Ομιλία: Αναστάσιος Ρεντούμης, Manager Υπηρεσιών Υγείας, Innovation Manager «Η τροποποίηση της συμπεριφοράς μέσω ηλεκτρονικών υπηρεσιών για τη πρόληψη των χρόνιων νοσημάτων και τα προγράμματα SmartCare και like stin ygeia»

1. Αναστάσιος Ρεντούμης
Project Manager e-health and Public Health Projects,
Innovation Manager
«Η τροποποίηση της συμπεριφοράς μέσω ηλεκτρονικών
υπηρεσιών για τη πρόληψη των χρόνιων νοσημάτων και τα
προγράμματα SmartCare και like stin ygeia»

2. Τα συστήματα υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης στην Ευρώπη
βρίσκονται υπό αυξανόμενη πίεση λόγω των περιορισμένων
πόρων, τις μεταναστευτικές ροές, τον διαρκώς γηράσκοντα
πληθυσμό. Η πίεση αυτή μεταφράζεται σε ευκαιρία για αλλαγή
μέσω της επένδυσης σε “κοινωνικές καινοτομίες” που συνοπτικά
μεταφράζονται ως οι νέοι συνδυασμοί πρακτικών και
παρεμβάσεων που ανταποκρίνονται στις κοινωνικές ανάγκες.
Πέντε πεδία αναγνωρίζονται ως κοιτίδες σημαντικών κοινωνικών
καινοτομιών στις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης: H
ενδυνάμωση των ασθενών μέσω της συμμετοχής τους στο
σχεδιασμό για νέες υπηρεσίες (empowerment), η αλλαγή ρόλων
(role shifting), η υποστήριξη των ασθενών από άλλους ασθενείς
(peer to peer support), οι εφαρμογές κινητής υγείας (m-health
applications) και η συν-εγκατάσταση (colocation).

3. • Ειδικότερα, οι εφαρμογές κινητής υγείας (m-health), παίζουν
και θα παίξουν στο μέλλον ένα σημαντικό ρόλο στην πρόληψη
και στην προαγωγή της υγείας των πληθυσμών και ειδικότερα,
σε θέματα που αφορούν τα χρόνια νοσήματα.
• Η αλλαγή συμπεριφοράς προς έναν πιο υγιεινό και ενεργό
τρόπο ζωής για την πρόληψη της χρονιότητας, μπορεί να
υλοποιηθεί χρησιμοποιώντας τεχνολογίες m-health και σαν
παραδείγματα στην Ελλάδα θα περιγράψουμε το πρόγραμμα
SmartCare

4. • To Smartcare, είναι ένα πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται
από την Ε.Ε. με προϋπολογισμό 18 m €.
• Τα αποτελέσματα του έργου τα οποία θα είναι ανακοινώσιμα 25
Οκτωβρίου 2015, αναμένεται να βοηθήσουν στην δημιουργία
νέα νομοθεσίας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφορικά με την
παροχή υπηρεσιών ολιστικής φροντίδας (integrated care) που
στηρίζονται πάνω σε τεχνολογίες m-health και e-health με
σκοπό τη διαχείριση των χρονίων νοσημάτων στην Ευρώπη.
• Το SmartCare εμπλέκει 40 εταίρους και 9 πιλότους. Στην Ελλάδα
εμπλέκονται 3 δήμοι της Αττικής, εταιρεία με εμπορική
δραστηριότητα στο e-health και τη τηλεϊατρική και σύλλογοι
ασθενών και φροντιστών.

6. • Το SmartCare έχει τη μορφή της ανοικτής κλινικής δοκιμής
με ομάδα ελέγχου.
• Η ομάδα παρέμβασης αποτελείται από 210 ασθενείς με
Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2. Είναι ασθενείς – κάτοικοι των 3
δήμων, άνω των 50 ετών, που ρυθμίζουν το διαβήτη τους με
δικία ή και ινσουλίνη.
• Το SmartCare επιτρέπει την ολοκλήρωση της φροντίδας των
ασθενών από την διεπιστημονική ομάδα σε μια ηλεκτρονική
πλατφόρμα.
• Βασίζεται στο σχέδιο φροντίδας το οποίο είναι
αξατομικευμένο και συν-αποφασίζεται με τον ασθενή και τον
άτυπο φροντιστή του εφόσον αυτός υπάρχει.
• Οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες σε όλους του επαγγελματίες
υγείας που μπορούν μέσω της πλατφόρμας να
παρακολουθήσουν συνολικά το μονοπάτι φροντίδας.

7. • Όταν οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται, ή ένα κρίσιμο σημείο
φροντίδας δεν ικανοποιείται, υπενθυμίσεις και σήματα
κινδύνου δημιουργούνται αυτόματα και στέλνονται από την
πλατφόρμα στο app του ασθενούς στο tablet που αυτός
διαθέτει. Στέλνοντας alerts, reminders αλλά και μηνύματα που
ανταμοίβουν το ασθενή, επιτυγχάνεται η αλλαγή συμπεριφοράς
που αντικατοπτρίζεται σε επιμέρους πεδία της υγείας και
ευεξίας των ασθενών όπως η αλλαγή των διατροφικών
συμπεριφορών και η αυτο-αποτελεσματικότητα στη αυτο-
διαχείριση του Διαβήτη.

9. • Αναφορικά με τα αποτελέσματα του έργου
• Η συνολική ικανοποίηση των ασθενών από τις υπηρεσίες και
η αντίληψη για την ολιστική προσέγγιση αξιολογήθηκε τον
Ιούνιο του 2016 με το εργαλείο e-CCIS (e- Care Client Impact
Service).
• Η ερώτηση 3.1. ρωτάει πόσο ικανοποίηση λαμβάνεται από τη
νέα υπηρεσία, 3.2. ρωτάει πόσο αξίζει να γίνει η νέα
υπηρεσία mainstream και η 3.3 ρωτάει πόσο πρόθυμοι είναι
οι ασθενείς να συνεχίσουν να λαμβάνουν την νέα υπηρεσία
μετά το πέρας του έργου.

10. e-CCIS_3_1 e-CCIS_3_2 e-CCIS_3_3
1 99 104 108
2 18 16 17
3 20 18 9
4 0 0 4
5 1 0 0
99
104
108
18 16 17
20 18
9
0 0
41 0 0
0
20
40
60
80
100
120
e-CCIS ενότητα 3, σκορ σε κλίμακα likert 1 - 5
Ικανοποίηση από τις υπηρεσίες SmartCare
1
2
3
4
5

11. •Η ενότητα 5 του e-CCIS είναι σχετική με την αντίληψη για την
ολιστική φροντίδα που παρέχεται στο SmartCare από τη μεριά
του τελικού χρήστη.
•Η ερώτηση 5.1. ρωτάει για τη συχνότητα επανάληψης της ίδιας
ερώτησης προς του επαγγελματίες φροντίδας ώστε να γίνει
λήψη της υπηρεσίας και η ερώτηση 5.2. ρωτάει πόσο καλά
συνεργάζεται η διεπιστημονική ομάδα για να παρέχει τη
καλύτερη δυνατή υπηρεσία προς τους ασθενείς.

12. e-CCIS_5_1 e-CCIS_5_2
1 83 82
2 44 31
3 7 17
4 4 5
5 0 3
83 82
44
31
7
17
4 5
0 3
0
20
40
60
80
100
120
e-CCIS ενότητα 5, σκορ σε κλίμακα likert 1 – 5
Αντίληψη για την ολιστική φροντίδα στο SmartCare
1
2
3
4
5

13. 2%
5%
10%
2%
10%
27%
17%
7%
10%
2% 2%
5%
1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
% ασθενών
Συμμόρφωση των ασθενών στις οδηγίες και στους στόχους στην αρχή
του έργου
Το σχέδιο φροντίδας για τη
διατροφή και την άσκηση
αποτελείται από 20 στόχους όπως
η κατανάλωση αλατιού, η
κατνάλωση τροφίμων, η
συχνότητα των γευμάτων κλπ.
Αυτή η διαφάνεια δείχνει τι
ποσοστό ασθενών δεν επιτύγχανε
τους στόχους π.χ.. 5% δεν
επιτύγχανε 13 στόχους

14. 85%
78%
59%
54%
54%
51%
46%
41%
39%
37%
34%
29%
20%
20%
20%
5%
NUMBER OF MEALS
DAIRY LOW FAT
VEGETABLES
RED MEAT
DAIRY
FRUIT
LEGUMES
WHOLE GRAIN PRODUCTS
HIDDEN SALT
OLIVE OIL
FISH
VISIBLE FAT ON MEAT
SKIN OF POULTRY
ADDED SALT
PHYSICAL ACTIVITY
REFINED CARBOHYDRATE FOODS RICH IN ADDED…
Το % των
ασθενών που δεν
επιτυγχάνουν
κάποιο στόχο
στην αρχή του
έργου. Δείχνουν
που έχουν
πρόβλημα οι
ασθενείς π.χ.
Μόνο 5% δεν
πέτυχαν στο
στόχο για
λιγότερη σάχαρη
άρα είχαν καλή
πληροφόρηση
για αυτό το
στόχο στο
διαβήτη τους.

15. 50%
36%
25% 25%
100% 100% 100% 100%
Refined
carbohydrate foods
rich in added
sugar, fat and/ or
salt
Red Meat Visible fat on meat Skin of poultry
% patients working on improving the behavior Mean % of achieving the goal (0 – 100%)
Αποτελέσματα
της ενδιάμεσης
αξιολόγησης: %
των ασθενών που
διαλέξαν ένα
στόχο και τον
πέτυχαν κατά 100
%. π.χ. 25% που
διάλεξαν το
κοτόπουλο χωρίς
πέτσα το πέτυχαν
κατά 100%

16. 32%
38%
64%
47%
41%
17%
11%
50%
42%
36%
28%
21%
12%
8% 0% 0%
Legumes Fruit Fish Olive oil Whole grain
products
Vegetables Number of
meals
Physical
activity
% patients working on improving the behavior
Mean % of achieving the goal (0 – 100%)
% των ασθενών που διάλεξαν ένα στόχο και ο μέσος όρος επιτυχίας . Για παράδειγμα 11 %
διάλεξε να δουλέψει στη συχνότητα των γευμάτων αλλά κανείς δεν το κατάφερε, γιατί οι
ασθενείς είχαν την πεποίθηση ότι ο στόχος αυτός ήταν πολύ δύσκολος να υλοποιηθεί.

18. Primary Care Organisation Social Care Provider
Sum of all costs 942.422 € 2.892 €
Financial costs 915.027 € 482 €
Redeployed resources 27.395 € 2.410 €
Sum of all benefits 947.997 € 0 €
Financial benefits 913.071 € 0 €
Liberated resources 34.926 € 0 €
Difference 5.575 € -2.892 €
Client/patient
Sum of all costs 44.171 €
Financial costs 0 €
Redeployed resources 38.824 €
Non-financial costs 5.347 €
Sum of all benefits 68.906 €
Financial benefits 0 €
Liberated resources 0 €
Non-financial benefits 68.906 €
Difference 24.736 €

19. Μαθήματα:
•Η πολιτική υποστήριξη είναι ο πιό κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας για
την επιτυχημένη ανάπτυξη υπηρεσιών e-health σε ένα πλαίσιο
ολιστικής φροντίδας για την πρόληψη, πρωτογενή και δευτερογενή.
•Η αντίσταση στην αλλαγή είναι πολύ σημαντική αλλά μπορεί να
αντιμετωπιστεί σε σημαντικό βαθμό μέσω της εμπλοκής ενός change
manager και την υλοποίηση χωρίς παρεκλίσεις, ενός καλά
σχεδιασμένου σχεδίου αλλαγής....αλλά αυτό παίρνει χρόνο.
• Αν η τεχνολογία είναι φιλική προς το χρήστη, θα λειτουργήσεις σαν
καταλύτης για την επιτυχημένη υλοποίηση των αλλαγών και την
ικανοποίηση των χρηστών.
•Η τεχνολογία δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον ανθρώπινο
παράγοντα....
•Για την επέκταση της υπηρεσίας είναι απαραίτητα τα δεδομένα της
κοινωνικο – οικονομικής αξιολόγησης

20. •Οι επιπτώσεις στην πολιτική υγείας
• Η διαχείριση των χρονίων νοσημάτων είναι σε εμβρυική κατάσταση
στην Ελλάδα, όπως και η ολιστική φροντίδα (Tsiachristas et al ,
2015). Λαμβάνοντας υπόψη της αυξανόμενες δαπάνες υγείας και τους
περιορισμένους πόρους, είναι η ώρα για την εισαγωγή
μεταρρυθμίσεων με έμφαση στην πρόληψη και την αυτοδιαχείριση
των χρονίων νοσημάτων με την χρήση καινοτόμων υπηρεσιών
(Kousoulis et al, 2013).
• Ένα σημείο έναρξης θα ήταν τα προγράμματα disease management
άλλων χωρών αλλά και οι εμπειρίες στην Ελλάδα που δεν μπορούν να
ξεπεράσουν το πιλοτικό στάδιο καθώς υπάρχουν σχετικά κενά στη
νομοθεσία, στο οργανωτικό και θεσμικό πλαίσιο....Αλλά μπορούν να
ξεπεραστούν από την αποδοχή των νέων υπηρεσιών από τους
πολίτες.