Annual report nimt 2017

4. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
2
การปฏิรูปประเทศไปสู่ประเทศไทย 4.0เป็นวาระที่ส�ำคัญของรัฐบาลนี้ซึ่งได้เร่งด�ำเนินการเพื่อเปลี่ยนแปลงประเทศไปสู่เศรษฐกิจ
ฐานความรู้ (Knowledge-based Economy) และการสร้างคุณค่า (Value Creation) ซึ่งวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมจะเป็น
เครื่องมือหลักในการด�ำเนินการนี้
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ เป็นหน่วยงานของกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มีหน้าที่ส�ำคัญและชัดเจน คือการพัฒนา
ระบบมาตรวิทยาของประเทศและพัฒนามาตรฐานการวัดแห่งชาติ เพื่อให้ระบบการวัดของประเทศไทยได้รับการยอมรับตามกฎกติกา
ระหว่างประเทศ และมีหน้าที่เพิ่มเติมขึ้นมาตาม พรบ. ฉบับที่สอง คือการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพของประเทศ หรือNational
QualityInfrastructure(NQI)ซึ่งมาตรวิทยานอกจากจะเป็นองค์ประกอบหลักของNQIแล้วยังเป็นรากฐานที่ส�ำคัญของระบบNQIอีกด้วย
ที่ผ่านมาสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติประสบความส�ำเร็จในการพัฒนาความสามารถทางการวัด จนได้รับการยอมรับความสามารถในระดับ
สากล วันนี้สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติจะต้องน�ำเอาประสบการณ์นั้นมาท�ำงานเชิงบูรณาการกับหน่วยงาน NQI อื่นที่กระจัดกระจายอยู่
ในหลายกรม หลายกระทรวง เพื่อพัฒนา NQI ของประเทศให้เป็นระบบ มีสมรรถนะและได้รับการยอมรับในระดับสากลเช่นเดียวกันนี่คือ
ภาระกิจที่ส�ำคัญที่ทางสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติจะต้องเร่งด�ำเนินการให้ส�ำเร็จ เพื่อให้ NQI เป็นเครื่องมือหนึ่งในการขับเคลื่อนประเทศ
ไปสู่ประเทศไทย 4.0 และเป็นโครงสร้างพื้นฐานทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่รองรับการพัฒนาประเทศในทุกมิติ หากขาด NQI
ที่มีประสิทธิภาพและได้รับการยอมรับจากประเทศคู่ค้าหรือตลาดโลกย่อมส่งผลกระทบต่อสินค้าและบริการของไทยทั้งสินค้าอุตสาหกรรม
สินค้าเกษตรกรรมและสินค้านวัตกรรมในการเข้าสู่ตลาดและในการแข่งขันในตลาดผมหวังว่าสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติจะส่งมอบระบบ
มาตรวิทยาที่เข้มแข็ง เพื่อให้เป็นเสาหลักแก่ระบบโครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพของประเทศ และจะส่งมอบโครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพ
ของประเทศที่มีระบบและเข้มแข็งเพื่อสร้างโอกาสและความได้เปรียบให้แก่ภาคเศรษฐกิจของประเทศ อีกทั้งเป็นเครื่องมือส่งเสริมความเป็นธรรม
และการบังคับใช้กฎหมาย บ่มเพาะวัฒนธรรมคุณภาพให้เกิดและเติบโตขึ้นในประเทศไทย ซึ่งจะส่งเสริมและสอดรับกับนโยบายของรัฐบาล
ที่น�ำพาประเทศไปสู่การพัฒนาที่มีความมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน
และสุดท้ายนี้ผมขอร่วมแสดงความยินดีกับสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติเนื่องในวาระครบรอบ 20 ปีแห่งการสถาปนาหน่วยงาน
และขอให้ผู้บริหารและพนักงานทุกท่าน ร่วมแรง ร่วมใจ ในการพัฒนา ระบบมาตรวิทยาแห่งชาติให้เข้มแข็ง เพื่อเป็นหลัก เป็นพื้นฐานและ
เป็นเครื่องมือให้แก่ประเทศชาติในการพัฒนาไปสู่ความมั่นคงและยั่งยืนต่อไป
สารประธาน
กรรมการมาตรวิทยาแห่งชาติ
(ดร. สุวิทย์ เมษินทรีย์)
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ประธานกรรมการมาตรวิทยาแห่งชาติ

5. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
3
สารผู้อำ�นวยการ
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
(นางอัจฉรา เจริญสุข)
ผู้อำ�นวยการสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
“ระบบมาตรวิทยาเข้มแข็งเพื่อโครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพของประเทศที่เป็นระบบและมีสมรรถนะ สนับสนุนการสร้างนวัตกรรม
ยกระดับประเทศไทยสู่กลุ่มประเทศที่มีขีดความสามารถในการแข่งขันสูงและมีการพัฒนาอย่างยั่งยืน”
การขับเคลื่อนประเทศด้วยวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและนวัตกรรมภายใต้บริบทประเทศไทย 4.0 นั้น การวัดที่ถูกต้องและแม่นย�ำ
จึงมีบทบาทส�ำคัญต่อภาคการผลิตและบริการ การค้าขาย คุณภาพชีวิต ความปลอดภัยในการใช้สินค้าอุปโภคและบริโภค ตลอดจน
สุขอนามัยของประชาชนงานด้านมาตรวิทยาถือว่าเป็นหนึ่งในปัจจัยหลักของ “โครงสร้างพื้นฐานด้านคุณภาพของประเทศ” ที่เป็นการสร้าง
หลักประกันให้กับคุณภาพของผลิตภัณฑ์ อันจะส่งผลให้ประเทศมีศักยภาพในการผลิตและสร้างความสามารถในการแข่งขันได้ในตลาด
ระหว่างประเทศ
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ(มว.)มีหน้าที่หลักในการพัฒนามาตรฐานการวัดโดยการใช้เทคนิคและวิธีการทางมาตรวิทยาที่เหมาะสม
สร้างมาตรฐานการวัดไปสู่การยอมรับในระดับระหว่างประเทศเพื่อสนับสนุนความสามารถในการผลิตและการค้าผ่านกระบวนการทดสอบ
ผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการยอมรับจากคู่ค้า เพื่อให้มั่นใจว่าผลิตภัณฑ์เป็นไปตามข้อก�ำหนดจ�ำเพาะของการผลิตได้มาตรฐานเป็นไปตามความ
คาดหวังของลูกค้าและผู้บริโภคทั้งในด้านราคา คุณภาพ และความน่าเชื่อถือ ภารกิจที่ส�ำคัญของสถาบันตามแผนแม่บทพัฒนาระบบ
มาตรวิทยาแห่งชาติ ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2560-2564) ได้ก�ำหนดกรอบของการขับเคลื่อนใน 3 แนวทาง คือ
1. มาตรวิทยาเพื่อพื้นฐาน–การพัฒนามาตรฐานการวัดเพื่อรองรับเทคโนโลยีใหม่ อาทิ การพัฒนานาฬิกาอะตอมเชิงแสงเพื่อการ
ประยุกต์ใช้ความถี่มาตรฐานในการวินิจฉัยทางการแพทย์ การถ่ายทอดเวลาผ่านระบบอินเทอร์เน็ตเพื่อสนับสนุนการพัฒนาเข้าสู่สังคม
ดิจิทัล การสร้างสถานีเวลารับสัญญาณดาวเทียมน�ำทางสากลเพื่อรองรับระบบโลจิสติกส์และระบบข้อมูลการบริหารจัดการน�้ำ การพัฒนา
มาตรฐานการวัดเพื่อการทดสอบระบบการขนส่งทางราง การผลิตวัสดุอ้างอิงเพื่อสนับสนุนอุตสาหกรรมพลังงานและอุตสาหกรรมอาหาร
2. มาตรวิทยาเพื่อผลิตภาพและศักยภาพอุตสาหกรรม–การน�ำเทคโนโลยีมาตรวิทยาไปเพิ่มผลิตภาพการผลิต และเพิ่มผลิต
ภาพแรงงาน และเพิ่มศักยภาพผู้ประกอบการ เช่น การพัฒนาระบบการวัดที่เหมาะสมเพื่อลดการใช้พลังงานในอุตสาหกรรมอาหาร
แช่เยือกแข็ง การพัฒนาระบบการวัดชิ้นส่วนยานยนต์แบบอัตโนมัติบนเครื่องจักรขนาดใหญ่ การสร้างทักษะทางการวัดให้กับแรงงาน
การปรับปรุงกระบวนการผลิตด้วยเทคโนโลยีมาตรวิทยา
3. มาตรวิทยาเพื่อสังคมคุณภาพ–การประยุกต์ใช้มาตรวิทยาเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดี ความปลอดภัย ความเป็นธรรม และสุขอนามัย
ของประชาชนได้แก่การผลิตวัสดุอ้างอิงเพื่อตรวจสอบการปนเปื้อนในอาหารการพัฒนามาตรฐานการทดสอบอาหารฮาลาลความร่วมมือ
กับส�ำนักงานชั่ง ตวง วัด เพื่อความเป็นธรรมในการซื้อขาย ความร่วมมือกับส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ เพื่อความถูกต้องเป็นธรรม
ในการตัดสิน ความร่วมมือกับกรมการขนส่งทางบกในการก�ำหนดมาตรฐานความปลอดภัยในการขนส่ง ความร่วมมือกับกรมสนับสนุนบริการ
สุขภาพและกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ในการท�ำคู่มือการทดสอบเครื่องวัดทางการแพทย์ ความร่วมมือกับกรมควบคุมมลพิษในการ
ตรวจวัดคุณภาพอากาศ และมลพิษทางเสียง
ด้วยความมั่นใจว่า การด�ำเนินงานภายใต้กรอบภารกิจข้างต้น การวัดที่ถูกต้องและแม่นย�ำ จะเป็นหลักประกันที่ส�ำคัญ ในการ
น�ำพาประเทศชาติบรรลุเป้าประสงค์หลัก สู่ความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืนในอนาคต

6. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
4
ประธานกรรมการ
นายสุวิทย์ เมษินทรีย์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยี
รองประธานกรรมการ
รศ.นพ. สรนิต ศิลธรรม
ปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยี
กรรมการ
นายสมชัย สัจจพงษ์
ผู้แทนกระทรวงการคลัง
กรรมการ
นายสมศักดิ์ โชติรัตนะศิริ
ผู้แทนสำ�นักงบประมาณ
กรรมการ
นายปรเมธี วิมลศิริ
ผู้แทนสำ�นักงานคณะกรรมการ
พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
กรรมการ
นายกลินท์ สารสิน
ผู้แทนสภาหอการค้า
แห่งประเทศไทย
กรรมการ
นางรัตนาภรณ์ จึงสงวนสิทธิ์
ผู้ทรงคุณวุฒิ
กรรมการ
นายผณิศวร ชำ�นาญเวช
ผู้ทรงคุณวุฒิ
กรรมการ
นายวัลลภ เตียศิริ
ผู้ทรงคุณวุฒิ
คณะกรรมการมาตรวิทยาแห่งชาติ

7. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
5
กรรมการ
นางนันทวัลย์ ศกุนตนาค
ผู้แทนกระทรวงพาณิชย์
กรรมการ
นายพสุ โลหารชุน
ผู้แทนกระทรวงอุตสาหกรรม
กรรมการ
นายสุภัทร จำ�ปาทอง
ผู้แทนสำ�นักงานคณะกรรมการ
การอุดมศึกษา
กรรมการ
นายเจน นำ�ชัยศิริ
ผู้แทนสภาอุตสาหกรรม
แห่งประเทศไทย
กรรมการ
นายดำ�ริ สุโขธนัง
ผู้ทรงคุณวุฒิ
กรรมการ
นายเขมทัต สุคนธสิงห์
ผู้ทรงคุณวุฒิ
กรรมการและเลขานุการ
นางอัจฉรา เจริญสุข
ผู้อำ�นวยการสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ

8. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
6
(นายไพรัช บูรพชัยศรี)
ประธานคณะกรรมการตรวจสอบ
คณะกรรมการตรวจสอบสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ ได้รับการแต่งตั้งจากคณะกรรมการมาตรวิทยาแห่งชาติให้ปฏิบัติหน้าที่ตาม
ที่ได้รับมอบหมาย เมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม 2557 และได้ครบวาระเมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2559 ต่อมาสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ ได้น�ำ
เสนอเพื่อขอต่ออายุคณะกรรมการตรวจสอบชุดเดิมต่อคณะกรรมการมาตรวิทยาแห่งชาติและได้รับการอนุมัติแต่งตั้งต่ออายุวาระอีก2ปี
เมื่อวันที่ 6 กันยายน 2559 คณะกรรมการตรวจสอบได้ด�ำเนินการสอบทานการบริหารงาน การด�ำเนินงานของสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
ด้านการตรวจสอบภายในรายงานทางการเงินการควบคุมภายในการบริหารความเสี่ยงและการปฏิบัติงานให้เป็นไปตามมาตรฐานข้อก�ำหนด
และกฎหมายที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้การปฏิบัติงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และเกิดประสิทธิผล เป็นไปตามหลักธรรมาภิบาลที่ดี
ในระหว่างปี 2560 คณะกรรมการตรวจสอบได้มีการประชุม จ�ำนวน 6 ครั้ง คณะกรรมการตรวจสอบทุกท่านเข้าร่วมประชุม
ครบถ้วนทุกครั้ง สรุปสาระส�ำคัญ ได้ดังนี้
1. การกำ�กับดูแลการตรวจสอบภายใน ได้พิจารณาความเป็นอิสระของผู้ตรวจสอบภายใน ขอบเขตการปฏิบัติงาน
แผนการตรวจสอบประจ�ำปี พิจารณารายงานผลการตรวจสอบ การติดตามผลการแก้ไขตามรายงานการตรวจสอบ ให้ค�ำแนะน�ำในการ
พัฒนาปรับปรุงการปฏิบัติงานตรวจสอบให้มีประสิทธิภาพ พิจารณาความเหมาะสมของทรัพยากร จ�ำนวนบุคลากร การฝึกอบรมและ
พัฒนาบุคลากร รวมทั้งประเมินประจ�ำปีของผู้ตรวจสอบภายใน
2. สอบทานงบการเงินรายไตรมาส ประจำ�ปี 2560 ร่วมกับผู้รับผิดชอบด้าน บัญชีและการเงิน และ
ผู้ตรวจสอบภายใน เพื่อให้มั่นใจว่ากระบวนการจัดท�ำงบการเงิน และการเปิดเผยข้อมูลที่ส�ำคัญ มีความถูกต้องน่าเชื่อถือ จากผลการ
สอบทานงบการเงินของสถาบันพบว่ามีความถูกต้องครบถ้วน เพียงพอ และเชื่อถือได้เป็นไปตามมาตรฐานการบัญชี
3. การกำ�กับดูแลกิจการที่ดี ได้ก�ำกับดูแลการปฏิบัติงานของสถาบัน จริยธรรมและจรรยาบรรณ และความขัดแย้ง
ทางผลประโยชน์ เป็นไปตามหลักธรรมาภิบาล การปฏิบัติตามกฎระเบียบ ข้อบังคับ มติคณะรัฐมนตรี และมติคณะกรรมการ
มาตรวิทยาแห่งชาติ ซึ่งสถาบันได้มีการพัฒนาระบบการก�ำกับดูแลกิจการที่ดีอย่างสม�่ำเสมอ มีการจัดท�ำคู่มือประมวลจริยธรรม ของพนักงาน
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
4. การสอบทานระบบการควบคุมภายใน ได้สอบทานระบบการควบคุมภายใน โดยพิจารณาจากรายงานผล
การประเมินการควบคุมภายในด้วยตนเอง ตามระเบียบคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินว่าด้วยการก�ำหนดมาตรฐานการควบคุมภายใน
พ.ศ.2544 จากการสอบทานพบว่าการควบคุมภายในของสถาบัน มีความเพียงพอเป็นไปตามข้อผูกพัน ระเบียบปฏิบัติและข้อบังคับที่
ถูกต้องตามนัยของการก�ำกับดูแลที่ดี
5. การประเมินการบริหารความเสี่ยง คณะกรรมการตรวจสอบได้มีการติดตามและประเมินการบริหารความ
เสี่ยงของสถาบันประจ�ำปี 2560 โดยสถาบันมีการทบทวนสถานการณ์ความเสี่ยง ระบุรายการความเสี่ยง และการประเมินความเสี่ยง
ตามหลักการที่เป็นมาตรฐานสากล และมีการจัดท�ำแผนคู่มือบริหารความเสี่ยง เพื่อบริหารจัดการความเสี่ยงให้มีประสิทธิภาพ และอยู่
ในระดับที่ยอมรับได้ ด�ำเนินการด้วยความเพียงพอและเหมาะสม
คณะกรรมการตรวจสอบมีความเห็นว่า สถาบันฯ ได้จัดท�ำงบการเงินขึ้นอย่างเหมาะสมตามหลักการบัญชีที่รับรองทั่วไป มีการเปิดเผย
ข้อมูลระหว่างกันอย่างเพียงพอ และสถาบันฯ ได้ด�ำเนินงานอย่างสอดคล้องกับกฎระเบียบ และข้อก�ำหนด กฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง
ทั้งนี้ระบบตรวจสอบภายใน ระบบควบคุมภายใน และการบริหารจัดการความเสี่ยงที่เหมาะสมกับการด�ำเนินงาน ท�ำให้มั่นใจได้ว่า ข้อมูล
ทางการเงินมีความสมบูรณ์ ถูกต้อง เชื่อถือได้ และมีการเปิดเผยอย่างเพียงพอ
ประธานกรรมการตรวจสอบ
รายงานคณะกรรมการตรวจสอบ ประจำ�ปี 2560

9. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
7
นางอัจฉรา เจริญสุข
ผู้อำ�นวยการสถาบันมาตรวิทยา
แห่งชาติ
นายอนุสรณ์ ทนหมื่นไวย
ผู้ช่วยผู้อำ�นวยการ
และรักษาการหัวหน้าฝ่าย
มาตรวิทยามิติ
ร.ท.อุทัย นรนิ่ม
ผู้ช่วยผู้อำ�นวยการ
และรักษาการหัวหน้าฝ่าย
มาตรวิทยาอุณหภูมิและแสง
นางสาวสิวินีย์ สวัสดิ์อารี
หัวหน้าฝ่ายมาตรวิทยา
ไฟฟ้า
นายทัศนัย แสนพลพัฒน์
หัวหน้าฝ่ายมาตรวิทยา
เชิงกล
นายจรัญ ยะฝา
หัวหน้าฝ่ายมาตรวิทยาเคมี
และชีวภาพ
นายรภัทร์ โพธิวัชร์
ผู้จัดการฝ่ายนโยบาย
และยุทธศาสตร์
นายประเวศน์ มหารัตน์สกุล
ผู้จัดการฝ่ายบริหาร
งานกลาง
คณะผู้บริหารสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ

10. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
8
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ(มว.)มีฐานะเป็นองค์กรของรัฐที่บริหารงานเป็นอิสระ(PublicAgency)ภายใต้การก�ำกับของกระทรวง
วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติพัฒนาระบบมาตรวิทยาแห่งชาติ พ.ศ. 2540 ให้เป็นองค์กรหลักในการพัฒนา
ระบบมาตรวิทยาแห่งชาติ และเริ่มเปิดด�ำเนินการอย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 1 มิถุนายน 2541 มีห้องปฏิบัติการอยู่ ณ เทคโนธานี รังสิต
คลองห้า จังหวัดปทุมธานี และกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ถนนพระรามที่ 6 โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนาระบบมาตรวิทยาของ
ชาติให้สอดคล้องกับระบบมาตรวิทยาสากล การถ่ายทอดความถูกต้องของการวัดไปสู่ผู้ใช้งาน และส่งเสริมผู้ประกอบอาชีพด้านมาตรวิทยา
และความสามารถของห้องปฏิบัติการ รวมถึงการสร้างความตระหนักให้สังคมมีความเข้าใจในด้านมาตรวิทยา
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
ระบบมาตรวิทยาเข้มแข็งเพื่อโครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพของประเทศที่เป็นระบบและมีสมรรถนะ สนับสนุนการสร้างนวัตกรรม
ยกระดับประเทศไทยสู่กลุ่มประเทศที่มีขีดความสามารถในการแข่งขันสูงและมีการพัฒนาที่ยั่งยืน
วิสัยทัศน์
• จัดหาพัฒนาและเก็บรักษามาตรฐานการวัดแห่งชาติและวัสดุอ้างอิงซึ่งเป็นที่ยอมรับในระดับสากลให้เพียงพอต่อความต้องการ
ของผู้ใช้งานภายในประเทศ
• สร้างเครือข่าย และพัฒนาห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ ทดสอบและสอบเทียบในประเทศ ให้มีเพียงพอต่อความต้องการ และเป็นที่
ยอมรับในระดับสากล
• บูรณาการในการสร้าง และพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพ ให้เป็นที่ยอมรับในระหว่างประเทศ
• พัฒนาองค์ความรู้ด้านมาตรวิทยาเพื่อน�ำไปสร้างนวัตกรรมยกระดับความสามารถภาคการผลิตและบริการรวมถึงภาคเศรษฐกิจ
อื่นๆ ภายในประเทศ
• สร้างผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของประชาชน เช่นด้านการคุ้มครองทางการค้าและผู้บริโภคด้านสาธารณสุขและความปลอดภัย
ด้านสิ่งแวดล้อม ให้เกิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรม
พันธกิจ

11. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
9
คณะกรรมการมาตรวิทยาแห่งชาติ
คณะกรรมการตรวจสอบ
ผู้ตรวจสอบภายใน
ผู้อำ�นวยการสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
รองผู้อำ�นวยการ/ผู้ช่วยผู้อำ�นวยการ(1อัตรา)รองผู้อำ�นวยการ/ผู้ช่วยผู้อำ�นวยการ(2อัตรา)
ฝ่ายนโยบาย
และยุทธศาสตร์
ฝ่ายบริหาร
งานกลาง
ฝ่ายมาตรวิทยา
อุณหภูมิและแสง
ฝ่ายมาตรวิทยา
เคมีและชีวภาพ
ฝ่ายมาตรวิทยา
เชิงกล
ฝ่ายมาตรวิทยา
ไฟฟ้า
ฝ่ายมาตรวิทยา
มิติ
1. กลุ่มงานยุทธศาสตร์
และประเมินผล
2.กลุ่มงานพัฒนา
ธุรกิจ
3. กลุ่มงานเทคโนโลยี
สารสนเทศ
กลุ่มงาน
สื่อสารองค์การ
กลุ่มงานสารบรรณ
และการประชุม
1.กลุ่มงานบัญชี
การเงินและพัสดุ
2.กลุ่มงานบริการและ
พัฒนาทรัพยากร
บุคคล
3. กลุ่มงานอาคาร
สถานที่และธุรการ
1.กลุ่มงานมาตรฐาน
ปฐมภูมิอุณหภูมิ
2.กลุ่มงานถ่ายทอดค่า
มาตรฐานและ
ความชื้น
3. กลุ่มงานแสงและสี
1.กลุ่มงาน
วิเคราะห์ก๊าซ
2.กลุ่มงาน
วิเคราะห์ชีวภาพ
3. กลุ่มงานวิเคราะห์
อินทรีย์เคมี
4. กลุ่มงานวิเคราะห์
อนินทรีย์เคมี
1.กลุ่มงานมาตรฐาน
ปฐมภูมิมวลและ
ปริมาณที่เกี่ยวข้อง
2.กลุ่มงาน
กลศาสตร์ของแข็ง
และการทดสอบ
3. กลุ่มงานกลศาสตร์
ของไหล
1.กลุ่มงานมาตรฐาน
ปฐมภูมิไฟฟ้าเวลา
และความถี่
2.กลุ่มงานไฟฟ้ากระแส
ตรงและความถี่ต�่ำ
ความถี่สูงและสนาม
แม่เหล็ก
3. กลุ่มงานไฟฟ้าก�ำลัง
และเครื่องมือวัดไฟฟ้า
ความถูกต้องสูง
1. กลุ่มงานมาตรฐาน
ปฐมภูมิความยาว
2.กลุ่มงานวิศวกรรม
วัดละเอียด
3.กลุ่มงานมาตรวิทยา
นาโน
กลุ่มงานเสียง
การสั่นสะเทือน
โครงสร้างการบริหารสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
กลุ่มงานนวัตกรรมและ
พัฒนาเครื่องมือวัด

12. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
10
สร้างผลกระทบด้านมาตรวิทยาต่อประชาชน/สังคม 11
โครงสร้างอาคารพัฒนาวัสดุอ้างอิงรับรองด้านมาตรวิทยาเคมี 12
โครงข่ายสถานีฐานอ้างอิงค่าพิกัด ค่าระดับและเวลามาตรฐานประเทศไทย 14
ด้วยระบบดาวเทียมน�ำทางสากลแบบต่อเนื่อง (GNSS CORS)
มาตรฐานการวัดพลังขับเคลื่อนหนุนไทยสู่เมืองนวัตกรรมอาหาร 16
มว. เดินหน้า...สนับสนุนผู้ประกอบการ เติบโตอย่างมั่นคง ยั่งยืนด้วยเทคโนโลยีมาตรวิทยา 20
สร้างพื้นฐานระบบมาตรวิทยาของประเทศ 25
รายงานห้องปฏิบัติการสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติต่อ APMP General Assembly 2017
ส่วนที่ 1: เรื่องที่เกี่ยวกับห้องปฏิบัติการ 26
ส่วนที่ 2: กิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับ CIPM MRA 37
ส่วนที่ 3: ความร่วมมือเชิงวิชาการระหว่างประเทศ 44
ส่วนที่ 4: กิจกรรมที่เกี่ยวข้อง APMP “Focus Areas” 50
สร้างเครือข่ายด้านมาตรวิทยา 51
ความร่วมมือด้านมาตรวิทยาภายในประเทศ 52
การให้บริการของสถาบัน 72
งบประมาณ 76
รายงานของผู้สอบบัญชี และงบการเงินปี 2559 77
สารบัญ

13. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
11
สร้างผลกระทบ
ด้านมาตรวิทยาต่อประชาชน/สังคม

14. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
12
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (มว.) กระทรวงวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยี มีหน้าที่สร้าง รักษา และถ่ายทอดมาตรฐานการวัด
แห่งชาติทุกสาขา นอกจากสร้างมาตรฐานการวัดแห่งชาติให้มีขึ้น
ในประเทศแล้ว ยังต้องสร้างความเชื่อมั่นและการยอมรับความ
เท่าเทียมของมาตรฐานการวัดแห่งชาติและความสามารถในการ
ถ่ายทอดค่าจากมาตรฐานการวัดแห่งชาติไปยังมาตรฐานระดับ
รองว่ามีความถูกต้อง การยอมรับในระดับนานาชาติ โดยเฉพาะใน
กลุ่มประเทศคู่ค้าที่ส�ำคัญ คือปัจจัยหนึ่งในการสร้างความสามารถ
ในการแข่งขันของประเทศ มาตรวิทยาเคมีและชีวภาพเป็นสาขา
ที่ส�ำคัญและจ�ำเป็นต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ
และมีบทบาทส�ำคัญ เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ โดยมีฝ่ายมาตรวิทยาเคมีและ
ชีวภาพ เป็นหน่วยด�ำเนินการในสาขาดังกล่าว กระบวนการที่ใช้
ในมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพนั้นแตกต่างและซับซ้อนกว่าที่ใช้ใน
มาตรวิทยาฟิสิกส์ รวมทั้งมีความอ่อนไหวต่อเงื่อนไขต่างๆ ต่างกัน
กระบวนการถ่ายทอดค่าและความแม่นย�ำทางมาตรวิทยาเคมีและ
ชีวภาพนั้นใช้วัสดุอ้างอิงรับรอง (Certified Reference Material:
CRM) เป็นเครื่องมือ ดังนั้น CRM จึงมีบทบาทสูงมากในมาตรวิทยา
สาขานี้ และนั่นคือสาเหตุที่ท�ำให้มีการจัดท�ำโครงการเพื่อสร้าง
อาคารและจัดหาเครื่องมือวิทยาศาสตร์ที่จ�ำเป็นในการพัฒนา
และผลิต CRM เป็นการเฉพาะ อาคารพัฒนาวัสดุอ้างอิงรับรอง
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ ก่อสร้างบนพื้นที่ประมาณ 6 ไร่ ใน
บริเวณเทคโนธานี กระทรวงวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี ตั้งอยู่ที่ต�ำบล
คลองห้า อ�ำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี เป็นอาคาร 7 ชั้น
มีพื้นที่ใช้สอยประมาณ 13,725 ตารางเมตร โดยมีเป้าหมายให้เป็น
อาคารห้องปฏิบัติการเฉพาะส�ำหรับพัฒนาและผลิต CRM ที่จ�ำเป็น
ต้องใช้ในกระบวนการต่างๆ ภายในประเทศ รวมทั้งทดแทนการ
น�ำเข้า CRM จากต่างประเทศ ได้รับการออกแบบและก่อสร้าง
เป็นการเฉพาะ เพื่อให้เป็นอาคารห้องปฏิบัติการมาตรวิทยาเคมี
และชีวภาพหลักของประเทศ เป็นห้องปฏิบัติการอ้างอิง รวมทั้ง
เป็นศูนย์กลางการศึกษาการเรียนรู้ด้านมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพ
และการผลิตวัสดุอ้างอิง โดยห้องปฏิบัติการทั้งหมดเป็นพื้นที่ความ
สะอาดสูง (Clean Room) นอกจากห้องปฏิบัติการผลิตวัสดุอ้างอิง
ที่มีการติดตั้งเครื่องมือวิเคราะห์ความละเอียดสูง ส�ำหรับการผลิต
วัสดุอ้างอิงและวัสดุอ้างอิงรับรองประเภทPureSubstancesและ
Matrices Reference Materials ส�ำหรับการตรวจวัดสารตกค้าง
และสิ่งปนเปื้อนในผลิตภัณฑ์อาหาร สิ่งแวดล้อมและตัวอย่างทาง
ชีวภาพ ตามมาตรฐานระหว่างประเทศ ISO 17034 แล้ว อาคารนี้
ยังประกอบไปด้วยห้องปฏิบัติการด้านอื่นด้วย เช่น ห้องปฏิบัติการ
วิเคราะห์อินทรีย์เคมี ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์อนินทรีย์เคมี
ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์เคมีไฟฟ้า ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ก๊าซ
ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ดีเอ็นเอ ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์โปรตีน
และห้องปฏิบัติการวิเคราะห์เซลล์ และยังมีห้องประชุม และห้อง
ฝึกอบรมอีกด้วย CRM ที่ผลิตที่อาคารนี้จะสามารถทดแทนการน�ำ
เข้าวัสดุอ้างอิงและการใช้โปรแกรมทดสอบความช�ำนาญจากต่าง
ประเทศ ช่วยลดค่าใช้จ่ายของห้องปฏิบัติการทดสอบต่างๆ ใน
ประเทศกว่า 3,000 แห่ง รวมทั้งสนันสนุนและผลักดันให้รับการ
รับรองระบบงานห้องปฏิบัติการ ตามมาตรฐานระหว่างประเทศ
ISO/IEC 17025 มีประสิทธิภาพ ใช้เวลาและงบประมาณลดลง
อาคารพัฒนาวัสดุอ้างอิงรับรองหลังนี้ จะเป็นเครื่องมือที่ส�ำคัญใน
การพัฒนาและยกระดับวัสดุอ้างอิงหรือสารมาตรฐานของไทยหรือ
Thailand Reference Material (TRM) ให้เป็นที่รู้จักและยอมรับ
ในคุณภาพในระดับนานาชาติ และท�ำให้ฝ่ายมาตรวิทยาเคมีและ
ชีวภาพมีห้องปฏิบัติการที่เหมาะสมในการพัฒนาความสามารถทาง
มาตรวิทยาให้เป็นที่ประจักษ์ และยอมรับในระดับชาติระดับภูมิภาค
และระดับนานาชาติต่อไป ซึ่งจะเป็นการร่วมสร้างฐานการพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมของชาติที่เข้มแข็งและยั่งยืน
โครงสร้างอาคารพัฒนาวัสดุอ้างอิง
รับรองด้านมาตรวิทยาเคมี

15. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
13
อาคารพัฒนาและผลิตวัสดุอ้างอิงรับรอง
• งบประมาณในการก่อสร้างอาคาร : 660 ล้านบาท
• ระยะเวลาในการก่อสร้าง : เริ่มด�ำเนินการเมื่อพฤศจิกายน 2558 ถึงพฤศจิกายน 2560
• พื้นที่ใช้สอย : 13,725 ตารางเมตร
• แนวคิดในการออกแบบ : เป็นอาคาร 7 ชั้นที่ประกอบด้วย ห้องปฏิบัตการวิเคราะห์ก๊าซ, ห้องปฏิบัติการผลิตวัสดุอ้างอิง,
ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์อินทรีย์เคมี, ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์อนินทรีย์เคมี, ห้องปฏิบัติการเคมีไฟฟ้า
และห้องปฏิบัติการชีววิเคราะห์
โดยมีเป้าหมายให้อาคารดังกล่าวเป็นศูนย์กลางการผลิตวัสดุอ้างอิงในประเทศ เพื่อทดแทนการน�ำเข้าวัสดุอ้างอิง
จากต่างประเทศ เป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ส�ำหรับการผลิตวัสดุอ้างอิง และห้องปฏิบัติการอ้างอิงด้านมาตรวิทยาเคมีที่เพียบพร้อม

16. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
14
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (มว.) สถาบันสารสนเทศ
ทรัพยากรน�้ำและการเกษตร (องค์การมหาชน) (สสนก.) กระทรวง
วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และกรมป้องกันบรรเทาสาธารณภัย
(ปภ.) กระทรวงมหาดไทย ร่วมบูรณาการจัดตั้งโครงข่ายสถานีฐาน
อ้างอิงค่าพิกัด ค่าระดับและเวลามาตรฐานประเทศไทยด้วยระบบ
ดาวเทียมน�ำทางสากลแบบต่อเนื่อง(GlobalNavigationSatellite
SystemsContinuouslyOperatingReferenceStations:GNSS
CORS)เพื่อการป้องกันพิบัติภัยและบริหารจัดการน�้ำอย่างเป็นระบบ
และมีคุณภาพ
เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2560 นางอัจฉรา เจริญสุข ผู้อ�ำนวยการ
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ พร้อมผู้บริหารและพนักงานของ
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ ได้จัดพิธีเปิดแท่นหมุดหลักฐานอ้างอิง
ค่าพิกัดและค่าระดับและโครงข่ายสถานีฐานอ้างอิงค่าพิกัด ค่าระดับ
และเวลามาตรฐานประเทศไทยด้วยระบบดาวเทียมน�ำทาง
สากลแบบต่อเนื่อง (GNSS CORS) ในพื้นที่ลุ่มน�้ำภาคกลาง
ตอนล่าง อย่างเป็นทางการ ณ สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ เทคโนธานี
อ�ำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี โดยมีนายสมฤกษ์ บัวใหญ่
ผู้ตรวจราชการกระทรวงมหาดไทยผู้แทนรัฐมนตรีว่าการกระทรวง
มหาดไทย และนายพรชัย ตระกูลวรานนท์ ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจ�ำ
กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เป็นประธานร่วมในพิธีเปิด
ครั้งนี้นอกจากนี้สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติได้รับเกียรติจากผู้แทน
ระดับสูงจากหน่วยงานในกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีและ
กระทรวงมหาดไทย รวมถึงแขกผู้มีเกียรติจากหน่วยงานและส่วน
ราชการอื่นๆ เข้าร่วมงาน
โครงข่ายสถานีฐานอ้างอิงค่าพิกัด ค่าระดับและเวลา
มาตรฐานประเทศไทยด้วยระบบดาวเทียมน�ำทางสากลแบบต่อเนื่อง
(GNSS CORS) ในพื้นที่ลุ่มน�้ำภาคกลางตอนล่าง ครอบคลุมพื้นที่
จังหวัดอ่างทอง อยุธยา ปทุมธานี นนทบุรี นครปฐม สมุทรปราการ
ปราจีนบุรี และ กรุงเทพมหานคร โครงการนี้เป็นการบูรณาการ
ร่วมกันระหว่าง 3 หน่วยงาน ภายใต้ 2 กระทรวง ประกอบด้วย
กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย สถาบัน
สารสนเทศน�้ำและการเกษตร (องค์การมหาชน) และ สถาบันมาตร
วิทยาแห่งชาติ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
โครงข่ายสถานีฐานอ้างอิงค่าพิกัด ค่าระดับ
และเวลามาตรฐานประเทศไทยด้วยระบบดาวเทียม
นำ�ทางสากลแบบต่อเนื่อง (GNSS CORS)

17. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
15
การด�ำเนินงานครั้งนี้เป็นการด�ำเนินงานด้วยงบประมาณ
ของกระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2557 จ�ำนวน 26.490 ล้านบาท
ภายใต้แผนงานพัฒนาประสิทธิภาพการบริหารราชการแผ่นดิน
กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยมีหน้าที่การด�ำเนินการเรื่อง
งบประมาณสถาบันสารสนเทศน�้ำและการเกษตร(องค์การมหาชน)
มีหน้าที่ประมวลผลและให้บริการข้อมูลจากโครงข่ายสถานีฐาน
อ้างอิง จากศูนย์ข้อมูลและประมวลผลข้อมูลกลาง เพื่อให้บริการ
ข้อมูลการตรวจรับสัญญาณและข้อมูลค่าพิกัดจากโครงข่ายจริง
แบบจลน์(NetworkReal-TimeKinematic, NRTK) และ สถาบัน
มาตรวิทยาแห่งชาติมีหน้าที่ใช้ค่าที่ได้จากการรับสัญญาณเวลาจาก
ระบบดาวเทียมน�ำทางสากลเพื่อการเทียบเวลาระหว่างประเทศ
เพื่อประมวลผลในการรักษามาตรเวลาเพื่อเป็นเวลามาตรฐาน
ประเทศไทย กล่าวคือเวลา UTC (NIMT)
ฐานข้อมูลการตรวจรับสัญญาณจากระบบดาวเทียมน�ำทาง
สากลและค่าพิกัดความถูกต้องสูงในเวลาจริงแบบจลน์จะเป็นการ
ใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ของภาครัฐร่วมกันเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด
ส�ำหรับด�ำเนินตัดสินใจในการนโยบายต่างๆ ทั้งการวางผังเมือง
การคมนาคมขนส่ง การบริหารจัดการน�้ำ และการป้องกันภัยพิบัติ
เพื่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนการลดความ
เหลื่อมล�้ำของคนในประเทศ รวมถึงความมั่นคงและอธิปไตยของ
คนในชาติด้วยการบูรณาการองค์ความรู้ในหลายแขนงในโครงการนี้

18. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
16
มาตรฐานการวัดพลังขับเคลื่อนหนุนไทย
สู่เมืองนวัตกรรมอาหาร
ปัจจุบันประเทศไทยมีความพร้อมของทรัพยากรธรรมชาติ
ผลผลิตทางการเกษตรที่มีปริมาณมากขึ้น จึงเป็นปัจจัยให้มีวัตถุดิบ
ในอุตสาหกรรมอาหาร ตลอดจนมีการพัฒนาเทคโนโลยีการผลิต
ที่ทันสมัยสามารถเพิ่มมูลค่าผลผลิตทางการเกษตรอันเป็นการเอื้อ
ประโยชน์ต่อธุรกิจอุตสาหกรรมอาหาร ภาครัฐบาลได้มีนโยบาย
สนับสนุนให้กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีจัดตั้งซุปเปอร์
คลัสเตอร์โครงการเมืองนวัตกรรมอาหาร (FoodInnopolis)พร้อม
ขับเคลื่อนในการเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถที่ใช้ในการวิจัย
และพัฒนานวัตกรรมให้แก่อุตสาหกรรมอาหารและอุตสาหกรรมที่
เกี่ยวข้องให้แข่งขันได้อย่างยั่งยืน
โครงการเมืองนวัตกรรมอาหารจะมีความสามารถแข่งขัน
ทางการตลาดได้ดี ก็ต้องมีงานที่ส�ำคัญส่วนหนึ่งนั้น คือการวาง
รากฐานทางคุณภาพที่เป็นมาตรฐานของประเทศ ซึ่งปัจจุบัน
กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีได้สนับสนุนและผลักดัน
“โครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพของประเทศ (National Quality
Infrastructure: NQI)” เป็นกรอบโครงสร้างเชิงองค์กรที่ท�ำงาน
ร่วมกัน “เพื่อแสดงหลักฐานเชิงประจักษ์ว่าผลิตภัณฑ์และบริการ
มีสมบัติตามที่ก�ำหนดไว้ ไม่ว่าจะเป็นสมบัติในลักษณะบังคับ
ตามกฎหมายของประเทศนั้น หรือเป็นสมบัติความต้องการตลาด”
ผลิตภัณฑ์และบริการที่ผลิตและผ่านการตรวจสอบภายใต้โครงสร้าง
นี้ที่ได้รับการยอมรับย่อมสามารถเข้าสู่ตลาดของอีกประเทศหนึ่งได้
โดยไม่ต้องตรวจซ�้ำ จึงเป็นการอ�ำนวยความสะดวกเชิงการค้ารวมทั้ง
เป็นการลดต้นทุนและเวลาในการตรวจสอบซ�้ำอีกด้วย อันเป็นการ
ช่วยลดอุปสรรคทางการค้าที่ไม่ใช่เชิงภาษี ที่เป็นส่วนส�ำคัญในการ
ผลักดันและเสริมทัพให้ซุปเปอร์คลัสเตอร์โครงการเมืองนวัตกรรม
อาหารมีโอกาสทางการค้าสู่ตลาดโดยรวมของโลกได้อย่างสดใส
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (มว.) กระทรวงวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยีในฐานะเป็นองค์กรที่มีส่วนส�ำคัญในงานโครงสร้าง
พื้นฐานทางคุณภาพของประเทศ (NQI) ทางด้านการพัฒนาระบบ
มาตรวิทยา (M: Metrology) มีการเตรียมความพร้อมเกี่ยวกับ
มาตรฐานการวัดมีความสามารถสอบกลับได้ทางการวัด สร้าง
ความน่าเชื่อถือเป็นที่ยอมรับของนานาชาติ ส�ำหรับงานด้านมาตร
วิทยาทางด้านคุณภาพและมาตรฐานด้านอาหาร ทางสถาบันมี
โครงการส�ำคัญเพื่อเสริมทัพโครงการเมืองนวัตกรรมอาหารที่เกี่ยว
กับอุตสาหกรรมอาหารที่จะมาน�ำเสนอให้ชาวมาตรวิทยาหรือผู้ที่
เกี่ยวข้องได้ติดตามกัน

19. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
17
ปัจจุบันอาหารฮาลาลของกลุ่มประเทศมุสลิมมีความ
ต้องการมากขึ้น จึงมีการขยายตัวของอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล
ดังนั้นในการผลิตอาหารจึงต้องถูกหลักตามศาสนาอิสลาม ที่เป็นไป
ตามมาตรฐานฮาลาลที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการผลิต ตั้งแต่เริ่มต้น
ถึงสิ้นสุด โดย “ห่วงโซ่การผลิต” จะต้องถูกต้องตามบัญญัติศาสนา
อิสลาม ปราศจากสิ่งต้องห้ามตามบัญญัติศาสนา อาทิ วัตถุดิบ ส่วน
ประกอบสารปรุงแต่งสารพิษสิ่งปนเปื้อนต่างๆเป็นต้นทั้งนี้เพื่อให้
ได้ผลิตภัณฑ์อาหารที่ดีถูกสุขอนามัยมีคุณค่าอาหารเป็นประโยชน์
ต่อสุขภาพ
ส�ำหรับประเทศไทยซึ่งเป็นหนึ่งในผู้น�ำการส่งออกอาหาร
ฮาลาล มีความพร้อมในการตรวจสอบและรับรองมาตรฐานฮาลาล
ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการผลิตอาหารฮาลาล โดยมีหน่วยงานที่
ท�ำหน้าที่ควบคุมมาตรฐาน ได้แก่ หน่วยงานการตรวจสอบและ
รับรองของคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย(กอท.)หรือ
• มาตรวิทยาผลิตวัสดุอ้างอิงรับรอง...
สู่มาตรฐานฮาลาลสากล
คณะกรรมการอิสลามประจ�ำจังหวัด(กอจ.)ในการตรวจสอบและรับรอง
มาตรฐานฮาลาล โดยหน่วยงานจะต้องพึ่งหลักทางวิทยาศาสตร์
ในการรับรองผลการวิเคราะห์และทดสอบของตัวอย่างวัตถุดิบ
หรือผลิตภัณฑ์ที่ต้องสงสัยส่งตรวจในห้องปฏิบัติการ แล้วส่งผล
การวิเคราะห์ให้สถาบันมาตรฐานฮาลาล โดยในรายการตรวจทาง
วิทยาศาสตร์ที่จ�ำเป็นต่อการขอการรับรองตามมาตรฐานฮาลาล
ได้แก่ การปนเปื้อนเจลาตินจากสุกร การทดสอบสัดส่วนกรดไขมัน
การทดสอบการปนเปื้อนเอทิลแอลกอฮอล์ รวมทั้งการทดสอบ
ดีเอ็นเอจากสุกร เป็นต้น
ฝ่ายมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพมว.มีความตระหนักเรื่องนี้
จึงมีแผนปฏิบัติการเพิ่มศักยภาพของห้องปฏิบัติการทดสอบอาหาร
ฮาลาลและสนับสนุนให้ได้รับการรับรอง ISO/IEC 17025 ภายใต้
โครงการพัฒนาศักยภาพห้องปฏิบัติการทดสอบอาหารสู่มาตรฐาน
ฮาลาลสากลเพื่อรองรับการเป็นศูนย์กลางอุตสาหกรรมอาหาร
ฮาลาลโลก อันเป็นการเพิ่มความเชื่อมั่นแก่ผู้บริโภคอาหารฮาลาล
ว่าผลการวัดจากห้องปฏิบัติการเหล่านั้นมีความถูกต้อง สามารถ
สอบกลับได้ทางการวัดและเป็นที่ยอมรับในระดับสากล โดย มว.
มีการบูรณาการร่วมกับ สถาบันอาหาร และศูนย์วิทยาศาสตร์
ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในการจัดอบรมหลักสูตรที่เกี่ยวข้อง
กับเทคนิคการวัดพารามิเตอร์ที่เกี่ยวข้องกับอาหารฮาลาลและ
หลักสูตรทางด้านมาตรวิทยา ให้กับบุคลากรของห้องปฏิบัติการ
ทดสอบอาหารฮาลาลทั้งในสถานประกอบการและห้องปฏิบัติการ
ที่รับวิเคราะห์ทดสอบ (Third Party Laboratories) และยังมี
การจัดโปรแกรมทดสอบความช�ำนาญ ที่ได้เตรียมตัวอย่างส�ำหรับ
โปรแกรมทดสอบความช�ำนาญและเป็นผู้ให้ค่าอ้างอิง รวมทั้งผลิต
วัสดุอ้างอิงรับรองเพื่อรองรับความต้องการวัสดุอ้างอิงรับรองทาง
ด้านการทดสอบอาหารฮาลาล ส�ำหรับห้องปฏิบัติการที่สนใจ
เข้าร่วมโครงการในการขอการรับรอง ISO/IEC 17025 ทั้งสาม
หน่วยงานจะเป็นที่ปรึกษาให้ห้องปฏิบัติการที่เข้าร่วมโครงการ
ซึ่งนอกจากจะเป็นการสร้างความเชื่อมั่นในผลการวัดแล้ว
ยังเป็นการสนับสนุนผู้ประกอบการอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล
เพื่อการส่งออกของไทย
เมื่อห้องปฏิบัติการวิเคราะห์และทดสอบได้รับการสนับสนุน
ให้ได้มาตรฐานตามห้องปฏิบัติการตามหลักสากลแล้ว จะท�ำให้
ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์และทดสอบได้เข้าถึงมาตรฐานการวัดได้ง่าย
และลดการน�ำเข้าวัสดุอ้างอิงรับรองที่มีราคาแพงจากต่างประเทศ
ย่อมส่งผลให้การรายงานผลการวัดที่ท�ำการวิเคราะห์และทดสอบ
ย่อมเป็นที่น่าเชื่อถือยืนยันความถูกต้อง ผู้ผลิตอาหารฮาลาลของ
ไทยก็จะสามารถขยายการค้ากับประเทศคู่ค้าได้ไปยังกลุ่มประเทศ
มุสลิมทั่วโลกได้

20. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
18
ภายใต้โครงการเมืองนวัตกรรมอาหารนี้ สถาบันมาตร
วิทยาแห่งชาติ(มว.)ยังมีโครงการร่วมกันพัฒนาศักยภาพด้านการวัด
เพื่อรองรับอุตสาหกรรมอาหารอีก 2 โครงการ ที่อยากมาเล่าสู่
ผู้อ่านได้รับรู้กันพอสังเขป ขอเริ่มด้วยที่ โครงการพัฒนาขีดความ
สามารถอุตสาหกรรมอาหารและน�้ำดื่มที่ห้องปฏิบัติการการกระจาย
คลื่นแสงฝ่ายมาตรวิทยาแสงมว.ได้ด�ำเนินการเพิ่มขีดความสามารถ
การวัดแสงยูวีซีตามมาตรฐานสากล เพื่อสนับสนุนการฆ่าเชื้อใน
อุตสาหกรรมอาหารและน�้ำดื่ม ให้แก่ ห้องปฏิบัติการทดสอบ
ห้องปฏิบัติการสอบเทียบและโรงงานในภาคอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้อง
โดยมีแผนงาน 3 ปี (พ.ศ. 2560-2562) ในปีแรกได้ด�ำเนินการจัดหา
และพัฒนาความสามารถทางการวัดในการสอบเทียบยูวีซีที่มีความ
ไม่แน่นอนต�่ำกว่า10%และครอบคลุมพิสัยการรับรังสียูวีซีที่ใช้งาน
ในภาคอุตสาหกรรมแบบ In-house และการสอบเทียบระบบวัด
ยูวีซีแบบ Onsite พร้อมทั้งจัดกิจกรรมสัมมนาเผยแพร่ความรู้
เทคโนโลยี และบทบาทของการวัดที่ถูกต้องเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ
ในกระบวนการผลิตอาหาร อีกทั้งประชาสัมพันธ์ข่าวสารให้กับ
• มาตรวิทยาพัฒนาศักยภาพ...รองรับอุตสาหกรรมอาหาร
ภาคอุตสาหกรรมอาหารและน�้ำดื่มส�ำหรับในปีต่อไปจะเป็นการถ่ายทอด
ค่าการวัดไปยังผู้ประกอบการให้ได้รับการแนะน�ำถ่ายทอดองค์
ความรู้ เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพในกระบวนการผลิตอย่างต่อเนื่อง
ของอุตสาหกรรมอาหารและน�้ำดื่มเกิดการเพิ่มมูลค่าของผลิตภัณฑ์
หรือเกิดผลิตภัณฑ์ใหม่ในอนาคต
ส�ำหรับอีกโครงการ คือ โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการ
จัดเก็บ การขนส่ง การผลิตอาหารแปรรูปและข้าวหอมมะลิไทยให้
ปลอดภัยด้วยมาตรวิทยา ที่ห้องปฏิบัติการความชื้นของฝ่ายมาตร
วิทยาอุณหภูมิร่วมกับฝ่ายมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพมว.ในการวัด
ค่าความชื้นของข้าวผ่านวัสดุอ้างอิงที่สอบกลับได้หรือปริมาณของ
ไอน�้ำในข้าวจากการระเหยที่สามารถสอบย้อนกลับไปยังหน่วยวัด
สากล (SI Units) เพื่อความสะดวก ถูกต้อง และรวดเร็วในการ
ตรวจสอบ สนับสนุนการด�ำเนินงานของส�ำนักงานกลางชั่งตวงวัด ในการ
ตรวจสอบเครื่องมือวัดความชื้นในข้าวแบบไฟฟ้ารวมถึงความส�ำคัญ
ในการเรียนรู้ถึงการวัดความชื้นในข้าวอย่างถูกวิธีโดยผ่านเครือข่าย
การถ่ายทอดเทคโนโลยี่การวัดความชื้นในข้าวหอมมะลิเพื่อเป็นการ

21. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
19
เพิ่มประสิทธิภาพการวัดค่าความชื้นข้าวหอมมะลิไทย
รองรับการตรวจสอบคุณภาพของสินค้าการเกษตร
เพื่อการส่งออก เพื่อเสริมสร้างความน่าเชื่อถือใน
การวัด และการจัดการประสิทธิภาพเครื่องมือวัด
เพื่อการตรวจสอบคุณภาพ โดยมุ่งเน้นให้กระบวน
การที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นกระบวนการวัด การใช้
งานเครื่องมือวัดอย่างถูกวิธี และการตระหนักใน
ความถูกต้องของการวัดความชื้นในข้าว ให้เป็นไป
ตามมาตรฐานคุณภาพในระดับสากลส่งผลต่อความ
เชื่อมั่นของสินค้าส่งออกจากประเทศไทย ทั้งนี้
เพื่อเป็นการส่งเสริมให้เศรษฐกิจไทยมีความสามารถ
ทางการแข่งขันในตลาดโลกและผลักดันสู่ความ
เป็นเมืองนวัตกรรมอาหาร Food Innopolis อีก
ด้วย
ที่มา - Metrology Info Vol. 18 No. 88 สถาบัน
มาตรวิทยาแห่งชาติ, บทความพิเศษ เรื่อง National
Quality Infrastructure: NQI นวัตกรรมมาตรวิทยา...
เพื่อการลดต้นทุน สร้างมูลค่าเพิ่มเศรษฐกิจไทย
- โครงการพัฒนาศักยภาพห้องปฏิบัติการทดสอบ
อาหารสู่มาตรฐานฮาลาลสากลเพื่อรองรับการเป็น
ศูนย์กลางอุตสาหกรรมอาหารฮาลาลโลก-โครงการ
การพัฒนาขีดความสามารถอุตสาหกรรมอาหาร
และน�้ำดื่ม
- โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดเก็บ การขนส่ง
การผลิตอาหารแปรรูปและข้าวหอมมะลิไทยให้
ปลอดภัยด้วยมาตรวิทยา

22. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
20
โลกของเราก�ำลังก้าวเข้าสู่การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 ซึ่งในอนาคตจะมีการน�ำเทคโนโลยีใหม่ๆ เข้ามาใช้ในกระบวนการผลิต
สินค้าและบริการ โดยจะมุ่งเน้นไปที่การใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า และมีประสิทธิภาพด้วยเทคโนโลยีครบวงจรแบบ “Smart Factory”
เพื่อท�ำให้เกิดมูลค่าสูงสุด ซึ่งในส่วนของบ้านเราเองนั้น ผู้ประกอบการทั้งในอุตสาหกรรมขนาดเล็กไปจนถึงขนาดใหญ่ จ�ำเป็นจะต้องมีการ
ปรับตัวและเตรียมความพร้อมเข้าสู่ยุคอุตสาหกรรม 4.0 และองค์ประกอบส�ำคัญที่สุดนั่นคือ การพัฒนากระบวนการผลิตที่มีคุณภาพและ
ได้มาตรฐาน ซึ่งการพัฒนากระบวนการผลิตที่มีคุณภาพและได้มาตรฐานนั้น เราจะต้องมีโครงสร้างพื้นฐานทางด้านคุณภาพที่แข็งแกร่งใน
การที่จะช่วยผลักดันให้ภาคอุตสาหกรรมเกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน
สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (มว.) ในฐานะผู้สร้างและดูแลมาตรฐานการวัดของชาติ เป็น 1 ในฟันเฟืองส�ำคัญในโครงสร้างพื้นฐาน
ด้านคุณภาพของประเทศ (NQI) มีความพร้อมที่จะส่งต่อความแม่นย�ำทางการวัด โดยน�ำเทคโนโลยีมาตรวิทยาเข้าช่วยผู้ประกอบการ SMEs ในการ
พัฒนากระบวนการผลิตให้มีคุณภาพ และช่วยลดต้นทุนการผลิตให้แก่ผู้ประกอบการ SMEs ได้อีกด้วย เนื่องจากผู้ประกอบการวิสาหกิจขนาด
กลางและขนาดย่อย (SMEs) เป็น Supply Chain ของอุตสาหกรรมหลักต่างๆ ของประเทศ อาทิ อุตสาหกรรมยานยนต์ และอุตสาหกรรม
อาหาร ซึ่งมีมูลค่าการผลิตและการส่งออกนับแสนล้านบาทต่อปี ผู้ประกอบการ SMEs จึงจ�ำเป็นต้องพัฒนาตนเองให้มีศักยภาพสูงขึ้น
และ การน�ำเทคโนโลยีมาตรวิทยามาประยุกต์ใช้ในการปรับปรุงผลิตภาพของ SMEs ด้วยการวัดที่ถูกต้องและเหมาะสมเป็นกลไกหนึ่งที่
ท�ำให้ SMEs มีความเข้มแข็ง และสามารถแข่งขันได้ในตลาดการค้าโลกต่อไป
มว. เดินหน้า...สนับสนุนผู้ประกอบการ
เติบโตอย่างมั่นคง ยั่งยืนด้วยเทคโนโลยีมาตรวิทยา

23. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
21
โครงการพัฒนาระบบการวัดชิ้นงานบนเครื่องจักรกลขนาด
ใหญ่เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการตรวจสอบชิ้นงาน : (บริษัท
พี.เอ็ม.ซี กรุ๊ป ผู้ประกอบการด้านการผลิตชิ้นส่วนยานยนต์
แม่พิมพ์ โมล งานกลึง)
เนื่องจากผลิตภัณฑ์ของบริษัทมีขนาดใหญ่ท�ำให้มีปัญหา
เรื่องการตรวจสอบคุณภาพของชิ้นงาน เพราะการขนย้ายชิ้นงาน
ไปตรวจสอบท�ำได้ล�ำบาก และเครื่องมือที่ใช้ไม่สามารถตรวจ
สอบงานที่ต้องการความถูกต้องสูงในระดับ 20 ไมโครเมตร ทีม
นักวิจัย มว. ได้ด�ำเนินการพัฒนาระบบวัดชิ้นงานบนเครื่องจักรกล
(On Machine Verification, OMV) ซึ่งเป็นระบบที่จะช่วยให้ผู้ใช้
สามารถตรวจสอบความถูกต้องและแก้ไขขนาดของชิ้นงานได้ทันที
บนเครื่องจักรกล โดยไม่จ�ำเป็นต้องยกชิ้นงานลงเพื่อไปตรวจสอบ
ด้วยเครื่องมืออื่นและยังสามารถวัดชิ้นงานได้ทันทีด้วยความถูกต้อง
ไม่เกิน 20 ไมโครเมตร ท�ำให้สามารถ ลดค่าใช้จ่ายในการซื้อ
เครื่อง CMM ไม่น้อยกว่า 4 ล้านบาท ลดเวลาในท�ำงานได้ไม่น้อย
กว่า 15-20% คิดเป็นมูลค่ากว่า 0.5 ล้านบาท/ปี ผลิตภัณฑ์มีสเปค
สูงขึ้น 30% คิดเป็นมูลค่ากว่า 0.1 ล้านบาท/ปี
โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต และสร้างการยอมรับจาก
ลูกค้า: (บริษัท แกรนด์ โพรไลน์ มาร์เก็ตติ้ง จ�ำกัด/ผู้ผลิต และ
จ�ำหน่าย รวมถึงซ่อม ปรับปรุง แก้ไขเครื่องชั่งน�้ำหนัก)
เนื่องจากบริษัทไม่สามารถสอบเทียบเครื่องมือได้เองเพราะ
เครื่องมือและเทคนิคทางด้านการสอบเทียบยังไม่ได้มาตรฐาน และ
มีความถูกต้องต�่ำมี จึงต้องส่งเครื่องมือไปตรวจสอบภายนอกท�ำให้
มีต้นทุนด้านการผลิตสูง และไม่สามารถควบคุมเรื่องเวลาการส่งมอบ
สินค้าได้เอง โดย มว. ได้น�ำเทคโนโลยีด้านมาตรวิทยาเข้ามาช่วย
ในเรื่องของการพัฒนาห้องปฏิบัติการสอบเทียบผลิตภัณฑ์ให้มี
คุณภาพและได้มาตรฐานเป็นที่ยอมรับ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ
การผลิต ตลอดจนควบคุมระยะเวลาการส่งมอบงาน โดยยึดจาก
ปัจจัยพื้นฐานของบริษัทที่มีอยู่ในปัจจุบัน ท�ำให้สามารถ ลดค่าใช้จ่าย
ในการตรวจสอบเครื่องชั่งน�้ำหนักไม่น้อยกว่า 2.6 ล้านบาท/ปี
และแก้ปัญหาการส่งมอบสินค้าให้ลูกค้าล่าช้าได้ 100% คิดเป็น
มูลค่ากว่า 6.5 ล้านบาท/ปี
• ความสำ�เร็จในการร่วมพัฒนาผู้ประกอบการ
(SMEs) ด้วยเทคโนโลยีมาตรวิทยา
(ปี พ.ศ. 2560)

24. สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ National Institute of Metrology (Thailand)
22
โครงการพัฒนาระบบการวัดและควบคุมอุณหภูมิ
เตาเผาขึ้นรูปกระจกโค้งเพื่อลดต้นทุนในการ
ผลิตกระจกโค้งเทมเปอร์ (บริษัท วี เอ็ม ซี เซฟ
ตี้กลาส (ประเทศไทย) จ�ำกัด/ผลิตกระจกนิรภัย
กระจกรถยนต์ กระจกอาคาร กระจกโค้ง กระจก
กันกระสุน)
เนื่องจากในกระบวนการผลิตกระจกโค้ง
เทมเปอร์ ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์หลักของบริษัท จะ
ผ่านกระบวนการรีดกระจก และล�ำเลียงผ่านราง
เพื่อเข้าสู่เตาเผาเพื่อดัดโค้ง ปัญหาที่พบคือ
อุณหภูมิที่ให้กับแผ่นกระจกไม่สม�่ำเสมอ หรือไม่
เป็นอุณหภูมิที่ต้องการจริงๆ ท�ำให้แผ่นกระจกเกิด
การแตกร้าวเสียหาย และไม่เป็นไปตามมาตรฐาน
ที่ก�ำหนด อีกทั้งยังสิ้นเปลืองพลังงาน โดย นักวิจัย
มว.ได้ท�ำการประเมินค่าของอุณหภูมิภายใน
เตาเผา รวมทั้งอุณหภูมิของแผ่นกระจกร้อนก่อน
การขึ้นรูป โดยใช้เครื่องมือที่เหมาะสม และ
ท�ำการทวนสอบหรือสอบเทียบชุดเครื่องมือ
Thermocouple ซึ่งใช้ในการวัดค่าและควบคุม
อุณหภูมิของเตาเพื่อเป็นการปรับปรุงกระบวนการ
วัดและควบคุมอุณหภูมิของเตา ท�ำให้สามารถเพิ่ม
อัตราส่วนผลผลิตร้อยละของเตาหรือพลังงานที่ใช้
ในกระบวนการผลิตกระจกโค้งได้ ท�ำให้สามารถ
ลดเวลาในการตรวจสอบชิ้นงาน ลดการเสียหาย
ของผลิตภัณฑ์ และในเบื้องต้นยังช่วยลดต้นทุนใน
การผลิตในด้านพลังงาน กว่า 300,000 บาท/ปี

25. รายงานประจำ�ปี 2560 Annual Report 2017
23
จากการที่ มว. ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากรัฐบาล
เพื่อด�ำเนินโครงการสนับสนุนการพัฒนาผู้ประกอบการวิสาหกิจ
ขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) ด้วยเทคโนโลยีมาตรวิทยา โดย
มีระยะเวลาด�ำเนินโครงการต่อเนื่องทั้งหมด 5ปี(พ.ศ.2560-2564)
นั้น ได้รับผลตอบรับเป็นอย่างดีและเพื่อสร้างความแข็งแกร่งให้กับ
ผู้ประกอบการอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน ในปี พ.ศ. 2561 เราจึงได้
ขยายฐานผู้ประกอบการให้ครอบคลุมทุกภาคส่วน เพื่อสนับสนุน
ผู้ประกอบการให้มีขีดความสามารถการแข่งขันส�ำหรับตลาดใน
ประเทศ รวมทั้งสร้างความสามารถในการแข่งขันระดับสากล
ผ่านการยกระดับคุณภาพของสินค้าและบริการ การเพิ่มผลิตภาพ
ของผู้ประกอบการ และการเพิ่มผลิตภาพของแรงงาน โดยมุ่งเน้น
การพัฒนาผู้ประกอบการในกลุ่มอุตสาหกรรม S-curve ซึ่งเป็น
อุตสาหกรรมเป้าหมายในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทย อันประกอบ
ด้วย
มว. ขยายฐานกลุ่มผู้ประกอบการ ให้ครอบคลุมทุกภาคส่วน (ปี พ.ศ. 2561)
ï อุตสาหกรรมยานยนต์สมัยใหม่
ï อุตสาหกรรมการบินและโลจิสติกส์
ï อุตสาหกรรมเชื้อเพลิงชีวภาพและเคมีชีวภาพ
ï อุตสาหกรรมการเกษตรและเทคโนโลยีชีวภาพ
ï อุตสาหกรรมแปรรูปอาหาร
ï อุตสาหกรรมการแพทย์ครบวงจร
ï อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์อัจฉริยะ
ï อุตสาหกรรมหุ่นยนต์
ï อุตสาหกรรมดิจิตอล
มว.จะส่งเสริมการน�ำเทคโนโลยีมาตรวิทยาไปสู่การน�ำไปใช้
งานจริงพร้อมทั้งให้การสนับสนุนในลักษณะของการให้ค�ำปรึกษาและ
การจ้างวิจัยแบบให้เปล่า โดยโครงการที่ขอรับการสนับสนุนต้องเกิด
จากความร่วมมือของผู้ประกอบการและสถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
ซึ่งจะไม่เสียค่าใช้จ่ายในการสมัครเข้าร่วมโครงการและสามารถ
สมัครเข้าร่วมโครงการได้ผ่านเว็บไซต์ http://smes.nimt.or.th/