Bitkilerin yapısı

1. BİTKİLERİN ALEMİ
ÖMER YANIK
BURSA ANADOLU KIZ LİSESİ
2021

2. •Bitkiler yaklaşık 500 milyon
yıldır karalarda yaşamaktadırlar.

3. Bitki hücreleri ile algler(Su yosunu) arasındaki benzerlikler.
•Hücre duvarları selülozdan meydana gelmiştir.
•Hücre bölünmeleri sırasında hücre plağı meydana getiriler.
•Fotosentez kloroplastlarda gerçekleşir.
•Ribozomal RNA da benzer genler bulunur.
•Nişasta benzer depo ürünleridir.
•Hücre sitoplazmasında benzer enzimler barındırırlar.

4. BİTKİLERİN ANATOMİK YAPISI
Gövde sistemi
Üreme organları
çiçekler
Yan kökler
Kök sistemi

5. Tohum: Dişi organın döllenmesiyle oluşur. Bitkinin yayılmasını sağlar.
Meyve: Çiçeğin döllenmesi sonucu oluşur. Tohumu sarar.
Yaprak: Hücrelerinde kloroplast organeli bulunan yeşil yapraklar, ışık enerjisini
kullanarak organik besin sentezler. Yani yapraklar bitkinin beslenmesini sağlar.
Gövde: Bitkinin üst organlarıyla kökler arasındaki madde taşınmasını sağlar. Bitkiye diklik kazandırır.
Kök: Bitkiyi toprağa bağlar, su ve mineral alır.
Çiçek: Bitkinin üreme organıdır. Tam bir çiçek çanak ve taç yaprak, dişi ve erkek organdan oluşur.
Dişi organda yumurta , erkek organda polen üretilir.

8. Karayosunları
•Su kenarlarında nemli ortamlarda yaşayan damarsız ve tohumsuz bitkilerdir.
•Gerçek kök yerine rizoit adı verilen köksü uzantılarıyla toprağa bağlanırlar.
•Fotosentez yaparak besinlerini depolarlar.
•Orman tabanındaki karayosunu örtüsü , nemin tutulmasını sağlar ekolojik açıdan önemli
rol oynarlar.

9. Ciğerotları
•Karayosunları ilk oluşan kara bitkileridir.
•Döl almaşı(metagenez) şeklinde ürerler.Karayosunların dan etrafa yayılan
sporlar çimlenerek protonema adı verilen ipliksi yapıları oluşturur.Daha
sonra bu meristem yapı gamet oluşturacak yapılara dönüşür.
•Erkek gamet oluşturan karayosunları anteridyumlara , dişi gamet oluşturan
kara yosunları ise arkegonyumlara sahiptir.Ortamdaki nem sayesinde
sperm hücreleri anteridyumdan arkegonyuma ulaşarak döllenir ve zigotu
oluşturur.
•Zigot diploit sporofoti meydana getirir.
Mayoz bölünme burada gerçekleşir ve
haploit sporlar etrafa yayılarak dişi ve
erkek üreme organlarına sahip
karayosunlarını meydana getirir.
VİDEO

10. •Karayosunların da hap
loit evre baskın diploit ev
re ise sporofit şeklinde
küçük bir evreye sahiptir.

11. Eğreltiotları
•Damarlı sporlu bitkilerdir , karayosunlarına göre daha gelişmiş olmakla birlikte
nemli ortamlarda yaşarlar.Döl almaşı şeklinde üremekle birlikte haploit gametofit
evre gerilemiş , diploit sporofit evre karayosunlarına göre gelişmiştir.
•Basitte olsa kök(Rizoit) gövde ve yapraklar bulunur.
•Toprak altında çok yıllık gövdeleri(Rizom) bulunur.
•Eğrelti otları gibi kibrit otları ve at kuyrukları
da damarlı çiçeksiz bitkilerdir.

12. •Eğreltiotu gametofiti toprak altında gelişir.Bu yapılar sperm ve yumurta
hücreleri meydana getirir.Sperm hücreleri kamçılı olup , yumurtalara
ulaşmak için bir su filmi içerisinde yüzmeleri gerekir.
•Eğrelti otları sporofitlerinin yapraklarının alt tarafında sorus adı verilen
sporların oluştuğu yapılar vardır.Mayoz burada gerçekleşir ve oluşan
haploit sporlar çevreye yaılarak gametofitleri meydana getirir.
•Eğrelti otları yatay rizomlara sahiptir bu rizomlarda yaygın dallanmış
iletim demetleri bulunur.
•Eğreltiotu sporaginyumlarının çoğu sporları birkaç metre fırlatan yay
benzeri aygıtlarla donatılmıştır.
•Tohumsuz iletim demetli bitkiler , karbonifer döneminde geniş kömür
ormanlarını oluşturmuşlardır.Kömür bataklık bitkilerinin kısmen parçalanmış
gövdeleri olan turbadan oluşmuştur.

15. Açık Tohumlular
•Tozlaşma gerçekleştikten sonra oluşan tohum taslakları , tohum yaprakları üzerinde oluştuğu için
açıktohumlular adını alır.
•Çiçekleri tek eşeylidir.Erkek ve dişi çiçek olarak ayrılmıştır.Çiçekleri kozalak halinde bulunur.
•İğne yapraklıdırlar , kalın bir kütiküla tabakasıyla örtülmüşlerdir.İçlerinde reçine bulunur.
•Kurak ve soğuk ortamlara iyi uyum sağlamışlardır.

17. Açıktohumluların tayin anahtarı
1.Yaşlı yapraklar kısa sürgünler üzerinde , bir halkada veya bir demette iki
tane olarak bulunur.
• Yapraklar bir demette iki tane ve kaidelerinde bir kılıf var…..Çam(Pinus)
• Yapraklar (20-35)bir halkada dizilmiş ve kaidelerinde kılıf yok….Sedir(Cedrus)
2.Yaşlı yapraklar uzun sürgünler üzerinde helezon şeklinde dizilmiş olarak
bulunur.
• Her noktadan bir yaprak çıkar.Kozalaklar dik duruşlu , pulları düşer….Göknar(Abies)
• Kozalaklar aşağıya sarkık duruşlu , kozalağın tümü düşer……Ladin(Picea)

18. Cycadales
•Genel olarak küçük bir palmiyeye benzerler.Gelişmeleri yavaştır.2m yüksekliğe
1000 yılda ulaşırlar.Çok sayıda fosil örnekleri bulunmaktadır.

19. Ginko Biloba
•Günümüzde yaşayan tohumlu bitkilerin atası
olarak kabul edilirler.Sadece çin ve japonya da
yaşayan türleri kalmıştır.
•Erkek ve dişi çiçekler ayrı ağaçlarda açar.Mabet ağacı olarak da bilinirler.İlaç
yapımında kullanılırlar.

20. ÇAM(Pinus)
•En yaygın açıktohumlulardır.Herzaman yeşildirler.
•Bir evciklidirler.
•Kara çam, Sarı çam ve kızıl çam gibi türleri vardır.

21. Sedir(Cedrus)
•Başlangıçta sarımsı olan kozalaklar , daha
sonra parlak açık kahverengi renk alır ve
fıçı şeklindedir.
•Tepesi seyrek dallı , tepe sürgünü diktir.Dalları dar açı ile gövdeye bağlanır ve dik
olarak uzar. Genç sürgünleri tüylüdür.

22. GÖKNAR(ABİES)
Çamgiller (Pinacaea) familyasından olan Uludağ göknarı; Batı göknarı olarakta bilinir.
Ülkemiz özgün bir göknar türüdür, doğal olarak dünyada sadece ülkemizde yetişir.
Uludağ ile Kızılrımak arasındaki sahil kesiminde 1000-2000 m'ler arasında doğal
olarak yetişir.
Kozalakları ortalama 10-15 cm uzunluktadır. İğne yaprakları 2-3 cm uzunlukta ,
stomalı ve yaprağın altında şerit bulunur

23. Bilimsel Sınıflandırma
Alem Plantae (Bitkiler)
Bölüm Pinophyta
(Açık tohumlular)
Sınıf Pinopsida
Takım Pinales
(İğne yapraklılar)
Familyalar Pinaceae
(Çamgiller)
Cins Abies
(Göknar)
Tür Abies Bornmülleriana (Uludağ Göknarı

24. LADİN(PİCEA)
•Yüksek dağlarda yetişir.Bol nem isteyen bir bitkidir.Yaprakları dört köşeli, iğnemsidir.
Kozalaklarının uç kısmı sivri olup, şiddetli rüzgarlara dayanamaz.

25. SERVİ(Cupressus)
•Piramit görünümlü ağaçlardır.Kozalakları diğerlerinden
farklı olarak yuvarlak görünümlüdür.
•Dağların yüksek kesimlerinde ve serin bölgelerinde
yetişir.İğne yaprakları olgunlaşmaya başladıkça
pullu bir görünüm alır.

26. PORSUK(Taxineae)

27. MAZI(Thuja)

28. SEKOYA

29. Kapalıtohumlular
•Tohum taslakları meyve yaprağından meydana gelen bir dişi organ içerisinde bulunur.Bu organa
ovaryum(Yumurtalık) denir.Tohum taslakları döllenerek tohum meydana gelir.Yumurtalıktan da
meyve oluşur.
•Kapalı tohumlularda çifte döllenme görülür.İki spermden biri yumurtayı döller bundan embriyo
oluşurken diğer sperm tohum taslağındaki polar çekirdekleri döller ve bundan da besi dokusu oluşur.
•Sadece odunsu bitkiler olmayıp , otsu bitkileri de kapsarlar.
•Embriyolarındaki çenek yaprak (Kotiledon) sayısına göre çiftçenekliler ve tekçenekliler olarak
iki sınıfa ayrılırlar.
•Kambiyum bazı gruplarında bulunurken bazılarında bulunmaz.

34. Çiftçenekliler (Dikotiledon)
• Tohumdaki embriyoları çift çenek yaprağı taşır.
• Çok yıllık odunsu ve tek yıllık otsu bitkiler.
• Taç yapraklarının sayısı dördün veya beşin katıdır.
• Gövdelerinde enine kalınlaşmayı sağlayan kambiyum vardır.
• Yaprakları tam veya parçalı , geniş , saplı ve yaprak damarları ağsıdır.
• İleşit demetleri düzenli olarak dizilmiştir ve aralarında kambiyum halkası vardır. (Açık demetler)
• Kökleri kazık köktür.
• Örnek bitkiler: Gül , bezelye , elma , erik , ceviz , armut , fasulye

35. Manolya. (Magnolia Grandiflora)
Manolya, manolyagiller (Magnoliaceae) familyasından Magnolia cinsini
oluşturan her dem yeşil ve yaprak döken odunsu bitki türlerinin ortak adı.

36. Defne(Laurus nobilis)
Akdeniz'e özgü bir bitki olan defne, genelde 2-6 m boyunda bir çalı veya ağaçtır,
ama boyu 10 metreyi bulabilir. Gövdesinin alt kısmı gri, üst kısmı yeşildir. Yaprakları
6–12 cm uzunlukta ve 2–4 cm genişliktedir. Yapraklar kokuludur, şekilleri mızrak ucu
gibi, kenarları dalgalı, üst yüzleri koyu yeşil, alt yüzleri açık yeşıldir. Çiçekleri 1 cm
çapında olup açık sarı veya yeşildir, sapın aynı noktasından 4-5 tanesi birden çıkarak
birer öbek oluşturular. Bu çiçek öbekleri yaprağın yanında çift olarak açarlar. Ağaçlar
erkek ve dişi olarak ayrılırlar. Meyvesi yaklaşık 1 cm çapında, içinde tek bir tohum
barındıran siyah bir yemiştir. En büyük düşmanı yaprak bitidir.

37. Akçaağaç(Acer)

38. Akasyalar(Acacia)

39. At kestanesi(Aesculus)

40. Ceviz(Junglas)

41. Çınar (Platanus)

42. Çitlenbik (Celtis)

43. Dişbudak (Fraxinus)

44. Erguvan (Cercis)

45. Gürgen (carpinus)

46. Huş (Betula)

47. Kocayemiş(Arbutus)

48. Kestane(Castanea)

49. Kavak (Populus)

50. Karaağaç (Ulmus)

51. Kayın (Fagus)

52. Kızıl ağaç (Alnus)

53. Meşe (Quercus)

54. Manolya (Magnolia)

55. Okaliptus(eucalyptus)

56. Paulownia

57. Söğüt (Salix)

58. Tekçenekli bitkiler.(Monokotiledonlar)
• Tohumdaki embriyoları tek çenek yaprağı taşır.
• Çoğunlukla tek yıllık otsu bitkilerdir.
• Çiçeklerindeki taç yaprak sayısı üç’ün katıdır.
• Gövdelerinde enine kalınlaşmayı sağlayan büyüme dokusu (kambiyum) yoktur.
• Genellikle yaprakları ince, uzun, sapsız ve yaprak damarları birbirine paraleldir.
• İletim demetleri gövdede dağınık olarak dizilmiştir. (Kapalı demetler)
• Kökleri genellikle saçak köktür.
• Örnek bitkiler: Ot , lale , orkide , iris , palmiye , buğday , muz , zambak , pırasa vs.

59. Palmiye (Arecaeae)

60. Hasırotu (Juncaeae)

61. Papirüs (Cyperacea)

62. Buğday
Pirinç Mısır
Arpa
Buğdaygiller (Poaceae)

63. Muz (Musaceae)

64. Zambak (Lilium)

65. Lale (Tulipa)

66. Süsen (İris)

67. Orkide (Orchis)