8. sınıf ses ünitesinin konu anlatımıdır.

2. SES VE ÖZELLİKLERİ
GÜNLÜK HAYATIMIZDA YERİ OLAN SES NASIL OLUŞUR?
SES KAYNAKLARI
SESİN GENLİĞİ
SESİN FREKANSI
SESİN YÜKSEKLİĞİ
SESİN ŞİDDETİ
SES DÜZEYİ
SESİN TINISI
MÜZİK ALETLERİNDEN ÇIKAN SESLER
TELLİ MÜZİK ALETLERİ
ÜFLEMELİ MÜZİK ALETLERİ
VURMALI MÜZİK ALETLERİ
GÜRÜLTÜ
SES ENERJİSİ
SES ENERJİSİNİN YAYILMASI
SES ENERJİSİNİN AZALMASI
SES ENERJİSİNİN BAŞKA ENERJİ TÜRLERİNE DÖNÜŞMESİ
SESİN YAYILMA HIZI
1. SESİN YAYILMA HIZININ ORTAMIN CİNSİNE BAĞLILIĞI
2. SESİN YAYILMA HIZININ ORTAMIN SICAKLIĞINA BAĞLILIĞI
3. SESİN YAYILMA HIZININ ORTAMIN YOĞUNLUĞUNA BAĞLILIĞI
SES BOŞLUKTA YAYILIR MI?
SES Mİ DAHA HIZLI YOKSA IŞIK MI?
KAYNAKÇA

3.  Sesin oluşması için bir kaynağa ihtiyaç vardır. Ses dalgasının kaynağı, titreşen
maddelerdir.
 Ses, maddeyi oluşturan taneciklerin titreşimlerinden dolayı oluşur.
 Bir kaynaktan çıkan ses, her yönde ve dalgalar halinde yayılır.
 Ses, madde değil bir enerji türüdür.
 Ses boşlukta ilerleyemez.
 Sesin yayıldığı ortamdaki taneciklerin titreşim enerjilerini birbirlerine
aktarması sonucu ses dalgaları oluşur.
SES VE ÖZELLİKLERİ

4. GÜNLÜK HAYATIMIZDA YERİ OLAN SES
NASIL OLUŞUR?
 Sesin titreşim yapan parçacıkların oluşturduğu dalgalanmalar olduğunu
biliyoruz. Örnek 1; bir davulun üzerine gerilmiş olan zara vurulduğunda
darbenin etkisi ile gergin zar titreşim hareketi yapmaya başlar. Zardaki bu
titreşim ile zarın hemen üzerinde bulunan hava molekülleri hareket etmeye
başlar. Hava moleküllerinin, ses kaynağının hareketi ile uyumlu olarak sıkışıp
gevşeme hareketi yapması ile oluşan boyuna dalgalarla ses oluşur ve
titreşimler kulağa kadar iletilerek işitilir.

5.  Konuşmanın temel ögesi olan insan sesi de
titreşim sonucu oluşur. Neden nefes alırken değil
de sadece nefes verirken konuşuruz? Bunun
nedeni; konuşmamız akciğerlerden gelen
havanın, gırtlaktaki ses tellerini titreştirmesiyle
oluşur. Konuşurken boğazımıza parmaklarımızla
dokunduğumuzda oluşan titreşimi hissedebiliriz.
Ancak bu şekilde oluşan ses düzensizdir. Ses,
dudak, dil ve dişler yardımıyla anlaşılır hâle
gelerek konuşma diline dönüşür.
Arkadaşlarımızın seslerinin birbirinden farklı
olmasının nedeni insanların ses tellerinin
yapıları ile bu tellerin titreşimlerindeki
farklılıklardandır.

6. SES KAYNAKLARI
 Günlük hayatımızda bir an durup
çevremizi dinleyelim. Konuşan
insanlar, çalan telefonlar, kapı zilleri,
müzik aletleri, araba kornalarının
sesleri vb. daha bir çok ses duyarız.
Bu anlamda çevremizde çeşitli
nedenlerle ses oluşturan insanlar,
hayvanlar, müzik aletleri, şimşek,
rüzgâr vb. birer ses kaynağıdır. Bu
kaynaklar oluşum niteliklerine göre
ikiye ayrılır.

8.  Salıncaktaki salınım hareketinde
olduğu gibi belli zaman dilimleri
içinde belirli bir hareketin
tekrarlanması olayına salınım
hareketi denir.
 Çocuğun salıncaktaki hareketini
inceleyelim. Başlangıçta hareketsiz
olan salıncak, üzerine uygulanan
itme kuvveti ile denge konumundan
sağa ve sola doğru belli uzaklığa
gider. Hareket oluştuktan sonra
SESİN GENLİĞİ
salıncak üzerine uygulanan itme kuvveti kesildiğinde, salıncağın yaptığı salınım
hareketinin sürekli devam etmesi gerekirken sistemdeki sürtünmeler nedeniyle bu
hareket bir süre sonra sona erer. Hareketin durduğu andaki
konumu salıncağın denge konumudur. Salınım hareketi bittiğinde
salıncak denge noktasında durur.

9. Salıncak önce bir yönde, sonra bu yönün zıttı yönde hareket etmektedir.
Salıncağın denge konumundan itibaren bir yönde ulaşabildiği en büyük uzaklığa
genlik denir.
Yukarıda görüldüğü gibi ses dalgasında da aynı salıncak örneğinde görüldüğü
gibi genlik, tepe noktası ile dalga çukuru arasındaki mesafenin yarısıdır.

10. Esnek bir cetvelin bir ucunu şekildeki
gibi sabitliyoruz. Diğer ucunu da
denge konumundan bir miktar aşağı
çekerek serbest bırakıyoruz. Bunu
yaptığımızda cetvelin titreştiğini
görüyoruz.
Cetveli denge
konumundan
daha az çekip
bıraktığımızda
sesin titreşim
genliği küçük olur.
Denge
konumundan
daha çok çekip
bıraktığımızda
sesin titreşim
genliği daha
büyük olur.

11.  Bir ses kaynağının saniyede yapmış olduğu titreşim sayısına kaynağın frekansı
denir.
 Frekansın birimi hertz olarak adlandırılmış olup Hz sembolü ile gösterilir.
 Bu tanıma göre frekansın, bir işin birim zaman içinde kaç kez yapıldığını
anlatmak için kullanılmakta olduğu söylenebilir. Örneğin; bir gazete dağıtıcısı
olduğumuzu düşünelim. Bir bölgedeki müşterilerimiz sadece gazetelerin
pazar günleri verilen eklerini alıyor olsun. Bu bizim o bölgeye haftada sadece
bir kez gazete dağıttığımız anlamına gelir. Böylece bizim o bölge için gazete
dağıtım frekansımız haftada bir kezdir. Eğer o bölgeye haftada yedi gün
gazete dağıtsaydık frekansımız haftada yedi olacaktı.
SESİN FREKANSI

12. Boyu kısa olan cetvelden çıkan sesin
frekansı daha fazladır.
Boyu uzun olan cetvelden çıkan sesin
frekansı daha azdır.

13.  Sesleri ince veya kalın işitmemize
neden olan ses özelliğine ses
yüksekliği denir.
 Ses yüksekliği fazla olan sese ince
(tiz) ses, ses yüksekliği az olan sese
de kalın (pes) ses adı verilir.
 Çevrede bulunan ses kaynaklarının
çıkardıkları seslerin yüksekliği sesin
frekansına bakılarak belirlenir.
 Sesin yüksekliği sesin frekansı ile
doğru orantılıdır.
SESİN YÜKSEKLİĞİ

14. 512 Hz 256 Hz
Diyapazonların üzerinde yazan sayılar frekansı gösterir.
Frekansı küçük olan diyapazondan çıkan ses kalın,
frekansı büyük olan diyapazondan çıkan ses ise incedir.

15. Sesi yüksek frekanslıdır.
Sesi incedir. (Tiz ses)
Sesi az şiddetlidir.
Sesi düşük frekanslıdır.
Sesi kalındır. (Pes ses)
Sesi çok şiddetlidir.

16. Özdeş şişelere şekilde görüldüğü gibi
farklı miktarlarda renklendirilmiş su
doldurulmuştur. Şişelerin kenarına
metal bir çubukla vurulduğunda
çıkan sesleri karşılaştıralım.
1 2 3 4 5
Şişelerden çıkan sesler
inceden kalına doğru;
1-2-3-4-5

17. 1 2 3 4 5
Şişelerin ağız kısımlarına doğru
üflendiğinde çıkan sesleri
karşılaştıralım.
Şişelerden çıkan sesler
inceden kalına doğru;
5-4-3-2-1

18.  Tabiatta çok değişik frekans değerlerinde ses üretilmekte iken bizler
fizyolojik yapımız gereği olarak ancak 20 Hz ile 20 000 Hz frekans
değerleri arasındaki sesleri duyabiliriz.
 Yani insanlar çok küçük ve çok büyük frekanslı sesleri duyamaz.
 İnsan kulağının işitemeyeceği kadar yüksek frekanslı ses dalgalarına
utrason dalgaları denir. Ultrason dalgaları adı verilen ses dalgaları
frekansları 20 000 Hz-150 000 Hz arasında olan ve işitilemeyen seslerdir.
Aslan sesi fare sesinden daha şiddetlidir.

19.  İnsan kulağının işitemediği birtakım sesleri, duyma bandı daha geniş olan
bazı hayvanlar rahatlıkla duyabilir. Örneğin; yunuslar 150 000 Hz, köpekler 35
000 Hz frekans değerinde ultrasonu duyabilirler. Hatta yunusların bu duyuları
o kadar iyidir ki bu yetenekleri sayesinde bir balık sürüsü içindeki tek bir
balığı izleyebilir, zifiri karanlıkta kendinden 3 km uzakta duran sudaki iki ayrı
metal parayı birbirinden ayırt edebilir.

20. SES ŞİDDETİ
 Örnek 1; Arkadaşlarımızla beraber müzik eşliğinde eğlendiğimizde genellikle
müziğin sesi fazla olur. Bazen bu sesten rahatsız olur ve içimizden sesin biraz
kısılması gerektiğini düşünürüz.
 Örnek 2; Bazen evimizde televizyon izlerken annemiz veya babamız biraz
televizyonun sesini kısmamızı ya da sesini biraz açmamızı isteyebilir.
 Yukarıda verilen örnekler sesin şiddetiyle alakalıdır. Ses şiddetine gürlük de denir.

21.  Ses dalgasının genliği arttıkça sesin şiddeti de artar, genliği azaldıkça
sesin şiddeti de azalır.
Zayıf ses Şiddetli ses

22.  Uçak otomobile göre daha büyük genlikli yani
şiddetli ses üretir.

23.  Ses şiddeti, ses kaynağına olan uzaklık ile ters orantılıdır. Ses
kaynağından uzaklaştıkça ses dalgalarının taşıdıkları enerji azalacağından
sesin şiddeti de azalacak, böylece belli bir uzaklığa ulaştığımızda sesi
duymak da güçleşecek, belli bir uzaklık değerinden sonra ses hiç
duyulamaz hâle gelecektir.
 Örneğin hava limanlarından kalkmaya
hazırlanan bir uçağın çıkardığı ses
bizleri inanılmaz rahatsız eder. Uçak
hava limanından havalanıp uzaklaştıkça
uçaktan gelen ses önce azalır belirli bir
uzaklıktan sonra ses duyulmaz.

24. • Sesleri duyup duymamamız, sesin işitme sağlığımıza zararlı olup olmaması
veya bir aracın gürültülü olup olmadığı çoğu zaman ses şiddeti yerine, ses
düzeyine bakarak belirlenir.
• Ses düzeyi ses şiddetinin bir ölçüsüdür.
• Ses düzeyi desibelmetre adı verilen araçla ölçülür.
• Ses düzeyinin birimi Desibel (dB)’dir.
SES DÜZEYİ
Desibelmetre

25.  İnsan kulağının algılayabileceği en düşük ses şiddeti işitme eşiğidir. Birçok
insanın duyabildiği en düşük ses düzeyi olan işitme eşiği sıfır desibel olarak
kabul edilir. Sıfır desibel sessizlik değil işitilmeyecek kadar düşük ses şiddetidir.
 Fısıltı yaklaşık 20 – 30 dB şiddetindedir ve zor işitilir.
 Uluslar arası Standartlar Örgütünün ortaya koyduğu rahatsızlık duyma
noktasının başlangıcı yaklaşık 60 dB’ dir. 70 desibel ve üzeri sesler gürültü
sınırına ulaşır. Normal bir konuşma şiddeti olan 60 dB’ in üstü insana rahatsızlık
verir. Kulağımızın yanında patlayan bir balon veya havalanan bir jet uçağının ses
şiddeti yaklaşık 160 dB’i bulur. Bu da gürültü sınırının bir hayli üstündedir. Bu
yüzden, ses düzeyi 60 dB’ den büyük olan ortamlarda uzun süre kalındığında
işitme sorunları ile karşılaşılabilir. 120 dB’ lik bir ses, duyma organımız olan
kulaklarımızda hasara neden olabilir. Böyle bir ses, 30 dB’ lik bir gazete
hışırtısının yaklaşık 1 milyar katıdır.

27. SESİN TINISI
 Aynı sesin çeşitli müzik aletlerinden çıktığı zaman gösterdiği farklılığa sesin
tınısı denir.
 Tını, sesin farklılığını ifade eder ve ses kaynağının cinsini belirlemeye
yarayan ses özelliğidir.
 Aynı notayı çalan farklı müzik aletlerinin ürettiği ses dalgalarının frekansları
(ve genlikleri) aynıdır. Fakat ses kaynakları farklı olduğu için yani müzik
aletlerinde ses üretmek için farklı malzemeler kullanıldığı için sesler farklı
olarak algılanır.

28. MÜZİK ALETLERİNDEN ÇIKAN SESLER
 Müzik aletleri telli, üflemeli ve
vurmalı olarak üç grupta
incelenir.
 Müzik aletlerinden elde edilen
sesler rastgele sesler değildir.
Müzik aletlerinden belirli
frekanslarda farklı sesler
oluşur. Bu farklı seslere nota
denir. Notalardan çıkan
seslerden bazıları ince (tiz),
bazıları ise kalın (pes) dır.

29. TELLİ MÜZİK ALETLERİ
Gergin bir telin titreşimi ile oluşan sesin
frekansı;
 Telin boyu ile ters orantılı ( Telin boyu
arttıkça, frekansı azalır yani ses kalınlaşır.)
 Telin kalınlığı ile ters orantılı (Telin kalınlığı
arttıkça, frekansı azalır yani ses kalınlaşır.)
 Telin gerginliği ile doğru orantılı (Telin
gerginliği arttıkça, frekansı da artar yani
ses incelir.)
 Telin cinsine bağlı
 Titreşim yapılan ortamın sıcaklığına bağlı
(Sıcaklık tellerin boylarını ve gerginliğini
etkileyeceğinden sesin frekansını da
etkiler.) olarak değişir.

30. ÜFLEMELİ MÜZİK ALETLERİ
 Üflemeli müzik aletleri havanın titreşmesi
sayesinde ses üretir. Üflemeli müzik aletlerinde
içinde havanın hareket edebileceği kanal
bulunur. Daha şiddetli hava üflenmesi, üretilen
ses dalgalarının genliğini arttırır ve ses daha
şiddetli duyulur.
 Deliklerin kapatılması hava sütununun
uzunluğunu arttırır. Sesin frekansı ve yüksekliği
azalır, ses kalınlaşır.
 Kapatılan deliklerin azaltılması hava sütununun
uzunluğunu azaltır. Sesin frekansı ve yüksekliği
artar, ses incelir.

31. VURMALI MÜZİK ALETLERİ
 Vurmalı müzik aletlerinin derisine vurularak
derinin titreştirilmesiyle ses üretilir.
 Kullanılan derinin gerginliği arttıkça sesin
frekansı ve yüksekliği artar, ses incelir.
 Kullanılan derinin yüzey genişliği arttıkça
sesin frekansı ve yüksekliği azalır, ses
kalınlaşır.
 Kullanılan derinin kalınlığı arttıkça sesin
frekansı ve yüksekliği azalır, ses kalınlaşır.

32. İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve
hoşa gitmeyen seslere gürültü denir.
• Büyük kentlerimizin trafiği
• Sürücülerin gereksiz korna çalmaları
• Endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler
• Ses düzeyi yüksek sesle izlenen televizyon
• Ses düzeyi yüksek sesle dinlenen müzik
aletleri
• Onarım ve inşaat çalışmaları
• Bazı iş yerlerinden kaynaklanan gürültüler
şiddetli sese maruz kalınmasına yol açar.
GÜRÜLTÜ

33. Gürültü:
• Kan basıncının artması
• Dolaşım bozuklukları
• Solunumda hızlanma
• Uyku düzeninin bozulması
• Konsantrasyon bozukluğu
• Stres
• Çalışma veriminin düşmesi
• İş kazalarının meydana gelmesi gibi
zararlı etkilere sahiptir.

34. SES ENERJİSİ
SES BİR ENERJİ TÜRÜDÜR.

35. SES ENERJİSİNİN YAYILMASI
 Ses kaynakları, aldığı çeşitli enerjiler sayesinde titreşim hareketi yapar ve
kinetik enerji kazanırlar.
 Kazandığı kinetik enerjiyi bulunduğu ortamdaki taneciklere aktararak
taneciklerin titreşmesini yani kinetik enerji kazanmasını sağlar.
 Kinetik enerji kazanan tanecikler etrafındaki diğer taneciklere çarparak
diğer taneciklere de kinetik enerji aktarır ve onları da titreştirir.
 Sesin yayıldığı ortamdaki taneciklerin titreşim enerjilerini birbirlerine
aktarması sonucu ses dalgaları oluşur ve ses dalgaları kinetik enerjinin
taşınmasını sağlar.

36. • Şekilde görüldüğü gibi geniş, kaygan ve düz bir zemine dört tane misket arka
arkaya dizilmiştir. Bu misketlerin birbirlerine dokunmaktadırlar. Beşinci
misket birbirine yapışık dört misketin bir ucuna doğru fırlatılır. En sonda
bulunan misket gözlemlenir.
ŞEKİL 1: Birbirine temas eden dört bilyeye onlara teması olmayan beşinci
bilyenin hızlıca çarpmadan hemen önceki hali
ŞEKİL 2: Birbirine temas eden dört bilyeye onlara teması olmayan beşinci
bilyenin hızlıca çarptıktan hemen sonraki hali

37. Açıklaması:
• Fırlatılan misket, enerji barındırır ve duran
misketlere çarptığı zaman üzerindeki enerjiyi
onlara aktarır. Bu enerji düz bir çizgi şeklinde
duran misketler tarafından birbirlerine aktarılır.
Enerji son miskete vardığı zaman o misket hareket
eder. Ses dalgaları da havada bu şekilde taşınır.
Hava titreştiği zaman enerji bir hava
molekülünden diğerine, o enerji yok oluncaya dek
taşınır.

38. SES ENERJİSİNİN AZALMASI
• Ses enerjisi yayılırken yani bir tanecikten diğerine aktarılırken enerjinin bir
kısmı taneciklerin birbirlerine çarpışması sırasında ısı enerjisine dönüşür.
• Ses kaynağının etrafında daha az tanecik vardır ve sayıca az olan tanecikler,
kaynaktan aldığı enerji sayesinde yüksek enerjiyle titreşir. Ses şiddetli
duyulur.
• Kaynaktan uzaklaşıldıkça tanecik sayısı artar ve daha fazla tanecik titreşir
yani daha fazla çarpışma olur. Çarpışma sayısı arttıkça daha fazla ısı enerjisi
açığa çıkar. Bunun sonucunda ses kaynağından uzaklaşıldıkça, ses
enerjisinin ısı enerjisine dönüşen miktarı artar. Yani ses daha zayıf duyulur.

39. Örneğin; Alçaktan uçan uçak
yakınımızdan geçtiğinde rahatsız oluruz.
Fakat uçak uzaklaştıkça sesi gittikçe
azalır ve bir süre sonra duyulmaz olur.

40. Bulunduğumuz odadaki televizyondan gelen ses çok az
enerji kaybederek kulağımıza gelir. Böylece televizyonun sesini
kolayca duyabiliriz. Ancak televizyondan uzaklaştıkça televizyonun
sesini duymakta zorlanırız.

41. SES ENERJİSİNİN BAŞKA ENERJİ TÜRLERİNE
DÖNÜŞMESİ
1) Belirli aralıklarla tutulan teflerden birine vurulduğunda derisi ileri gider
ve önündeki hava moleküllerini iter. Birbirini iten hava moleküllerinin
taşıdığı ses enerjisi diğer tefe gelir ve tefin önünde duran pinpon topunun
hareket etmesini sağlar.

42. 2) Jetlerin geçişleri sırasında pencere camlarının titreşmesi olayında ses
enerjisi kinetik enerjiye dönüşür.

43. 3) Şiddetli bir sesin etkisiyle
dağdan, dik yamaçlardan
karların yuvarlanması yani çığ
olayında ses enerjisi kinetik
enerjiye dönüşür.

44. 4) Ultrasonik ses dalgaları ile böbrek taşlarının kırılması olayında ses
enerjisi kinetik enerjiye dönüşür.

45. SESİN YAYILMA HIZI
Sesin yayılma hızı;
1. Ortamın cinsine,
2. Ortamın sıcaklığına,
3. Ortamın yoğunluğuna,
bağlı olarak değişir.

46. • Ses dalgaları her ortamda aynı hızda yayılmazlar.
• Ortamın sıcaklığı değişmemek şartıyla sesin yayılma hızı tanecikler
arasındaki boşluk miktarına bağlıdır.
• Katı, sıvı ve gaz hallerinde bulunan maddelerin tanecikleri arasındaki
uzaklık arttıkça tanecikler arasındaki etkileşim azalacağından dolayı
titreşim aktarımı da yavaşlar.
1. SESIN YAYILMA HIZININ ORTAMIN CİNSİNE
BAĞLILIĞI

47. Sessiz bir yerde çubuk kraker yerken sanki herkes çubuk krakerin sesini
duyacakmış gibi gelir. Burada ses kemiklerden kulağa gider. Yani katı
ortamı kullanır. O yüzden sesi kendimiz çok algılarız. Oysa aynı odadaki
kişiler çubuk kraker sesini o kadar şiddetli duymaz. Çünkü onlar hava(gaz)
ortamını kullanırlar işitmek için.

48. Madde Sıcaklık (oC) Sesin Hızı (m/s)
Hava 20 343
Su 20 1440
Demir 20 5130
Ses en hızlı katılarda sonra sıvılarda ve en yavaş da gazlarda yayılır.
KATI>SIVI>GAZ

49.  Okey, domino veya jenga taşları şekildeki gibi yan yana dizilir. Aynı anda bu
taşlara dokunup yıkılması sağlanır. Yıkılan taşlar yıkılma sırasına göre dizilerek
sesin yayılma hızıyla benzetilir.
Vkatı > Vsıvı > Vgaz

50. Çok eski dönemlerde savaş
halindeki askerler yere miğferlerini
koyduktan sonra yeri dinleyerek
düşmanların ayak seslerini
duymaya çalışırlardı.

51. Çekiçle tren rayına vurduğumuzda biraz ileride kulağını raya
dayayan kişi sesi iki defa duyar. Kişi önce raydan gelen sesi sonra
havadan gelen sesi duyar. Çünkü ses katılarda daha hızlı yayılır.

52. 2. SESİN YAYILMA HIZININ ORTAMIN
SICAKLIĞINA BAĞLILIĞI
 Aşağıda verilen tabloda da görüleceği gibi sesin yayılma hızı aynı maddenin
farklı sıcaklıklarında farklı olmaktadır.
 Aynı maddenin sıcaklığı arttıkça artan sıcaklık miktarına bağlı olarak sesin
madde içinde yayılma hızı da artmaktadır.
Madde Sıcaklık (⁰C) Ses Hızı (m/s)
Hava 0 332
Hava 20 344
Hava 100 386
Su 0 1432
Su 20 1463
Su 100 2100
Demir 0 5000
Demir 20 5130
Demir 100 5300

53. 3. SESİN YAYILMA HIZININ ORTAMIN
YOĞUNLUĞUNA BAĞLILIĞI
Yukarıda verilen tablodan anlaşılacağı gibi sesin de hızı ışık gibi
maddesel ortamların yoğunluğu değiştikçe değişir. Sıcaklığın aynı
olduğu farklı maddesel ortamlarda sesin hızı da farklıdır.
Madde Sıcaklık (⁰C) Ses Hızı (m/s)
Karbondioksit 20 277
Hava 20 344
Alkol 20 1213
Su 20 1463
Altın 20 1743
Bakır 20 3560
Demir 20 5130

54. Işık, boşlukta yayılır. Ancak ses boşlukta yayılmaz.
SES BOŞLUKTA YAYILIR MI?

55. Ses dalgalarının yayılabilmesi için ses dalgalarının kaynağından
çıktığı ortamda taneciklerin olması gerekir. Bu nedenle ses dalgaları katı,
sıvı ve gaz gibi maddelerde yani maddesel ortamlarda yayılabilir. Boşlukta,
maddesel ortam yani tanecikler olmadığı için ses kaynağının titreşim
sonucu yaydığı titreşim enerjisi taşınamaz ve ses boşlukta yayılmaz.
Güneşteki patlamaların ışığı gözlemlenebilmekte ancak
patlamaların sesi duyulamamaktadır. Bu durum bize sesin boşlukta
yayılamayacağını gösterir.

56. SES Mİ DAHA HIZLI YOKSA IŞIK MI?
 Aynı anda meydana gelen şimşek çakması
ve gök gürültüsü olayında ışık ve sesin
buluttan bize ulaşma süreleri farklıdır. Sesin
ışıktan daha sonra algılanmasının nedeni,
ışığın sesten daha hızlı yayılmasıdır.
 Ses havada yaklaşık 342 m/s’ lik bir hızla
yayılırken ışık neredeyse ses hızından 900
000 kat daha fazla bir hızla yayılarak
saniyede yaklaşık olarak 300 000 km yol alır.
Buna göre eğer; bulunduğumuz yerden 342
m uzakta bir yıldırım olayı meydana gelirse
yıldırım ışığının görülmesinden yaklaşık bir
saniye sonra gök gürlemesinin sesini
duyarız.

57. Havai fişek gösterileri olurken de aynı durum gerçekleşmektedir;
önce havai fişeklerin ışığı görülür daha sonra sesi duyulur.

58. • İlköğretim 8.Sınıf Fen ve Teknoloji MEB Ders Kitabı
• http://www.eba.gov.tr/video/izle/8806869f06df98f0d1cc7274da592eafdc79b84016
002
• http://www.eba.gov.tr/video/izle/190190142db7415ab86e10292a0c2aeff39a3ef038
001
• http://www.eba.gov.tr/video/izle/5927fec81f7328f092407b5b5b2a1ed4bc4f947433
001
• http://www.eba.gov.tr/video/izle/9902c162211d4ea2f6b46cdc23c63e7faf1ad91c42
002
• http://www.eba.gov.tr/video/izle/4434df118b5e44cb58419bb8f7b9da1add63e2535
8004
• http://www.gokcefortaci.com/?Syf=5&Id=89726
• http://ustundagfen.tr.gg/%3Cstrong%3EDers-Anlat%26%23305%3Bm-8-.-
S%26%23305%3Bn%26%23305%3Bf%3C-s-strong%3E%3Ccenter%3E.htm
KAYNAKÇA

59. HAZIRLAYAN:
SÜMEYRA
DUMAN