Pinadaling aralin para sa unang baitang. Wastong gamit ng pang-ukol na para kay, para sa, ayon kay, ayon sa, tungkol kay, tungkol sa, kasama ng mga pagtataya para sa pakatuto.
Gamit ng Pangngalan
Ang pangngalan ay may iba’t-ibang gamit sa pangungusap.
Simuno o Paksa
Pangngalan pinag-uusapan sa pangungusap.
Halimbawa:
Nawala ang pitaka ni Davin.
Nagpunta ng Palawan si Missy.
Kaganapang Pansimuno
Ang pangngalan ito at ang simuno ay tumutukoy sa iisang tao, bagay, hayop, o lugar lamang. Lagi ito sumusunod sa panandang “ay”. Nasa unahan naman ito kung walang panandang "ay" sa pangungusap.
Pinadaling aralin para sa unang baitang. Wastong gamit ng pang-ukol na para kay, para sa, ayon kay, ayon sa, tungkol kay, tungkol sa, kasama ng mga pagtataya para sa pakatuto.
Gamit ng Pangngalan
Ang pangngalan ay may iba’t-ibang gamit sa pangungusap.
Simuno o Paksa
Pangngalan pinag-uusapan sa pangungusap.
Halimbawa:
Nawala ang pitaka ni Davin.
Nagpunta ng Palawan si Missy.
Kaganapang Pansimuno
Ang pangngalan ito at ang simuno ay tumutukoy sa iisang tao, bagay, hayop, o lugar lamang. Lagi ito sumusunod sa panandang “ay”. Nasa unahan naman ito kung walang panandang "ay" sa pangungusap.
We all do our research and put an effort in making a clear and an accurate presentation, but I'd be glad if this could help especially for those who are taking Secondary Education courses. Good luck!
A proper credit would be appreciated.
• Jay-ar A. Padernal, BSEd Major in English, University of Mindanao
3. BAHAGI NG PANANALITA
Inihanda ni:
Ginoong Rodnie Chad A. Natividad
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
4. Mga Layunin:
•
•
Naiisa-isa ang mga bahagi ng pananalita.
Naipaliwanag
pananalita.
Nakapaglahad
ang bawat bahagi ng
• ng mga kaukulang
halimbawa
pananalita.
Nakabuo
sa bawat bahagi ng
• ng mga pangungusap na
ginagamit
gamit ang
ang mga bahagi ng pananalita,
Wikang Filipino.
15. Uri ng Pambalana
•Basal –pangngalang hindi nahahawakan
ngunit nararamdaman.
•Tahas –pangngalang nakikita at
nahahawakan.
•Lansak –nagsasaad sa kaisahan sa
karamihan o kabuuan.
17. Uri ng Pambalana
•Basal –pangngalang hindi nahahawakan
ngunit nararamdaman.
•Tahas –pangngalang nakikita at
nahahawakan.
•Lansak –nagsasaad sa kaisahan sa
karamihan o kabuuan.
19. Uri ng Pambalana
•Basal –pangngalang hindi nahahawakan
ngunit nararamdaman.
•Tahas –pangngalang nakikita at
nahahawakan.
•Lansak –nagsasaad sa kaisahan sa
karamihan o kabuuan.
24. Gamit sa Pangungusap
•Simuno –ang pangngalan ang paksa
sa pangungusap.
• Panaguri –kung ang pangngalan ay
at
sa
nasa bahaging panaguri. Ang simuno
kaganapang pansimuno ay tumutukoy
iisang tao,bagay,lugar, o pangyayari.
27. Uri ng Panghalip
•Panao –inihalili sa ngalan ng tao.
pagtatanong.
•Pananong –ginagamit sa
•Pamatlig –ginagamit sa pagtuturo ng
bagay.
•Panaklaw –sumasaklaw sa dami o
bilang.
28. Ang panghalip na panao ay mga panghalip na
ginagamit panghalili sa ngalan ng tao. Sa Ingles, ito
ay ang personal pronoun.
Mga Halimbawa:
•Ako
•Ikaw
•Tayo
•Sila
•Kami
Si Lorenzo at Fidel ay papunta sa parke.
Sila ay papunta sa parke
Ang magsasaka na ang bahala diyan.
Siya na ang bahala diyan.
29. Ang panghalip na pananong ay
ginagamit sa pagtatanong tungkol sa tao,
pook, pangyayari, bagay, etc. Tinatawag
itong interrogative pronoun sa Ingles.
Mga Halimbawa:
•Sino
•Alin
•Kanino
•Anu-ano
•Sinu-sino
Kanino mo ibibigay ang pera?
Sinu-sino ang pupunta mamaya?
30. Ang panghalip na pamatlig ay ginagamit
panturo. Sa asignaturang Ingles, ito ay itinatawag
na demonstrative pronoun.
Mga Halimbawa:
•Ito
•Iyan
•Ganito
•Iyon
•Doon
Kunin mo ang pitaka (nasa ibabaw ng mesa).
Kunin mo iyan.
Tupiin mo bago mo ipasok sa kabinet.
Ganito ang gawin mo bago mo ipasok doon.
31. Ang panghalip na panaklaw ay tinatawag
na indefinite pronoun sa Ingles. Ito ay nagsasaad
ng dami o bilang ng tao o bagay na nasasaklaw ng
kilos.
Mga Halimbawa:
•Lahat
•Alinman
•Sinuman
•Ni-isa
•Madla
Lahat ay manonood ng sine bukas.
Sinuman sa kanila ay karapat-dapat na manalo.
32. Ang panghalip na pamanggit ay
ginagamit bilang tagapag-ugnay ng
dalawang pananalita. Sa Ingles, ito ay
itinatawag na relative pronoun.
Mga Halimbawa:
•na
•Ng
a. Ang babae na nanalo ay sa
barangay namin nakatira.
b. Ang paa ng kalabaw ay malalaki.
33.
34. Kakanyahan ng Panghalip
•Isahan –kapag tumutukoy sa isang tao
o bagay.
•Maramihan –kapag ang tinutukoy
naman ay maramihan ng tao o bagay.
37. Aspeto ng Pandiwa
•Imperpektebo –ito ay nagsasad ng
kilos na ginawawa pa lamang.
•Perpektibo –nagsasaad ng kilos na
tapos ng ginawa.
•Komtemplatibo –nagsasaad ng
kilos na gagawin pa lamang.
38. Pokus ng Pandiwa
•Pukos Tagaganap –ito
ang
ay nagtuturo
na ang tagaganap paksa sa
ng
pangungusap. Ginagamitan
ponemang (um, ma, mang, nag nakapag,
maki at magpa).
“sino”.
Sumasagot sa tanong na
39. •Pokus sa Layon –ito ay nagtuturo
na ang layon ang paksa ng pangungusap.
( i, in-hin, an-han,
Ginagamitan ng ponemang
ma, paki, ipa, at pa). Sumasagot sa tanong na
"ano?".
•Pokus sa Ganapan –ito ay
nagsasaad ng lugar na pinangyarihan ng kilos
ang paksa ng pangungusap. Gumagamit sa
ponemang (pag-an, an-han, pag-an-han,
mapag-an-han, ma-an-han, paki-an-han).
40. •Pukos sa Taga tangap –ito ay
nagsasaad na
ng
ang pinaglaanan ng kilos
ang
ng
pokus pangungusap. Gumagamit
ponemang (ipag, i, ipang, ma+i,
ma+i+pag, i+pagka). Sumasagot
na "para kanino?
sa tanong
•Pukos sa Gamit –kapag ang gamit,
bagay o kasangkapan ay ang paksa ng
pangungusap upang maisagawa ang pandiwa.
May ponemang ( ipang at maipang).
41. • Pokus Sanhi –ang sanhi ng
pangyayri ang pukos ng pangungusap.
May ponemang ( ika). Sumasagot sa
tanong na “bakit”.
• Pokus sa Direksyon –ang
patutunguhan ng kilos ng pandiwa ang
paksa ng pangungsap. (an-han, in-hin).
43. Pangatnig
Ito ay bahagi ng pananalita na
nag-ugnay sa isang salita, parirala,
kapwa
sugnay,
nito.
at pangungusap sa
44. Uri ng Pangatnig
•Pamukod –ginagamit sa pagbukod
at man).
o
pagtatangi, gaya ng (o, ni, maging,
•Panubali –nagsasabi ito ng pag-aalinlangan,
disin sana)
gaya ng ( kung, kapag, pag, sakali,
•Paninsay –kapag sinasalungat ng unang
bahagi
subalit,
bahagi
nito.
ng pangungusap ang ikalawang
Gaya ng (ngunit, datapwat,
bagaman, samantala, kahiman, kahit)
45. • Pananhi –nagbibigay ito ng dahilan o
ito
katuwiran para sa pagkaganap ng kilos. Ang mga
ay (dahil sa, sanhi sa, sapagkat, mangyari)
•Panapos –nagsasabi
pagsasalita,
ito
gaya
ng nalalapit na
katapusan ng ng (upang, sa lahat
ng ito, sa di-kawasa, sa wakas, at sa bagay na ito)
•Panlinaw –ginagamit ito upang ipaliwanag
ang bahagi o kabuuan ng isang banggit. (kung
gayun, kaya)
46. •Panimbang –ginagamit sa paghahayag ng
karagdagang impormasyon at kaisipan, gaya ng (at -
saka, pati, kaya, anupa’t)
•Pamanggit –gumagaya o nagsasabi lamang ng
di
iba, tulad ng (daw, raw, sa ganang akin/iyo,
umano)
•Panulad –tumutulad ng mga pangyayari o
gawa, tulad ng (kung sino…siyang, kung ano…siya
rin, kung gaano…siya rin)
48. Pang-ukol
Ito ay isang salita o mga salitang
ginagamit na kasama ng isang pangngalan
o panghalip upang makabuo ng parirala at
upang iugnay ang pangngalan o panghalip
parirala.
sa salitangbinigyan ng turing ng
(sa, ng , para sa, ukol kay, tungkol sa)