1. Als de stoppen doorslaan…
AMOK in België
Algemeen kader
P. Putteman

2. Als de stoppen doorslaan…
Te wijten aan:
• Een reactie op een gebeurtenis die zich
voordoet – onmiddellijke en aanwijsbare
aanleiding.
‘Hot agression’.
• Een dader gaat koel en berekend te werk – geen
onmiddellijk aanwijsbare reden.
Actie als gevolg van niet verwerkte frustraties,
waanbeelden of geestesstoornissen.
‘Cold agression’.

3. Wat zijn AMOK-incidenten?
• Situatie waarbij (een) dader(s) zoveel mogelijk
slachtoffers tracht(en) te maken.
Tracht(en) de aanwezige personen te doden.
• Er zijn nog veel personen (potentiële
slachtoffers) aanwezig.
• Dader(s) beweegt/bewegen zich vrij.
• De dader gaat koel en berekend te werk.

9. Belgische situatie – concreet.
• AMOK-incidenten: zeldzaam, zeer grote impact
op de maatschappij.
• Tot op heden : 3 incidenten in België:
11 mei 2006 Antwerpen : H. Van Themsche. 2 doden,
1 gewonde.
23 januari 2009 Dendermonde : K. De Gelder. 3
doden, 12 gewonden.
13 december 2011 Luik : N. Amrani. 5 doden, 123
gewonden.
• Hoe moeten wij ons een AMOK-incident
voorstellen ? 020 Columbine the day after.wmv

10. Kenmerken van AMOK-incidenten.
• Chaos, verwarring, paniek,…
• Gebrek aan een duidelijk beeld van de situatie.
• Emotioneel zeer geladen.
• Tegelijkertijd: politie voert operatie tegen dader,
medische evacuatie gewonden, opvang niet
gewonden, opvang familie, informatie geven, …
Samenwerking verschillende diensten.
Coördinatieproblemen.
• Zeer moeilijke situatie.

11. Kenmerken van AMOK-incidenten.
• Uit een analyse van AMOK-incidenten in de
USA blijkt:
Ieder incident is anders.
Er bestaat geen specifiek daderprofiel.
Gemiddelde duur is kort ! (8 minuten).
Mannelijke daders, overwegend alleen handelend.
Plegen meestal zelfmoord (90 % gevallen).
Personen worden geviseerd, maar er vallen meer
slachtoffers.
Meestal gebruik van vuurwapens.

12. Quid?
• Vraag:
Hoe gaan we hier mee om?
Hoe kunnen we dit voorkomen?
• Eind 2009: politionele werkgroep
Nadenken over tactisch concept.
Ook preventie, communicatie,…
• April 2010: eindrapport met 28 aanbevelingen.

13. Politioneel tactisch concept.
• Tactiek voor de ‘first responders’.
ASAP tussenkomen.
Contact zoeken met dader(s). Stoppen dader(s) heeft
prioriteit.
Gebruik geweld.
• Management van een AMOK-situatie voor
leidinggevenden.
Een verantwoordelijke voor operatie tegen dader.
Een verantwoordelijke voor de andere taken.
• Aanbeveling naar scholen.

14. Hoe zich voorbereiden op een AMOK-
incident?
• Intern noodplan afstemmen op gemeentelijk
algemeen nood- en interventieplan (GANIP).
GANIP als instrument.
• Lock down procedure voorbereiden.
Opportuun ?
Voorbereiden – communicatie (hoe handelen ?).
GSM – politiek gebruik.
• Omroepsysteem – duidelijke boodschap.
Alternatieven.

15. Hoe zich voorbereiden op een AMOK-
incident?
• Nemen van techno-preventieve maatregelen.
Toegankelijkheid/’zichtbaarheid’ lokalen.
Gebouwen en lokalen nummeren op duidelijke en
logische wijze.
• Informeren leerkrachten/personeel hoe te
handelen bij AMOK-situatie.
• Maken van afspraken met de politie.
Verwittiging en informatie over situatie.
Plannen – plattegronden in de buurt van de ingang.
“gids”.
Informatie over leerkrachten/leerlingen.
Info over nutsvoorzieningen, alarminstallaties,…
Verkenning instelling door politie.

16. Hoe aan preventie doen?
• Wapenwet.
• Aandacht voor toegang tot instelling.
• Dreigingsanalyse.
Detecteren potentiële risico’s.
Inschatten risico.
• Werken aan werkklimaat, sfeer.
• Creëren structuur/’proces’ om problematisch
gedrag te melden.

17. Creëren van een positief klimaat
• Creatie positief klimaat in instelling is beste
preventie tegen AMOK-incidenten.
Geen apart actieplan.
Wel aandacht voor AMOK-incidenten binnen plannen
tegen agressie, pesten, asociaal gedrag, fysiek
geweld, …
Binnen welzijns- en algemeen veiligheidsbeleid
instelling.
• Belang respect voor individuen - bieden
zekerheid en veiligheid is belangrijk.
• Aandacht in (school)reglement voor geweld en
wapens in de instelling.

18. Scheppen klimaat melden problematisch
gedrag
• Lage drempel voor mededeling problematisch
gedrag – open communicatiekanalen -
vertrouwen.
• Aanzetten tot melden problematisch gedrag
binnen algemeen kader; niet focussen op
AMOK-incidenten.
• Structuur – creëren aanspreekpunten.
• Vertrouwelijk karakter mededelingen – geen
negatieve gevolgen voor melder.
• Geven zekere vorm feed back.
• Opvolgen leerlingen/medewerker.

19. Eerste niveau : de organisatie (school).
• Reden eerste evaluatie op niveau organisatie:
Geen overreactie. Kan wraakgevoelens
aanwakkeren. Band met/vertrouwen van persoon niet
verliezen. Belangrijk voor toekomst (begeleiding-
opvolging).
Waarborgen discretie. Stigmatisatie persoon.
Werklast politie.
• Door evaluatieteam.
• Wanneer resultaat analyse zorgwekkend is of
onvoldoende elementen: beroep op lokale
politie.

20. Tweede niveau : de politie
• Door opgeleid personeel binnen de lokale
politie.
• O.b.v. informatie van de instelling en bijkomend
ingewonnen informatie.
• Eventueel m.m.v. parket en onderzoeksrechter –
meer mogelijkheden tot inwinnen info.
• Gespecialiseerde expertise bij (zeer) ernstige
dreigingen bij de federale politie.

21. Evaluatiestructuur binnen de organisatie.
• Aanwezige informatie m.b.t. mogelijke AMOK-
incidenten mededelen aan (niet permanent)
evaluatieorgaan.
• Verantwoordelijken met goede kijk op populatie
in de organisatie. Vb:
Directie.
Cel leerlingenbegeleiding.
CLB.
…
• Deelnemers voldoen aan zeker profiel.

22. Evaluatiestructuur binnen de organisatie.
Vaardigheden personen in de evaluatiecel.
• Kritische en analytische geest.
• Goede inschatting kunnen maken van de situatie.
• Contactvaardig;
• Inzicht in psychologische ontwikkeling.
• Discretie – tactvol.
• Emphatisch vermogen.
• Kunnen gevolgen van genomen beslissingen inschatten.
• Opleiding gevolgd.

23. Evaluatiestructuur binnen de organisatie.
Organisatie binnen de cel - rolbeschrijving.
• Wie voert analyse uit ?
• Wie is eindverantwoordelijke ? Neemt beslissing ?
• Processus dreigingsanalyse – zie voorgesteld model.
• Inventariseren mogelijke informatiebronnen.
• Afspraken met de politie.
• Afspraken met CLB en hulpverlening.
• Creëren netwerk is interessant.