1. Bài phân tích các vấn đề
BÀI 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN
----------
 CẤU TRÚC LOGIC CỦA BÀI
I. Công nghệ gen
1. Khái niệm công nghệ gen
- Công nghệ gen là quy trình tạo ra những tế bào hoặc sinh vật có gen bị biến
đổi hoặc có thêm gen mới.
- Kĩ thuật ADN tái tổ hợp để chuyển gen từ tế bào này sang tế bào khác đóng
vai trò trung tâm của công nghệ gen.
2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật cấy gen
a) Tạo ADN tái tổ hợp
- KN: ADN tái tổ hợp là một phân tử ADN nhỏ được lắp ráp từ các đoạn ADN
lấy từ các tế bào khác nhau.
Các bƣớc tạo ADN tái tổ hợp
- Tách chiết gen cần chuyển và thể truyền ra khỏi tế bào.
- Cắt cả 2 loại ADN bằng cùng 1 enzim giới hạn (restrictaza) để tạo ra cùng 1
loại “đầu dính” có thể khớp nối các đoạn ADN với nhau.
- Dùng enzim gắn ligaza để gắn chúng lại thành ADN tái tổ hợp.
b) Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận
Dùng muối CaCl2 hoặc dùng xung điện để làm dãn màng sinh chất tế bào,
giúp phân tử ADN tái tổ hợp dễ dàng đi qua màng.
c) Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp
- Chọn thể truyền có gen đánh dấu.
- Dùng kĩ thuật nhất đinh để nhận biết gen đánh dấu, giúp xác định tế bào nhận
ADN tái tổ hợp.
II. Ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen

2. 1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen
Sinh vật biến đổi gen là sinh vật mà hệ gen của nó đã được con người làm
biến đổi cho phù hợp với lợi ích của mình.
Các cách làm biến đổi gen sinh vật
- Đưa thêm một gen lạ vào hệ gen. Sinh vật có được gen của loài khác bằng
cách này gọi là sinh vật chuyển gen.
- Làm biến đổi một gen đã có sẵn trong hệ gen.
- Loại bỏ hoặc làm bất hoạt một gen nào đó trong hệ gen.
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
a) Tạo động vật chuyển gen
Mục đích
- Tạo nên giống mới có năng suất và chất lượng cao hơn
Tạo sinh vật biến đổi gen ra dùng trong ngành công nghiệp dược phẩm.
Phƣơng pháp tạo động vật chuyển gen
- Tách lấy trứng ra khỏi cơ thể sinh vật rồi cho thụ tinh trong ống nghiệm
(hoặc lấy trứng đã thụ tinh).
- Tiêm gen cần chuyển vào hợp tử.
- Cấy hợp tử đã được chuyển gen vào tử cung của con vật để nó mang thai và
sinh đẻ bình thường.
- Nếu gen được chuyển gắn thành công vào hệ gen của hợp tử và phôi phát
triển bình thường thì sẽ cho ra đời 1 sinh vật biến đổi gen (chuyển gen).
b) Tạo giống cây trồng biến đổi gen
Mục đích
- Tạo giống cây trồng kháng sâu hại.
- Tạo giống cây chuyển gen có đặc tính quí.
- Tạo giống cây biến đổi gen có sản phẩm được bảo quản tốt hơn.
Thành tựu

3. - Cây bông được chuyển gen trừ sâu từ vi khuẩn giúp kháng sâu hại (bên phải)
và cây gen đối chứng (bên trái).
- Giống lúa “gạo vàng” có khả năng tổng hợp β – caroten trong hạt.
c) Tạo giống vi sinh vật biến đổi gen
- Tạo chủng vi khuẩn E.coli sản xuất insulin của người.
- Tạo chủng vi khuẩn E.coli sản xuất somatostatin.
TRỌNG TÂM CỦA BÀI
- Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen.
- Ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen, đặc biệt là các thành
tựu tạo giống biến đổi gen.
PHƢƠNG PHÁP GIẢNG DẠY CÁC THÀNH PHẦN KIẾN THỨC
I. Công nghệ gen
1. Khái niệm công nghệ gen
Phương pháp SGK – hỏi đáp
(?) Công nghệ gen là gì?
(?) Kĩ thuật nào đóng vai trò trung tâm của công nghệ gen?
(?) Vậy thế nào là kĩ thuật chuyển gen?
2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật cấy gen
Phương pháp SGK- trực quan- hỏi đáp
Cho HS quan sát trực quanvà N/c SGK trả lời
(?) Thế nào là ADN tái tổ hợp?

4. (?) Nguyên liệu cần dùng để tạo ADN tái tổ hợp?
(?) Thế nào là thể truyền?
(?) Plasmit có đặc điểm gì?
(?) Trình bày các bước tạo ADN tái tổ hợp?
(?) Làm thế nào để đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào dễ dàng?
(?) Dùng cách nào để phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp?
II. Ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen
Phương pháp SGK- hỏi đáp
(?) Thế nào là sinh vật biến đổi gen?
(?) Làm thế nào để biến đổi hệ gen của một sinh vật?
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
Phương pháp SGK- trực quan- hỏi đáp
a. Tạo động vật chuyển gen
(?) Mục đích của việc tạo động vật biến đổi gen là gì?
(?) Quan sát tranh và trình bày các bước tạo động vật biến đổi gen?
(?) Nêu một số thành tựu về động vật biến đổi gen?
b. Tạo giống cây trồng biến đổi gen
(?) Mục đích của việc tạo cây trồng biến đổi gen?
(?) Nêu một số thành tựu chuyển gen ở thực vật?
GV cung cấp thêm một số thông tin cho HS
c. Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen
(?) Nêu một số thành tựu về tạo dòng biến đổi gen?
(?) GV cung cấp thêm một số thành tựu
KĨ NĂNG RÈN LUYỆN QUA BÀI
- Kĩ năng sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt.

5. - Kĩ năng liên hệ thực tiễn.
BÀI TẬP GIÁO VIÊN ĐỂ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
- Các hình ảnhvề những sinh vật biến đổi gen.
- Đoạn clip về các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen.
- Sơ đồmô tả kĩ thuật di truyền dùng vi sinh vật để sản xuất insulin chữa bệnh
tiểu đường ở người.
- Các hình ảnhvềcác thành tựu đã đạt được trong công nghệ gen.
HỆ THỐNG KHÁI NIỆM CÙNG ĐỊNH NGHĨA
- Công nghệ gen là quy trình tạo ra những tế bào hoặc sinh vật có gen bị biến
đổi hoặc có thêm gen mới.
- ADN tái tổ hợp là một phân tử ADN nhỏ được lắp ráp từ các đoạn ADN lấy
từ các tế bào khác nhau.
- Thể truyền là một phân tử ADN nhỏ có khả năng nhân đôi độc lập với hệ gen
của tế bào và có thể gắn vào hệ gen của tế bào (plasmit, virut, NST nhân
tạo…).
- Sinh vật biến đổi gen là sinh vật mà hệ gen của nó đã được con người làm
biến đổi cho phù hợp với lợi ích của mình.
- Sinh vật chuyển gen là sinh vật mà hệ gen của nó được đưa gen lạ vào.
PHÂN TÍCH HÌNH ẢNH, SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

6. Kiến thức phản ánh qua hình:
a.
- Tạo vectơ chứa gen người rồi chuyển
vào tế bào xooma của cừu.
- Nuôi cấy tế bào xôma của cừu trong
môi trường nhân tạo.
- Chọn lọc và nhân dòng tế bào chuyển
gen.
- Lấy nhân tế bào chuyển gen cho vào
tế bào trứng đã bị lấy mất nhân.
- Cấy phôi đã chuyển gen vào tử cung
vào một con cừu khác cho nó mang thai
và đẻ như bình thường. Tạo được cừu
chuyển gen.
b.
Chuột nhắt chuyển gen chứa gen
hoocmon sinh trưởng của chuột cống
(chuột to bên trái nặng 44g so với chuột
cùng lứa bên phải nặng 26g ).
TÀI LIỆU THAM KHẢO