1. ĐAU MẶT
KHÔNG ĐIỂN HÌNH
(Atypical Facial Pain)
thangnguyen1489
nhasisaigon.com

2. Đại cương
 Đau mặt không điển hình (AFP) ít gặp hơn các
bệnh lý khác liên quan đến đau mặt.
 AFP có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau,
nhưng các triệu chứng gần như tương tự.
 Đây là một bệnh mãn tính, thường không đáp
ứng với điều trị.
 Bệnh không nghiêm trọng như đau thần kinh V.
03/16/12 Atypical Facial Pain 2

3. Nguyên nhân
 Nguyên nhân của AFP là chưa rõ.
 Một số yếu tố làm dễ có thể kể đến như:
 Nhiễm trùng xoang và răng kéo dài
 Chấn thương
 Necrotizing intrabony cavitational osteonecrosis
(NICO) (Hoại tử xương ổ răng, hoại tử các xoang
xương hàm)
03/16/12 Atypical Facial Pain 3

4. Nguyên nhân
 Ngoài ra còn có:
 Bong gân dây chằng trâm móng (Stylomandibular
ligament sprains) hoặc hội chứng Ernest
 Viêm gân cơ thái dương (Temporal Tendonitis)
 Myofascial trigger points
 Các rối loạn và bệnh lý cột sống cổ (Diseases and
disorders of the cervical spine)
 Khối u chèn ép dây thần kinh X tại vùng phổi hoặc
thực quản (Tumors affecting the Vagus Nerve in the
region of the lung or esophagus)
 Hội chứng Sadam
03/16/12 Atypical Facial Pain 4

5. Lâm sàng
 Bệnh thường gặp những bệnh nhân trầm cảm,
hoặc ở phụ nữ sau mãn kinh từ 40-60 tuổi.
 Tỉ lệ nữ gấp 4-5 lần so với nam.
 Triệu chứng chính là đau mặt nhẹ hàng vài
tháng nhưng khám tai mũi họng, thần kinh
không thấy tổn thương.
 Đau không ảnh hưởng đến
giấc ngủ và khi ăn nhai.
03/16/12 Atypical Facial Pain 5

6. Lâm sàng
 Bệnh nhân có cảm giác nóng bỏng (burning),
đau hoặc bị chuột rút (aching or cramping), chèn
ép (pinching), co kéo (pulling).
 Đau liên tục hay gần như liên tục, không rõ
ràng. Đau có thể ở một bên hay cả hai bên hoặc
đau ở một bên và lan sang bên đối diện.
 Vùng đau thường nằm ở vùng chi phối của dây
TK sinh ba hoặc lan rộng ra xung quanh.
 Thăm khám lâm sàng và các kết quả CĐHA, các
test đặc hiệu thường không phát hiện gì.
03/16/12 Atypical Facial Pain 6

7. Chẩn đoán
 Việc chẩn đoán thường khó khăn và phức tạp,
vì có nhiều nguyên nhân gây đau mặt mãn tính.
 Không có tiêu chuẩn để chẩn đoán chính xác
bệnh AFP, vì thế cần phải loại bỏ các nguyên
nhân khác có thể bằng cách: hỏi bệnh, thăm
khám lâm sàng, làm các xét nghiệm:
roentgenograms sọ não, MRI, CT scan, …
 Ngoài ra, cần phối hợp với bác sĩ chuyên khoa
thần kinh, bác sĩ tâm lý.
03/16/12 Atypical Facial Pain 7

8. Chẩn đoán phân biệt
 Đau cân cơ (Myofascial pain)
 Đau do răng (Odontogenic pain)
 Bệnh thần kinh (Neuropathy)
 Viêm động mạch thái dương (Temporal arteritis)
 Rối loạn cơn đau mãn tính (Somatoform pain
disorder)
03/16/12 Atypical Facial Pain 8

9. 03/16/12 Atypical Facial Pain 9

10. AFP Đau thần kinh V
Bệnh ít gặp Bệnh khá phổ biến
Thường gặp ở bệnh nhân mắc bệnh Nữ nhiều hơn nam (> 50t)
trầm cảm, nữ nhiều hơn nam (40-60t)
Chưa biết rõ nguyên nhân Nguyên nhân:
- Chèn ép thần kinh
- Rối loạn khử myelin nguyên phát
- Xâm nhập thần kinh
Đau nhẹ hơn Đau chói, kịch phát, dữ dội, có yếu tố
kích phát.
Đau có thể ở 1 bên hay 2 bên hoặc Đau xuất hiện 1 bên mặt, giới hạn ở
đau ở một bên và lan sang bên đối vùng chi phối thần kinh V
diện, có thể lan rộng ra xung quanh
vùng do thần kinh V chi phối.
Chẩn đoán khó khăn, cần loại trừ các Dựa vào hỏi bệnh sử, thăm khám lâm
bệnh lý liên quan khác, cuối cùng mới sàng, xét nghiệm CLS.
nghĩ đến chẩn đoán AFP.
Điều trị tâm lý, điều trị triệu chứng Điều trị nguyên nhân và điều trị triệu
chứng
03/16/12 Atypical Facial Pain 10

11. Điều trị
 Điều trị AFP là một vấn đề khó khăn cho cả bác sĩ
và bệnh nhân.
 Cách điều trị không giống nhau tùy theo từng bệnh
nhân.
 Trước tiên cần gặp bác sĩ tâm lý để điều trị vì bệnh
thường gặp ở những bệnh nhân mắc bệnh trầm
cảm.
 Các phương pháp điều trị như nhổ răng, điều trị nội
nha, phẫu thuật thăm dò, phẫu thuật xoang, phẫu
thuật khớp TDH, … thường không có tác dụng và
đôi khi làm phức tạp thêm vấn đề.
03/16/12 Atypical Facial Pain 11

12. Điều trị
 Thuốc:
 Amitriptyline (Triptyl, Elavil)
 Gabapentin (Neurontin)
 Pregabalin (Lyrica)
 Pamelor
 Capsaicin
03/16/12 Atypical Facial Pain 12

13. Điều trị
Ngoài ra, để giảm đau có thể dùng các phương
pháp như:
Hot and cold compresses
Châm cứu (Acupuncture)
Biofeedback
Máng nhai (Dental Splint)
03/16/12 Atypical Facial Pain 13

14. Tài liệu tham khảo
 Essentials of oral medicine, 2001, p.348
 http://facial-neuralgia.org/conditions/atfp.html
 Đau thần kinh V, Quang Phi, nhasisaigon.com
03/16/12 Atypical Facial Pain 14