good

1. Axborot texnologiyalari integrasiyasi
mazmuni va mohiyati

2.  Kishilik jamiyati rivojlanishining dastlabki tarixiy
bosqichlarida bajaradigan amallarini tushunish va
muloqot qilish uchun maxsus kodlar yaratish
talab qilingan hamda bu masalalar sun’iy
vositalarsiz inson miyasi orqali amalga
oshirilgan. Bilimni to’plash va uzatish imkoniyati
yozuv tashkil bo’lishi bilan birinchi bo’lib
texnologik jihatdan qo’llab-quvvatlandi.
Ma’lumotlarni saqlashni takomillashtirish
bo’yicha boshlangan jarayon bugungi kunga
qadar davom etmoqda. Bularga tosh, daraxt, loy,
papirus, ipak, qog’oz, magnit, shisha tola,
kremniy kristali kabilardan foydalanish kiradi.

3.  Shuni ta’kidlash lozimki, haqiqiy axborot
texnologiyalarining inqilobi elektron
hisoblash mashinalarining yaratilishi bilan
bog’liq. Bu davr XX asrning 40-yillari oxiriga
to’g’ri keladi. Shu davrdan boshlab axborot
texnologiyalarining rivojlanish sanasi
boshlanib, uning yadrosini mikroelektronika
tashkil etadi.

4.  1960 yillarga qadar EHMlarning tuzilishi
o’zgarmay qolgan edi. 1970-yillarga kelib
qo’llanilayotgan texnologiya, o’z navbatida,
mikrotexnologiyaga aylana boshlangandan
so’ng EHMlarning funksional qismini bitta
kristalga joylashtirish imkoniyati tug’ildi va
ular uchun mikroprosessorli yo’nalish paydo
bo’ldi

5.  80-yillarga kelib shaxsiy kompyuterlar paydo
bo’la boshladi va ular sekundiga bir necha
yuz ming amal bajarish darajasiga yetdi. Bu
davrda mikroelektronika va mikrotexnikaning
potensial rivojlanish imkoniyatlarini
qanoatlantirish uchun axborot texnologiyalar
sohasida prinsipial jihatdan yangi yechimlarni
topish talab etildi.

6.  Axborot texnologiyalari rivojlanish tarixiga nazar
solsak, ularni quyidagi bosqichlarga bo’lish mumkin:
 1950-1960 yillarda EHM va foydalanuvchilar o’rtasida
muloqot maxsus tillar asosida olib borilar edi.
EHMlarda faqat mutaxassislar ishlay olar edilar.
 1960-1970 yillarda EHMlar operasion tizimlar
yaratilishi bilan xarakterlanib, uning yordamida bir
nechta foydalanuvchilar ular bilan muloqot qilishlari
mumkin bo’lardi.
 1970-1980 yillarda EHMlarda ishlashda asosiy
yo’nalish insonlar tomonidan yaratilayotgan dasturiy
ta’minotga bog’liq ravishda rivojlandi. Bu davrda mini
EHMlar paydo bo’ldi.

7.  1980-1990 yillarda dasturiy ta’minot
yo’nalishida sifat jihatdan katta o’zgarishlar
ro’y berdi. Bunda asosiy masala
foydalanuvchilarning EHM bilan bo’ladigan
muloqotini yengillashtirishga qaratildi. Bu
bosqichning natijasida XX asrning 90-
yillariga kelib shaxsiy EHMlar (kompyuterlar)
uchun turli ko’rinishdagi maxsus dasturiy
vositalar yaratildi.

8.  XX asrning 90-yillaridan boshlab
axborotlashtirish sohasi keskin rivojlanib bordi.
Bu vaqtlarda axborot texnologiyalarining
Lexicon, Word 4.0, Word 5.0, Word 6.0
tahrirlagichlari mantli va rasmli hujjatlarni
rasmiylashtirish uchun keng miqyosda qo’llanila
boshlandi.
 XX asrning oxirlariga kelib axborot
texnologiyalarining bunday dasturiy vositalari
ko’plab ishlab chiqarila boshlandi. Bularga Word,
Excel, Power Point, Photo Shop, CorelDraw,
DreamWeaver, HTML, 3dMax va Macromedia
Flash larni ko’rsatish mumkin.

9.  Bugungi kunda axborot texnologiyalarini
ma’lumotlarni yig’ish, saqlash, uzatish, qayta
ishlash usul va vositalari majmui deb tushuniladi.
 XXI asrni axborotlashtirish va kommunikasiya
asri deb bejiz atashmaydi. Axborotlashtirish nima
va uning vazifalariga nimalar kiradi, uning asosiy
xususiyatlari qanday, degan savollar jamiyatdagi
har bir kishini qiziqtirishi tabiiy. Chunki inson
faoliyatini axborotsiz tasavvur qilish qiyin. Shu
bois axborot texnologiyalarining dasturiy
vositalari asosida ish yuritish, xo’jalik va
moliyaviy ishlar, ishlab chiqarish va ta’lim
tizimini boshqarish yo’lga qo’yila boshlandi.

10.  Hozirgi kunda ta’lim sohasida o’qitishni
axborotlashtirishga katta e’tibor berilmoqda.
Chunki zamonaviy o’qitish texnologiyalaridan
dars jarayonida foydalanish katta ijodiy natijalar
beradi.
 Axborot texnologiyalarining ta’lim jarayonidagi
integrasiyasini tizimli yondashish usulida
o’rganishda ulardagi dasturiy vositalarning boy
va rang-barangliligi tufayli o’qitish jarayoniga
qo’yiladigan talablar yig’indisi (prinsip), o’qish-
o’qitishning xususiyatini belgilaydigan asosiy
qoidalarni, ta’lim metodlarini namoyon qilishga
imkon beradi.

11. 
 Marketing tizimchasi – masofaviy ta’limning
o’ziga xos xususiyati bozor va
texnologiyalarni dinamik tahsili hamda
reklama faoliyatidan foydalanib, oliy ta’lim
bozorida o’quv dasturlarning qadrliligini
ta’minlashi zarur.

12.  Mazkur pedagogik tizim xuddi boshqa
dinamik ravishda rivojlanib borayotgan ochiq
tizimlar kabi uni takomillashtirishga
qaratilgan barcha innovasiyalarni o’ziga qabul
qilish xususiyatiga ega. Axborot
texnologiyalari vositalarini o’qish-o’qitishga
joriy etish jarayoni integrativ xarakterga ega.
Shu bois mazkur pedagogik tizimning tarkibi,
komponentlarini, ularning o’zaro aloqalari
(integrasiyasi)ni va hokazolarni qarashga
o’tamiz.

13.  1.
 Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining
poydevori. –T.: Sharq, 1997. –64 b.
 2.
 Integrasiya v obrazovanii.
 http://fio.ifmo.ru/archive/09012001/c1u1/int.htm
 3.
 Pisareva S.A. Metodologicheskiye osnovы nauchnoy
integrasii. Suщnost pedagogicheskoy integrasii // J.
Pedagogicheskiy vestnik. –2000. -S.11-17.
 4.
 Slovar inostrannыx slov. 7-oye izdaniye. –M.: Russkiy
yazыk, 1980. –624 s.
 5.
 Bidaybekov Ye., Grinshkun V.V. Kompyuternыye
modelirovaniye i vыchislitelnыy eksperiment v
pedagogicheskix issledovaniyax.
 http://www.bitpro.ru/ITO/2000/II1/14.html

14.  6.
 Lutfillayev M.X., Fayziyev M.A. Windows operasion tizimida va Microsoft Office tizimining Word,
Excel, Access, Power Point dasturlarida ishlash. O’quv qo’llanma. –Samarqand: SamDU, 2000. –
99 b.
 7.
 Masromedia Flash i Dreamweaver – rukovodstvo po russki
http://www.mpgu.ru/macromedia
 8.
 Tom A. Obzor programm verstki i veb-dizayna. Avgust 2001 g.
http://www.graphics.ru/review/12/
 9.
 Lutfillayev M.X. Fayziyev M.A. Internet asoslari. O’quv qo’llanma. –Samarqand: SamDU, 2001. –
97 b.
 10.
 Lutfillayev M.X. Masofaviy ta’lim tizimi. Multimediali elektron darsliklar // J. Fan va turmush. -
2002. 5-6-sonlar. 18-19-b.
 11.
 Lutfillayev M.X. Multimediali elektron darsliklarda o’qitish metodikasi // J. Uzluksiz ta’lim. -
2002. 4-son. 79-82-b.
 12.
 Smolin D.V., Sxay A.A. Osenka kachestva elektronnыx uchebnыx posobiy v informasionno-
obrazovatelnoy srede "CHOPIN".
 http://www.altnet.ru/~mcsmall/DOCS/DOC/academy.htm