1. ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙ΢ΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙ΢ΣΘΜΙΟ ΑΘΘΝΩΝ
ΣΜΘΜΑ ΕΠΙ΢ΣΘΜΘ΢ ΦΤ΢ΙΚΘ΢ ΑΓΩΓΘ΢ ΚΑΙ ΑΘΛΘΣΙ΢ΜΟΤ
Σομζασ Θεωρθτικϊν Επιςτθμϊν
Εργαςτιριο Ακλθτικισ Παιδαγωγικισ & Διδακτικισ
ΕΠΙ΢ΣΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ
«Καθηγητής Υυσικής Αγωγής στο Δημοτικό ΢χολείο: Μία
ειδικότητα υπό διωγμό;»
Ασπασία Δανιά
Καθηγήτρια Υυσικής Αγωγής, Τποψήφια Διδάκτωρ ΣΕΥΑΑ, ΕΚΠΑ
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ΢ 2012

2. ΧΡΟΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤ΢Θ΢ ΢ΣΕΛΕΧΩΝ ΦΤ΢ΙΚΘ΢ ΑΓΩΓΘ΢ 1834-΢ιμερα
Γυμναςτιριο Ναυπλίου-Λόχοσ Πυροςβεςτϊν-Ειδικι
(΢τρατιωτικι ΢χολι Γυμναςτϊν)-Διδαςκαλείο
Γυμναςτικισ-Γυμναςτικι Ακαδθμία-ΕΑ΢Α-ΣΕΦΑΑ
΢τιγμιότυπο από τθν άςκθςθ των μακθτριϊν τθσ Γυμναςτικισ ΢χολισ.
Κουλοφρθ, Χ., "Ακλθτιςμόσ και ΢πορ", ςτο Ιςτορία τησ Ελλάδασ του 20οφ αιώνα. 1900-1922, Οι Απαρχζσ

3. Θ ΠΑΡΟΤ΢ΙΑ ΣΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΩΝ ΦΤ΢ΙΚΘ΢ ΑΓΩΓΘ΢ ΢ΣΘΝ
Α/ΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤ΢Θ
 Μζχρι το 1983 θ διδαςκαλία τθσ φυςικισ Αγωγισ ςτθν
Α/κμια εκπαίδευςθ γινόταν από τουσ δαςκάλουσ
γενικϊν μακθμάτων.
 Νόμοσ 1566/85: Ειςαγωγι εκπαιδευτικϊν Φυςικισ
Αγωγισ ςτα δθμοτικά ςχολεία.
«...Η διδαζκαλία ζηα δημοηικά ζσολεία μαθημάηων θςζικήρ
αγωγήρ, μοςζικήρ ξένων γλωζζών και καλλιηεσνικών
μαθημάηων μπορεί να αναηίθεηαι, εκηός από ηοσς
δαζκάλοσς, και ζε εκπαιδεσηικούς ηης δεσηεροβάθμιας
εκπαίδεσζης με απόθαζη ηοσ νομάρτη είηε με ολική
απόζπαζη είηε με ςπεπωπιακή απαζσόληζη είηε για
ζςμπλήπωζη ηος ςποσπεωηικού ωπαπίος, καθώρ και ζε
άλλοςρ ειδικούρ εκπαιδεςηικούρ πος έσοςν ηα ανηίζηοισα
επιζηημονικά πποζόνηα...» (Απθπο 4, παπ. 12).

4. Θ ΠΑΡΟΤ΢ΙΑ ΣΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΩΝ ΦΤ΢ΙΚΘ΢ ΑΓΩΓΘ΢ ΢ΣΘΝ
Α/ΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤ΢Θ
 1987:διοριςμοί αναπλθρωτϊν εκπαιδευτικϊν Φ.Α. ςε 430 ςχολεία
΢ΔΕΝΠ (΢χολεία που γινόταν θ διδαςκαλία τθσ Φ.Α. ,Αγγλικϊν και
Μουςικισ από ειδικευμζνουσ )
Αϋ ,Βϋ,Γϋ : 4 ϊρεσ / εβδομάδα
Δϋ ,Εϋ, ΢Σ’ : 3 ϊρεσ / εβδομάδα
 1988 προςτίκενται άλλα 850 ςχολεία.
 1989 θ Δ.Ο.Ε κατακζτει ςχζδιο Προεδρικοφ Διατάγματοσ ςτο
Τπουργείο Παιδείασ προςδιορίηοντασ τισ παρακάτω οργανικζσ κζςεισ
Φ. Αγωγής 4900
Αγγλικής 1190
Γαλλικής 795 1992: ωράριο 21-25
Γερμανικής 50 ϊρεσ/εβδομάδα
Ιταλικής 25
Καλλιτετνικών 1400
Μοσσικής 1300

5. Θ ΠΑΡΟΤ΢ΙΑ ΣΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΩΝ ΦΤ΢ΙΚΘ΢ ΑΓΩΓΘ΢ ΢ΣΘΝ
Α/ΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤ΢Θ
 1993: πρϊτεσ οργανικζσ κζςεισ κακθγθτϊν Φ.Α.
Γϋ Δϋ ,Εϋ, ΢Σ’ 2 ϊρεσ/ εβδομάδα - Αϋ,Βϋ: κακόλου
 2000: Φ.Α. ςε όλεσ τισ τάξεισ, 2 ϊρεσ/ εβδομάδα.
 2010: ΢ΧΟΛΕΙΑ ΕΑΕΠ
Αϋ Βϋ Γ Δϋ: 4 ϊρεσ/εβδομάδα (1 ϊρα για Χοροφσ)
Εϋ, ΢Σ’ 2 ϊρεσ/ εβδομάδα + 1-5 ϊρεσ (Ακλθτιςμόσ ςτο ολοιμερο
πρόγραμμα)
 ΢ιμερα λειτουργοφν περίπου 960 ΢ΧΟΛΕΙΑ ΕΑΕΠ

6. ΢τοχοκεντρικό μοντζλο του νζου
Προγράμματοσ ΢πουδϊν (Π΢)
 ΢φγχρονθσ εκπαιδευτικισ τάςθσ δυτικϊν χωρϊν: θ εκπαίδευςθ
βαςίηεται ςε κριτιρια.
 Κακορίηονται πρϊτα οι ςτόχοι και ςτθ ςυνζχεια επιλζγεται το
περιεχόμενο και οι εκπαιδευτικζσ προςεγγίςεισ.
 Οι ςτόχοι: παρατθριςιμεσ ςυμπεριφορζσ.
Λειτουργίεσ εμπζδωςθσ τθσ γνϊςθσ, αξίεσ και δεξιότθτεσ
 Οργάνωςθ γφρω από πεδία και όχι μακιματα:
Ελλθνικι Γλϊςςα και Γραμματεία, Ξζνεσ Γλϊςςεσ, Μακθματικά,
Φυςικζσ Επιςτιμεσ, ΢πουδζσ του Ανκρϊπου και τθσ Κοινωνίασ,
Πολιτιςμόσ και θ Σζχνθ, Σεχνολογίεσ Επικοινωνίασ και Πλθροφορίασ,
΢χολικι και Κοινωνικι Ηωι.
Θ Φυςικι Αγωγι εντόσ του πεδίου τθσ ΢χολικισ και Κοινωνικισ Ηωισ,
μαηί με τον ΢χολικό Επαγγελματικό Προςανατολιςμό.
Αυγερινόσ, 2012

7. 1. Πεοιζζόηεοεπ ώοεπ (ΕΑΕΠ: 2-3 ξογαμικέπ θέζειπ).
2. Νέα αμηικείμεμα (ηέμιπ, αμηιπηέοιζη, πάλη,
ηξνξβξλία).
3. Σύμδεζη ηηπ ΦΑ και ηωμ ζπξο ηξρ ζςξλείξρ με ηα
ζπξο ηηπ ηξπικήπ κξιμωμίαπ.
4. Νέεπ διδακηικέπ ποξζεγγίζειπ (θάζμα μεθόδωμ
διδαζκαλίαπ, παιςμίδι οόλωμ, διαθεμαηικόηηηα, κ.ά.).
5. Αρηξμξμία ζε κάθε ζςξλική μξμάδα. Ποωηξβξρλίεπ
ζηξμ Κ.Φ.Α. για καιμξηξμίεπ ζηημ ποξζαομξγή και
ξογάμωζη ηξρ Αμαλρηικξύ Ποξγοάμμαηξπ .
ΝΕΑ ΢ΣΟΙΧΕΙΑ

8. 1. Θ ΦΑ είναι το μόνο ςχολικό μάκθμα που ςτόχο ζχει να
προετοιμάςει τα παιδιά για ζναν υγιι τρόπο ηωισ.
2. Θ ςχολικι ΦΑ και ο ακλθτιςμόσ είναι από τα κυριότερα μζςα
κοινωνικισ ενςωμάτωςθσ (μειονότθτεσ).
3. Ο αρικμόσ των μακθμάτων ΦΑ παρουςίαςε πτϊςθ κατά τθν
παρελκοφςα δεκαετία.
4. Θ δθμόςια υγεία και θ προςταςία των ανθλίκων αποτελοφν
προτεραιότθτεσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.

9. ΑΠΟΦΑ΢Θ ΕΤΡΩΠΑΙΚΟΤ ΚΟΙΝΟΒΟΤΛΙΟΤ 13/11/2007
«...καλεί τα κράτη μζλη να καταςτήςουν τη ΦΑ
υποχρεωτική ςτην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια
εκπαίδευςη και να αποδεχθοφν την αρχή ςφμφωνα με την
οποία ςτο ωρολόγιο πρόγραμμα ια εξαςφαλίζονται
τουλάχιςτον τρία μαιθματα ΦΑ την εβδομάδα ενώ τα
ςχολεία πρζπει να ενθαρρφνονται να επεκτείνουν το
ελάχιςτο αυτό όριο όςο το δυνατόν περιςςότερο...».
Σι ςυμβαίνει ςτθν πραγματικότθτα;

10. Άρκρο 4, Διεκνισ Καταςτατικόσ Χάρτθσ ΦΑ & Ακλθτιςμοφ, UNESCO, 1978
«...Η διδαςκαλία, η προπόνηςη και η διοίκηςη ςτη Φυςική Αγωγή και τον Αθλητιςμό
πρζπει να αςκείται από ειδικά εκπαιδευμζνο προςωπικό...»
ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ
1. Παρ. 12 άρκρο 4 Ν. 1566/1985 «...Η διδαςκαλία ςτα δημοτικά ςχολεία
μαθημάτων φυςικήσ αγωγήσ, μουςικήσ, ξζνων γλωςςών και καλλιτεχνικών
μαθημάτων μπορεί να ανατίθεται, εκτόσ από τουσ δαςκάλουσ, και ςε
εκπαιδευτικοφσ τησ δευτεροβάιμιασ εκπαίδευςησ...»
2. 'Πρόγραμμα λειτουργίασ δθμοτικϊν ςχολείων' Εγκφκλιοσ Φ.
12/896/Γ1/693/6-9-2000 ΤΠ.Ε.Π.Θ. «... Η Φυςική Αγωγή και η Μουςική, αν
δεν υπάρχουν εκπαιδευτικοί τησ αντίςτοιχησ ειδικότητασ, διδάςκονται από
δαςκάλουσ...»
3. 2011-12: Διεφκυνςθ Φυςικισ Αγωγισ του υπουργείου Παιδείασ
Πανελλθνίωσ περίπου 850 ϊρεσ ΦΑ/εβδομάδα ςε δαςκάλουσ.
4. Προγραμματιςμόσ εκπαιδευτικοφ ζργου 2012-2013 «...Σε εξαιρετικζσ
περιπτώςεισ (π.χ. ολιγοθζςια ςχολεία) και εφόςον δεν υπάρχουν διαθζςιμοι
εκπαιδευτικοί ΠΕ11, τότε και μόνο τότε είναι δυνατή η διδαςκαλία του
μαθήματοσ από εκπαιδευτικοφσ ΠΕ70...»

11. Διοριςμοί-προςλιψεισ

12. Διοριςμοί-προςλιψεισ
(Μπράτθσ, 2012) ΕΘΝΟ΢, 21-8-2012
2011-12 Από τισ προςλιψεισ απουςιάηουν
133 μόνιμοι διοριςμοί (50 δάςκαλοι, 61 κακθγθτζσ ξζνων γλωςςϊν,
νθπιαγωγοί , 16 Αγγλικισ Γλϊςςασ, φυςικισ αγωγισ, μουςικοί, πλθροφορικισ κ.ά.
6 Φυςικισ Αγωγισ) και 11.648 προςλιψεισ
αναπλθρωτϊν (εκ των οποίων 2000 περίπου
μειωμζνου ωραρίου).
ΤΠΕΠΘ
2012-2013
216 αναπλθρωτζσ ΚΦΑ (΢χολεία ΕΑΕΠ)
πλιρουσ και μειωμζνου ωραρίου

13. Διοριςμοί-προςλιψεισ
1Η Ανακολουιία:
Οδθγίεσ ΕΕ & UNESCO (εξειδικευμζνοι δάςκαλοι)
Πρόγραμμα ςπουδϊν (περιςςότερεσ ϊρεσ)
–
Μειωμζνοι διοριςμοί προςλιψεισ
Μθ ειδικευμζνο προςωπικό

14. Διοριςμοί-προςλιψεισ
2Η Ανακολουιία:
Οι ϊρεσ που προβλζπονται για τθ ΦΑ ςτθ Β/κμια
εκπαίδευςθ είναι ελάχιςτεσ-ςχεδόν ανφπαρκτεσ

15. Νζα διδακτικά αντικείμενα
(τζνισ, αντιπτζριςθ, πάλθ, τοξοβολία)
Ακλθτικά παιχνίδια
Θ δια βίου άςκθςθ ςτο επίκεντρο του ενδιαφζροντοσ
 Θ ςυμμετοχι ι θ γνωριμία με τα ακλιματα δεν προςδίδει ςτο μακθτι τισ
απαραίτθτεσ δεξιότθτεσ ϊςτε αυτόσ να αναπτφξει ςυνικειεσ δια βίου άςκθςθσ
(Penny & Ghander, 2000).
Οι παιγνιϊδεισ δραςτθριότθτεσ δεν ςυμβάλλουν ςτθν καλλιζργεια μεταγνωςτικϊν
ικανοτιτων όπωσ π.χ. θ αφοςίωςθ, θ αποφαςιςτικότθτα, οι οποίεσ διευκολφνουν
τθν επιδίωξθ τθσ καλισ ακλθτικισ επίδοςθσ (Abbott & Collins, 2004).
Σα κίνθτρα και οι παροδικζσ ευκαιρίεσ για ςυμμετοχι δεν εγγυϊνται τθ δια βίου
μάκθςθ (McNamal et al., 2011).

16. Θ δια βίου άςκθςθ ςτο επίκεντρο του ενδιαφζροντοσ
Θ πρόοδοσ και θ εναςχόλθςθ με τον ακλθτιςμό είναι
μία δυναμικι διαδικαςία, μθ γραμμικι. Οι ευκαιρίεσ
για ςυμμετοχι/ φυςικι δραςτθριότθτα κα πρζπει να
είναι ςυνεχείσ
(MacNamara, Button & Collins, 2010).

17. Σο 50% του χρόνου του μακιματοσ τθσ ΦΑ κα πρζπει να
αποτελείται από δραςτθριότθτεσ μζτριασ-ζντονθσ ζνταςθσ
(Healthy People, 2001)
Θ ςυνκικθ αυτι δεν πλθρείται ςτθν πράξθ
(Σηζτηθσ κ.ά. 2005; Simons-Morton et al., 1994; McKnezie et al., 1993)

18. Πρωτοβουλίεσ ςτον Κ.Φ.Α. για καινοτομίεσ + Νζεσ διδακτικζσ προςεγγίςεισ
(Αναπαραγωγικζσ και δθμιουργικζσ μζκοδοι διδαςκαλίασ, παιχνίδι ρόλων και
προςομοίωςθ, ςυνεργατικι μάκθςθ, διδαςκαλία παιχνιδιϊν, διακεματικι διδαςκαλία)
3Η Ανακολουιία:
Πϊσ να υποςτθριχκοφν οι καινοτομίεσ όταν :
 Ζλλειψθ υλικϊν και υποδομϊν
 ΢υνκικεσ εργαςίασ: δφο-τρεισ τάξεισ ςτο προαφλιο
 Μείωςθ αποδοχϊν > Δεφτερθ εργαςία
 Μεταπτυχιακζσ ςπουδζσ (βλ. εκπαιδευτικζσ άδειεσ)
Παρόλα αυτά υπάρχουν ανοχζσ-αντοχζσ
΢τρατθγικζσ βελτίωςθσ του διδακτικοφ περιβάλλοντοσ
(O’ Sullivan, 2006; Makopoulou & Armour, 2011)
 Προςαρμογι υπάρχοντοσ εξοπλιςμοφ
 ΢υμμετοχι ςτθν αγορά εξοπλιςμοφ
 Προςαρμογι διδακτικοφ περιεχομζνου

19. ΑΝΑΓΚΑΙΟΣΘΣΑ
Επιμόρφωςθ υπθρετοφντων Κ.Φ.Α.
΢υνεχισ εκπαίδευςθ, υποςτθρικτικζσ
΢ποραδικζσ, μονοιμερεσ, επί
δομζσ εντόσ τθσ ςχολικισ κοινότθτασ,
πλθρωμι, αςφνδετεσ ςυνεδρίεσ,
χωρίσ ςυνοχι, ςχετικότθτα και
ζμφαςθ ςτθ ςυνεργαςία, επικοινωνία,
πρόκλθςθ αναςτοχαςμό, κριτικι ςκζψθ
= =
Αναποτελεςματικζσ Απαραίτθτθ προχπόκεςθ για τθν
(Armour, 2006; Klinger, 2004) αποφυγι τθσ
«επαγγελματικισ περικωριοποίθςθσ»
και τθσ «παιδαγωγικισ ςυρρίκνωςθσ»
(Ward & O’ Sullivan, 2008)

20. ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Επιμόρφωςθ υπθρετοφντων Κ.Φ.Α.
• Θ εκπαιδευτικι ζρευνα ςτερείται γνϊςθσ που να προζρχεται από δαςκάλουσ
που ερευνοφν τθν ίδια τουσ τθσ διδαςκαλία.
(Brouwer & Korthagen, 2005)
• Σα προγράμματα εκπαίδευςθσ των υπθρετοφντων εκπαιδευτικϊν: ανεπαρκι
και αναποτελεςματικά (Borko, 2004; John & Gravani, 2005)
• Makopoulou & Armour (2011):
9 ΚΦΑ (Μελζτεσ περίπτωςθσ + 70 ερωτθματολόγια + ςυνεντεφξεισ (κακθγθτζσ
παν/μίου, μζλθ παιδ. Ινςτιτοφτου, επιμορφωτζσ)
1. Θ επιμόρφωςθ όταν υπιρχε > κετικι ςυμβολι
2. Δεν υπάρχει πρωτοτυπία, πρόκλθςθ
3. Μόνθ δυνατι επιμόρφωςθ θ κρατικι (οικονομικοί λόγοι)
3Η Ανακολουιία:
4. 30% καμία ςυμμετοχι, 70% 1-2 ςυμμετοχζσ (15 χρόνια υπθρεςίασ)
5. Επιλεκτικι επιμόρφωςθ (βλ. Ολυμπιακι Παιδεία)
6. Ζμφαςθ ςε δεξιότθτεσ

21. Νζεσ διδακτικζσ προςεγγίςεισ + Περιςςότερεσ πρωτοβουλίεσ ςτον Κ.Φ.Α.
1. Θ υιοκζτθςι τουσ και θ αναγνϊριςθ ι μθ του οφζλουσ τουσ
μπορεί να προκφψει μόνο μζςω τθσ ςυμμετοχισ ςε επιςτθμονικζσ
κοινότθτεσ μάκθςθσ και όχι μζςω τθσ ςτείρασ εμμονισ ςε
γραφειoκρατικοφ και εκτελεςτικοφ τφπου ςυνταγογραφοφμενεσ
διαδικαςίεσ
(McDonald, Mitchell, Mayer, 2006)
2. Θ πραγματικι αναμόρφωςθ των Προγραμμάτων ΢πουδϊν μπορεί
να προκφψει μόνο όταν ςυνδεκεί με τισ ανάγκεσ και τισ
ιδιαιτερότθτεσ των ΚΦΑ-υποςτθρικτϊν τθσ.
(Ο’ Sullivan, 2006)

22. Ο ΚΦΑ τθσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ωσ εξειδικευμζνοσ
επαγγελματίασ ζχει:
1. να ανταπεξζλκει ςτθν επικρατοφςα ιδεολογία περί
αξιολόγθςθσ τθσ αποτελεςματικότθτάσ του, και
2. να πείςει με τισ ενζργειζσ του το ςφςτθμα ότι θ Φυςικι
Αγωγι κα πρζπει να διατθριςει το χϊρο τθσ ςτο
Δθμοτικό ςχολείο ωσ επιςτιμθ και όχι ωσ εφαρμοςμζνθ
πρακτικι.
Αντιμετωπίηοντασ κακθμερινά τισ παραπάνω ςυνκικεσ...
Ανάλθψθ ενεργοφ ςυλλογικισ δράςθσ

23. ΠΡΟΣΑ΢ΕΙ΢
 Επαγγελματιςμόσ εργαςιακό  Κρατικζσ-Τποςτθρικτικζσ δομζσ
ικοσ. (προςλιψεισ, επιμόρφωςθ,
υποδομζσ, ςχολικοί
 Ακαδθμαϊκι προςζγγιςθ ςτθ ςφμβουλοι).
διδαςκαλία > ςυλλογικι
 ΢χεδιαςμόσ: Θ φωνι/εμπειρίεσ
ςυμμετοχι ςε επιςτθμονικζσ
των ΚΦΑ κα πρζπει να
κοινότθτεσ μάκθςθσ. αποτελοφν βάςθ για το
 Ετοιμότθτα/διακεςιμότθτα να ςχεδιαςμό του προγράμματοσ
δεχκοφμε ι να καταςκευάςουμε ςπουδϊν (Goodson, 1995).
νζα γνϊςθ.  Ναι ςτο άνοιγμα ςε καινοτομίεσ
 ΢υνεργαςία μεταξφ ΚΦΑ> ναι ςτθ ςυνεργαςία με τθν
αναςτοχαςμό, αναλυτικι ι τοπικι κοινωνία όταν και μόνο
κριτικι ςκζψθ υπό το πρίςμα όταν αυτό προωκεί τθν
των κοινωνικο-οικονομικϊν ανταλλαγι ιδεϊν με γνϊμονα
ςυνκθκϊν. τθν αναβάκμιςθ του ςχολικοφ
μακιματοσ.

25. Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Ασπασία Δανιά