10.Sınıf tarih

1. II. MEŞRUTİYET VE
SİYASİ GELİŞMELER
- Rümeysa AKGÜL -

2. a. II. Meşrutiyet’in İlanı
1876’da ilan edilmiş olan I. Meşrutiyet dönemindeki Kanun-ı
Esasi, Osmanlı padişahına meclisi kapatma yetkisi vermişti. II.
Abdülhamid bu yetkiye dayanarak 1877-1878 Osmanlı-Rus
Savaşı’nın getirdiği büyük sıkıntıları ileri sürerek meclisi kapattı.
Böylece I. Meşrutiyet Dönemi sona erdi. Bu tarihten sonra II.
Abdülhamit, devletin otoritesini yeniden kurmak için baskı
uygulayarak özgürlüklerin kısıtlandığı bir anlayışla ülkeyi yönetmeye
başladı. I. Meşrutiyetin ilanında büyük bir paya sahip olan Genç
Osmanlılar Cemiyeti dağıtıldı. Bu olaylar sırasında meşrutiyet yanlısı
bazı aydınlar, 1889’da İttihat ve Terakki (Birleşme ve İlerleme)
Cemiyeti’ni kurdular.

3. Bu sırada 1908’de Rus Çarı ile ingiltere Kralı, Reval Görüşmeleri’ni
yaparak;
✓ Makedonya’nın Osmanlı yönetiminden koparılmasını,
✓ Osmanlı topraklarındaki Hristiyanlar için ıslahatlar yapılmasını,
✓ Boğazlar meselesini görüştüler.
İttihat ve Terakki yöneticileri, Avrupalıların Osmanlı Devleti’ni
parçalamalarının önüne geçmek ve Meşrutiyeti yeniden ilan
ettirip, anayasayı yürürlüğe koydurmak için Abdülhamid’e baskı
yapmaya başladılar.

4. İttihat Terakki üyesi olan Niyazi Bey Manastır’da, Enver Bey de
Selanik’te kendilerine bağlı askerlerle birlikte isyan ederek dağa
çıktılar, isyanın bütün yurda yayılmasından çekinen II. Abdülhamid, 24
Temmuz 1908’de anayasayı yürürlüğe koyup II. Meşrutiyeti ilan etmek
zorunda kaldı.
Fakat ülke genelindeki iç karışıklıklar, II. Meşrutiyetin ilanı sonrasında
da devam etti.

5. İstanbul’da II. Meşrutiyet’in İlanı’nı Kutlayan
Halkı Gösteren Temsilî Resim

6.  Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir.
 Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Bosna-Hersek’i topraklarına
katmıştır.
 Girit, Yunanistan’a bağlanma kararı almıştır.
 Osmanlı Devleti’nde ilk siyasi partiler kurulmuştur;
 İttihat ve Terakki Partisi
 Hürriyet ve İtilaf Partisi
 Ahrar (Hürler) Partisi
II.Meşrutiyet’in Sonuçları ;

7. Jön Türkler’in baskısı.Cemiyete bağlı subaylardan Kolağası Niyazi Bey’in Resne’de, Enver
Bey’in Selanik’te birlikleri ile başlattıkları isyan.
Rus çarı ile İngiltere kralının yaptığı Reval Görüşmesi

9. b. Otuzbir Mart İsyanı (1909)
Meşrutiyetin ilanından sonra özellikle İstanbul’da suikastler de arttı.
Bütün bu gelişmeleri fırsat olarak değerlendiren meşrutiyet karşıtları, 13
Nisan 1909’da istanbul’da ayaklanma çıkardılar. Otuzbir Mart Vakası
olarak bilinen bu ayaklanma, Mahmut Şevket Paşa komutasındaki
Hareket Ordusu tarafından bastırıldı. Hareket Ordusu, Selanik’teki
karargahından istanbul’a gelerek isyancıları cezalandırdı.
Otuzbir Mart Vakası, Osmanlı Devleti’nde yönetim şekline karşı
çıkan ilk isyan olarak bilinir.
Osmanlı Devleti’nde ilk defa ordu birlikleri bir yenilik hareketinin
devamını sağlamak için devlete destek vermişlerdir.

10. Mustafa Kemal, bu orduda görevli subaylardan biri olarak isyanın
bastırılmasında görev almıştır.
Bu olayın ardından meclis toplanarak; isyanın çıkmasında
padişahın yetersizliğini olduğu iddiasıyla II. Abdülhamid’i tahttan
indirdi ve yerine V. Mehmet Reşat padişah olarak ilan edildi.
Yürürlükteki anayasanın bazı maddelerinde değişiklikler yapılarak
padişahın meclisi açma kapama, kişileri sürgüne gönderme, savaş ve
barış kararı alma yetkileri sınırlandırıldı. Bu yönüyle II. Meşrutiyet
dönemi anayasası, daha önceki anayasaya göre daha demokratik
özellikler kazanmıştır.

11. SORU : 31 Mart Olayı’nın sonunda yaşanan
gelişmeler nelerdir ?
31 Mart olayıyla fırsatı değerlendiren İttihat ve
Terakki liderleri II. Abdülhamit’i tahttan indirmek için
harekete geçtiler. Meclis toplanarak II.
Abdülhamit’in tahttan indirilmesine ve yerine
kardeşi V. Mehmet
Reşat’ın geçirilmesine karar verdi. Ayrıca Mebusan
Meclisi, Kanunuesasi’nin bazı maddelerini de
değiştirdi.

12. II. Meşrutiyet’ten Sonra 1909’da Getirilen Yenilikler
Basın üzerindeki sansür kaldırıldı.
Padişahın sürgün yetkisi elinden alındı.
Hükûmet, padişaha karşı değil meclise karşı sorumlu hâle
getirildi.
İttihat ve Terakki, Hürriyet ve İtilaf ve Ahrar fırkaları
kurularak çok partili yaşama geçildi.
Padişahın veto hakkı sınırlandırıldı.

13. SORU : II. Meşrutiyet’ten sonra getirilen
yeniliklerin demokratik hayata katkıları
neler olabilir?
Basın özgürlüğü arttı.Padişahın yetkileri
biraz daha kısıtlandı.Çok partili yaşama
geçildi.

14. II. Meşrutiyet’te Hareket Ordusu Bakırköy Önlerinde

15. II. WİLLHELM VE ALMAN POLİTİKASI
1888’de İmparator olan II. Willhelm, Bismarck’ın aksine bir dünya
politikası izlemeye başlamıştı. Bu politika çerçevesi içinde Osmanlı Devleti
ile
yakın ilişkiler kurdu. Amacı, Osmanlı Devleti’nin Kızıldeniz ve Hint
Okyanusu’na kadar uzanan toprakları ile İngiltere’nin sömürge
imparatorluğunun yolunu kesmekti. Bunun için de Berlin - Bağdat
demiryolu
projesini ortaya atmıştı. Berlin’den başlayarak Boğazları geçen ve
Bağdat’a
kadar uzanan bir demiryolu yaparak (3 B projesi) Basra Körfezi’ne çıkmak
istemiştir.Bu proje İngiltere’yi endişelendirmiştir.
Almanya’nın bu yeni politikası Osmanlı Devleti ile Almanya arasındaki
ilişkileri geliştirerek denge politikası içinde Osmanlı Devleti’nin yeni bir
dayanak bulmasını sağlamış ise de I. Dünya Savaşı her iki imparatorluğun
sonunu getirmiştir.
Alman İmparatoru
II. Willhelm

16. SORU : Almanya’nın Osmanlı Devleti’ne
yaklaşmasının sebebi nedir?
Almanya’nın Osmanlı’nın topraklarını ham
madde kaynağı ve pazar olarak görmesi.
Ayrıca Osmanlı’yı kullanarak İngiltere’nin
Mısır üzerinden Uzak Doğu’daki
sömürgelerine giden yolları da
denetlemek istemesi.

17. c.Osmanlı’da Nüfuz Mücadelesi ve
Demiryolu Savaşları
Avrupa devletleri Osmanlı topraklarında nüfuz bölgeleri
kurmak ve daha sonra da bu bölgeleri sömürge imparatorluklarına
katmak amacıyla Osmanlı’da demiryolu yapımına önem verdiler.
Avusturya Balkanlarda, Rusya doğuda, Fransa,Suriye ve civarında
demiryolu yaparak önce iktisadi sonra siyasi bakımdan bölgeleri
ele geçirmek amacındaydılar Almanya ise Berlin-Bağdat hattı ile
Anadolu ve Irak’ı bir Alman kolonisi hâline getirmek istiyordu.

18. Sultan Reşat ve II. Willhelm İstanbul gezisinde

19. Almanya’nın doğuya doğru genişlemesine İngiltere’nin bütün
gücüyle karşı çıkacağı açıktı. Orta Doğu petrolünü, Mısır ve
Hindistan’ı tehdit eden bir genişlemeye müsaade edemezdi.
İttihat ve Terakki’nin güç kazandığı II. Meşrutiyet’in ilanından
sonraki dönemde geleneksel İngiliz dostluğunun yerini Almanya ve
Avusturya’ya duyulan dostluk aldı.

20. Osmanlı Almanya yakınlaşması ile Alman sermayesi Osmanlı
ülkesine akmaya başladı. Almanya, devlete sağladığı mali hizmetler
karşılığında Anadolu’da demiryolu imtiyazları elde etti. 1889’da
kuruldu. Üç yıl sonra da Haydarpaşa-İzmit hattı Ankara’ya bağlandı.
1896 da Eskişehir-Konya demiryolu tamamlandı. Şirket daha sonra
Konya-Basra Körfezi demiryolu imtiyazını da elde etti. Düşünülen hat
Toroslar’ı aşıp Adana’ya inecek, oradan doğuya dönerek Fırat’ı aşıp
Musul üzerinden Bağdat’a ve nihayet Basra’ya ulaşacaktı.

21. Osmanlı Devleti’nin Almanya ile iyi yönde gelişen ilişkileri
ithalat yaptığı ülkelerin oranlarını da değiştirdi. İngiltere’nin
ikiyüzlü politikasına duyulan tepki uluslararası ticarete de yansıdı.
Bundan sonra İngiltere ve Fransa’dan yapılan ithalat azalırken
Almanya ve Avusturya’nın Osmanlı’ya daha fazla mal sattığı
görüldü.
Osmanlı Devleti’nin 1878 yılı ile 1910 yılında değişen aşağıdaki
ithalat tablosu bu durumu net bir şekilde ortaya koymaktadır.

23. d.Dağılmayı Önleme Çabaları
Osmanlı Devleti’nde padişahlar ve devlet adamları devleti
dağılmaktan kurtarmak için birçok ıslahat ve reform yaptılar. Bunun
sonucunda aydınlar arasında devleti kurtarmaya yönelik fikir
akımları ortaya çıktı.

24. Osmanlıcılık:
Osmanlı topraklarında yaşayan herkesi din, dil ve ırk ayrımına tabi
tutmadan, eşit haklar vererek, devletin bütünlüğünü korumayı
amaçlamışlardır.
Osmanlıcılık düşüncesini gerçekleştirmek için;
★ Tanzimat Fermanı ilân edildi. (1839)
★ Islahat Fermanı ilân edildi. (1856)
★ Kanunuesasi’nin ilânı (1876) ile Meşrutiyet yönetimine geçildi.
➥ Bu fikir akımı Balkan Savaşları sonunda uygulanabilirliğini kaybetmiştir.

25. İslamcılık:
Hangi milletten olursa olsun bütün Müslümanların halifenin etrafında
toplanılması gerektiğini savunmuştur. II. Abdülhamit Dönemi’nde etkili
olmuştur.
Önemli savunucuları Mehmet Akif Ersoy ve Said Halim Paşa’dır.
➥ İslamcılık I. Dünya Savaşı’nda özellikle Hicaz ve Yemen Cepheleri’nde
Arapların Osmanlı’ya karşı İngilizleri desteklemesi ile uygulanabilirliğini
kaybetmiştir.

26. Türkçülük:
Bu fikir akımını savunanlar devletin ancak dini, dili, soyu ve ülküsü bir olan
topluma dayanarak ayakta kalabileceğini ileri sürmüşlerdir. Osmanlı
yönetimi altında yaşayan Türklere milli bilinç kazandırılmalıdır görüşü
etkilidir. İttihat ve Terakki Partisi tarafından iç politikada uygulanmıştır.
Önemli savunucuları Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Ömer
Seyfettin’dir.
Turancılık, Türkçülük hareketinin siyasi yönüdür. Bütün dünya Türklerini bir
ülkede bir bayrak altında toplamayı amaçlamışlardır.

27. Batıcılık:
XVIII. yüzyıl ıslahatlarında bu fikir akımının varlığı görülmektedir. Bu yüzyılda
daha çok askeri ıslahatlarda kendini göstermiştir. 1909 II. Meşrutiyet’le
birlikte bir düşünce akımı haline gelmiştir. Bu düşünceye göre devlet
ancak batılılaşarak kurtulabilir.
Batıcılık İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından dış politikada uygulanmıştır.
Önemli savunucuları Abdullah Cevdet, Süleyman Nazif ve Celal Nuri’dir.
➥ Batıcılık yeni Türk Devleti’nin de temel ideolojisinden birisidir.

28. SORU : Tabloya göre Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan
kurtarmak için aydınlar tarafından çok sayıda fikir
akımı ortaya atılmasının nedenleri nelerdir?
Osmanlı Devleti’nde padişahlar ve devlet adamları
devleti dağılmaktan kurtarmak için birçok
ıslahat ve reform yaptılar. Bunun sonucunda aydınlar
arasında devleti kurtarmaya yönelik fikir akımları
ortaya çıktı.