Klimaatverandering

1. Klimaatverandering

2. Klimaat en klimaatverandering
• Lucht- en oceaanstromen
• Natuurlijke schommelingen
• De invloed van de mens
• Weerkaarten
• De Inuit in Canada en Alaska

4. Lucht- en oceaanstromen
• Temperatuurverschillen (herhaling klas 1)
• Luchtdrukverschillen
• Luchtcirculatie
• Zeestromen

5. Temperatuurverschillen
Ontstaan op drie manieren:
• Dag – nacht
• Scheve stand aardas -> seizoenen
• Bolling van de aarde

11. Luchtdrukverschillen
• Warme lucht zet uit en stijgt op
• Lage luchtdruk
• Dalende lucht wordt dichter
• Hoge luchtdruk

13. Wetmatigheid
Warme lucht (zet uit en neemt dus meer ruimte in) heeft een kleinere dichtheid
(is dus lichter) dan koude lucht.
Warme lucht stijgt, op de plek aan het aardoppervlak ontstaat
“luchttekort”. Dit veroorzaakt een Laagluchtdrukgebied.
Koude lucht daalt, op de plek aan het aardoppervlak is er
“luchtoverschot”. Dit veroorzaakt een Hoogluchtdrukgebied.
koudwarm
L
H

14. Warme lucht kan meer waterdamp bevatten.
 Waterdamp in lucht die afkoelt (bv door stijgen) condenseert  wolken.
 Lucht die opwarmt (bv door dalen) wordt helder (kan meer waterdamp bevatten,
dus als er al wolken zijn, waterdruppeltjes, dan verdampen die en verdwijnen).
Pakketjes lucht
Met wat vocht
Ietsje wolken
Koelt af
Wordt warmer
(echte)
Wolken
vorming
Wolken verdwijnen
Heldere lucht

15. Luchtcirculatie
• Wind waait van een hoge- naar een
lagedrukgebied
• Vaste zones van hoge- en lagedruk
• Warm en koud, nat en droog

17. evenaar pool
L H
30°
H
60°
L
Nat en warm
Stijgende lucht
Wolkenvorming
Veel neerslag Droog en warm
Dalende lucht
Droge lucht
Heldere lucht
Tropische
regenwouden
Druk op knop
Woestijnen
Druk op knop
Nat en koud
Stijgende lucht
Wolkenvorming
Neerslag
Gematigde
zone
Druk op knop
Droog en koud
Dalende lucht
Droge lucht
Heldere lucht
Poolgebieden

19. Temperatuur

20. Neerslag

21. Luchtdruk

22. Zeestromen
Warme en koude stromen verdelen
temperatuur
In gang gehouden door:
• Wind
• Temperatuurverschil
• Zoutpomp

25. Natuurlijke schommelingen
Het klimaat veranderd door:
• Veranderende baan rond de zon
• Feedback mechanismen
• Zonneactiviteit
• Geologie / meteorieten

29. Veranderende baan rond de zon
• Vorm van de baan verandert
• Door zwaartekrachtspel planeten
• Van cirkel naar ellips
• Zon staat niet midden in de ellips
• Ellips => koud! (ijstijd)

31. Positie van de zon klopt niet; die staat niet in het midden van de ellips!

32. Veranderende baan rond de zon
Daarnaast ook:
• Hoek van de aardas
• Tolbeweging van de aardas
• Opgeteld effect met ellipsvorm =>
• Milancovitch -> ijstijden

35. IJstijden
• Als de factoren tegelijk in de koude stand
staan kan er een ijstijd ontstaan
• Hierop werken feedbackmechanismen
• Feedback kan iets versterken of juist
afremmen

36. Feedbackmechanismen
Positieve feedback versterkt:
• IJs weerkaatst meer zonlicht => kouder
• In koud water wordt meer CO₂
opgenomen => minder broeikaseffect

38. Feedbackmechanismen
Negatieve feedback remt af:
• Warmer weer => meer verdamping => meer
wolken => weerkaatst zonlicht=> kouder
• Warmer weer => meer plantengroei =>
meer opname van CO₂

39. Oceaan   wolken terugkoppeling (feedback)
Waarom zeewater nooit warmer wordt dan 31 graden Celsius
Oceaan wordt
iets warmer
verdamping
wolken
Oceaan warmer
Meer verdamping
Meer wolken
Meer refelctie
van zonlicht
zonlicht
Minder straling
op oceaan
Oceaan koelt weer af
relectie
Dit noem je een negatieve terugkoppeling (een zichzelf tegenwerkend systeem)
Negatieve feedbackmechanismen

40. Zonneactiviteit
• De zon zend een wisselende hoeveelheid
energie naar de aarde
• Zonnevlekken en zonnevlammen
• Cyclus van 11 jaar
• Poollicht

43. Geologie / meteorieten
• As en stof zorgen voor afkoeling
• Vulkaanuitbarstingen
• Meteorietinslagen
• (Ligging van de continenten)

47. De invloed van de mens
• Versterkt broeikaseffect
• Koolstof in de lucht…?
• Opwarming van de aarde
• Klimaatdiscussie
• Gevolgen van klimaatverandering
• Maatregelen

48. Broeikaseffect
• Licht wordt omgezet naar warmte
• Warmte straalt de ruimte in
• Deel van de warmte wordt vastgehouden
Net als in een broeikas

51. Broeikasgassen
Gassen in de atmosfeer houden de warmte
vast:
• CO₂ (koolstofdioxide)
• CH₄ (methaan)
• H₂O (waterdamp)
• Enz.

52. Waar komt het vandaan?
• Fossiele brandstoffen
• Kappen van bossen (en platbranden)
• Positieve feedback mechanismen

54. Weerkaarten
• Verschillende weerkaarten
• Isobaren en isothermen
• Luchtdrukgebieden
• Fronten
• Gegevens verzamelen
• Weersvoorspellingen maken

55. Verschillende weerkaarten
• Eenvoudige weerkaarten voor iedereen
• Gedetailleerde kaarten voor
meteorologen
• Weerkaarten voor verschillende
doeleinden

57. Isobaren en isothermen
• Iso = lijnen
• Bar = luchtruk
• Therm = temperatuur
Lijnen die plaatsen met gelijke druk of
temperratuur met elkaar verbinden

59. Luchtdrukgebieden
• Hoge luchtdruk -> dalende lucht ->
minder kans op neerslag; helder weer
• Lage luchtdruk -> stijgende lucht -> meer
kans op neerslag; bewolkt weer
• Wind waait van een hoge- naar een lage
drukgebied

62. Fronten
• Soms botsen koude en warme
luchtstromen
• De warme lucht is lichter
• Er ontstaat bewolking en vaak neerslag

66. Gegevens verzamelen
• Satellieten
• Weerballonen
• Meetstations
In Nederland vooral het KNMI

70. Weersvoorspellingen maken
• Veranderingen in luchtdruk
• Temperatuur
• Windrichting en kracht
• Op basis van de gegevens va de
meetstations

72. Inuit in Canada en Alaska
• Traditionele leefwijze
• Klimaat in Noord-Canada en Alsaka
• Economie en middelen van bestaan
• Klimaatveranderingen en de gevolgen
• Aanpassen aan de veranderingen…

74. Traditionele leefwijze
• Nomadisch als ze op jacht gingen
• Tijdelijke huizen
• Gebruik maken van alle onderdelen van
de dieren

77. Klimaat in Noord-Canada en Alasaka
• Binnen de poolcirkel
• Dalende lucht
• Nabijheid van zee
• IJswoestijn: Toendra
• Sneeuwklimaat

79. Economie en middelen van bestaan
• Vroeger zelfvoorzienend, maar nu
modern
• Veel import van voedsel
• Afhankelijk van Denemarken
• Zelf nu ook beginnende landbouw

80. Klimaatveranderingen en de gevolgen
• Plaatselijk versnelde opwarmen door
wegvallen albedo effect
• Ontdooien permafrost => methaan en
CO₂ komen vrij
• Leefgebied verdwijnt
• Middelen van bestaan vallen weg

81. Inuit nu

82. Klimaatonderzoek
• Gegevens en modellen
• Proxy
• Landschap
• Datering

83. Gegevens en modellen
• Wetenschap is meten
• Uit de gegevens een hypothese
• Toetsen in modellen mbv parameters
• Hypothese bijstellen / verwerpen

86. Proxy
Een proxy is een verzameling gegevens die een
beeld geven van het klimaat in het verleden.
Voorbeelden van proxy's:
• Boomringen
• IJskernen
• Pollen
• Aardlagen
• Fossielen
• Enz.

91. Sporen in het landschap
Klimaat laat sporen na. In Nederland vinden we
bijvoorbeeld sporen van ijstijden terug:
• Stuwwallen (Utrechtse heuvelrug)
• Afzettingen (bv keileem)
• Pingoruïnes

93. Datering
• Relatieve en absolute datering
• Koolstofdatering (C14)
• Gelaagdheid en gidsfossielen