ppt ak

1. Ontstaan temperatuur in atmosfeer
Warmte transport door wind/luchtstromen
warmtetransport door zeestromen
landschapszones

2. Stralingsbalans= Is de balans
tussen inkomende en uitgaande
straling.

3. Broeikaseffect

4. Albedoeffect.
 Albedo =
weerkaatsing van zonlicht.
- Heeft invloed op ontstaan temperatuur. Hoe meer Albedo hoe minder
geabsorbeerd wordt en hoe minder warmte wordt afgegeven door het
aardoppervlak.
a
B C

5. Albedo effect

6. Hoeveelheid inkomendestraling
hangt af van
 Hoeveelheid straling hangt af van
 Breedteligging
– lagere breedte: grotere invalshoek
zonnestralen
o hoeveelheid straling/km2 groter
o kortere weg door dampkring
 Albedo
– weerkaatsing hangt af van
gebiedsgesteldheid
o bijvoorbeeld licht/donker oppervlak
 Gesteldheid aardoppervlak
> volgende dia

7. Breedteligging

8. Energieverdeling door instraling
zon.
Noordpool
zuidp
ool

9. Albedoeffect.
 Albedo =
weerkaatsing van zonlicht.
- Heeft invloed op ontstaan temperatuur. Hoe meer Albedo hoe minder
geabsorbeerd wordt en hoe minder warmte wordt afgegeven door het
aardoppervlak.
a
B C

10. 15 ˚ 15
˚ 20 ˚
Temp. Land: snel
Warm snel koud.
Temp. Zee: warmt
Langzaam op, koelt
Langzaam af.
3˚ 3˚
-2˚
Gesteldheid aardoppervlak
Waarom warmt land
sneller op dan
zeewater?
- Zonnestralen
moeten de diepte in,
dit zorgt er wel weer
voor dat de zee
langer warm blijft
- Water is in
beweging warmt
minder snel op
- Verdamping van

11. 3.2 warmte
transport door
wind/luchtstromen

12. Wind en luchtdruk
• Wind =
• Luchtdruk=
• Hoge luchtdruk =
• Lage luchtdruk =
Lucht wat van de ene
plaats naar de
andere plek stroomt.
Aantal deeltjes
lucht wat op de
aarde drukt
Een gebied
waarbij veel
luchtdeeltjes op
de aarde drukken
Een gebied waarbij
weinig luchtdeeltjes
op de aarde drukken
WIND WAAIT ALTIJD
VAN HOGE NAAR
LAGE LUCHTDRUK
Lucht vult mekaar
altijd aan waar een
tekort aan is wordt
aangevuld door
een plek die te
veel heeft.

13. Ontstaan hoog luchtdruk en
lage luchtdruk
• Koude lucht krimpt is er veel lucht
aanwezig.
• Warme lucht zet uit is er weinig lucht
aanwezig
aardoppervlak

14. 90º
60º
30º
60º
30º
0º0º
30º 30º
60º 60º
90º
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Globale
luchtdrukv
erdeling

15. 90º
60º
30º
60º
30º
0º0º
30º 30º
60º 60º
90º
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Globale
windsysteem
ZONDER
CORRIOLIS

16. Coriolis effect.
De wind krijgt een
afwijking op het
NOORDELIJK
halfrond naar
RECHTS, dit is
als men met de
rug naar de
richting toe staat
van waar de wind
vandaan komt
De afwijking
ontstaat doordat
de aarde bij de
evenaar sneller
draait dan bij de
Noordpool
Coriolis effect
De wind krijgt een
afwijking op het
ZUIDELIJK
HALFROND naar
LINKS, Dit is als
men met de rug
naar de richting
toe staat van waar
de wind vandaan
komt.
De afwijking
ontstaat doordat
de aarde bij de
evenaar sneller
draait dan bij de
Noordpool
Windsysteem met
Corriolis effect

17. Reden afwijking bij de
evenaar is de draaiing aarde
sneller.

19. Ligging van hoge en lage drukgebieden
Belangrijke windsystemen op aarde
De verdeling
belangrijkste hoge en
lage drukgebieden op
aarde
en bijbehorend
windsysteem met het
coriolis effect

20. Let op:
• Voorgaande situatie (van het geen dat de
luchtdrukgebieden op deze plekken
liggen) geldt alleen voor herfst en voorjaar.
• Namelijk: de hoge- en lagedrukgebieden
verschuiven met de seizoenen mee
• Dat betekent dat in de zomer het tropische
lagedrukgebied boven de evenaar ligt en
in de winter eronder

21. Animatie ontstaan seizoenen
http://esminfo.prenhall.com/science/geoanimations/animations/01_EarthSun_E
2.html
• Ontstaan seizoenen:
• Klik bij het kijken op: show earth profile.
• Wanneer je kijkt zie je dat de zonnestralen
in Juni meer op Noordelijk halfrond
loodrecht binnenvallen en in Januari meer
op het zuidelijk halfrond loodrecht
binnenvallen.
• De hoge en lage luchtdruk gebieden
schuiven mee

22. 90º
60º
30º
60º
30º
0º0º
30º 30º
60º 60º
90º
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
21 maart, lente

23. ---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
21 juni, zomer

24. ---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
21 september, herfst
90º

25. ---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
21 december, winter
90º

26. Animatie
Verschuiving luchtdrukgebieden
met bijbehorende windsystemen
• http://www2.palomar.edu/users/pdeen/Ani
mations/23_weatherPat.swf
• Vergeet niet op show headley, show ITC
etc te drukken. En vervolgens op Play
hierbij zie je mooi hoe de
luchtdrukgebieden per seizoen
verschuiven.

27. ITC= Lage luchtdrukgebied rond
de evenaar
• In zomer rijkt ITC verder noordelijk bij AZIË
omdat Azië een grote landmassa heeft en land

28. ITC
 Zone van equatoriale
lage luchtdruk ofwel
 Intertropische
convergentiezone
(ITC)
– verschuift mee
met loodrechte
zonnestand
 Gevolg:
windsysteem rond
evenaar verschuift
– na december
noordwaarts
– na juni zuidwaarts

29. Moesson
• Een moesson is een wind die om het half
jaar 180 graden draait.
Paarse stippellijn is ITC in Julie.
Kan jij de ZW. Moesson in India en
Bangladesh verklaren?

30. Passaten
• Passaten zijn winden die vanuit de
subtropische hogedrukgebieden vanuit het
oosten richting het equatoriaal minimum
waaien. (evenaar)

31. 3.2 Warmtetransport door wind en zeestromen
 Twee soorten
zeestromen:
 Warme zeestromen
– brengen warm
water naar polen
 Koude zeestromen
– transporteren koud
water naar lagere
breedten
(hoge breedte is bij
dichtbij de polen
lage breedte is
dichtbij evenaar)
 Termen warm en koud
zijn relatief
– watertemperatuur
hoger of lager t.o.v.
omringend water

32. §3.2 Warmtetransport door wind en zeestromen
 Klimaat Noordwest-
Europa zachter dan
geografische breedte doet
verwachten
 Oorzaak is de Golfstroom
– een warme zeestroom
 Motoren van de
Golfstroom zijn
– overheersende
windrichting
– thermohaline circulatie

33. §3.2 Warmtetransport door wind en zeestromen
 Thermohaline circulatie
 Water Golfstroom zinkt na
IJsland voor de kust
Groenland:
– daling temperatuur
– toegenomen
zoutgehalte

34. Invloed ligging van gebergten
Metname bij neerslag
• Verschil Noorwegen en Zweden. Zweden
achter gebergte droog. Noorwegen nat.

35. Köppen
• A-klimaten = tropische klimaten
• B-klimaten = woestijnklimaten
• C-klimaten = zeeklimaten
• D-klimaten = landklimaten
• E-klimaten = poolklimaten

36. -35
-25
-15
-5
5
15
25
35
0
50
100
150
200
250
300
350
400
j f m a m j j a s o n d
neerslag(inmm)
maanden
A-klimaat
Kenmerken:
- Hele jaar hoge temp
- Veel neerslag
- Koudste maand niet kouder dan 18
gr.
- Begroeiing: Tropisch regenwoud

37. 0
50
100
150
200
250
300
350
400
j f m a m j j a s o n d
maanden
neerslag(inmm)
-35
-25
-15
-5
5
15
25
35
B-klimaat
Kenmerken:
- Weinig / geen neerslag
- Begroeiing: niets of cactussen,
struikjes

38. 0
50
100
150
200
250
300
350
400
j f m a m j j a s o n d
maanden
neerslag(inmm)
-35
-25
-15
-5
5
15
25
35
C-klimaat
Kenmerken:
-Weinig verschil zomer winter
- Koudste maand gemiddeld niet
kouder dan -3 graden
- Neerslag is redelijk
- Begroeiing: loofbomen

39. 0
50
100
150
200
250
300
350
400
j f m a m j j a s o n d
maanden
neerslag(inmm)
-35
-25
-15
-5
5
15
25
35
D-klimaat
Kenmerken:
- Groot verschil tussen zomer en winter
- Neerslag is redelijk
- Begroeiing: Naaldbomen

40. 0
50
100
150
200
250
300
350
400
j f m a m j j a s o n d
maanden
neerslag(inmm)
-35
-25
-15
-5
5
15
25
35
E-klimaat
- Warmste maand is kouder dan 10
graden
- Begroeiing: niets of mos en struikjes

41. Toevoegingen
• De A, C en D klimaten kunnen nog een
toevoeging krijgen van een kleine letter
• s = sommertrocken (droge zomer)
• w = wintertrocken (droge winter)
• f = fehlt (geen droge periodes)

46. Ontstaan neerslag
• Ontstaat doordat warme lucht gevuld met waterdamp
(waterdamp= gasvormig) opstijgt en afkoelt hoog in de
lucht.
Hoog in de lucht, koude lucht. Koude lucht gevuld met
waterdamp condenseert (= gas over naar vloeibaar) op
de stof en roetdeeltjes hoog in de lucht
Er worden minuscule regendruppeltjes gevormd hoog in de
lucht, deze regendruppeltjes zweven rond in de wolk.
Deze botsen
Klonten samen
Worden groot en zwaar
Te zwaar regen.
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20060209_neerslag0

47. Neerslag en regen
• Neerslag 3 vormen:
• Regen, hagel, sneeuw
• Regen 3 soorten:
• Stuwings
• Stijgings
• Frontale

48. Neerslag en regen
• Neerslag 3 vormen:
• Regen, hagel, sneeuw
• Regen 3 soorten:
• Stuwings  bij gebergten
• Stijgings  voornamelijk rond de evenaar
• Frontale  botsing fronten (botsing warme
koude lucht)

49. Welk soort regen zien we hier?
Kun jij voor jezelf in stappen uitleggen hoe op
onderstaande afbeelding de regen ontstaat?
http://www.schooltv.nl/beeldbank/zoek/?q=stuwingsregen&doelgroep=

50. Neerslag in een gebergte
(stuwingsregen)
Loefzijde= windkant van
de berg
• Water verdampt, wordt gasvormig
mengt zich met de lucht
• Lucht wordt warm gaat omhoog
door de warmte en door de wind
die lucht tegen de berg omhoog
duwt
• Koelt af
• In de afgekoelde lucht vindt
condensatie plaats van het
verdampte water
• Minuscule regendruppeltjes
worden gevormd
• Klonten samen worden zwaarder
• Neerslag
Lijzijde= kant van de berg
die uit de wind ligt
• Ligt uit de wind
• Lucht bevat weinig
waterdamp
• Lucht daalt en wordt
warmer
• Weinig neerslag
• Regenschaduw

51. Welk soort regen ontstaat hier?
Kun je voor jezelf uitleggen hoe
de regen hier ontstaat?

53. Landschapszones
3.3

54. Landschapszones (Bekijk de
afbeeldingen plaats de juiste
zone op de juiste plek)
Polaire
zone
Subtropisc
he
Tropische
Gematigde
Boreale
Aride

55. Tropen

56. Subtropisch

57. Aride

58. Boreale

59. Gematigde

60. Polaire

61. Landschapszones
Factoren die
een rol spelen
bij ontstaan er
van?

62. Landschapszone
 Landschapszones resultaat van
wisselwerking tussen
– Lithosfeer = gesteente, reliëf
– Atmosfeer = klimaat, lucht
– Hydrosfeer= water
– biosfeer = planten en dieren
 Belangrijkste geofactoren die een rol
spelen bij het ontstaan en verandering er
van:
– klimaat
– gesteenten
– reliëf
– de mens
 Effect van veranderingen hangt af van
plaats, schaal en tijd

63. Verandering landschapszone
afhankelijk van plaats, tijd
schaal

64. §3.3 Natuurlijke landschapszones
 Verschillen in landschapszones
 Te verklaren met de kringloop van
voedingsstoffen:
– circuleren in de landschapzones
– worden hergebruikt
De aanwezigheid van water en warmte,
Dichtheid begroeiing en lengte van groei-
seizoen zijn belangrijke factoren
Voor de opslag en uitwisseling van
Voedingsstoffen in de bodem.
Bekijk nog een keer de kaart met verdeling
Landschapszones. In welke zone zou
volgens jou de minste voedingsstoffen
aanwezig zijn in de bodem?

65. Tropische landschap zone
 Tropische zone:
 Regenwoud
 Warm en vochtig, veel
regen
 Altijd groene plantengroei
• drie etages
• eigen flora en fauna

66. Tropische landschapszones Hoe
zou de bodem er uit zien? Wat
is een bodem?
• Bodem = Met de term bodem wordt
verstaan ongeveer de bovenste laag van
de grond waar zich het leven van planten,
dieren en mens afspeelt. Vaak eerste
meter. Deze bestaat uit horizonten.
Horizonten zijn zones van een
bodemprofiel welke zich door de kleur en
andere kenmerken van andere zones
onderscheidt.
Hoeveel horizonten heeft
deze bodem?
2

67. Tropischelandschapszones Hoe zou de bodem er uit
zien?
 Tropische zone:
 (Rode) bodems onvruchtbaar
• ondoorlatende zure
inspoelingslaag
• dunne humuslaag /
uitspoelingslaag
• snelle afbraak organisch
materiaal

68. Tropische landschapszones
 Savanne
 Hete natte zomers
 Droge warme winters
 Hoge evapotranspiratie
 Bodems meer doorlatend
 Meer open landschap

69. Subtropischelandschapszones
 Subtropische zone
– tussen tropen en gematigde zone
– wat minder heet
– meestal droog seizoen
 Drie groepen plantensoorten:
 Loofbomen die in droge periode geen
blad verliezen
 Bladverliezende voorjaarsbloeiende
struiken
 Maquis
– dicht en doornachtig struikgewas
– harde, altijd groene kleine bladeren

70. §3.3 Natuurlijke landschapszones
 Gematigde zone
 Loofbomengordel alleen op NH
 Klimaat in vele variaties
– koeler
– voldoende neerslag
– verspreid over jaar
 Bodems van goed tot weinig
vruchtbaar
– afhankelijk van
moedergesteente
– humuslaag dikker
– minder afbraak

71. Boreale zone (Bodem)Podzol
• - Humuslaag
• - Uitspoelingslaag
• - Inspoelingslaag
• - Moedermateriaal
(Groefzand)
Oerbank

72. Borealelandschapszones
 Boreale zone
 Lange, koude winters
 Korte, koele zomers
 Podzolbodems kenmerkend
– zure bodems
– sterke uitspoeling
– harde inspoelingslaag
o ijzer- en aluminiumoxiden en
humus
o nadelig voor waterhuishouding

73. Polaire landschapszones
 Polaire zone
 Gemiddelde jaarlijkse
temperatuur <10° C
 Neerslag en verdamping laag
 Geen boomgroei
– struikjes, mossen
 Toendragebied overgangsgebied
boreale bossen en ijsvlakten
 Permafrost

74. Aride landschapszones
 Aride zone
 Woestijn of steppe
– derde van het landoppervlak
 Jaarlijkse neerslag gering
– vaak als stortbui
– verdamping varieert
 Vooral rotswoestijnen
– klein deel is zandwoestijn

75. Aridelandschapszones
 Aride zone
 Hete en koude woestijnen
– koude vaak in
regenschaduw van
gebergten
 Grensgebied zijn de
langgrassteppen
– vruchtbaar
– veel lössbodems
– vaak omgezet in
cultuurgrond
Klimaatgrafiek steppe
• Continentaal van
karakter