Γεωγραφία Ε΄ δημοτικού

3. Κεφαλονιά, Άσσος

4. Σάμος, Βαθύ
«να ταξιδεύουν στον αγέρα τα νησάκια,
οι κάβοι, τ’ ακρογιάλια σαν μεταξένιοι
αχνοί και με τους γλάρους συνοδιά
κάποτ’ ένα καράβι ν’ ανοίγουν να το
πάρουν οι ουρανοί…»
Κ. Βάρναλης

5. Γερολιμένας, παραθαλάσσιος οικισμός της Λακωνίας

6. Αν ένας ταξιδιώτης έκανε με
πλοίο τον περίπλου της
Ελλάδας ξεκινώντας από την
Αλεξανδρούπολη και
φθάνοντας στην Κέρκυρα,
θα φωτογράφιζε μια
τεράστια ποικιλία
μαγευτικών ακτογραφικών
στοιχείων: χερσονήσους,
κόλπους, όρμους,
ακρωτήρια, πορθμούς,
ισθμούς...
Ποια ακτογραφικά στοιχεία
υπάρχουν στην Ελλάδα;
Ακτογραφικά στοιχεία: οι διάφορες
μορφές που παρουσιάζουν οι ακτές
ενός τόπου, όπως οι κόλποι, οι
χερσόνησοι, τα ακρωτήρια, οι
πορθμοί, οι ισθμοί, τα νησιά κ.ά.

7. Βρες στον χάρτη της
Ελλάδας σε ποια πελάγη
βρίσκονται τα παρακάτω
ακτογραφικά στοιχεία.
Χερσόνησοι: Σιθωνίας,
Κασσάνδρας, Αγίου
Όρους ή Άθω, Μαγνησίας,
Αττικής, Αργολίδας,
Λακωνίας
Χερσόνησος: ένα μεγάλο κομμάτι
ξηράς που εισχωρεί στη θάλασσα
και βρέχεται από τις τρεις
πλευρές του

8. Βλέπετε άλλες
χερσονήσους στον
χάρτη της Ελλάδας;
1. Χερσόνησος Αγίου Όρους
2. Χερσόνησος Σιθωνίας
3. Χερσόνησος Κασσάνδρας
4. Χερσόνησος Μαγνησίας
5. Χερσόνησος Αττικής
6. Χερσόνησος Αργολίδας
7. Χερσόνησος Λακωνίας
8. Χερσόνησος Ταϋγέτου
9. Χερσόνησος Πυλίας
Βρίσκονται όλες στο Αιγαίο
Πέλαγος
1
2
3
4
5
6
7
8
9

9. Χερσόνησος Αγίου
Ό
ρους
Χερσόνησος
Σιθω
νίας
Χερσόνησος
Κασσάνδρας

10. Χ
ε
ρ
σ
ό
ν
η
σ
ο
ς
Μ
α
γ
ν
η
σ
ί
α
ς

11. Χ
ε
ρ
σ
ό
ν
η
σ
ο
ς
Α
τ
τ
ι
κ
ή
ς

12. Χερσόνησος Αργολίδας

13. Χ
ε
ρ
σ
ό
ν
η
σ
ο
ς
Τ
α
ϋ
γ
έ
τ
ο
υ
Χ
ε
ρ
σ
ό
ν
η
σ
ο
ς
Λ
α
κ
ω
ν
ί
α
ς
Χ
ε
ρ
σ
ό
ν
η
σ
ο
ς
Π
υ
λ
ί
α
ς
Δρέπ
ανο

14. Βρες στον χάρτη της
Ελλάδας σε ποια
πελάγη βρίσκονται τα
παρακάτω
ακτογραφικά στοιχεία.
Κόλποι: Θερμαϊκός,
Λακωνικός,
Αμβρακικός,
Σαρωνικός, Πατραϊκός,
Κορινθιακός, Καβά-
λας, Στρυμονικός,
Παγασητικός
Κόλπος: τμήμα θάλασσας που
εισχωρεί μέσα στην ξηρά
Όρμος: μικρός σε έκταση κόλπος

15. 1. Κόλπος Καβάλας
2. Στρυμονικός κόλπος
3. Θερμαϊκός κόλπος
4. Παγασητικός κόλπος
5. Αμβρακικός κόλπος
6. Πατραϊκός κόλπος
7. Κορινθιακός κόλπος
8. Σαρωνικός κόλπος
9. Λακωνικός κόλπος
Σε ποιο πέλαγος
βρίσκεται ο καθένας;
Υπάρχουν άλλοι
κόλποι στην Ελλάδα;
1
2
3
4
5
6 7
8
9

16. Θερμαικός
κόλπος
Κόλπος
Καβάλας
Στρυμονικός
κόλπος

17. Παγασητικός
κόλπος

18. Αμβρακικός κόλπος

19. Πατραϊκός
κόλπος
Κορινθιακός κόλπος

20. Σαρωνικός κόλπος
Αργολικός
κόλπ
ος

21. Λακωνικός
κόλπος
Α
ρ
γ
ο
λ
ι
κ
ό
ς
κ
ό
λ
π
ο
ς
Μ
ε
σ
σ
η
ν
ι
α
κ
ό
ς
κ
ό
λ
π
ο
ς

22. Βρες στον χάρτη της
Ελλάδας σε ποια πελάγη
βρίσκονται τα παρακάτω
ακτογραφικά στοιχεία.
Ακρωτήρια: Μαλέας,
Άκτιο, Ταίναρο,
Καφηρέας, Σούνιο,
Δρέπανο, Ακρίτας
Ακρωτήριο: το άκρο ενός
τμήματος της ξηράς που
εισχωρεί μέσα στη θάλασσα

23. 1. Ακρωτήριο Άκτιο
2. Ακρωτήριο Δρέπανο
3. Ακρωτήριο Σούνιο
4. Ακρωτήριο Ακρίτας
5. Ακρωτήριο Ταίναρο
6. Ακρωτήριο Μαλέας
Σε ποιο πέλαγος
βρίσκεται το καθένα;
Έχει άλλα ακρωτήρια η
Ελλάδα;
1
2
3
4
5
6

25. Ακρωτήριο
Δρέπανο

30. Βρες στον χάρτη της
Ελλάδας σε ποια πελάγη
βρίσκονται τα παρακάτω
ακτογραφικά στοιχεία.
Πορθμοί: Ευρίπου,
Πρέβεζας, Ρίου
Πορθμός: ένα κομμάτι θάλασσας
που χωρίζει δύο ξηρές και ενώνει
δύο θάλασσες

31. 1. Πορθμός Πρεβέζης
2. Πορθμός Ρίου
3. Πορθμός Ευρίπου
Σε ποιο πέλαγος
βρίσκεται ο καθένας;
Υπάρχουν άλλοι
πορθμοί στη Ελλάδα;
1
2
3

32. Π
ο
ρ
θ
μ
ό
ς
Π
ρ
ε
β
έ
ζ
η
ς

33. Πορθμός Ρίου

34. Πορθμός Ευρίπου

35. Ο πορθμός του Ευρίπου συνδέει τον Βόρειο και τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο.
Ονομάστηκε έτσι λόγω της ορμητικής φοράς (ευ + ριπή) των ρευμάτων που
παρατηρούνται σ’ αυτόν. Ο Πορθμός του Ευρίπου ήδη από την αρχαιότητα
αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης, για να βρεθούν τα αίτια που προκαλούν
τα παλιρροϊκά του φαινόμενα.

36. Παρατηρώντας την κίνηση της θάλασσας βλέπουμε ότι περίπου κάθε 6 ώρες
και 15 λεπτά αλλάζει κατεύθυνση. Όταν η θάλασσα κινείται από τον Ν.
Ευβοϊκό προς τον Πορθμό του Ευρίπου, το φαινόμενο ονομάζεται πλήμμη,
ενώ όταν κινείται από τον Β. Ευβοϊκό προς τον Πορθμό, ονομάζεται ρηχία.

37. Η διαφορά του ύψους της θάλασσας ανάμεσα στα άκρα του πορθμού φθά-
νει έως και τα 40 εκατοστά. Κατά τη διάρκεια του 24ωρου παρατηρούνται
δύο πλήμμες και δύο ρηχίες και το φαινόμενο αυτό επαναλαμβάνεται 24-25
ημέρες τον μήνα. Τις υπόλοιπες ημέρες η αλλαγή της διεύθυνσης διαταράσ-
σεται. Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι το φαινόμενο αυτό οφείλεται στην
έλξη που ασκούν η Σελήνη και ο Ήλιος στη Γη…

38. Βρες στον χάρτη της
Ελλάδας σε ποια πελάγη
βρίσκονται τα παρακάτω
ακτογραφικά στοιχεία.
Ισθμός: Κορίνθου
Ισθμός: στενή λωρίδα ξηράς
που ενώνει δύο στεριές και
χωρίζει δύο θάλασσες
Διώρυγα: μεγάλο τεχνητό
κανάλι που ενώνει δύο
θάλασσες ή λίμνες ή ποταμούς

39. Υπάρχουν άλλοι ισθμοί
στην Ελλάδα;

40. Διώρυγα Κορίνθου

41. Κατά την αρχαιότητα, όταν ακόμη υπήρχε το στενό κομμάτι της ξηράς, το
οποίο ένωνε την
Πελοπόννησο και τη
Στερεά Ελλάδα (Ισθμός
Κορίνθου), τα πλοία
έπρεπε να κάνουν τον
περίπλου της Πελο-
ποννήσου, που ήταν
ιδιαίτερα επικίνδυνος
κυρίως στην περιοχή
του ακρωτηρίου
Μαλέας.

42. Οι άνθρωποι λοιπόν τότε για να αποφύγουν τον επικίνδυνο περίπλου,
χρησιμοποιούσαν για τη μεταφορά των πλοίων τη δίολκο, έναν δρόμο
πάνω στον οποίο έσερναν τα πλοία.

43. Στα τέλη του 7ου π.Χ. αιώνα ο τύραννος της Κορίνθου Περίανδρος σκέφθη-
κε να ανοίξει ένα κανάλι και να ενώσει τις δύο θάλασσες. Αυτό δεν κατάφερε
να το πραγματοποιήσει για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον λόγω της έλλειψης
κατάλληλων τεχνικών μέσων και δεύτερον λόγω των θρησκευτικών προλή-
ψεων, που υπήρχαν εκείνη την εποχή, σύμφωνα με τις οποίες κάθε ανθρώ-
πινη επέμβαση στη φύση εθεωρείτο ασέβεια.
Σημαντική ήταν και η προσπάθεια του Νέρωνα το 67 μ.Χ. Η κατασκευή της
διώρυγας της Κορίνθου προβλημάτισε και τον Καποδίστρια, ο οποίος όμως
δεν μπόρεσε να την αποφασίσει λόγω του μεγάλου κόστους.

44. Τα πρώτα έργα της διόρυξης άρχισαν στις 29 Μαρτίου του 1882 και τα
εγκαίνια έγιναν στις 25 Ιουλίου του 1893. Η διώρυγα ήταν έργο του Έλληνα
μηχανικού Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη και η κατασκευή της αποτέλεσμα της
αναπτυξιακής πολιτικής του πρωθυπουργού Χαρίλαου Τρικούπη,Το μήκος
της διώρυγας είναι 6.300 μ. και η σημασία της για την οικονομία είναι πολύ
μεγάλη, διότι τα πλοία συντομεύουν πάρα πολύ τα ταξίδια τους.

45. Όλα αυτά τα ακτογραφικά στοιχεία που
μελετήσαμε, χερσόνησοι, κόλποι, ακρωτήρια,
πορθμοί, διώρυγες, ισθμοί, νησιά, ονομάζονται
οριζόντιος διαμελισμός.

46. Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό...
Γιατί ονομάστηκε Βαλκανική η χερσόνησος
Τον Αίμο, την οροσειρά που δεσπόζει
βόρεια της χερσονήσου, την εποχή
της Τουρκοκρατίας, οι Τούρκοι τον
ονόμαζαν «ΜΠΑΛΚΑΝ», που στη
γλώσσα τους σημαίνει
«δασωμένο βουνό».
Έτσι η χερσόνησος από χερσόνησος
του Αίμου επικράτησε να λέγεται
Βαλκανική χερσόνησος.
Οι συγγραφείς

50. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
Μερικά από τα πιο σημαντικά ακτογραφικά στοιχεία της Ελλάδας είναι:
Χερσόνησοι: Αγίου Όρους ή Άθω, Σιθωνίας, Κασσάνδρας, Μαγνησίας,
Αττικής, Αργολίδας, Λακωνική, Ταϋγέτου και Πυλίας.
Κόλποι: Καβάλας, Στρυμονικός, Κασσάνδρας, Θερμαϊκός, Παγασητικός,
Αμβρακικός, Σαρωνικός, Κορινθιακός, Αργολικός, Λακωνικός,
Μεσσηνιακός, Πατραϊκός
Ακρωτήρια: Νυμφαίο, Δρέπανο, Σούνιο, Σκύλαιο, Μαλέας, Ταίναρο,
Ακρίτας
Πορθμοί: Ευρίπου, Πρέβεζας, Ρίου
Ισθμός: Κορίνθου

51. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ