ئەمڕۆ یەکشەممە ٢٤ ی نۆڤەمبەری ٢٠١٩ کاتژمێر ٥:٣٠ لە خوێندنی ئێوارانی فاکەڵتی و بە ئامادەبوونی سەرۆک بەشی یاسا- ئێواران و مامۆستا و قوتابیان سیمینارێک پێشکەش کرا لە لایەن قوتابی قۆناغی چوارەم- بەشی یاسا "سنار عالى"، بە سەرپەرشتی مامۆستای بەشی یاسا '' م. گۆڤند جوتیار محمد'' ناونیشانی سیمینارەکە بریتی بوو لە "تانه دان له ریگای نارەزای کەسی تر" پوختەی سیمەنارەکە بریتی بوو لە: تانەدان بە ناڕەزایی کەسی تر تایبەتە بەو دادگایەی بڕیاری تانە لێدراوی لێدەرچووە.لە ناڕەزایی لەناکاو، ئەو دادگایەی سەیری داواکەی نێوان هەردوو لایەنەکە دەکات، دەبێت تایبەت بە جۆری کێشەی تانە لێدراو و لە ئاستی ئەو دادگایە یان بەرزتر بێت کە بڕیارەکەی دەرکردووە. داواکە بە هەر جۆرێک بێت سەیری دەکرێت و هەموو ڕێککاریەکانی لە کاتی پێشکەشکردنی داوا ئاساییەکە لەسەر جێبەجێ دەکرێت و بڕیاری لێدەدرێت. دووبارە هەموواری کێشەی تانە لێدراو بە بڕیارێکی نوێ دەکرێت لە ڕووی واقیع و یاساوە و لە چوارچێوەی ئەو بڕیارەی کە زیانی بەر مافی کەسی تری تانە لێدەرە. هەروەها بڕیاری تانە لێدراو دەوەستێنرێت ئەگەر لە بەردەوام بوونی جێبەجێکردنەکەی دا زیانی گەورە بەر ناڕازی دەکەوت. ئەگەر بۆ دادگا دەرکەوت تانەدەر بە ناڕەزایی کەسی تر پەڵپێگرتنەکەی درووسە، ئەوا دادگا بڕیاری هەموارکردنەوەی بڕیارە تانەلێدراوەکە دەدات. بەڵام ئەگەر دەرکەوت بۆ دادگا تانەلێدەر ڕاست نیە، ئەوا دادگا بڕیاری ڕەتکردنەوەی نارەزایی کەسی تر دەدات لەگەڵ دانی پەڵپێگر بە فەرمانەکان (رسوم) و ناچارکردنی بە قەرەبوو کردنەوە ئەگەر نەیارەکەی ویستی.

3. Kurdistan Region government - Iraq
Ministry of Higher Education
and Scientific Research
Saran University
Faculty of law and International Relation
‫كردن‬ ‫ئامادە‬:‫مال‬ ‫عالی‬ ‫سەنار‬
‫م‬.‫محمد‬ ‫گۆڤــــــــەنــــدجوتيار‬
‫بە‬ ‫تانەلێدان‬
‫تر‬ ‫كەسی‬ ‫نارەزايەتی‬

4. ‫مادەی‬ ‫لە‬ ‫عیراقی‬ ‫شارستانی‬ ‫دادبینی‬ ‫یاسای‬ ‫دەقی‬(168)
‫؛‬ ‫لە‬ ‫بریتین‬ ‫حوکم‬ ‫تانەدان‬ ‫ڕێگاکانی‬
•‫ئامادەنەبوو‬ ‫حوکمی‬ ‫لە‬ ‫ناڕەزایی‬.
•‫تی‬‫هەڵچوونەوە‬.
•‫کردنەوە‬ ‫دادگایی‬ ‫دووبارە‬.
•‫چاوپێداگێڕانەوە‬(‫تەمی‬‫ی‬‫ز‬.)
•‫تەمی‬ ‫بڕیاری‬ ‫ڕاستکردنەوەی‬‫ی‬‫ز‬.
•‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬.

5. ‫ژمارە‬ ‫کارپێکراو‬ ‫فەرەنسی‬ ‫شارستانی‬ ‫دادبینی‬ ‫یاسای‬(123)
‫ساڵی‬ ‫ی‬1975
‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزايی‬ ‫پێناسەی‬
‫بە‬ ‫کردووە‬ ‫تری‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫پێناسەی‬((‫دەدرێت‬ ‫تانەیەکە‬
‫بۆ‬ ‫هەموارکردنەوەی‬ ‫یان‬ ‫بڕیارێک‬ ‫لە‬ ‫بوونەوە‬ ‫پەشیمان‬ ‫بۆ‬
‫ناڕازی‬ ‫سێیەمی‬ ‫کەسی‬ ‫بەرژەوەندی‬.))

6. ‫یاساناسەکانی‬ ‫زۆرینەی‬ ‫کە‬ ‫زانەکان‬ ‫یاسا‬ ‫بە‬ ‫سەبارەت‬ ‫بەاڵم‬
‫شارستانی‬ ‫دادبینی‬ ‫یاسای‬
‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزايی‬ ‫پێناسەی‬
‫کردووە؛‬ ‫پێناسەیان‬ ‫وا‬((‫تانەدانی‬ ‫ڕێگاکانی‬ ‫لە‬ ‫ڕێگایەکە‬
‫نەیارێک‬ ‫کە‬ ‫کەسێک‬ ‫گشت‬ ‫بۆ‬ ‫داوە‬ ‫ڕێگەی‬ ‫یاسا‬ ،‫نائاسایی‬
‫زیانی‬ ‫دەرچوو‬ ‫بڕیاری‬ ‫کە‬ ،‫داواکە‬ ‫لە‬ ‫نەبێت‬ ‫هاوشێوەی‬ ‫یان‬
‫پێدەگەیەنێت‬))

7. (1) (2) (3) (4)
‫تانەدەر‬ ‫الیەنی‬ ‫لە‬ ‫ماوەی‬ ‫الیەنی‬ ‫لە‬
‫تانەدان‬
‫وەستانی‬ ‫الیەنی‬ ‫لە‬
‫حوکمی‬ ‫کردنی‬ ‫جێبەجێ‬
‫لەسەر‬ ‫نارازی‬
‫تر‬ ‫یاساییەکانی‬ ‫سیستەمە‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫جیاکردنەوەی‬
‫دادگای‬ ‫الیەنی‬ ‫لە‬
‫تایبەتەوە‬

8. ‫ت‬ ‫ياساييەکانی‬ ‫سيستەمە‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزايی‬ ‫جياکردنەوەی‬‫ر‬
‫يەکەم‬ ‫مەبەستی‬:‫ناڕازی‬ ‫داوای‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕازيی‬ ‫داوای‬ ‫کردنەوەی‬ ‫جيا‬(
‫ئامادەنەبوو‬ ‫حوکمی‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫ناڕازی‬)
‫کراوە‬ ‫پێناسە‬ ‫وا‬ ‫ئامادەنەبوو‬ ‫حوکمی‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫ناڕازی‬(‫ڕێگایە‬ ‫لەو‬ ‫ڕێگایەکە‬
‫دەقی‬ ‫کە‬ ،‫نەبووە‬ ‫ئامادە‬ ‫نەیارەکان‬ ‫لە‬ ‫یەکێک‬ ‫حوکمانەی‬ ‫لەو‬ ‫تانەدان‬ ‫ئاساییانەی‬
‫ئامادەنەبوو‬ ‫دراوی‬ ‫لەسەر‬ ‫حوکم‬ ،‫داوە‬ ‫بوونی‬ ‫ناڕازی‬ ‫لە‬ ‫تانەدان‬ ‫بە‬ ‫ڕێگە‬ ‫یاسا‬
‫حوکمەکە‬ ‫هەموارکردنەوەی‬ ‫یان‬ ‫هەڵوەشاندنەوە‬ ‫بۆ‬ ‫دەبات‬ ‫بۆ‬ ‫پەنای‬.)

9. ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫ئامادەنەبوولە‬ ‫حوکمی‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫ناڕازی‬ ‫تانەدانی‬
‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬
‫يەکەم‬:‫تانەدەر‬ ‫اليەنی‬ ‫لە‬
‫کەوا‬ ‫وەردەگیرێت‬ ‫کەسێک‬ ‫لە‬ ‫تەنیا‬ ‫ئامادەنەبوو‬ ‫حوکمی‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫ناڕازی‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬
‫بێت‬ ‫داواکار‬ ‫کەوا‬ ‫نیە‬ ‫جیاوازی‬ ،‫ئەو‬ ‫ئامادەنەبوونی‬ ‫بە‬ ‫درابێت‬ ‫لەدژ‬ ‫حوکمێکی‬
‫ن‬ ‫خرابێتە‬ ‫یان‬ ‫داواکە‬ ‫ناو‬ ‫هاتبێتە‬ ‫بێت‬ ‫سێیەم‬ ‫کەسی‬ ‫یان‬ ‫بێت‬ ‫لێکراو‬ ‫داوا‬ ‫یان‬‫او‬
‫داواکە‬.
‫ل‬ ‫بێت‬ ‫نەیار‬ ‫کە‬ ‫وەرناگیرێت‬ ‫کەسە‬ ‫لەو‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫کاتێکدا‬ ‫لە‬‫ە‬
‫ترەوە‬ ‫یەکێکی‬ ‫هۆکاری‬ ‫بە‬ ‫نە‬ ‫و‬ ‫خۆی‬ ‫خودی‬ ‫بە‬ ‫نە‬ ،‫داواکە‬.

10. ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫ئامادەنەبوولە‬ ‫حوکمی‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫ناڕازی‬ ‫تانەدانی‬
‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬
‫دووەم‬:‫تانەدان‬ ‫ماوەی‬ ‫اليەنی‬ ‫لە‬:
‫ڕۆژ‬ ‫دە‬ ‫ماوەی‬ ‫لە‬ ‫ئامادەنەبوو‬ ‫حوکمی‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫ناڕازی‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫پێویستە‬‫دا‬
‫دەست‬ ‫حوکمەکە‬ ‫لە‬ ‫ئاگادارکردنەوەی‬ ‫ڕۆژی‬ ‫دووەم‬ ‫لە‬ ‫بکرێت‬ ‫پێشکەش‬
‫پێدەکات‬.
‫ناڕەز‬ ‫پێشکەشکردنی‬ ‫بۆ‬ ‫نەکردووە‬ ‫دیاری‬ ‫ماوەیەکی‬ ‫هیچ‬ ‫یاسا‬ ‫کاتێکدا‬ ‫لە‬‫کەسی‬ ‫ایی‬
‫م‬ ‫تاکو‬ ‫پێشکەشبکرێت‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫داوای‬ ‫درووستە‬ ‫بۆیە‬ ،‫تر‬‫اوەی‬
‫پ‬ ‫مافی‬ ‫کە‬ ‫کەسێک‬ ‫سەر‬ ‫لە‬ ‫دەبێت‬ ‫تەواو‬ ‫ناڕازیی‬ ‫حوکمی‬ ‫جێبەجێکردنی‬‫ێشێل‬
‫کراوە‬.

11. ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫ئامادەنەبوولە‬ ‫حوکمی‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫ناڕازی‬ ‫تانەدانی‬
‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬
‫سێيەم‬:‫لەس‬ ‫نارازى‬ ‫حوکمی‬ ‫کردنی‬ ‫جێبەجێ‬ ‫وەستانی‬ ‫اليەنی‬ ‫لە‬‫ەر‬:
‫لەسە‬ ‫نارەزا‬ ‫حوکمی‬ ،‫ئامادەنەبوون‬ ‫حوکمی‬ ‫سەر‬ ‫لە‬ ‫ناڕازی‬ ‫تانەدانی‬‫ر‬
‫دەکرێت‬ ‫جێبەجێ‬ ‫بەپەلە‬ ‫حوکمانەبێت‬ ‫لەو‬ ‫مەگەر‬ ‫دەوەستێت‬.
‫مەگەر‬ ‫ڕاناگرێت‬ ‫حوکمەکە‬ ‫لێی‬ ‫تاندان‬ ،‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫نارەزایی‬ ‫بەاڵم‬‫دادگا‬
‫جەس‬ ‫زیانی‬ ‫ناڕەزا‬ ‫کەسی‬ ‫سەر‬ ‫لە‬ ‫کردنی‬ ‫جێبەجێ‬ ‫لە‬ ‫ببینێت‬‫تەیی‬
‫بەردەکەوێت‬

12. ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫ئامادەنەبوولە‬ ‫حوکمی‬ ‫لە‬ ‫بوون‬ ‫ناڕازی‬ ‫تانەدانی‬
‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬
‫چوارەم‬:‫تايبەتەوە‬ ‫دادگای‬ ‫اليەنی‬ ‫لە‬:
‫سەیر‬ ‫مەحکەمە‬ ‫لەو‬ ‫تەنیا‬ ‫ئامادەنەبوون‬ ‫حوکمی‬ ‫سەر‬ ‫لە‬ ‫ناڕازی‬ ‫تانەدانی‬
‫ڕێگ‬ ‫بەو‬ ‫تانەدان‬ ‫ئامانجی‬ ‫چونکە‬ ‫داوە؛‬ ‫ئامادەنەبوونی‬ ‫حوکمی‬ ‫کە‬ ‫دەکرێت‬‫ەیە‬
‫ب‬ ‫بۆیە‬ ،‫نوێ‬ ‫تری‬ ‫حوکمێکی‬ ‫دەرکردنی‬ ‫و‬ ‫حوکم‬ ‫کێشانەوەی‬ ‫لە‬ ‫بریتیە‬‫شێوەیەکی‬ ‫ە‬
‫دەرکردو‬ ‫حوکمی‬ ‫کە‬ ‫بکاتەوە‬ ‫حوکمەکە‬ ‫سەیری‬ ‫دادگا‬ ‫هەمان‬ ‫دەبێت‬ ‫یاسایی‬‫وە‬.
‫حوکمەک‬ ‫کە‬ ‫دەکرێت‬ ‫دادگا‬ ‫هەمان‬ ‫پێشکەشی‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫کاتێکدا‬ ‫لە‬‫ەی‬
‫هاووێنە‬ ‫تایبەتی‬ ‫تری‬ ‫دادگایەکی‬ ‫یان‬ ‫دەرکردووە‬

13. (1) (2)
(3)
(4)
‫الیەنی‬ ‫لە‬
‫تانەدەر‬
‫الیەنی‬ ‫لە‬
‫ئاراستەکردنی‬
‫نەیاری‬
‫الیەنی‬ ‫لە‬
‫شوێنەوە‬
‫داوای‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕازیی‬ ‫داوای‬ ‫کردنەوەی‬ ‫جیا‬
‫پۆلسی‬
‫ڕووی‬ ‫لە‬
‫سروشتەوە‬

14. ‫دووەم‬ ‫مەبەستی‬:‫ل‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕازيی‬ ‫داوای‬ ‫کردنەوەی‬ ‫جيا‬‫ە‬
‫پۆلسی‬ ‫داوای‬:
•‫پ‬ ‫بۆ‬ ‫پێداناوە‬ ‫دانی‬ ‫یاسا‬ ‫داوایانەیە‬ ‫لەو‬ ،‫قەرزلێکراو‬ ‫مامەڵەنەکردنی‬ ‫داوای‬‫اراستنی‬
‫قەرزلێکراو‬ ‫لەزیانی‬ ‫قەرزدار‬.
•‫ژمارە‬ ‫لە‬ ‫لێکردیتەوە‬ ‫دووپاتی‬ ‫عێڕاقی‬ ‫شارستانی‬ ‫یاسای‬ ‫هەروەکوو‬(٤٠)‫ساڵی‬
١٩٥١‫هاتووە‬ ‫وا‬ ‫کە‬ ،‫هەموارکراو‬:
•‫قەرزلێکرا‬ ‫و‬ ‫بارمتە‬ ‫بۆتە‬ ‫خۆی‬ ‫مافی‬ ‫کە‬ ‫درووستە‬ ‫قەرزدارێک‬ ‫گشت‬ ‫بۆ‬‫کاری‬ ‫و‬
‫خ‬ ‫مافی‬ ‫لە‬ ‫بکات‬ ‫کارپێنەکردنی‬ ‫داوای‬ ‫و‬ ‫بکەوێت‬ ‫بەر‬ ‫زیانی‬ ‫و‬ ‫پێبکات‬‫دا‬ ‫ۆی‬..

15. ‫دووەم‬ ‫مەبەستی‬:‫ل‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕازيی‬ ‫داوای‬ ‫کردنەوەی‬ ‫جيا‬‫ە‬
‫پۆلسی‬ ‫داوای‬:
•‫ڕۆلێکی‬ ‫قەرزلێکراو‬ ‫مامەڵەنەکردنی‬ ‫داوای‬ ‫داوای‬ ‫ئەوەی‬ ‫سەرەڕای‬
‫دەچ‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫داوای‬ ‫لە‬ ‫شێوە‬ ‫بەم‬ ،‫دەگێڕێت‬ ‫چارەسەی‬،‫ێت‬
•‫بکەن‬ ‫تۆمار‬ ‫داوا‬ ‫دەتوانن‬ ‫داوایە‬ ‫دوو‬ ‫لەو‬ ‫لە‬ ‫مافەکان‬ ‫خاوەن‬ ‫هەردوو‬
‫زیانبەخ‬ ‫مامەڵەپێکردنی‬ ‫یان‬ ‫حوکم‬ ‫دەرچوونی‬ ‫لەدوای‬ ‫ڕاستەوخۆ‬‫ش‬
‫ڕابگیرێت‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫ئەوەوە‬ ‫مافی‬ ‫بە‬

16. ‫دووەم‬ ‫مەبەستی‬:‫ل‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕازيی‬ ‫داوای‬ ‫کردنەوەی‬ ‫جيا‬‫ە‬
‫پۆلسی‬ ‫داوای‬:
•‫يەکەم‬:‫تانەدەر‬ ‫اليەنی‬ ‫لە‬:
•‫قەرزد‬ ‫مافی‬ ‫تەنیا‬ ‫قەرزلێکراو‬ ‫مامەڵەنەکردنی‬ ‫داوای‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬‫ارە‬
‫بریت‬ ‫داوایە‬ ‫ئەم‬ ‫یاسای‬ ‫بنەمای‬ ‫چونکە‬ ،‫تر‬ ‫کەسێکی‬ ‫هیچ‬ ‫نەک‬‫لە‬ ‫یە‬
‫زیانبەخش‬ ‫مامەڵەکردنی‬ ‫لە‬ ‫قەرزدار‬ ‫پاراستنی‬ ‫لە‬ ‫یاسا‬ ‫ویستی‬‫ی‬
‫قەرزلێکراو‬.
•‫ب‬ ‫کەسێکە‬ ‫گشت‬ ‫مافی‬ ،‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫بەاڵم‬‫لە‬ ‫ەدەر‬
‫نا‬ ‫یاخود‬ ‫بێت‬ ‫قەرزدار‬ ‫کەسە‬ ‫ئەم‬ ‫نیە‬ ‫جیاوازی‬ ،‫داواکە‬.

17. ‫دووەم‬ ‫مەبەستی‬:‫ناڕازيی‬ ‫داوای‬ ‫کردنەوەی‬ ‫جيا‬
‫پۆلسی‬ ‫داوای‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬:
•‫دووەم‬:‫نەياری‬ ‫ئاراستەکردنی‬ ‫اليەنی‬ ‫لە‬:
•‫مامەڵەنەکردنی‬ ‫داوای‬ ‫لە‬ ‫نەیاری‬ ‫ئاراستەکردنی‬
‫لێکراوە‬ ‫قەرز‬ ‫بۆ‬ ‫قەرزدار‬ ‫لە‬ ،‫قەرزلێکراو‬
•‫الیە‬ ‫ئەو‬ ‫گشت‬ ‫بۆ‬ ‫نەیاری‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزای‬ ‫لە‬ ‫بەاڵم‬‫نانەیە‬
‫دراوە‬ ‫حوکمەکە‬ ‫لە‬ ‫تانە‬ ‫کە‬.

18. ‫دووەم‬ ‫مەبەستی‬:‫ناڕازيی‬ ‫داوای‬ ‫کردنەوەی‬ ‫جيا‬
‫پۆلسی‬ ‫داوای‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬:
•‫سێيەم‬:‫سروشتەوە‬ ‫ڕووی‬ ‫لە‬:
•‫پە‬ ‫بۆچوونی‬ ‫پێی‬ ‫بە‬ ‫قەرزلێکراو‬ ‫مامەڵەنەکردنی‬ ‫داوای‬،‫سەند‬
‫ل‬ ‫بریتیە‬ ،‫وەریگرتووە‬ ‫عیراقی‬ ‫شارستانی‬ ‫یاسای‬ ‫کە‬‫ەداوای‬
‫قەرزدار‬ ‫مافی‬ ‫لە‬ ‫قەرزلێکراو‬ ‫مامەڵەنەکردنی‬ ‫داوای‬.
•‫ن‬ ‫تانەدانی‬ ‫ڕێگای‬ ‫لە‬ ‫بریتی‬ ‫تر‬ ‫ناڕەزاییکەسی‬ ‫بەاڵم‬‫ا‬
‫ئاسایی‬.

19. ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫نارەزايی‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫مەرجەکانی‬
•‫مادەی‬ ‫یەکەمی‬ ‫بڕگەی‬ ‫دەقی‬ ‫پێی‬ ‫بە‬(224)‫دادبینی‬ ‫یاسای‬ ‫لە‬
‫عیراقی‬ ‫شارستانی‬
•‫تانەلێدراو‬ ‫بڕیاری‬ ‫داوای‬ ‫لە‬ ‫بێت‬ ‫بەدەر‬.
•‫نەبێت‬ ‫داواکە‬ ‫لە‬ ‫سێیەم‬ ‫کەسێ‬ ‫و‬ ‫نوێنەر‬ ‫و‬ ‫نەیار‬
•‫د‬ ‫لە‬ ‫الیەنێک‬ ‫دەبێتە‬ ‫خۆی‬ ‫نوێنەری‬ ‫بە‬ ‫یان‬ ‫داواکە‬ ‫لە‬ ‫بێت‬ ‫نەیار‬ ‫خۆی‬ ‫خودی‬ ‫کەسێک‬ ‫هەر‬،‫اواکە‬
‫نی‬ ‫بۆی‬ ‫ئەو‬ ‫ئەوسا‬ ،‫خۆیەتی‬ ‫دژی‬ ‫لە‬ ‫یان‬ ‫خۆیەتی‬ ‫بەرژەوەندی‬ ‫لە‬ ‫دەردەچێت‬ ‫بڕیارەی‬ ‫ئەو‬‫تانە‬ ‫ە‬
‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫بە‬ ‫بدات‬ ‫حوکمە‬ ‫لەو‬.

20. ‫لەسەر‬ ‫ناڕەزايی‬ ‫حوکمی‬
•‫مادەی‬ ‫دەقی‬ ‫پێی‬ ‫بە‬(224/1)‫عیراقی‬ ‫شارستانی‬ ‫دادبینی‬ ‫یاسای‬ ‫لە‬
•‫دادگای‬ ‫یان‬ ‫سەرەتایی‬ ‫دادگای‬ ‫لە‬ ‫دەرچوو‬ ‫حوکمێکی‬ ‫هەموو‬
‫لێب‬ ‫تانەی‬ ‫درووستە‬ ‫کەسێتی‬ ‫باری‬ ‫دادگای‬ ‫یان‬ ‫تێهەڵچوونەوە‬‫بە‬ ‫درێت‬
‫ب‬ ‫بوو‬ ‫زیانبەخش‬ ‫یان‬ ‫پێشێلکار‬ ‫ئەگەر‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫نارەزایی‬‫مافی‬ ‫ۆ‬
‫ب‬ ‫کەرەوە‬ ‫یەکالیی‬ ‫حوکمەکە‬ ‫ئەگەر‬ ‫نیە‬ ‫جیاوازی‬ ‫تر‬ ‫کەسێکی‬‫یان‬ ‫ێت‬
‫نی‬ ‫لەسەر‬ ‫یاسایی‬ ‫دەقی‬ ‫مادام‬ ،‫دادوەرەکان‬ ‫بڕیاری‬ ‫لە‬ ‫بێجگە‬ ، ‫نا‬، ‫ە‬
‫کێشەکە‬ ‫یەکالکڕدنەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫نانێت‬ ‫دادگا‬ ‫هەوڵی‬ ‫بە‬ ‫دان‬ ‫یان‬.

21. ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزايی‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫ماوەی‬
•‫شێوەیەک‬ ‫بە‬ ‫ڕێکخستووە‬ ‫تانەدانی‬ ‫ماوەی‬ ‫عیراق‬ ‫دانەری‬ ‫یاسا‬
‫تر‬ ‫تانەدانی‬ ‫ڕێگاکانی‬ ‫بۆ‬ ‫تانەدانی‬ ‫ماوەی‬ ‫لە‬ ‫جیاوازە‬.
•‫ڕۆژی‬ ‫دووەم‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ،‫ڕێکبخریت‬ ‫ڕێگایانە‬ ‫ئەو‬ ‫ماوەی‬ ‫دەکرێت‬
‫پێدەکات‬ ‫دەست‬ ‫پێڕاگەیاندوو‬ ‫بە‬ ‫یان‬ ‫بڕیارەکە‬ ‫پێگەیاندنی‬.
•‫ت‬ ‫کەسی‬ ‫مافی‬ ‫پاراستنی‬ ‫بۆ‬ ‫داندراوە‬ ‫ڕێگایەکە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫نارەزایی‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫بەاڵم‬‫لە‬ ‫بەدەر‬ ‫ری‬
‫بکرێت‬ ‫وێنا‬ ‫کەسە‬ ‫بەو‬ ‫دەرچوو‬ ‫بڕیاری‬ ‫پێڕاگەیاندنی‬ ‫ناکرێت‬ ‫بۆیە‬ ،‫داواکە‬
•‫المادة‬ ‫ینظر‬(172)‫النافذ‬ ‫العراقي‬ ‫المدنیة‬ ‫المرافعات‬ ‫قانون‬ ‫من‬

22. ‫داوا‬ ‫پێشکەشکردنی‬ ‫ماوەی‬‫ى‬
‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزايی‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬
•‫مادەی‬ ‫دووەمی‬ ‫بڕگەی‬ ‫لە‬(230)‫نەمانی‬ ‫لە‬ ‫بریتیە‬ ‫کە‬ ،‫کراوە‬ ‫بۆ‬ ‫ئاماژەی‬
‫پێشکەشکردن‬ ‫ماوەی‬.‫ل‬ ‫تانە‬ ‫بڕیاری‬ ‫کاتێک‬ ‫ڕێکخەرەدەکرێت‬ ‫بەو‬ ‫کار‬‫ەسەر‬
‫تانەدان‬ ‫مافی‬ ‫کە‬ ،‫کرا‬ ‫جێبەجێ‬ ‫نارازی‬ ‫سەر‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫بە‬ ‫دارو‬‫ی‬
‫یاسا‬ ‫پێی‬ ‫بە‬ ‫نەفەوتابێت‬ ‫داوای‬ ‫پێشکەشکردنی‬ ‫ماوەی‬ ‫کە‬ ‫دەمێنێت‬.
•‫کارپێکراو‬ ‫شارستانی‬ ‫دادبینی‬ ‫یاسای‬ ‫لە‬ ‫بریتیە‬ ‫یاساکە‬ ‫لە‬ ‫مەبەست‬.‫یاسایە‬ ‫ئەم‬
‫سا‬ ‫پێنج‬ ‫یان‬ ‫ساڵێک‬ ‫لە‬ ‫بریتیە‬ ‫کە‬ ،‫دیاریکردووە‬ ‫داواکەی‬ ‫نەمانی‬ ‫ماوەی‬‫یاخود‬ ‫ڵ‬
‫ساڵ‬ ‫پازدە‬.‫ئ‬ ‫پێدانی‬ ‫ڕێکەوتی‬ ‫لە‬ ‫پێدەکات‬ ‫دەست‬ ‫پێشکەشکردن‬ ‫ماوەی‬‫شتەی‬ ‫ەو‬
‫بێت‬ ‫ناخۆشی‬ ‫یان‬ ‫خۆشی‬ ‫بە‬ ‫دراوە‬ ‫لەسەر‬ ‫بڕیار‬ ‫لەسەر‬.

23. ‫لەسەر‬ ‫نارەزايی‬ ‫حوکمی‬ ‫وەستاندنی‬
•‫مادەی‬ ‫دەقی‬(227/2)‫کارپێک‬ ‫عیراق‬ ‫شارستانی‬ ‫دادبینی‬ ‫یاسای‬‫راو‬
‫دەڵێت‬(‫ت‬ ‫ناوەستێنێت‬ ‫لەسەر‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫بڕیاری‬ ‫لە‬ ‫نارەزایی‬‫ئەگەر‬ ‫ەنیا‬
‫نارازیی‬ ‫بە‬ ‫گەورە‬ ‫زیانێکی‬ ‫جێبەجێکردنی‬ ‫بە‬ ‫ببینێ‬ ‫دادگا‬‫دەگات‬.))
•‫ن‬ ‫بڕیاری‬ ‫ناتوانێت‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫نارەزایی‬ ‫بە‬ ‫تانەدان‬ ‫بۆیە‬‫اڕەزایی‬
‫ڕابگرێت‬ ‫لەسەر‬.‫ب‬ ‫تانەیەی‬ ‫ئەو‬ ‫کە‬ ‫هەیە‬ ‫دادگایە‬ ‫ئەو‬ ‫بۆ‬ ‫بەالم‬‫ۆ‬
‫دواب‬ ‫لەسەر‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫بڕیاری‬ ‫جێبەجێکردنی‬ ،‫بەرزکراوەتەوە‬،‫خات‬
‫جێبەجێکردن‬ ‫بە‬ ‫زۆری‬ ‫زیانێکی‬ ‫نارازی‬ ‫دەرکەوت‬ ‫ئەگەر‬
‫بەردەکەوێت‬.

24. ‫ئەنج‬‫ـــــــ‬‫ام‬‫ـــــــ‬‫ەکان‬
•‫ئاسای‬ ‫نا‬ ‫تانەدانی‬ ‫ڕێگای‬ ‫لە‬ ‫تری‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫توێژینەوە‬‫داناوە‬ ‫ی‬
‫بەدە‬ ‫کە‬ ‫کەسێک‬ ‫گشت‬ ‫بۆ‬ ‫پێدانەوە‬ ‫دانی‬ ‫تایبەت‬ ‫بە‬ ‫یاسا‬ ‫کە‬‫لە‬ ‫بێت‬ ‫ر‬
‫پێگەیان‬ ‫زیانی‬ ‫دەرچوو‬ ‫بڕیاری‬ ‫یان‬ ‫بەرکەوتووە‬ ‫زیانی‬ ‫داواکە‬،‫دووە‬
‫یان‬ ‫بڕیارەکە‬ ‫هەموارکردنەوەی‬ ‫بۆ‬ ‫نەبێت‬ ‫ڕێگەیەک‬ ‫هیچ‬ ‫کە‬
‫چوارچێوەی‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫نارەزایی‬ ‫بە‬ ‫تەنیا‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی‬
‫ئەوەوە‬ ‫بەرژەوەندی‬ ‫بە‬ ‫زیانگەیاندن‬.

25. ‫ئەنج‬‫ـــــــ‬‫ام‬‫ـــــــ‬‫ەکان‬
•‫شێوە‬ ‫بە‬ ‫هۆکاری‬ ‫یاسا‬ ‫ئەوەی‬ ‫سەرەڕای‬ ،‫ئاساییە‬ ‫نا‬ ‫ڕێگایەکی‬‫یەکی‬
‫تەنی‬ ‫ناکرێت‬ ‫ڕەفتارەکەی‬ ‫چوونکە‬ ،‫نەکردوون‬ ‫دیاری‬ ‫تایبەت‬‫لە‬ ‫ا‬
‫دا‬ ‫لەیاسا‬ ‫لەسەر‬ ‫دەق‬ ‫حالەتی‬ ‫چوارچێوەی‬.

26. ‫ئەنج‬‫ـــــــ‬‫ام‬‫ـــــــ‬‫ەکان‬
•‫بەدەر‬ ‫کەسی‬ ‫مافی‬ ‫پاراستنی‬ ‫بۆ‬ ‫تانەدان‬ ‫ئەم‬ ‫گرنگی‬ ‫سەرەڕای‬‫لە‬
‫ڕێگایە‬ ‫بە‬ ‫هەندێک‬ ‫بەاڵم‬ ،‫دەرچوو‬ ‫بڕیارەی‬ ‫جێکەوتی‬ ‫لە‬ ‫داواکە‬‫ک‬
‫بە‬ ‫گەیاندن‬ ‫زیان‬ ‫دواتر‬ ‫و‬ ‫ماتڵکردن‬ ‫و‬ ‫دواخستن‬ ‫بۆ‬ ‫دەیبینن‬
‫خۆی‬ ‫بۆ‬ ‫هەبێت‬ ‫کاری‬ ‫ڕێگری‬ ‫سزایەکی‬ ‫ئەوەی‬ ‫بێ‬ ،‫نەیارەکەی‬‫یان‬
‫بەدیهێن‬ ‫بۆ‬ ‫ئامرازی‬ ‫دەکاتە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫کە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬‫انی‬
‫مەبەست‬ ‫هەمان‬.

27. ‫کە‬ ‫گەیشتووە‬ ‫ڕاسپاردە‬ ‫کۆمەڵێک‬ ‫بە‬ ‫توێژینەوە‬‫بریتین‬
‫لە‬:
•‫مادەی‬ ‫لە‬(224)‫دێری‬ ‫کە‬ ‫دا‬ ‫داڕشتنی‬ ‫لە‬ ‫نیە‬ ‫ورد‬ ‫کە‬ ‫هاتووە‬ ‫دووەم‬ ‫برگەی‬ ‫لە‬
‫تانەدانی‬ ‫ڕێگای‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫کە‬ ‫ئاماژەدەکات‬ ‫بڕگەیە‬ ‫ئەم‬ ‫یەکەمی‬
‫دەڵێت‬ ‫کە‬ ‫تری‬ ‫تانەکانی‬ ‫گشت‬ ‫وەکو‬ ‫سەرپشکانەیە‬(‫هەی‬ ‫میراتگر‬ ‫بۆ‬‫مافە‬ ‫ئەو‬ ‫ە‬
‫ی‬ ‫بێت‬ ‫خۆی‬ ‫وەکو‬ ‫میراتگرەکانی‬ ‫تری‬ ‫یەکێکی‬ ‫ئەگەر‬ ‫بەکاربێنێت‬‫لەسەریەتی‬ ‫ان‬
‫نەگەیشتووە‬ ‫پێ‬ ‫دەرچووی‬ ‫بڕیاری‬ ‫بەاڵم‬ ‫بێت‬)) ...‫ئ‬ ‫دووەم‬ ‫ڕستەی‬ ‫بەاڵم‬‫اماژە‬
‫سروشتەکەیتی‬ ‫پێچەوانەی‬ ‫ئەمەش‬ ،‫ناچاریە‬ ‫تانەدان‬ ‫ڕێگەی‬ ،‫بەوەی‬ ‫دەدات‬‫کە‬
‫دەڵێت‬ ‫هەروەکو‬ ،‫ئازادە‬ ‫خاوەنەکەی‬ ‫و‬ ‫سەرپشکانەیە‬(‫ڕاگەیەن‬ ‫پێی‬ ‫ئەگەر‬‫درا‬
‫بەر‬ ‫بگرێتە‬ ‫یاسایی‬ ‫تانەدانی‬ ‫تری‬ ‫ڕێگەی‬ ‫دەبێت‬) ...

28. ‫کە‬ ‫گەیشتووە‬ ‫ڕاسپاردە‬ ‫کۆمەڵێک‬ ‫بە‬ ‫توێژینەوە‬‫بریتین‬
‫لە‬:
•‫لە‬ ‫بکەنەوە‬ ‫دووەم‬ ‫بڕگەی‬ ‫دەقی‬ ‫هەموواری‬ ‫داواکارین‬ ‫دانەران‬ ‫یاسا‬ ‫لە‬ ‫بۆیە‬
‫مادەی‬(224)‫کە‬ ‫تانەدان‬ ‫ڕێگاکانی‬ ‫سروشتی‬ ‫لەگەڵ‬ ‫بێت‬ ‫گونجاو‬ ‫کە‬ ،
‫وشەی‬ ‫گۆرینی‬ ‫بە‬ ‫ئەمەش‬ ،‫سەرپشکانەیە‬ ‫ڕێگەیەکی‬(‫لەسەریەتی‬)‫بە‬(‫بۆی‬
‫هەیە‬)‫شێوەیە‬ ‫بەم‬
•((‫میر‬ ‫تری‬ ‫یەکێکی‬ ‫ئەگەر‬ ‫بەکاربێنێت‬ ‫مافە‬ ‫ئەو‬ ‫هەیە‬ ‫میراتگر‬ ‫بۆ‬‫اتگرەکانی‬
‫نەگەیشتووە‬ ‫پێ‬ ‫دەرچووی‬ ‫بڕیاری‬ ‫بەاڵم‬ ‫هەیە‬ ‫بۆی‬ ‫یان‬ ‫بێت‬ ‫خۆی‬ ‫وەکو‬،‫ئ‬‫ەگەر‬
‫بەر‬ ‫بگرێتە‬ ‫یاسایی‬ ‫تانەدانی‬ ‫تری‬ ‫ڕێگەی‬ ‫دەبێت‬ ‫ڕاگەیەندرا‬ ‫پێی‬) ...)

29. ‫کە‬ ‫گەیشتووە‬ ‫ڕاسپاردە‬ ‫کۆمەڵێک‬ ‫بە‬ ‫توێژینەوە‬‫بریتین‬
‫لە‬:
•‫مادەی‬ ‫بە‬ ‫کار‬ ‫دەکین‬ ‫بەڕێزمان‬ ‫دادگای‬ ‫لە‬ ‫داوا‬(78)‫لە‬
‫ڕەتکردن‬ ‫کاتی‬ ‫لە‬ ،‫بکات‬ ‫شارستانی‬ ‫دادبینی‬ ‫یاسای‬‫ەوەی‬
‫جگ‬ ‫درا‬ ‫دادگا‬ ‫بە‬ ‫ئەگەر‬ ،‫سەرەکی‬ ‫لەسەری‬ ‫نارەزایی‬ ‫داوای‬‫ە‬
‫کەمکردنەوە‬ ‫بۆ‬ ،‫لەسەر‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫بڕیاری‬ ‫دەرچووە‬ ‫لەوەی‬‫ی‬
‫ناڕەز‬ ‫بە‬ ‫ناڕازی‬ ‫لە‬ ‫ڕێگرە‬ ‫کە‬ ،‫ڕەتکردنەوە‬ ‫حالەتەکانی‬‫ایی‬
‫داواکەی‬ ‫پێشکەشکردنی‬ ‫دووبارە‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬.

30. ‫کە‬ ‫گەیشتووە‬ ‫ڕاسپاردە‬ ‫کۆمەڵێک‬ ‫بە‬ ‫توێژینەوە‬‫بریتین‬
‫لە‬:
•‫نەی‬ ‫بە‬ ‫زیانگەیاندن‬ ‫و‬ ‫فروفێل‬ ‫گیانی‬ ‫لە‬ ‫ڕێگری‬ ‫بۆ‬‫لە‬ ‫تر‬ ‫اری‬
‫دانەری‬ ‫لە‬ ‫داوا‬ ،‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫بە‬ ‫تانەدەر‬ ‫الیەن‬
‫چوارچێ‬ ‫لە‬ ‫بکات‬ ‫بابەتە‬ ‫ئەم‬ ‫چارەسەری‬ ‫دەکەین‬ ‫یاسامان‬‫وەی‬
‫بڕگەیەکی‬ ‫لە‬ ‫تر‬ ‫کەسی‬ ‫ناڕەزایی‬ ‫لە‬ ‫بەزیوی‬ ‫حوکمی‬
‫مادەی‬ ‫لە‬ ‫سەربەخۆ‬(229)،‫شارستانی‬ ‫دادبینی‬ ‫یاسای‬ ‫لە‬
‫غرا‬ ‫بتوانێت‬ ‫تایبەت‬ ‫دادگای‬ ‫کە‬ ‫زیادبکات‬ ‫بۆ‬ ‫ئەوەی‬‫مەیەک‬
‫هەڵکەوت‬ ‫و‬ ‫بارودۆخ‬ ‫پێی‬ ‫بە‬ ‫ئەندازەکەی‬ ‫بچەسپێنێت‬‫هەر‬ ‫ەی‬
‫بێت‬ ‫داوایەک‬.

31. ‫سەرچاوەکان‬(1):
•‫د‬.‫التقاضي‬ ‫في‬ ‫التعسف‬ ، ‫النفیاوي‬ ‫أمین‬ ‫إبراهیم‬(‫مقارنة‬ ‫دراسة‬)‫ط‬ ،1‫دون‬ ، ‫القاهرة‬ ، ‫العربیة‬ ‫النهضة‬ ‫دار‬ ،
‫النشر‬ ‫سنة‬ ‫ذكر‬.
•‫د‬.، ‫بیروت‬ ، ‫الحقوقیة‬ ‫الحلبي‬ ‫منشورات‬ ، ‫المدنیة‬ ‫المحاكمات‬ ‫أصول‬ ، ‫خلیل‬ ‫أحمد‬2005.
•، ‫مصر‬ ، ‫الرحمانیة‬ ‫مطبعة‬ ، ‫المرافعات‬ ‫قانون‬ ‫في‬ ‫محاضرات‬ ، ‫صفوت‬ ‫أحمد‬ ‫األستاذ‬1929–1930.
•‫العراقي‬ ‫المدنیة‬ ‫المرافعات‬ ‫قانون‬ ‫في‬ ‫الغیابي‬ ‫الحكم‬ ‫على‬ ‫االعتراض‬ ، ‫الدلیمي‬ ‫ثامر‬ ‫أجیاد‬ ‫المحامي‬‫رقم‬(83)
‫لسنة‬1969(‫تحلیلیة‬ ‫دراسة‬)‫ط‬ ،2، ‫الموصل‬ ، ‫العربي‬ ‫الجیل‬ ‫مكتبة‬ ،2010.
•‫د‬.‫د‬ ‫و‬ ‫النداوي‬ ‫وهیب‬ ‫أدم‬.‫القاهر‬ ، ‫العربي‬ ‫الفكر‬ ‫دار‬ ، ‫المدنیة‬ ‫المرافعات‬ ، ‫مبارك‬ ‫الكریم‬ ‫عبد‬ ‫سعید‬‫ة‬
.1984. .
•‫ط‬ ، ‫المدنیة‬ ‫المرافعات‬ ‫في‬ ‫الشامل‬ ، ‫عرفة‬ ‫الوهاب‬ ‫عبد‬ ‫السید‬ ‫األستاذ‬1‫القانونیة‬ ‫لإلصدارات‬ ‫القومي‬ ‫المركز‬ ،
، ‫القاهرة‬ ،2009.
•‫د‬.، ‫اإلسكندریة‬ ، ‫المعارف‬ ‫منشأة‬ ، ‫مقارنة‬ ‫تحلیلیة‬ ‫دراسة‬ ، ‫المرافعات‬ ‫مواعید‬ ، ‫الفزایري‬ ‫أمال‬1983.
•‫د‬.‫المدنیة‬ ‫المحاكمات‬ ‫أصول‬ ، ‫النمر‬ ‫أمنیة‬(‫الثاني‬ ‫الكتاب‬)، ‫القاهرة‬ ، ‫الجدیدة‬ ‫الدرالجامعیة‬ ،1988.
•‫االلتزام‬ ‫أحكام‬ ، ‫ذنون‬ ‫علي‬ ‫حسن‬(‫ذاتە‬ ‫في‬ ‫االلتزام‬)، ‫بغداد‬ ، ‫المعارف‬ ‫مطبعة‬ ،1948.
•‫د‬.‫ج‬ ، ‫المرافعات‬ ‫أحكام‬ ‫شرح‬ ، ‫القشطیني‬ ‫ناجي‬ ‫سعدون‬1، ‫بغداد‬ ، ‫المعارف‬ ‫مطبعة‬ ،1972.

32. ‫سەرچاوەکان‬(2):
•‫د‬.‫رقم‬ ‫التنفیذ‬ ‫قانون‬ ‫أحكام‬ ، ‫مبارك‬ ‫الكریم‬ ‫عبد‬ ‫سعید‬(45)، ‫لسنة‬1980‫ط‬ ،3‫لصناعة‬ ‫العاتك‬ ،
، ‫القاهرة‬ ، ‫الكتاب‬2009.
•‫عنوا‬ ‫ذكر‬ ‫دون‬ ، ‫المكیة‬ ‫مطبعة‬ ، ‫الحقوقیة‬ ‫المحاكمات‬ ‫أصول‬ ‫قانون‬ ‫شرح‬ ، ‫باز‬ ‫رستم‬ ‫سلیم‬‫وسنة‬ ‫ن‬
‫النشر‬.
•‫المدینة‬ ‫المرافعات‬ ‫قانون‬ ‫شرح‬ ، ‫حیدر‬ ‫صادق‬ ‫القاضي‬(‫مقارنة‬ ‫دراسة‬)‫السنهوري‬ ‫مكتبة‬ ،‫بغداد‬ ،
،2011.
•‫ط‬ ، ‫األردني‬ ‫المدنیة‬ ‫المحاكمات‬ ‫أصول‬ ‫شرح‬ ، ‫شوشاري‬ ‫الدین‬ ‫صالح‬ ‫المحامي‬1‫الثقافة‬ ‫دار‬ ،
، ‫عمان‬ ، ‫والتوزیع‬ ‫للنشر‬2010.
•‫ط‬ ، ‫األردني‬ ‫المدنیة‬ ‫المحاكمات‬ ‫أصول‬ ‫شرح‬ ، ‫شوشاري‬ ‫الدین‬ ‫صالح‬ ‫المحامي‬1‫الثقافة‬ ‫دار‬ ،
، ‫عمان‬ ، ‫والتوزیع‬ ‫للنشر‬2010.
•، ‫العاني‬ ‫مطبعة‬ ، ‫العراقي‬ ‫والتجاریة‬ ‫المدنیة‬ ‫المرافعات‬ ‫قانون‬ ‫شرح‬ ، ‫خطاب‬ ‫شیت‬ ‫ضیاء‬، ‫بغداد‬
1967.
•، ‫بغداد‬ ، ‫العاني‬ ‫مطبعة‬ ، ‫المدنیة‬ ‫المرافعات‬ ‫قانون‬ ‫شرح‬ ‫في‬ ‫الوجیز‬ ، ‫خطاب‬ ‫شیت‬ ‫ضیاء‬1973.

33. ‫پــایــان‬ ‫بێ‬ ‫سوپـــاســی‬
‫ئـامـادەبــونتـــــان‬ ‫بۆ‬

34. ‫ـار‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫ـرس‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ث‬