APARTMENT | No.10 - Đảm bảo an toàn cho hệ thống cung cấp và phân phối nước sinh hoạt (phần 1) --------------------------------- Biên tập bởi IIRR & PMC Thưa quý độc giả thân mến! Hệ thống đường ống nước là một mạng lưới ngầm phức tạp, do đó, chúng tương đối khó vận hành và bảo trì. Duy trì chất lượng an toàn cho hệ thống cấp nước đòi hỏi phải có quy trình bảo dưỡng, khảo sát để ngăn ngừa ô nhiễm, loại bỏ và ngăn ngừa sự tích tụ cặn bên trong. Do đó, việc ngăn ngừa sự xâm nhập của vi sinh vật khi bắt đầu hệ thống phân phối dựa vào các biện pháp bảo vệ nước đầu nguồn là yếu tố tiên quyết. Những sinh vật này có thể tồn tại trong hệ thống cấp nước, ngay cả khi có chất khử trùng, mặc dù vậy chúng không có nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, hoạt động quá mức của vi sinh vật có thể dẫn đến suy giảm chất lượng của nước và có thể gây trở ngại cho các phương pháp được sử dụng để theo dõi các thông số có ý nghĩa sức khỏe. Trong số tạp chí này, chúng tôi muốn gửi đến quý độc giả những bài viết đánh giá tầm quan trọng của các hệ thống phân phối trong việc cấp nước an toàn, mầm bệnh cuối cùng sẽ ra sao khi lọt vào hệ thống đó.

1. Lưu hành nội bộ
10
Thế giới vi sinh vật
TRONG HỆ THỐNG ĐƯỜNG ỐNG NƯỚC
VÀ SỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG
Mầm bệnh cuối cùng sẽ ra sao
khi lọt vào hệ thống cấp nước?
Ô NHIỄM HỆ THỐNG CẤP NƯỚC
BIÊN TẬP BỞI
Chuyên đề: Đảm bảo an toàn cho hệ thống cung cấp
và phân phối nước sinh hoạt (Phần 1)

2. Quý độc giả thân mến!
Trưởng ban biên tập
Hệ thống đường ống nước là một mạng lưới ngầm
phức tạp, do đó, chúng tương đối khó vận hành và
bảo trì.
Trong số tạp chí này, chúng tôi muốn gửi đến quý độc giả những bài viết đánh giá
tầm quan trọng của các hệ thống phân phối trong việc cấp nước an toàn, mầm
bệnh cuối cùng sẽ ra sao khi lọt vào hệ thống đó.
Hy vọng với những số tạp chí tiếp theo này, chúng tôi sẽ đem tới cho quý độc giả
những thông tin bổ ích cũng như góc nhìn phân tích sâu hơn về hệ thống đường
ống nước. Vì chúng có tầm quan trọng lớn giống như nguồn tài nguyên nước hay
các cơ sở xử lý trong việc đảm bảo cung cấp nguồn nước uống an toàn.
Duy trì chất lượng an toàn cho hệ thống cấp nước đòi
hỏi phải có quy trình bảo dưỡng, khảo sát để ngăn
ngừa ô nhiễm, loại bỏ và ngăn ngừa sự tích tụ cặn
bên trong. Do đó, việc ngăn ngừa sự xâm nhập của vi
sinh vật khi bắt đầu hệ thống phân phối dựa vào các
biện pháp bảo vệ nước đầu nguồn là yếu tố tiên quyết. Những sinh vật này có thể
tồn tại trong hệ thống cấp nước, ngay cả khi có chất khử trùng, mặc dù vậy
chúng không có nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, hoạt động quá mức
của vi sinh vật có thể dẫn đến suy giảm chất lượng của nước và có thể gây trở
ngại cho các phương pháp được sử dụng để theo dõi các thông số có ý nghĩa sức
khỏe.
Nguyen Quoc Cuong

3. Hội đồng biên tập
Nguyễn Danh Hải
Nguyễn Hồng Minh
Nguyễn Hoàng Thanh
Nguyễn Quang Huy
Hoàng Minh Nguyễn
Lưu Hồng Hải
Nguyễn Cảnh Toàn
Lê Tiến Trung
Nguyễn Văn Thiệp
Trương Minh Thắng
Cam Văn Chương
Đỗ Trung Hiếu
Cao Tiến Trung
Trưởng ban biên tập
Nguyễn Quốc Cương
Biên tập
Lê Thanh Hiếu
Đỗ Thị Hằng
Nguyễn Ngọc Hà
Nguyễn Trần Duy
Nguyễn Tuấn Khôi
Thiết kế
Đặng Ngọc Anh
Phạm Văn Hoàng
Nguyễn Hữu Duy
Nguyễn Hoài Thu
Phạm Quỳnh Nhung
Nguyễn Tuấn Đạt
Đỗ Ngọc Linh
www.iirr.vn facebook.com/iirr.com

4. 06
22
16
THẾ GIỚI VI SINH VẬT
TRONG HỆ THỐNG
ĐƯỜNG ỐNG NƯỚC
VÀ SỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG
BỆNH LÂY TRUYỀN QUA
ĐƯỜNG NƯỚC DO SỰ Ô NHIỄM CỦA
HỆ THỐNG CẤP NƯỚC
Những vi sinh vật này có thể tồn tại
trong hệ thống cấp nước, ngay cả
khi có chất khử trùng, mặc dù vậy
chúng không có nguy cơ gây hại
cho sức khỏe.
Nguyên nhân của việc ô nhiễm có thể kể
đến như do đường ống bị ăn mòn, nước
bị chảy ngược dòng, nguồn trữ nước
được bảo vệ sai cách...
Bảo vệ nguồn nước có vái trò đặc biệt quan
trọng khi xử lý các nguồn cấp nước có quy
mô nhỏ do cộng đồng quản lý.
-VI SINH TRONG HỆ THỐNG CÂP NƯỚC

5. 28
Hầu hết các vi sinh vật phát triển trong
mạng lưới cấp nước vô hại. Các trường hợp
ngoại lệ bao gồm phức hợp vi khuẩn Legio
nella và Mycobacterium avium
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA VI SINH VẬT
TRONG HỆ THỐNG CẤP NƯỚC
34
Khả năng sống sót của vi sinh vật phụ thuộc
vào bản chất và hoạt động của chúng trong
màng sinh học.
MẦM BỆNH CUỐI CÙNG SẼ RA SAO
KHI LỌT VÀO HỆ THỐNG CẤP NƯỚC

6. ?
Thế giới vi sinh vật
TRONG HỆ THỐNG
ĐƯỜNG ỐNG NƯỚC
VÀ SỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG
Thế giới vi sinh vât trong đường
ống nước có mối liên hệ đến sức
khỏe cộng đồng như thế nào
Apartment06

7. Hê thống đường ống nước là mạng lưới ngầm
phức tạp, vì vậy việc vận hành và bảo trì hệ thống
này gặp nhiều khó khăn.
Hệ thống phân phối nước uống tạo ra môi
trường sống cho vi sinh vật. Các vi sinh vật này
sống được là nhờ các chất dinh dưỡng hữu cơ và
vô cơ hiện hữu trong các đường ống và trong
lượng nước được chuyển tải.
Apartment 07
Vài trò của hệ thống cũng quan trọng như
nguồn tài nguyên nước và công trình xử lý nước
trong việc đảm bảo cung cấp nguồn nước uống
an toàn.
Do đó, mối quan tâm
chính là ngăn ngừa ô
nhiễm từ các chất cặn,
lắng mà có thể tích tụ
gần đường ống hay làm
ô nhiễm bề mặt hoặc
nước ngầm.

8. Apartment08
Nhìn chung, vi khuẩn hiện diện trong và trên
bề mặt nước thường vô hại, nhưng chúng lại
đứng cuối cùng trong chuỗi thức ăn cho các
sinh vật sống tự do khác như nấm, động vật
nguyên sinh, giun và động vật giáp xác.

9. Do đó, cần có những phương pháp bổ sung để kiểm soát chất
lượng của nguồn nước đã được xử lý trong hệ thống cấp nước,
với mục đích ngăn chặn sự phát triển quá mức của vi sinh vật và
bất kỳ sự hiện diện nào của các dạng sống lớn hơn.
Apartment 09
Những sinh vật này có thể tồn tại
trong hệ thống cấp nước, ngay cả
khi có dư lượng khử trùng khử
trùng, mặc dù vậy chúng không
có nguy cơ gây hại cho sức khỏe.
Tuy nhiên, hoạt động quá mức
của vi sinh vật có thể dẫn đến sự
suy giảm chất lượng nước (ví dụ
như mùi, vị hay sự đổi màu của
nước) và có thể gây trở ngại cho
các phương pháp được sử dụng
để theo dõi các chỉ số có ý nghĩa
tới sức khỏe.

10. D
uy trì chất lượng nước, đảm bảo
an toàn cho hệ thống cấp nước
phụ thuộc vào hoạt động và
thiết kế của hệ thống. Ngoài ra, việc
này đòi hỏi phải có quy trình bảo
dưỡng, khảo sát để ngăn ngừa ô
nhiễm, loại bỏ và ngăn ngừa sự tích tụ
cặn bên trong.
Apartment10
Việc thực hiện bất kỳ công tác nào trên
hệ thống mà tiếp xúc với nước được
vận chuyển hay bề mặt bên trong đều
có thể làm tăng nguy cơ nhiễm bẩn
nguồn nước. Với những trường hợp
này cần có những bộ quy trình tác
nghiệp phù hợp với thực tiễn, đảm bảo
vệ sinh.
Các công tác này cũng sẽ liên quan đến
việc ngăn ngừa các vấn đề về sự thay đổi
về màu, mùi và vị.
Việc cung cấp nước máy có hình thức và
độ an toàn đảm bảo có ý nghĩa rất quan
trọng bởi điều này sẽ khuyến khích
người dân ngưng sử dụng các nguồn
nước thay thế khác, những nguồn nước
này thường không đảm bảo an toàn mặc
dù nhìn từ ngoài có vẻ vậy.

11. Apartment 11
Cách tiếp cận truyền thống
nhằm xác định ngưỡng an toàn
vi sinh của nguồn nước công
cộng thường phụ thuộc vào các
chiến lược lấy mẫu từ các sản
phẩm đầu cuối - nước từ vòi.
Các hướng dẫn hoặc quy định
chỉ ra các giới hạn về hàm lượng
vi sinh vật được quy định bởi
luật định do chính phủ các quốc
gia ban hành và lý do cơ bản
cho những quy định này là
những dữ liệu lịch sử đã chỉ ra
nguồn nước tuân thủ các điều
luật này đảm bảo an toàn.

12. Apartment12
uy nhiên, các nghiên cứu dịch
tễ học đang đặt ra những câu
hỏi về tính hiệu quả của một
số hướng dẫn và quy định này.
T
Phân tích dữ liệu tích lũy trong thế
kỷ XX đã gợi ý rằng một số tiêu
chuẩn vi sinh vật (ví dụ số lượng vi
khuẩn dị dưỡng, coliform tổng số
(TC) và coliform chịu nhiệt ) không
có nhiều giá trị dự đoán cho các
mục đích sức khỏe cộng đồng
trong một số tình huống nhất định
(WHO, 2003). Đôi khi các vụ bùng
phát dịch bệnh xảy ran gay cả khi
nước uống đạt tiêu chuẩn về các
chỉ số nêu trên (Sobsey, 1989;
Craun, Berger & Calderon, 1997).
Người ta giải thích rằng điều này
xảy ra do một số mầm bệnh khó
loại bỏ hơn hoặc chúng có mức độ
đề kháng với các quy trình khử
trùng cao hơn so với các vi sinh vật
xác định được quy định trong tiêu
chuẩn, hoặc do tần suất lấy mẫu
quá thấp để xác định sự nhiễm bẩn,
đặc biệt khi nó chỉ xuất hiện
thoáng qua.
Việc lấy mẫu và giám sát
ngưỡng an toàn vi sinh vật của
nguồn nước cung cấp chỉ có thể
xác nhận rằng nguồn nước
phân phối cho người dùng an
toàn và có thể sử dụng được.

13. Quá trình xác định và định lượng số vi sinh
vật diễn ra chậm, do đó công việc này
không thích hợp cho mục đích cảnh báo
hoặc kiểm soát sớm (dịch bệnh).
Lựa chọn và vận hành các quy trình xử lý
để giảm tác nhân gây bệnh xuống mức
an toàn mong muốn.
Ngăn ngừa sự ô nhiễm bởi mầm bệnh
trong hệ thống cấp và phân phối.
Trong những tình huống như vậy, cách tiếp
cận toàn diện để đảm bảo chất lượng rất
quan trọng và điều này cần bao gồm:
Apartment 13
Đánh giá và kiểm soát các nguồn nước
để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các tác
nhân ô nhiễm gây bệnh.

14. Apartment14
Các giai đoạn này trong quá
trình cấp nước có thể được
cân nhắc trong khuân khổ
kế hoạch cấp nước an toàn
và áp dụng các biện pháp
kiểm soát theo thời gian
thực tại các vị trí khả thi
nhằm giảm các thiểu tác
nhân gây bệnh xuống mức
an toàn từ nguồn đến nơi
cung cấp.
Cách tiếp cận này được xây dựng dựa trên hệ thống “Phân tích mối
nguy và điểm kiểm soát tới hạn” (HACCP). Đây là hệ thống đã được
ngành công nghiệp thực phẩm chấp thuận để kiểm soát chất lượng
thực phẩm. Tính ứng dụng của nó để kiểm soát chất lượng nước
theo kế hoạch "an toàn nguồn nước" được mô tả trong ấn bản thứ
ba của "Chỉ dẫn về chất lượng nước uống" của Tổ chức Y tế Thế giới
(WHO) (WHO, 2004).

15. Apartment 15
Số này sẽ chỉ ra tầm quan
trọng của các hệ thống phân
phối trong việc đem lại nguồn
nước an toàn, mầm bệnh cuối
cùng sẽ ra sao khi lọt vào hệ
thống đó và mức độ phù hợp
của việc giám sát các thông số
vi sinh trong hệ thống phân
phối cũng như tại điểm cấp
nước nhằm đảm bảo chất
lượng nước.

16. BỆNH LÂY TRUYỀN QUA
ĐƯỜNG NƯỚC DO SỰ Ô NHIỄM
CỦA HỆ THỐNG CẤP NƯỚC
Apartment16
Dữ liệu từ các quốc gia có hệ thống giám sát các bệnh lây truyền qua đường nước đã
cung cấp nhiều ví dụ về tầm quan trọng về sự an toàn và vận hành trôi chảy của hệ
thống cung cấp nướctrong việc cung cấp nước uống an toàn.

17. Từ năm 1991 đến năm 1996, 22% các
vụ bùng phát dịch đều đề cập đến việc
ô nhiễm nước trong hệ thống.
Tại Hoa Kỳ, từ năm 1920 đến năm 1990,
các báo cáo cho thấy 11–18% các vụ
bùng phát dịch bệnh qua đường nước
có nguyên nhân do ô nhiễm hệ thống
phân phối nước.
Từ
1991 đến
1996
t ừ
1920 đến
1990
Apartment 17
Những nguyên nhân của việc ô nhiễm
có thể kể đến như: do đường ống bị ăn
mòn, kết nối chéo (đường ống cấp
nước kết nối chéo với đường ống
thoát nước thoải), dòng chảy ngược,
lưu trữ nước không đảm bảo hoặc do
việc sửa chữa đường ống dẫn nước
dẫn nước (Craun và Calderon, 1999;
Craun, 1986).

18. Tại Anh, từ năm 1911
đến năm 1995, các báo
cáo chỉ ra rằng các vấn
đề liên quan đến hệ
thống phân phối chiếm
36% trong số 42 vụ
bùng phát dịch bệnh
do nước từ nguồn cấp
công cộng (Hunter,
1997).
-
Apartment18
Tương tự, ở Scandinavia, người ta ghi nhận,
trong khoảng thời gian từ năm 1975 đến 1991,
các kết nối chéo hoặc dòng chảy ngược là
nguyên nhân gây ra 20% các vụ bùng phát
dịch bệnh qua đường nước từ nguồn cấp nước
công và 37% các vụ bùng phát có nguồn gốc
từ các hệ thống (phân phối nước) tư nhân
(Stenström, 1994).

19. Apartment 19
Các cơ sở xử lý nước và hệ thống phân phối
nước xuống cấp có thể gây ra các mối nguy tới
sức khỏe cộng đồng, dưới đây là ví dụ minh họa
về một nghiên cứu tại Uzbekistan (Semenza và
cộng sự, 1998).
Hơn 30% số hộ gia đình sử dụng nước máy để sinh
hoạt thiếu mức dư lượng clo phù hợp mặc dù
nguồn nước đã được xử lý qua 2 lần với Clo, và
điều này đã làm tăng nguy cơ người sử dụng nước
bị tiêu chảy. Ghi nhận cho thấy 42% người sử dụng
nước tại khu vực được nghiên cứu nói rằng áp lực
nước gián đoạn liên tục trong hai ngày trước đó.
Tỷ lệ tiêu chảy đã giảm đáng kể khi các hộ dân
thực hiện khử trùng bằng clo tại nhà. Điều này cho
thấy một tỷ lệ lớn người dân bị tiêu chảy có
nguyên do từ nguồn nước.
Các chuyên gia đã kết luận rằng rằng dữ liệu dịch
tễ học đã ủng hộ giả thuyết rằng bệnh tiêu chảy có
thể là do ô nhiễm chéo giữa hệ thống cấp nước
thành phố và hệ thống cống, do đường ống bị rò
rỉ và thiếu áp lực nước.

20. Phẩy khuẩn tả (Vibrio cholera) được phân
lập từ các mẫu nước xét nghiệm đã dấy
lên lo ngại về vấn đề nước và vệ sinh của
Trujillo. Vì vậy, biện pháp ngăn chặn sự lây
lan của dịch bệnh tại các nhà máy xử lý, hệ
thống phân phối nước và ở cấp hộ ra đình
là rất cần thiết
M
ột trận dịch tả đã xảy ra vào
tháng 1 năm 1991 tại Peru, đây
là lần đầu tiên kể từ thế kỷ XIX
một trận dich như vậy xảy ra ở
Nam Mỹ. Sau đó, hơn 533.000 trường hợp
nhiễm bệnh và 4.700 trường hợp tử vong
đã được ghi nhận từ 19 quốc gia tại lục
địa này.Ở Trujillo, thành phố lớn thứ hai ở
Peru, việc ô nhiễm nước khá phổ biến là
do nguồn nước không được khử trùng
bằng clo (Swerdlow và cộng sự, 1992;
Besser và cộng sự, 1995).
Apartment20
Một nghiên cứu về chất lượng nước cho thấy sự ô
nhiễm ngày càng tăng trong quá trình phân phối và
trữ nước. Các kết nối chéo bất hợp pháp, áp lực nước
thấp và không liên tục cũng như thiếu dư lượng clo
đều là các nguyên nhân góp phần gây ô nhiễm trên
diện rộng. Các học giả này đã tìm thấy sự thay đổi
trong phạm vi lớn về nồng độ clo trong nước thành
phố được phân bổ cho các khu dân cư.

21. Báo cáo ghi nhận có 243 bệnh nhân,
trong đó 86 trường hợp đi cầu ra
máu, 32 trường hợp nhập viện, 4
trường hợp tử vong và 2 trường hợp
mắc hội chứng urê huyết tán.
Trong một nghiên cứu bệnh chứng,
không có thực phẩm nào liên quan
đến dịch bệnh, nhưng những người bị
bệnh đã uống nhiều nước từ nguồn
nước địa phương hơn so với đối
chứng (Swerdlow và cộng sự, 1992b).
243 bệnh nhân
32 trường hợp nhập viện
86 trường hợp đi cầu ra máu
4 trường hợp tử vong
2 trường hợp mắc hội chứng
urê huyết tán huyết
Apartment 21
Không chỉ các nước đang
phát triển mới có nguy cơ
bùng phát dịch bệnh, ví dụ
minh họa về vấn đề này là đợt
bùng phát dịch lớn do khuẩn
Escherichia coli O157: H7 tại
một thị trấn nông thôn nhỏ ở
bang Missouri, Hoa Kỳ. Tại
đây, nguồn nước phân phối
không được khử trùng bằng
clo (Swerdlow và cộng sự,
1992b).
Nghiên cứu chỉ ra rằng, trong thời kỳ cao điểm của đợt bùng phát,
nguy cơ bị tiêu chảy ra máu của những người sống và sử dụng nguồn
nước trong thành phố có tỷ lệ cao gấp 18,2 lần so với các khu vực bên
ngoài sử dụng nước giếng tư. Không lâu trước khi cao điểm bùng phát,
45 đồng hồ nước đã được thay thế và hai đường ống dẫn nước bị vỡ.
Số ca mắc mới giảm mạnh sau khi chính quyền khử trùng nguồn nước
bằng clo và yêu cầu người dân đun sôi nước.
Đây là một trong những đợt bùng phát nhiễm khuẩn E.coli O157: H7
lớn nhất và là đợt đầu tiên được cho là lây truyền qua nước. Quá trình
khử trùng bằng clo trên toàn hệ thống cũng như tăng liều lượng clo
trong quá trình sửa chữa có thể đã ngăn chặn sự bùng phát.

22. VI SINH VẬT
TRONG
HỆ THỐNG CẤP NƯỚC
Apartment22

23. Apartment 23

24. VI SINH VẬT
XÂM NHẬP VÀO HỆ THỐNG CẤP NƯỚC
BẰNG CÁCH
SỐNG S
ÓT SAU QUÁ TRÌNH XỬ LÝ
Apartment24
Bảo vệ nguồn nước là trở ngại đầu
tiên để ngăn vi sinh vật xâm nhập
vào nước uống. Bảo vệ nguồn nước
hiệu quả, bao gồm việc xây dựng
các công trình đầu mối và kiểm soát
việc sử dụng đất ở lưu vực hoặc khu
vực bổ cập nước, sẽ làm giảm đáng
kể số lượng vi sinh vật gây bệnh
trong nước nguồn.
Việc này làm giảm sự phụ thuộc vào
các quá trình xử lý nước để đảm bảo
nước có chất lượng an toàn để sử
dụng. Trong nhiều tình huống cần
sử dụng tới nguồn nước ngầm, các
biện pháp bảo vệ nguồn nước có
thể được thiết kế để ngăn chặn
phần lớn những sự ô nhiễm gây ra
bởi mầm bệnh.
Bảo vệ nguồn nước có vai trò đặc
biệt quan trọng khi xử lý các nguồn
cấp nước có quy mô nhỏ do cộng
đồng quản lý.
Trong nhiều trường hợp, hệ thống
phân phối nước do cộng đồng quản
lý không áp dụng bất kỳ hình thức xử
lý nào. Do đó, việc ngăn ngừa sự
xâm nhập của vi sinh vật khi bắt đầu
hệ thống phân phối hoàn toàn dựa
vào việc duy trì hiệu quả các biện
pháp bảo vệ nguồn nước. Những
thất bại trong việc bảo vệ nguồn có
thể dẫn đến việc nguồn nước bị
nhiễm bẩn.

25. Apartment 25
gười ta đã chứng minh việc bảo vệ
lưu vực cũng có tầm quan trọng
trong việc kiểm soát mầm bệnh trong
việc sử dụng nước bề mặt đã qua xử lý
làm nguồn cấp nước uống.
Hướng dẫn chi tiết hơn được cung cấp
trong hai tài liệu của WHO sau:
Nước sau khi trải qua quá trình xử lý tại
các nhà máy phải đáp ứng các tiêu chí
nghiêm ngặt để đảm bảo rằng mầm
bệnh được giảm xuống ngưỡng an toàn
được.
Mục đích không phải là cung cấp nước
vô trùng cho người tiêu dùng. Tuy nhiên,
hàm lượng vi khuẩn của các nhà máy xử
lý nước thải chỉ nên chứa rất ít vi sinh vật
dị dưỡng và sinh bào tử hiếu khí.
Lượng thấp của các sinh vật này cho
thấy rằng quá trình xử lý và khử trùng
có hiệu quả trong việc loại bỏ hoặc bất
hoạt hầu hết các mầm bệnh. Nhà máy
xử lý nước có thể sản xuất nước với ít
hơn 10 đơn vị hình thành khuẩn lạc
(cfu)/ ml. Ở mức độ xử lý này, sẽ không
xuất hiện coliform tổng số (TC),
coliform chịu nhiệt và E. coli. Sức
kháng khử trùng của chúng kém hơn
nhiều so với các vi sinh vật dị dưỡng và
sinh bào tử hiếu khí khác. Sự hiện diện
của chúng sẽ là dấu hiệu chỉ ra chất
lượng nước không đạt tiêu chuẩn.
- Bảo vệ nước ngầm (Protecting
Groundwaters for Health Managing
the Quality of Drinking water Sources)
- Bảo vệ nước mặt (Protecting
surface water for health: Identifying,
assessing and managing drinking
water quality risks in surface-water
catchments)

26. Tuy nhiên, có rất nhiều báo cáo trong tài liệu
liên quan lo ngại đến sự hiện diện của các
mầm bệnh ở mức độ thấp trong nước uống
đã qua xử lý. Những sự việc này thường ứng
với việc sử dụng các
nguồn nước mặt bị ô
nhiễm (sông và hồ)
hoặc nước ngầm bị
ảnh hưởng bởi nước
mặt bị ô nhiêm.
Các vi rút truyền nhiễm
đã được tìm thấy trong
nước uống đã qua xử lý
đạt chuẩn. (Payment &
Armon, 1989; Gerba &
Rose, 1990). Các noãn
bào của trùng Giardia và Cryptosporidium đã
được tìm thấy nhiều lần trong nước được xử lý,
nhưng khả năng lây nhiễm của chúng thường
không được xác định và ý nghĩa của chúng đến
sức khỏe không được biết rõ.
Apartment26

27. Apartment 27
Các lý do cho những phát hiện kể trên,
ngoài việc ô nhiễm nguồn nước gia tăng,
trong đó bao gồm quá trình keo tụ và lọc
không hiệu quả, bộ lọc không hiệu quả (ví
dụ: lọc không đạt, thất bại trong quá trình
rửa ngược để tái sử dụng bộ lọc, bộ lọc
không đạt chất lượng) và khử trùng không
đạt hiệu quả (ví dụ: dư lượng khử trùng
không đủ và thời gian tác dụng ngắn).
Sẽ tồn tại những vi sinh vật gây bệnh có thể
tránh được những quá trình xử lý và xâm
nhập vào các hệ thống cấp nước. Chúng sẽ
trở thành tác nhân gây bệnh, ở mức đồ quan
trọng nào đó, cho cả quần thể. Do đó, việc
lựa chọn các quy trình thích hợp để loại bỏ
mầm bệnh và áp dụng các nguyên tắc của
"Kế hoạch an toàn nguồn nước" trong việc
vận hành các hàng rào xử lý này có ý nghĩa
rất quan trọng để cung cấp nước an toàn.

28. Các quy trình xử lý nước có khả
năng làm giảm chỉ số vi sinh vật dị
dưỡng xuống dưới ngưỡng 10 cfu/
ml, mặc dù nước từ hầu hết các nhà
máy xử lý thường có chỉ số này cao
hơn. Một số sinh vật sống sót còn lại
trong nước sẽ sinh sôi nếu có sẵn chất
dinh dưỡng, đặc biệt là ở những vùng
nước trên 15°C và điều này có thể dẫn
đến sự hình thành màng sinh học trên
bề mặt bên trong. Màng sinh học
thường chứa nhiều vi khuẩn dị dưỡng
sống tự do, nấm, động vật nguyên
sinh, giun tròn và động vật giáp xác.
Các hệ thống cũ hơn có thể chứa các
loại cặn được hình thành do sự ăn
mòn bên trong đường ống kim loại
cũng như việc xử lý nước không hiệu
quả; các hệ thống này cũng có thể
chứa nhiều vi sinh vật. Sự nhân lên của
vi khuẩn trong hệ thống đường ống
cấp nước được thúc đẩy bởi các chất
dinh dưỡng vô cơ và hữu cơ có sẵn
được truyền đi trong nước và trong
các cặn bẩn trên bề mặt.
Apartment28

29. Apartment 29
Hầu hết các vi sinh vật phát triển
trong mạng lưới cấp nước vô hại.
Các trường hợp ngoại lệ bao gồm
phức hợp vi khuẩn Legionella và
Mycobacterium avium, được thảo
luận dưới đây.
Không có báo cáo phát sinh nào về các
vấn đề sức khỏe cộng đồng do hấp thụ
phải các "mầm bệnh cơ hội" (vd:
Aeromonas và Pseudomonas) tìm thấy
trong màng sinh học trong nước uống.
Các chủng vi khuẩn Pseudomonas và
Aeromonas có trong nước thường không
có kiểu di truyền giống như các chủng
được tìm thấy trong các ca lâm sàng khi
nhiễm trùng đường tiêu hóa (Havelaar et
al., 1992).
Mặc dù những sinh vật này không
liên quan đến sự bùng phát của
dịch bệnh qua đường nước, khuẩn
Pseudomonas đã được xác định là
nguyên nhân gây ra một bệnh
nhiễm trùng da liên quan đến hồ
bơi, bồn tắm nước nóng và các cơ
sở spa khác.
Phức hợp khuẩn Legionella và M. avium
xứng đáng nhận được sự chú ý đặc biệt.
Khuẩn Legionella có thể phát triển với số
lượng đáng kể ở những vùng nước ấm và
chúng có thể sống trong bình nóng-lạnh,
bồn tắm nước nóng, đường ống cấp
nước nóng và vòi sen. Vi sinh vật này
cũng có ảnh hưởng liên quan đến tháp
giải nhiệt hoặc dàn ngưng tụ.

30. Apartment30
ần thực hiện các biện pháp
phòng ngừa đặc biệt để ngăn
ngừa hoặc kiểm soát khuẩn
Legionella trong các môi trường như
bệnh viện và cơ sở chăm sóc sức khỏe.
Bởi vì dung khí khí sinh ra từ vòi hoa sen
hoặc spa có thể là con đường lây nhiễm
loại vi khuẩn này, ngoài ra nhiễm trùng
khuẩn Legionella có thể là một nguồn
đáng kể của nhiễm trùng bệnh viện. Đây
là chủ đề nằm ngoài phạm vi của tài liệu
này, nhưng bản tóm tắt kiến thức và
biện pháp phòng ngừa có sẵn nằm
trong ngoài ra nhiễm trùng khuẩn
Legionella có thể là một nguồn đáng kể
của nhiễm trùng bệnh viện.
Phức hợp M. avium là một nhóm vi
khuẩn dạng mầm bệnh cơ hội ở người,
gây ra các triệu chứng tương tự như M.
tuberculosis (French, Benator & Gordin,
1997; Horsburgh và cộng sự, 1994).
Chúng có mặt ở khắp nơi trong đất,
thực phẩm và nước, có thể tìm thấy
chúng trong màng sinh học, chúng có
khả năng kháng chất khử trùng khá tốt.
Các chủng vi sinh vật này được tìm thấy
trong môi trường đã được chứng minh
là gây bệnh cho bệnh nhân bị suy giảm
miễn dịch.

31. Acanthamoeba và Naegleria là
những amip sống tự do (vi sinh vật
đơn bào) được tìm thấy phổ biến
trong môi trường sống trong đất và
nước. Cả hai đều có liên quan đến
nhiễm trùng qua đường nước nhưng
không qua hoạt động uống.
Các loài Acanthamoeba có thể gây
viêm giác mạc liên quan đến kính áp
tròng, với tác nhân nhiễm độc có liên
quan đến ccác hộp chứa len không
được bảo quản tốt (StehrGreen và
cộng sự 1987).
Naegleria fowleri là tác nhân gây bệnh
viêm màng não do amip nguyên phát.
Nhiễm trùng xảy ra sau khi bơi lội
hoặc các hoạt động khiến hít phải
nước bị ô nhiễm qua đường mũi.
Naegleria fowleri thường ưa nhiệt,
chúng phát triển được trong nước lên
đến 45o
C. Mặc dù nước uống chưa
được chứng minh là nguồn lây nhiễm,
Naegleria fowleri đã được tìm thấy
trong các hệ thống cấp nước, sự phát
triển này có liên quan tới số lượng vi
khuẩn dị dưỡng và việc không có dư
lượng clo tự do trong nước (Esterman
và cộng sự, 1984).
Amip sống tự do như Acanthamoeba
và Naegleria cũng có thể chứa mầm
bệnh do vi khuẩn như Legionella và
mycobacteria, và có thể đóng một vai
trò trong sự tồn tại của những sinh vật
này trong môi trường nước uống và
trong quá trình trở thành mầm bệnh
của chúng (Lee & West, 1991; Steinert
và cộng sự 1998).
Apartment 31

32. Apartment
Vi khuẩn hiện diện trong nước và trên
bề mặt là cơ sở của chuỗi thức ăn cho
các sinh vật khác như nấm, động vật
nguyên sinh, giun và động vật giáp xác.
Ở các nước ôn đới, không có quần thể
động vật gây bệnh nào được tìm thấy
trong hệ thống cấp nước.
Ở các vùng khí hậu nhiệt đới, mối nguy
hiểm tiềm ẩn duy nhất đối với sức khỏe
đã được công nhận phát sinh ở những
quốc gia mà bọ chét nước (chi bọ 1 mắt)
là vật chủ trung gian của giun tròn. Tuy
nhiên, về mặt lý thuyết đây có thể là
một rủi ro vì không có bằng chứng cho
thấy sự lây lan giun tròn xảy ra từ đường
ống cấp nước. Nhìn chung, sự hiện diện
của các vi sinh vật phần lớn được các
nhà cung cấp nước coi như một vấn đề
mang tính “thẩm mỹ”, có thể ảnh hưởng
trực tiếp hoặc gián tiếp của chúng tới
màu nước.
Apartment32

33. Apartment 33

34. ĐIỀU GÌ XẢY RA KHI
MẦM BỆNH XÂM NHẬP VÀO HỆ THỐNG
CẤP NƯỚC
Apartment34
“Màng sinh học, cặn lắng và các sản phẩm ăn mòn có thể
chứa vi sinh vật gây bệnh, tạo điều kiện cho chúng xâm
nhập vào hệ thống cấp nước thông qua quá trình xử lý
không hiệu quả hoặc sự rò rỉ của hệ thống.
Mầm bệnh được vùi dưới các lớp cặn lắng
hay màng sinh học có thể được giải phóng
khi sửa chữa và làm sạch đường ống hoặc
bởi sự xói mòn xảy ra khi dòng chảy thay đổi
đột ngột.

35. Apartment 35
Khả năng sống sót
của vi sinh vật phụ
thuộc vào bản chất và
hoạt động của chúng
trong màng sinh học.
Chỉ một số loại vi
khuẩn gây bệnh có
thể trực phân trong
điều kiện thuận lợi,
như môi trường ấm
ướt kết hợp với các
chất dinh dưỡng
thích hợp.

36. Apartment36 Apartment36
Virus và ký sinh trùng đơn bào là những
ký sinh trùng cần bám vào vật chủ( con
người hoặc động vật) để sinh sôi lên. Kể
cả khi chúng xâm nhập vào mạng lưới
đường ống nước, chúng chỉ có thể tồn
tại trong một thời gian nhất định; Vật
chủ là con người chỉ có thể bị lây nhiễm
khi số lượng ký sinh trùng tích tụ quá
lớn. Lý do số lượng ký sinh trùng phát
triển mạnh có thể do kết nối chéo, dòng
chảy ngược hay nhiễm bẩn.

37. Apartment 37
Trong phòng thí nghiệm thực
nghiệm, vi khuẩn gây bệnh như
Helico-bacter pylori và các loài
Campylobacter có thể tồn tại
trong màng sinh học nhân tạo.
Do đó, khả năng mầm bệnh tích
tụ và tồn tại trong hệ thống cấp
nước của thành phố là có thể xảy
ra và chúng ta vẫn chưa thể chiết
tách được chúng trong hệ thống.
Màng sinh học chứa nhiều vị trí
tích tụ chất gây ô nhiễm hữu cơ
và vô cơ, cũng như các chất dạng
hạt và dạng keo (Flemming,1995).
Hiện nay, chưa có báo cáo nào
nói về ảnh hưởng trực tiếp của
việc mầm bệnh tồn tại lâu dài
trong hệ thống cấp nước đối với
sức khỏe con người. Tuy nhiên,
các tài liệu khoa học đã chứng
minh sự cư trú của những sinh vật
này trong màng sinh học có thể
mối lo tiềm ẩn về sức khỏe của
người sử dụng (Szewzyk và cộng
sự, 2.000).
Trong màng sinh học, vi sinh vật
được bảo vệ khỏi áp lực sinh học,
vật lý, hóa học và môi trường, bao
gồm nguy cơ bị tiêu diệt, mất
nước và ảnh hưởng khi môi
trường thay đổi.

38. Apartment38
Một nghiên cứu khác cho thấy, các mô hình vi rút đường ruột( vi
khuẩn B40-8 và MS2) tích tụ và tồn tại trong các màng sinh học được
nuôi cấy trong phòng thí nghiệm, mặc dù những sinh vật này cũng
không được phân tách trực tiếp từ hệ thống cấp nước thành phố. Các
nghiên cứu trước đây đã bỏ qua sự tương tác của virus với màng sinh
học trong đường ống. Tuy nhiên, ý nghĩa tiềm ẩn của chúng đã được
phát hiện gần đây (Storey and Ashbolt, 2003b).

39. Apartment 39
Apartment 39
Do đó, các vấn đề có thể phát sinh trong hệ thống
đường ống phân phối khi các cụm mầm bệnh tách
ra khỏi các lớp nền của màng sinh học hay chất kết
dính bởi các tác nhân vật lý, hóa học hay sinh học.
Sinh khối tách rời làm tổn hại đến chất lượng vi sinh
của nguồn nước phân phối qua việc có một nguồn
gây nhiễm bẩn liên tục thể tích nước bằng cách giải
phóng mầm bệnh và chất chỉ thị bị hấp thụ.

40. Những mầm bệnh cơ động này có thể tồn tại ở nồng độ
lớn hơn liều lây nhiễm có tiềm năng tiếp cận được với
người sử dụng thông qua việc uống nước nhiễm bẩn, đồ
ăn sử dụng nước nhiễm bẩn, hít phải sol khí hay vết
thương hở trên da (Ashbolt, 1995). Một nghiên cứu về mô
hình rủi ro trong việc phân phối nước tái sử dụng cho rằng
ngay cả trong điều kiện hoạt động bình thường( 1 virus
trên 100 lít nước tái sử dụng), virus đường ruột vẫn có thể
tích tụ trong màng sinh học tại đường ống phân phối với
một số lượng đủ lớn để mang đến mối nguy cho người sử
dụng nếu màng sinh học bị tróc khỏi đường ống (Storey &
Ashbolt, 2003a) Do đó, việc ngăn chặn sự tích tụ của cặn
lắng và màng sinh học phải là một phần quan trọng trong
kế hoạch xây dựng hệ thống cấp nước an toàn.
Apartment40

41. Apartment 41

42. www.iirr.vn