‫إ‬ ‫بەاڵم‬ ‫هەبێ‬ ‫تەبیعی‬ ‫یان‬ ‫مەعنەوی‬
‫ب‬ ‫بەکاردەهێنێت‬ ‫بیانی‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوێکی‬ ‫کە‬ ‫بیانی‬ ‫کۆمپانیایەکی‬
‫ەاڵم‬
‫عیراق‬ ‫لقی‬ ‫بنوسێت‬ ‫بیانیەکە‬ ‫ناوە‬ ‫لەگەڵ‬ ‫دەبێت‬
.
‫پ‬
/
‫بەکاربهێنێت‬ ‫خۆی‬ ‫مەدەنی‬ ‫ناوی‬ ‫کەسێک‬ ‫دەتواندرێ‬ ‫عیراق‬ ‫لە‬
‫بازرگانی؟‬ ‫ناوی‬ ‫بۆ‬
‫و‬
/
‫خۆی‬ ‫مەدەنی‬ ‫ناوی‬ ‫کەسێک‬ ‫دەتواندرێ‬ ‫عیراق‬ ‫لە‬ ‫بەڵێ‬
‫کردندا‬ ‫بازرگانی‬ ‫کاتی‬ ‫لە‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫بۆ‬ ‫بەکاربهێنێت‬
.
‫پ‬
/
‫چیە؟‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫و‬ ‫مەدەنی‬ ‫ناوی‬ ‫نێوان‬ ‫جیاوازی‬
‫و‬
/
١
-
‫تاکە‬ ‫ناوی‬ ‫جیاکردنەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫مەدەنی‬ ‫ناوی‬
‫ل‬
‫ه‬
‫ن‬ ‫بەاڵم‬ ‫تر‬ ‫تاکێکی‬
‫اوی‬
‫لە‬ ‫کەسێکە‬ ‫گوزاری‬ ‫خزمەت‬ ‫و‬ ‫بەرهەم‬ ‫جیاکردنەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫بازرگانی‬
‫بازرگان‬ ‫تری‬ ‫کەسێکی‬
.
٢
-
‫تصروف‬ ‫ناتوانین‬ ‫ئەوەی‬ ‫لەبەر‬ ‫نیە‬ ‫مالی‬ ‫قیمەتێکی‬ ‫مەدەنی‬ ‫ناوی‬
‫بە‬
‫هەیەو‬ ‫مالی‬ ‫قیمەتێکی‬ ‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬ ‫بەاڵم‬ ‫بکەین‬ ‫مەدەنی‬ ‫ناوی‬
‫بازرگانی‬ ‫مەبەستی‬ ‫بۆ‬ ‫بکەین‬ ‫پێوە‬ ‫تصروفی‬ ‫دەتوانین‬
.
‫دراو‬
:
‫بەاڵم‬ ‫بەکارهاتووە‬ ‫زوی‬ ‫زێرو‬ ‫بۆ‬ ‫ئیسالم‬ ‫زانایانی‬ ‫لەالیەن‬
‫پەلی‬ ‫و‬ ‫کەل‬ ‫بتوانی‬ ‫کە‬ ‫هەرشتێک‬ ‫دادەنێن‬ ‫بەدراوی‬ ‫ناسان‬ ‫ئابووری‬
‫ژیان‬ ‫پێداویستی‬ ‫کردنی‬ ‫بەجێ‬ ‫جێ‬ ‫بۆ‬ ‫پێبکڕی‬
.
‫دراو‬ ‫وەزیفەکانی‬
:
.1
‫خزمەت‬ ‫و‬ ‫پەل‬ ‫و‬ ‫کەل‬ ‫نرخی‬ ‫هەڵسەنگاندنی‬ ‫بۆ‬ ‫پێوەرێکە‬ ‫دراو‬
‫بەکاردێت‬ ‫دوری‬ ‫پێوانەیی‬ ‫مەترو‬ ‫بۆ‬ ‫چۆن‬ ‫هەروەک‬ ‫گوزاری‬
.
.2
‫بەهۆیەوە‬ ‫کە‬ ‫خەڵک‬ ‫پێداویستی‬ ‫پڕکردنەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫هۆکارێکە‬ ‫دراو‬
‫بێنی‬ ‫بەدەست‬ ‫گوزاری‬ ‫خزمەت‬ ‫و‬ ‫پەل‬ ‫و‬ ‫کەل‬ ‫دەتواندرێت‬
.
.3
‫پەسەندکراوەو‬ ‫خەڵکەوە‬ ‫هەموو‬ ‫لەالیەن‬ ‫کە‬ ‫ئامرازێکە‬ ‫دراو‬
‫بەکاردێت‬
.
.4
‫ب‬ ‫بەکارهێنانی‬ ‫دواتر‬ ‫و‬ ‫سامان‬ ‫و‬ ‫ماڵ‬ ‫هەڵگرتنی‬ ‫بۆ‬ ‫ئامرازێکە‬ ‫دراو‬
‫ۆ‬
‫پێویست‬ ‫کاتی‬
.
‫دراو‬ ‫بەکارهێنانی‬ ‫قۆناغەکانی‬
:
-
.1
‫ئاڵوگۆڕ‬ ‫قۆناغی‬
:
‫کە‬ ‫شتە‬ ‫بە‬ ‫شت‬ ‫ئاڵوگۆڕی‬ ‫لە‬ ‫مەبەست‬
‫ئەمە‬ ‫پێداویستەکانیان‬ ‫کردنی‬ ‫دابین‬ ‫بۆ‬ ‫پێشوو‬ ‫کۆمەڵگەکانی‬
‫ش‬
‫جۆو‬ ‫و‬ ‫گەنم‬ ‫وەک‬ ‫دابهێنرێت‬ ‫دراو‬ ‫ئەوەی‬ ‫پێش‬
...
.2
‫ئاسن‬ ‫دراوی‬ ‫قۆناغی‬
:
‫مرۆڤ‬ ‫پێداویستی‬ ‫زۆربوونی‬ ‫ئەنجامی‬ ‫لە‬
‫مادەی‬ ‫بەکارهێنانی‬ ‫بە‬ ‫کرد‬ ‫دەستی‬ ‫مرۆڤ‬ ‫ناوەڕاست‬ ‫لەسەدەکانی‬
‫وەکو‬
(
‫ئاسن‬ ‫و‬ ‫مس‬ ‫بڕۆنزو‬
)
‫وپەالنە‬ ‫کەل‬ ‫ئەو‬ ‫بۆ‬ ‫بەرامبەرێک‬ ‫وەکو‬
‫ی‬
‫دا‬ ‫رۆژانەی‬ ‫لەژیانی‬ ‫پێیەتی‬ ‫پێویستی‬ ‫کە‬
.
.3
‫کاغەز‬ ‫دراوی‬ ‫قۆناغی‬
:
‫چینیەکان‬ ‫لەالیەن‬ ‫کاغەز‬ ‫دراوی‬ ‫جار‬ ‫یەکەم‬ ‫بۆ‬
‫بەداهێنەری‬ ‫چینیەکان‬ ‫بەکارهاتووە‬ ‫نۆزدە‬ ‫سەدەی‬ ‫لەسەرەتای‬
‫فراوان‬ ‫بەشێوەی‬ ‫کاغەز‬ ‫دراوی‬ ‫بەاڵم‬ ‫دادەندرێن‬ ‫کاغەزی‬ ‫دراوی‬
‫لەساڵی‬ ‫یەکەم‬ ‫جیهانی‬ ‫جەنگی‬ ‫لەسەرەتای‬
١٩١٤
‫بوو‬
.
‫دارایی‬ ‫پەڕاوی‬ ‫بازاڕی‬
:
‫البورصە‬ ‫ووشەی‬
:
‫تورەگ‬ ‫بەواتای‬ ‫بێگانەیە‬ ‫ووشەیەکی‬ ‫بنەڕەتدا‬ ‫لە‬
‫ەی‬
‫دێت‬ ‫دراو‬
.
‫دیاریک‬ ‫شوێنێکی‬ ‫لە‬ ‫بازرگانیە‬ ‫کاری‬ ‫کۆمەڵێک‬ ‫بورصە‬ ‫لە‬ ‫مەبەست‬
‫راو‬
‫بەستنی‬ ‫مەبەستی‬ ‫بە‬ ‫دەدرێت‬ ‫ئەنجام‬
(
‫صفوق‬
)
‫دەربارە‬ ‫بازرگانی‬ ‫ی‬
‫ی‬
‫دارایی‬ ‫پەڕاوی‬ ‫یان‬ ‫پیشەسازی‬ ‫یان‬ ‫کشتوکاڵی‬ ‫بەرهەمی‬
.
‫بورصە‬ ‫وەزیفەی‬ ‫گرینگترین‬
:
-
‫هەڵکش‬ ‫بنەمای‬ ‫لەسەر‬ ‫فرۆشتن‬ ‫و‬ ‫کڕین‬ ‫لە‬ ‫موجازەفەکردن‬ ‫لە‬ ‫بریتیە‬
‫ان‬
‫نرخەکان‬ ‫جیاوازی‬ ‫لە‬ ‫کردن‬ ‫قازانج‬ ‫و‬ ‫نرخ‬ ‫داکشانی‬ ‫و‬
.

More Related Content

Similar to cars15642595م.هێمن_قانون_تجارىC.B.pdfkkkk

Soran Karbasian, Komari serbexo u musteqîllî Kurdistan; Gerranewe bo rastiyek...
Soran Karbasian, Komari serbexo u musteqîllî Kurdistan; Gerranewe bo rastiyek...Soran Karbasian, Komari serbexo u musteqîllî Kurdistan; Gerranewe bo rastiyek...
Soran Karbasian, Komari serbexo u musteqîllî Kurdistan; Gerranewe bo rastiyek...Soran Karbasian
 
hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023ssuserd86201
 
hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023ssuserd86201
 
هەرزەکار Herzekar
هەرزەکار Herzekarهەرزەکار Herzekar
هەرزەکار HerzekarHalwest Rasul
 
بەشێن ئەندازيارى بنياسە ! | Jameel Academy
بەشێن ئەندازيارى بنياسە ! | Jameel Academyبەشێن ئەندازيارى بنياسە ! | Jameel Academy
بەشێن ئەندازيارى بنياسە ! | Jameel AcademyJameel Academy
 
ترس و کاریگەرییەکانی.pptx
ترس و کاریگەرییەکانی.pptxترس و کاریگەرییەکانی.pptx
ترس و کاریگەرییەکانی.pptxZizoGull
 
Engineering field knowledge -زانیاری بواری ئەندازیاری
Engineering field knowledge -زانیاری بواری ئەندازیاریEngineering field knowledge -زانیاری بواری ئەندازیاری
Engineering field knowledge -زانیاری بواری ئەندازیاریBahzad5
 
Happy customerکڕیاری ئاسوودە
Happy customerکڕیاری ئاسوودەHappy customerکڕیاری ئاسوودە
Happy customerکڕیاری ئاسوودەIhsan Ali Ihsanjaf
 
بناغە و بنەپایە Footing and Foundation
بناغە و بنەپایە Footing and Foundationبناغە و بنەپایە Footing and Foundation
بناغە و بنەپایە Footing and FoundationBahzad5
 
Mini-manual v5 Kurdish_Sorani.pdf
Mini-manual v5 Kurdish_Sorani.pdfMini-manual v5 Kurdish_Sorani.pdf
Mini-manual v5 Kurdish_Sorani.pdfJohnSpencer297273
 
دەستهەڵاتا کەڤن ل عێراقا .docx العراق قديم
دەستهەڵاتا کەڤن ل عێراقا  .docx  العراق قديمدەستهەڵاتا کەڤن ل عێراقا  .docx  العراق قديم
دەستهەڵاتا کەڤن ل عێراقا .docx العراق قديمIdrees.Hishyar
 
Microsoft word 2010 فێربوونی مایکرۆسۆفت ۆرد
Microsoft word 2010 فێربوونی مایکرۆسۆفت ۆردMicrosoft word 2010 فێربوونی مایکرۆسۆفت ۆرد
Microsoft word 2010 فێربوونی مایکرۆسۆفت ۆردBahzad5
 
Kurdish Central Sorani - The Epistles of Paul the Apostle to Seneca, with Sen...
Kurdish Central Sorani - The Epistles of Paul the Apostle to Seneca, with Sen...Kurdish Central Sorani - The Epistles of Paul the Apostle to Seneca, with Sen...
Kurdish Central Sorani - The Epistles of Paul the Apostle to Seneca, with Sen...Filipino Tracts and Literature Society Inc.
 
مێژووی Cinemaaaaaaaaaaaaaaaaaaسینەما.pdf
مێژووی Cinemaaaaaaaaaaaaaaaaaaسینەما.pdfمێژووی Cinemaaaaaaaaaaaaaaaaaaسینەما.pdf
مێژووی Cinemaaaaaaaaaaaaaaaaaaسینەما.pdf7amaajamal
 

Similar to cars15642595م.هێمن_قانون_تجارىC.B.pdfkkkk (20)

Soran Karbasian, Komari serbexo u musteqîllî Kurdistan; Gerranewe bo rastiyek...
Soran Karbasian, Komari serbexo u musteqîllî Kurdistan; Gerranewe bo rastiyek...Soran Karbasian, Komari serbexo u musteqîllî Kurdistan; Gerranewe bo rastiyek...
Soran Karbasian, Komari serbexo u musteqîllî Kurdistan; Gerranewe bo rastiyek...
 
Kurdish Central (Sorani) - The Protevangelion.pdf
Kurdish Central (Sorani) - The Protevangelion.pdfKurdish Central (Sorani) - The Protevangelion.pdf
Kurdish Central (Sorani) - The Protevangelion.pdf
 
hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023
 
hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023
 
هەرزەکار Herzekar
هەرزەکار Herzekarهەرزەکار Herzekar
هەرزەکار Herzekar
 
بەشێن ئەندازيارى بنياسە ! | Jameel Academy
بەشێن ئەندازيارى بنياسە ! | Jameel Academyبەشێن ئەندازيارى بنياسە ! | Jameel Academy
بەشێن ئەندازيارى بنياسە ! | Jameel Academy
 
dyalol leser sherko
dyalol leser sherkodyalol leser sherko
dyalol leser sherko
 
ترس و کاریگەرییەکانی.pptx
ترس و کاریگەرییەکانی.pptxترس و کاریگەرییەکانی.pptx
ترس و کاریگەرییەکانی.pptx
 
Sanarsheroky
SanarsherokySanarsheroky
Sanarsheroky
 
Engineering field knowledge -زانیاری بواری ئەندازیاری
Engineering field knowledge -زانیاری بواری ئەندازیاریEngineering field knowledge -زانیاری بواری ئەندازیاری
Engineering field knowledge -زانیاری بواری ئەندازیاری
 
Happy customerکڕیاری ئاسوودە
Happy customerکڕیاری ئاسوودەHappy customerکڕیاری ئاسوودە
Happy customerکڕیاری ئاسوودە
 
Kurdish Central (Sorani) - Second and Third John.pdf
Kurdish Central (Sorani) - Second and Third John.pdfKurdish Central (Sorani) - Second and Third John.pdf
Kurdish Central (Sorani) - Second and Third John.pdf
 
بناغە و بنەپایە Footing and Foundation
بناغە و بنەپایە Footing and Foundationبناغە و بنەپایە Footing and Foundation
بناغە و بنەپایە Footing and Foundation
 
Mini-manual v5 Kurdish_Sorani.pdf
Mini-manual v5 Kurdish_Sorani.pdfMini-manual v5 Kurdish_Sorani.pdf
Mini-manual v5 Kurdish_Sorani.pdf
 
دەستهەڵاتا کەڤن ل عێراقا .docx العراق قديم
دەستهەڵاتا کەڤن ل عێراقا  .docx  العراق قديمدەستهەڵاتا کەڤن ل عێراقا  .docx  العراق قديم
دەستهەڵاتا کەڤن ل عێراقا .docx العراق قديم
 
Microsoft word 2010 فێربوونی مایکرۆسۆفت ۆرد
Microsoft word 2010 فێربوونی مایکرۆسۆفت ۆردMicrosoft word 2010 فێربوونی مایکرۆسۆفت ۆرد
Microsoft word 2010 فێربوونی مایکرۆسۆفت ۆرد
 
Kurdish Central Sorani - The Epistles of Paul the Apostle to Seneca, with Sen...
Kurdish Central Sorani - The Epistles of Paul the Apostle to Seneca, with Sen...Kurdish Central Sorani - The Epistles of Paul the Apostle to Seneca, with Sen...
Kurdish Central Sorani - The Epistles of Paul the Apostle to Seneca, with Sen...
 
Kurdish
KurdishKurdish
Kurdish
 
مێژووی Cinemaaaaaaaaaaaaaaaaaaسینەما.pdf
مێژووی Cinemaaaaaaaaaaaaaaaaaaسینەما.pdfمێژووی Cinemaaaaaaaaaaaaaaaaaaسینەما.pdf
مێژووی Cinemaaaaaaaaaaaaaaaaaaسینەما.pdf
 
شیرێژ .pptx
شیرێژ .pptxشیرێژ .pptx
شیرێژ .pptx
 

More from zebarehabeb

lecture 3.pptxhhhjjjiiikjjjjjjjjiuhhjjjjj
lecture 3.pptxhhhjjjiiikjjjjjjjjiuhhjjjjjlecture 3.pptxhhhjjjiiikjjjjjjjjiuhhjjjjj
lecture 3.pptxhhhjjjiiikjjjjjjjjiuhhjjjjjzebarehabeb
 
Lecture (5)s.pdfpowerpointpdxxxxxxxxxxxx
Lecture (5)s.pdfpowerpointpdxxxxxxxxxxxxLecture (5)s.pdfpowerpointpdxxxxxxxxxxxx
Lecture (5)s.pdfpowerpointpdxxxxxxxxxxxxzebarehabeb
 
‎⁨گروپەکانی دەرمان⁩.pdffffffffffffjfffffff
‎⁨گروپەکانی دەرمان⁩.pdffffffffffffjfffffff‎⁨گروپەکانی دەرمان⁩.pdffffffffffffjfffffff
‎⁨گروپەکانی دەرمان⁩.pdffffffffffffjfffffffzebarehabeb
 
Lecture 6.pdfhdhdhdhdhhfhdhhhdhdhdhfhhfhf
Lecture 6.pdfhdhdhdhdhhfhdhhhdhdhdhfhhfhfLecture 6.pdfhdhdhdhdhhfhdhhhdhdhdhfhhfhf
Lecture 6.pdfhdhdhdhdhhfhdhhhdhdhdhfhhfhfzebarehabeb
 
Bar Chart Format.docccccccccccccccccggyyyh
Bar Chart Format.docccccccccccccccccggyyyhBar Chart Format.docccccccccccccccccggyyyh
Bar Chart Format.docccccccccccccccccggyyyhzebarehabeb
 
Presentation8.ppxjjij rrrrrttgv bhhhhuh
Presentation8.ppxjjij rrrrrttgv  bhhhhuhPresentation8.ppxjjij rrrrrttgv  bhhhhuh
Presentation8.ppxjjij rrrrrttgv bhhhhuhzebarehabeb
 
suturematerial-230605132806-5a662b5c 2.pdf
suturematerial-230605132806-5a662b5c 2.pdfsuturematerial-230605132806-5a662b5c 2.pdf
suturematerial-230605132806-5a662b5c 2.pdfzebarehabeb
 
Drug⁩.pdf it is very importranrj sjeiebjx h
Drug⁩.pdf it is very importranrj sjeiebjx hDrug⁩.pdf it is very importranrj sjeiebjx h
Drug⁩.pdf it is very importranrj sjeiebjx hzebarehabeb
 

More from zebarehabeb (9)

lecture 3.pptxhhhjjjiiikjjjjjjjjiuhhjjjjj
lecture 3.pptxhhhjjjiiikjjjjjjjjiuhhjjjjjlecture 3.pptxhhhjjjiiikjjjjjjjjiuhhjjjjj
lecture 3.pptxhhhjjjiiikjjjjjjjjiuhhjjjjj
 
Lecture (5)s.pdfpowerpointpdxxxxxxxxxxxx
Lecture (5)s.pdfpowerpointpdxxxxxxxxxxxxLecture (5)s.pdfpowerpointpdxxxxxxxxxxxx
Lecture (5)s.pdfpowerpointpdxxxxxxxxxxxx
 
‎⁨گروپەکانی دەرمان⁩.pdffffffffffffjfffffff
‎⁨گروپەکانی دەرمان⁩.pdffffffffffffjfffffff‎⁨گروپەکانی دەرمان⁩.pdffffffffffffjfffffff
‎⁨گروپەکانی دەرمان⁩.pdffffffffffffjfffffff
 
Lecture 6.pdfhdhdhdhdhhfhdhhhdhdhdhfhhfhf
Lecture 6.pdfhdhdhdhdhhfhdhhhdhdhdhfhhfhfLecture 6.pdfhdhdhdhdhhfhdhhhdhdhdhfhhfhf
Lecture 6.pdfhdhdhdhdhhfhdhhhdhdhdhfhhfhf
 
Bar Chart Format.docccccccccccccccccggyyyh
Bar Chart Format.docccccccccccccccccggyyyhBar Chart Format.docccccccccccccccccggyyyh
Bar Chart Format.docccccccccccccccccggyyyh
 
Presentation8.ppxjjij rrrrrttgv bhhhhuh
Presentation8.ppxjjij rrrrrttgv  bhhhhuhPresentation8.ppxjjij rrrrrttgv  bhhhhuh
Presentation8.ppxjjij rrrrrttgv bhhhhuh
 
suturematerial-230605132806-5a662b5c 2.pdf
suturematerial-230605132806-5a662b5c 2.pdfsuturematerial-230605132806-5a662b5c 2.pdf
suturematerial-230605132806-5a662b5c 2.pdf
 
Drug⁩.pdf it is very importranrj sjeiebjx h
Drug⁩.pdf it is very importranrj sjeiebjx hDrug⁩.pdf it is very importranrj sjeiebjx h
Drug⁩.pdf it is very importranrj sjeiebjx h
 
Blank MUK .pdf
Blank MUK .pdfBlank MUK .pdf
Blank MUK .pdf
 

cars15642595م.هێمن_قانون_تجارىC.B.pdfkkkk