ил уурхайн төсөл 2

1. Лекц-2
Ил уурхайн хүрээ, түүний үзүүлэлтүүд ба
хөрс хуулалтын коэффициент

2. Èë óóðõàéí õ¿ðýýíèé òóõàé îéëãîëò
 Èë óóðõàéã îðîí çàéí õóâüä õÿçãààðëàæ çààãëàõ
øóãàìóóäûã èë óóðõàéí õ¿ðýý ãýíý.
 Èë óóðõàéí õ¿ðýý íü îðäûí ãàäàðãà äýýð àìñðûí
øóãàìóóäààð ã¿íäýý ¸ðîîëûí øóãàìóóäààð
çààãëàãäàíà.
 Èë óóðõàéí àìñàð áà ¸ðîîëûí øóãàìóóäûí õîîðîíäîõ
ãàäàðãóóã õàæóó ãýíý.

3. Èë óóðõàéí õ¿ðýý íü äàðààõ ÷óõàë
àñóóäëóóäàä òóñãàãäàíà.
 Èë óóðõàéä õàìààðàãäàõ óóëûí öóëûí õýìæýý, àøèãò
ìàëòìàëûí íººö, õºðñ
õóóëàëòûí àæëûí õýìæýý
 Èë àøèãëàëò ÿâóóëàõ òåõíîëîãèéí ñîíãîëò
 Àøèãëàëòàä õàìààðàõ òîíîã òºõººðºìæ ,
ìåõàíèêæóóëàëòûí á¿òýö
 Óóðõàéí õ¿÷èí ÷àäàë
 Ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿д

4. Èë óóðõàéí õ¿ðýýã äàðààõ áàéäëààð àíãèëíà
 Ýöñèéí õ¿ðýý
 Çàâñðûí õ¿ðýý
 Õýòèéí èðýýä¿é á¿õèé õ¿ðýý
 Öàã ¿åèéí õ¿ðýý

5. Èë óóðõàéí ýöñèéí õ¿ðýý
Ò¿¿íèéã õÿëáàð òîãòîöòîé, èë àðãààð àøèãëàëò
ÿâóóëàõ íü ìàðãààíã¿é îðäóóäàä øóóä òîãòîîæ áîëîõ
áà çàðèì ã¿íèé òîãòîöòîé îðäûí õóâüä òåõíîëîãè ýäèéí
çàñãèéí íàðèéâ÷èëñàí òîîöîîíû ¿íäñýí äýýð òîãòîîíî.

6. 1,2,3,4-эцсийн хүрээ

7. Èë óóðõàéí çàâñðûí õ¿ðýý
ÿíèé òîãòîöòîé, íººö èõòýé, îëîí æèë àøèãëàãäàõ
òîìîîõîí îðäîä òîäîðõîé ¿å øàòíû àøèãëàëòûí õÿçãààð
áîëãîõ áóþó ýñâýë òåõíîëîãè ýäèéí çàñãèéí ººð÷ëºëò
øèíý÷ëýëòèéí òóñãàë áîëãîæ ò¿ð áàéäëààð òîãòîîñîí
õÿçãààðûã çàâñðûí õ¿ðýý ãýíý.

8. 1,2,3,4-эцсийн хүрээ,
11, 21, 31, 41; 12, 22, 31, 41; 11, 21, 31, 41; 12, 22, 32,
42 – Завсрын хүрээ

10. Ýöñèéí õ¿ðýý òîãäîîã¿é èë óóðõàé çàâñðûí
õ¿ðýý

11. Õýòèéí èðýýä¿é á¿õèé õ¿ðýý
Çàðèì òîìîîõîí îðäóóäàä èë óóðõàéí ýöñèéí õ¿ðýý
òîãòîîõ àñóóäàë ýäèéí çàñãèéí ñóóðü íºõöºë
òàëààñàà õ¿íäðýëòýé òîõèîëäîëä òîéìëîæ áîëîõ öàã
õóãàöààíä õàìààðóóëàí õýòèéí èðýýä¿é á¿õèé
õ¿ðýýã òîãòîîõ áà ýíýõ¿¿ õ¿ðýýã îðîí çàé öàã
õóãàöààíû õ¿÷èí ç¿éëòýé õîëáîæ òîäîòãîë õèéæ
øèíý÷èëæ áàéäàã.

12. Èë óóðõàéí õýòèéí èðýýä¿é á¿õèé õ¿ðýý
1-Ýõýí ¿åèéí àøèãëàëòûí áóþó çàâñðûí õ¿ðýý
2-Õýòèéí õ¿ðýý

13. Öàã ¿åèéí õ¿ðýý-Àøèãëàëò ÿâóóëæ áóé èë óóðõàéä
òóõàéí öàã ¿åä õàìààðàõ õ¿ðýýã öàã ¿åèéí õ¿ðýý ãýíý.
1-2-3-4-èë óóðõàéí ýöñèéí õ¿ðýý
à-á-â-ã-èë óóðõàéí öàã ¿åèéí õ¿ðýý

14. Èë óóðõàéí õ¿ðýýíèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
 Èë óóðõàéí ã¿í
 Èë óóðõàéí õàæóóãèéí íàëóóãèéí ºíöºã
 Èë óóðõàéí ¸ðîîëûí áà àìñðûí ºðãºí áà óðò
Ýäãýýð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí îðîëöîîòîé èë óóðõàéí
òàëáàéä õàìààðàõ óóëûí öóë, õºðñ áà àøèãò
ìàëòìàëûí ýçýëõ¿¿íèéã òîãòîîäîã.

15.  Èë óóðõàéí Í (ì) ã¿íýýñ óóðõàéí õ¿ðýýíèé íèëýýä
¿ç¿¿ëýëò¿¿ä õàìààðíà. Èõýíõ òîõèîëäîëä ã¿í íü
ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä äýýð òîãòîîãäîõ
õýìæèãäýõ¿¿í áàéäàã.
ªºðººð õýëáýë èë óóðõàéí òîãòîîãäñîí ã¿íýýñ Í äîîø
îðøèõ àøèãò ìàëòìàë íü äàëä àøèãëàëòààð àøèãëàõ
ýñâýë îðõèãäîõ íººöºä õàìààðàõ áîëíî. Èéíõ¿¿ èë
óóðõàéí ã¿í íü èë áà äàëä àøèãëàëòûí çààãèéã
òîäîðõîéëæ áóé ó÷ðààñ ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýëýýð
òîãòîîãäîõ ó÷èðòàé.

16.  Èë óóðõàéí õàæóóãèéí íàëóóãèéí γ1 , γ2 (ãðàä)
ºíöã¿¿ä íü íýã òàëààñ òîãòâîðæèëòûí íºõöºëººð íºãºº
òàëààñ èë óóðõàéí õàæóóãèéí á¿òöèéí
õýìæýýñ¿¿äýýð õàìààðàõ áà ýäãýýðèéí õàðèëöàí
çºâøèëöºë äýýð ¿íäýñëýãäýæ ýöýñëýí òîãòîîãäîíî.

17. Èë óóðõàéí õàæóóãèéí òîãòâîðæèëòûí γ1ò , γ2ò
(ãðàä) ºíöã¿¿äýä äàðààõ á¿ëýã õ¿÷èí
ç¿éë¿¿ä íºëººëíº.
1. Îðäûí ÷óëóóëãèéí á¿òýö, òîãòîö, øèíæ ÷àíàð çýðýã
ãåîëîãèéí á¿ëýã õ¿÷èí ç¿éë
2.Îðäûí óñæèëò, ò¿¿íèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä áóþó
ãèäðîãåîëîãèéí á¿ëýã õ¿÷èí ç¿éë
3. Òóõàéí èë óóðõàéä õýðýãëýõ òåõíèê, àøèãëàëòûí
äýñ äàðààëàë, àðга àæèëëàãàà, ÿëàíãóÿà
òîãòâîðæèëòîä íºëººëºõ äîðãèî ÷è÷èðãýý, äàðàëò
çýðýã òåõíîëîãèéí á¿ëýã õ¿÷èí ç¿éë
4. Òóõàéí èë óóðõàéã àøèãëàõ õóãàöàà, àøèãëàëò
ÿâóóëàõ ã¿í çýðýã öàã õóãàöàà îðîí çàéí õîëáîãäîë
á¿õèé õ¿÷èí ç¿éë

18.  Ýäãýýð õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã òîîöñîíû ¿íäñýí äýýð γ1ò
áà γ2ò (ãðàä) ºíöã¿¿äèéã òîãòîîíî.
 Èë óóðõàéí õàæóóãèéí á¿òöèéí γ1Á , γ2Á (ãðàä)
ºíöã¿¿ä íü àøèãëàëòûí Íä , Lô
 ýëåìåíò¿¿ä íýýõ ñõåì áà õàæóóãèéí á¿òöèéí âà, âò
ýëåìåíò¿¿äýýñ õàìààðíà.

19. Èë óóðõàéí õàæóóãèéí γ1 , γ2 (ãðàä) ºíöã¿¿äèéã γ1ò
áà γ2ò , γ1Á áà γ2Á ºíöã¿¿äèéã ººð õîîðîíä íü
õàðüöóóëàõ çàìààð òîãòîîõ áºãººä àëü áàãà ºíöºã íü
òóõàéí õàæóóãèéí ºíöºã áîëíî.

20. Èë óóðõàéí ¸ðîîëûí â (ì) ºðãºí, ℓ (ì) óðò, àìñðûí  (ì) ºðãºí,
L (ì) óðòûã äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëíî.
â ≥ 30 ì çàðèì òîõèîëäîëä â ≈ 20 ì
ℓ ≥ 100 ì
 = â + Í (ctgγ 1 + ctgγ 2)
L = ℓ + Í (ctgγ1 + ctgγ2)

21. Õºðñ õóóëàòûí êîýôôèöèåíò
Åðºíõèé óòãààðàà
Kx = хөрс / ашигт малтмал
íýãæ íü: ì3/ì3 , ì3/ò , ò/ò
Áîäèò (ôèçèê) óòãà íü íýãæ àøèãò ìàëòìàëä íîãäîõ õºðñíèé
õýìæýý

22. Pàì-àøèãò ìàëòìàëûí õýìæýý, Ò
Võ-õºðñíèé ýçëýõ¿¿í, ì³
Vàì-àøèãò ìàëòìàëûí ýçëýõ¿¿í, ì³

23. Õºðñ õóóëàëòûí àøèãëàëòûí äóíäà÷ êîýôôèöèåíò
òîäîðõîéëîõ ñõåì

24. à-á-â-ã-óóðõàé áàéãóóëàìæèéí òºãñãºë äýõ èë
óóðõàéí õ¿ðýý
1-2-3-4-èë óóðõàéí ýöñèéí õ¿ðýý
Ðàì-íèéò àøèãò ìàëòìàë, Ò
Ðäà-óóðõàé áàéãóóëàìæèéí ¿åä îëáîðëîñîí
(äàãàëäàõ îëáîðëîëòîîð) àøèãò ìàëòìàë, Ò
Võ-Íèéò õºðñ, ì3
Vóá-óóðõàé áàéãóóëàìæèéí ÿâöàä õóóëñàí õºðñ, ì3

26. Õºðñ õóóëàëòûí àøèãëàëòûí êîэôôèöèåíò òîäîðõîé ¿å
øàò , õóãàöààíä õàìààðàõ õºðñ áà àøèãò ìàëòìàëûí
õàðüöààãààð òîäîðõîéëîãäíî.

27. Õºðñ õóóëàëòûí õ¿ðýýíèé êîэôôèöèåíò

28. Óóëûí öóëûí êîэôôèöèåíò
Pm- ìåòàëëûí õýìæýý.
γàì- àøèãò ìàëòìàëûí íÿãò, ò/ì3
α- àøèãò ìàëòìàë äàõü ìåòàëëûí õýìæýý.

29. Õºðñ õóóëàëòûí õÿçãààðûí êîэôôèöèåíò.

30. Анхаарал тавьсанд баярлалаа