5ο Φυλλάδιο_Παρατακτική και Υποτακτική Σύνδεση Προτάσεων+Δευτερεύουσες_Ασκήσεις - Απαντήσεις

1. Νέα Ελληνική Γλώσσα Γ Γυμνασίου
1
Α. ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Ι. ΘΕΩΡΙΑ
Οι προτάσεις στον λόγο συνδέονται.
Υπάρχουν δύο τρόποι σύνδεσης των προτάσεων: α) η παρατακτική σύνδεση, β) η υποτακτική σύνδεση.
α) Παρατακτική σύνδεση
Συνδέονται: Κύριες+Κύριες,Δευτερεύουσες+ Δευτερεύουσες
Η σύνδεση γίνεται με τους παρατακτικούς συνδέσμους
Παρατακτικοί Σύνδεσμοι
1. Συμπλεκτικοί: και,ούτε, μήτε.
2. Διαζευκτικοί:ή, ή-ή,είτε, είτε-είτε, είτε-ή.
3. Αντιθετικοί: αλλά, παρά,όμως, ωστόσο, ενώ,μόνο(που), εντούτοις.
4. Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, έτσι, που, έπειτα,τότε, επομένως.
5. Επεξηγηματικός: δηλαδή.
β) Υποτακτική σύνδεση
Συνδέονται: Κύρια+ Δευτερεύουσα/Κύρια+ Δευτερεύουσες (διαδοχική υπόταξη)
Η σύνδεση γίνεται με τους υποτακτικούς συνδέσμους
Υποτακτικοί Σύνδεσμοι – Εισάγουν Δευτερεύουσες προτάσεις
Πίνακας 1
Είδος Πρότασης-ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ Εισαγωγή
1 Ειδικές ότι, πως, που
2 Βουλητικές να
3 Ενδοιαστικές μη(ν), μήπως
4 Πλάγιες ερωτηματικές ποιος, πόσος, τι :ερωτηματικές αντωνυμίες
πώς, πότε, πόσο : ερωτηματικά επιρρήματα
αν, μην, μήπως, μη τυχόν : σύνδεσμοι
5 Αναφορικές (Ονοματικές) ο οποίος, η οποία, το οποίο
που
όσος, όση, όσο
ό,τι
Πίνακας 2

2. Νέα Ελληνική Γλώσσα Γ Γυμνασίου
2
Είδος Πρότασης-ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ Σύνδεσμοι Εισαγωγής
1 Χρονικές όταν, αφού, μόλις, ενώ, ώσπου, αφότου
2 Αιτιολογικές γιατί, διότι, επειδή
3 Υποθετικές αν, εάν, σαν
4 Τελικές για να, να
5 Εναντιωματικές αν και, μολονότι, παρόλο, ενώ
6 Παραχωρητικές και αν, και να
7 Αποτελεσματικές ώστε, ώστε να, για να
8 Αναφορικές όπου, όποτε, όπως, όσο
ΙΙ. ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Εντοπίστε τις προτάσεις και τον τρόπο που συνδέονται.
Σημείωση: με αγκύλες [] σημειώνονται οι κύριες προτάσεις και με παρενθέσεις () οι δευτερεύουσες
1. [Ο Κώστας πήγε για ποδόσφαιρο] και [εκεί συνάντησε τον Δημήτρη].
Παρατακτική σύνδεση με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο και
2. Ούτε [θυμάμαι] ούτε [γνωρίζω τον άνθρωπο αυτό].
Παρατακτική σύνδεση με τους συμπλεκτικούς συνδέσμους ούτε-ούτε
3. [Η Ελένη μου είπε] (ότι το Σάββατο θα πάμε στο πάρκο).
Υποτακτική σύνδεση με τον υποτακτικό σύνδεσμο ότι (εδώ εισάγει δευτερεύουσα
ειδική πρόταση)
4. [Διάβαζα όλο το Σαββατοκύριακο] (για να γράψω διαγώνισμα τη Δευτέρα).
Υποτακτική σύνδεση με τον υποτακτικό σύνδεσμο για να (εδώ εισάγει
δευτερεύουσα τελική πρόταση)
5. Ή [θα πάμε εκδρομή την Παρασκευή] ή [θα μείνουμε σπίτι].
Παρατακτική σύνδεση με τους αντιθετικούς συνδέσμους Ή, ή
6. [Με ρώτησε] (πως πάμε στο κέντρο της πόλης).
Υποτακτική σύνδεση με τον υποτακτικό σύνδεσμο πως (εδώ εισάγει δευτερεύουσα
πλάγια ερωτηματική πρόταση)
7. (Όταν έρθει η ξαδέλφη μου στο χωριό), [θα πάμε για μπάνιο στη θάλασσα].
Υποτακτική σύνδεση με τον υποτακτικό σύνδεσμο όταν (εδώ εισάγει δευτερεύουσα
χρονική πρόταση)

3. Νέα Ελληνική Γλώσσα Γ Γυμνασίου
3
8. (Επειδή έχω κουραστεί πολύ), [δεν θα πάω σήμερα για τρέξιμο].
Υποτακτική σύνδεση με τον υποτακτικό σύνδεσμο επειδή (εδώ εισάγει
δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση)
9. (Εάν είχα κερδίσει στο λαχείο), [θα άλλαζε η ζωή μου].
Υποτακτική σύνδεση με τον υποτακτικό σύνδεσμο Εάν (εδώ εισάγει δευτερεύουσα
υποθετική πρόταση)
10. (Αν και φοβάμαι το σκοτάδι), [μπήκα στη σπηλιά].
Υποτακτική σύνδεση με τον υποτακτικό σύνδεσμο Αν και (εδώ εισάγει
δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση)
11. [Ψάχνω να βρω έναν καλό γιατρό] (μήπως και χρειαστώ επέμβαση).
Υποτακτική σύνδεση με τον υποτακτικό σύνδεσμο μήπως (εδώ εισάγει
δευτερεύουσα ενδοιαστική πρόταση)
12. (Μόλις χτύπησε το τηλέφωνο), [το σήκωσα αμέσως].
Υποτακτική σύνδεση με τον υποτακτικό σύνδεσμο Μόλις (εδώ εισάγει δευτερεύουσα
χρονική πρόταση)
Β. ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ι. ΘΕΩΡΙΑ
Οι δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται σε ονοματικές και επιρρηματικές.
Παίζουν διαφορετικό ρόλο μέσα στην πρόταση.
Ονοματικές (βλ. τον παραπάνω πίνακα 1): Υποκείμενο, Αντικείμενο, Επεξήγηση, Κατηγορούμενο
Επιρρηματικές (βλ. τον παραπάνω πίνακα 2): Επιρρηματικός Προσδιορισμός
ΙΙ. ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Εντοπίστε τις προτάσεις, βρείτε ποιες είναι δευτερεύουσες και τι δευτερεύουσες είναι
(ονοματικές ή επιρρηματικές)
Σημείωση: με αγκύλες [] σημειώνονται οι κύριες προτάσεις και με παρενθέσεις () οι δευτερεύουσες
13. [Η Ελένη μου είπε] (ότι το Σάββατο θα πάμε στο πάρκο).
Δευτερεύουσα= ονοματική ειδική πρόταση
14. [Διάβαζα όλο το Σαββατοκύριακο] (για να γράψω διαγώνισμα τη Δευτέρα).
Δευτερεύουσα= επιρρηματική τελική πρόταση

4. Νέα Ελληνική Γλώσσα Γ Γυμνασίου
4
15. [Με ρώτησε] (πως πάμε στο κέντρο της πόλης).
Δευτερεύουσα= ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση
16. (Όταν έρθει η ξαδέλφη μου στο χωριό), [θα πάμε για μπάνιο στη θάλασσα].
Δευτερεύουσα=επιρρηματική χρονική πρόταση
17. (Επειδή έχω κουραστεί πολύ), [δεν θα πάω σήμερα για τρέξιμο].
Δευτερεύουσα= επιρρηματική αιτιολογική πρόταση
18. (Εάν είχα κερδίσει στο λαχείο), [θα άλλαζε η ζωή μου].
Δευτερεύουσα= επιρρηματική υποθετική πρόταση
19. (Αν και φοβάμαι το σκοτάδι), [μπήκα στη σπηλιά].
Δευτερεύουσα= επιρρηματική εναντιωματική πρόταση
20. [Ψάχνω να βρω έναν καλό γιατρό] (μήπως και χρειαστώ επέμβαση).
Δευτερεύουσα= ονοματική ενδοιαστική πρόταση
21. (Μόλις χτύπησε το τηλέφωνο), [το σήκωσα αμέσως].
Δευτερεύουσα= επιρρηματική χρονική πρόταση
22. [Αυτός κάνει] (ό,τι θέλει).
Δευτερεύουσα= ονοματική αναφορική πρόταση
23. [Μου είπε] (που ήταν τα κλειδιά στο σπίτι).
Δευτερεύουσα= ονοματική αναφορική πρόταση
24. [Αναρωτιέμαι] (μην δεν έρθει στην ώρα του ο υπεύθυνος για την εργασία μου).
Δευτερεύουσα= ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση
25. (Αφού έπεσε ο ήλιος), [στη συνέχεια δεν έβλεπα στο δάσος καλά].
Δευτερεύουσα= επιρρηματική χρονική πρόταση