Ιστορικό αφιέρωμα στο 1821

1. Ζ Δπαλάζηαζε ηνπ 1821
από http://amfiloxia-news.blogspot.com/
Διιεληθή Δπαλάζηαζε ηνπ 1821 ζεκαηνδνηεί ην ηέινο κηα ζθνηεηλήο
επνρήο γηα ηνλ ειιεληθό έζλνο θαη ηελ απαξρή κηαο θαηλνύξηαο, απηήο
πνπ γηα πνιινύο αθόκα δνύκε ζηηο κέξεο καο. Ζ Δπαλάζηαζε κεηά από
αηκαηεξνύο θαη εξσηθνύο αγώλεο έθεξε ηελ ειεπζεξία ζηνλ ππόδνπιν
γηα ηέζζεξηο αηώλεο ειιεληθό πιεζπζκό θαη ζήκαλε ηελ ίδξπζε ηνπ
ειιεληθνύ θξάηνπο.
Ζ απειεπζέξσζε ήξζε έπεηηα από ζθιεξό θαη άληζν αηώλα αθνύ νη
έιιελεο επαλαζηάηεο είραλ λα αληηκεησπίζνπλ ηόζν ηνλ νξγαλσκέλν
από Γάιινπο ζηξαηό ηεο Οζσκαληθήο Απηνθξαηνξίαο όζν θαη ηελ
αξρηθά αξλεηηθή ζπκπεξηθνξά ησλ ππόινηπσλ θξαηώλ ηεο
Δπξώπεο..."
1453 - Ζ Πηώζε ηεο Βπδαληηλήο Απηνθξαηνξίαο
΢ηηο 29 Μαΐνπ ηνπ 1453, ε ρηιηόρξνλε Βπδαληηλή Απηνθξαηνξία
θαηαιύεηαη από ηνπο Οζσκαλνύο Σνύξθνπο ηνπ Μσάκεζ ηνπ Β'. Ο
ηειεπηαίνο απηνθξάηνξαο Κσλζηαληίλνο Παιαηνιόγνο πέθηεη
καρόκελνο ζηα ηείρε ηεο Κσλζηαληηλνύπνιεο έπεηηα από 2 πεξίπνπ
κήλεο ζθιεξήο πνιηνξθίαο. Σα επόκελα ρξόληα νη Οζσκαλνί
θπξηαξρνύλ ζε όιν ηνλ ειιεληθό θαη βαιθαληθό ρώξν θηάλνληαο κέρξη
θαη ηελ Βηέλλε. Ζ πηώζε ηεο Κσλζηαληηλνύπνιεο ζεκαηνδόηεζε ηελ
έλαξμε ηεο Σνπξθνθξαηίαο ζηελ Διιάδα.
"[...]ήπθε άγγελορ Κςπίος και ηον άππαξε και ηον πήγε ζε μια ζπηλιά
βαθιά ζηη γη κάηω, κονηά ζηη Χπςζόποπηα. Εκεί μένει μαπμαπωμένορ ο
βαζιλιάρ και καπηεπεί ηην ώπα να ’πθει πάλι ο άγγελορ να ηον ζηκώζει.
[...]Μα, όηαν είναι θέλημα Θεού, θα καηεβεί ο άγγελορ ζηη ζπηλιά και θα
ηον ξεμαπμαπώζει και θα ηος δώζει ζηο σέπι ηο ζπαθί πος είσε ζηη
μάση. Και θα ζηκωθεί ο βαζιλιάρ και θα μπει ζηην Πόλη από ηη
Χπςζόποπηα και, κςνηγώνηαρ με ηα θοςζάηα ηος ηοςρ Τούπκοςρ, θα
ηοςρ διώξει ωρ ηην Κόκκινη Μηλιά"
Οη πξώηεο πξνζπάζεηεο
Ο Ρήγαο Φεξαίνο
Ζ επαλάζηαζε ηνπ 1821 ήηαλ απνηέιεζκα καθξνρξόληαο πξνζπάζεηαο
ησλ ιόγησλ ζε ηδενινγηθό, πνιηηηθό θαη νηθνλνκηθό επίπεδν. Οη
δηαλννύκελνη θαη έκπνξνη ηνπ παξνηθηαθνύ ειιεληζκνύ πξνζπάζεζαλ
κε κεηαιακπαδεύζνπλ ζηνλ ππόινηπν ιαό ηηο ηδέεο όπσο απηέο
αληηθαηνπηξίδνληαη ζην θίλεκα ηνπ Νενειιεληθνύ Γηαθσηηζκνύ.

2. Πξόδξνκνο ηεο Δπαλάζηαζεο θαη Πξσηνκάζηνξαο ηεο ηδέαο ηεο
απειεπζέξσζεο ήηαλ ν Ρήγαο Φεξαίνο. Ο Αληώληνο Εαγνξαίνο, όπσο
ήηαλ ην πξαγκαηηθό ηνπ όλνκα γελλήζεθε ζην Βειεζηίλν, ηηο αξραίεο
Φεξέο, ην 1757. Ο Ρήγαο, γόλνο εύπνξεο νηθνγέλεηαο δηδάρζεθε ηα
πξώηα ηνπ γξάκκαηα από ηεξέα ηνπ Βειεζηίλνπ. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο
αθαδεκατθήο ηνπ θαξηέξαο έγηλε δάζθαινο ζηελ θνηλόηεηα Κηζζνύ
Πειίνπ.
΢ηελ ειηθία ησλ είθνζη εηώλ, ν Ρήγαο ζθόησζε ζην Βειεζηίλν έλαλ
Σνύξθν πξόθξηην, επεηδή ηνπ είρε ζπκπεξηθεξζεί δεζπνηηθά, θαη
θαηέθπγε ζην Ληηόρσξν ηνπ Οιύκπνπ, όπνπ θαηαηάρζεθε ζην ζώκα
ησλ αξκαηνινύ ζείνπ ηνπ ΢πύξνπ Εήξα. Αξγόηεξα επηζθέθζεθε ην Άγην
Όξνο ελώ ην 1970 θαηέθπγε ζηελ Βηέλλε θαηαδεηνύκελνο από ηνπο
Σνύξθνπο.
Δθεί ηύπσζε ηνλ Θνύξην θαη ηελ Υάξηα κνηξάδνληαο ρηιηάδεο
επαλαζηαηηθά έληππα ζηνλ ειιεληζκό ησλ βαιθαληθώλ πεξηνρώλ. Μέζα
ζηα έξγα ηνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη ηα : "΢ρνιείνλ ησλ ληειηθάησλ
Δξαζηώλ", ην "Φπζηθήο απάλζηζκα", "Ζζηθόο Σξίπνπο", "Σν ΢ύληαγκα
ηεο Διιεληθήο Γεκνθξαηίαο", "Σα Γίθαηα ηνπ αλζξώπνπ" θαζώο θαη ην
"Νένο Αλάραξζηο".
Ο Ρήγαο ήηαλ ππέξκαρνο κηαο "Βαιθαληθήο Οκνζπνλδίαο" θαη
απέβιεπε ζηελ απειεπζέξσζε θαη ελνπνίεζε όισλ ησλ Βαιθαληθώλ
ιαώλ θαη θπζηθά όινπ ηνπ ειιεληθνύ ζηνηρείνπ πνπ ήηαλ
δηαζθνξπηζκέλν ζηελ Αλαηνιή θαη ηα επξσπατθά θέληξα.
΢ηηο 1 Γεθεκβξίνπ ηνπ 1797 ν Ρήγαο ζα ζπιιεθζεί ζηελ Σεξγέζηε από
ηελ Απζηξηαθή αζηπλνκία. Ο Ρήγαο θαη νη εθηά ζπλεξγάηεο θαη θίινη ηνπ
παξαδίδνληαη 9 κέξεο αξγόηεξα ζηνλ ΢νπιηάλνη θαη θπιαθίδνληαη ζηνλ
πύξγν ηνπ Neboisa ζην Βειηγξάδη. Παξά ηηο εθθιήζεηο πνιιώλ θίισλ
ηνπ ζηνλ ΢νπιηάλν γηα απειεπζέξσζε ηνπ ν Ρήγαο εθηειείηαη έπεηηα
από ζπλερή βαζαληζηήξηα, ζηηο 24 Ηνπλίνπ ηνπ 1798.
Λίγα ρξόληα αξγόηεξα ν Γάιινο ηζηνξηθόο Pouqeville (Πνύθεβηι)
γξάθεη:"...Οι Έλληνερ πολεμούζαν έσονηαρ ζηα σείλη ηοςρ ηιρ ηπομεπέρ
ζηποθέρ ηος Ρήγα.
Ζ Φηιηθή Δηαηξία
Σν 1814, ζηελ Οδεζζό ηεο ζεκεξηλήο Οπθξαλίαο ζπλαληηνύληαη ηξείο
Έιιελεο θαη απνθαζίδνπλ ηελ ζύζηαζε κηαο νξγάλσζεο ε νπνία ζα
πξνεηνίκαδε ηελ επαλάζηαζε θαη ηνλ μεζεθσκό ηνπ ειιεληθνύ έζλνπο.
Πξόθεηηαη γηα ηνπο Νηθόιαν ΢θνπθά, 35 ρξόλσλ, από ην Κνκπόηη ηεο
Άξηαο, ηνλ Δκκαλνπήι Ξάλζν, 42 ρξόλσλ, από ηελ Πάηκν θαη ηνλ
Αζαλάζην Σζαθάισθ, 26 ρξόλσλ, από ηα Γηάλλελα.
΢ύκθσλα κε ηα απνκλεκνλεύκαηα ηνπ Δκκαλνπήι Ξαλζνύ ζθνπόο ηεο
νξγάλσζεο είλαη ε "λέγεξζηλ θαη απειεπζέξσζηλ ηνπ Διιεληθνύ Έζλνπο

3. θαη ηεο Παηξίδoο καο". Σν 1816 ηα κέιε ηεο θζάλνπλ κόιηο ηα 20 γηα λα
εθηνμεπηνύλ ζε δεθάδεο ρηιηάδεο ηνπο πξώηνπο κήλεο ηνπ 1821.
Μέιε γίλνληαη άλζξσπνη από όιεο ηηο θνηλσληθέο ηάμεηο, έκπνξνη,
θιεξηθνί, Φαλαξηώηεο θαη θνηδακπάζεδεο. Μεηαμύ ηνπο θαη άηνκα ηα
νπνία ζα γξάςνπλ ηελ δηθηά ηνπο ηζηνξία ζηελ πνξεία ησλ Διιήλσλ
πξνο ζηελ ειεπζεξία όπσο νη Θεόδσξνο Κνινθνηξώλεο, Οδπζζέαο
Αλδξνύηζνο, Αλαγλσζηαξάο, ν Παπαθιέζζαο, ν κεηξνπνιίηεο
Παιαηώλ Παηξώλ Γεξκαλόο θαη άιινη.
Γηα λα γίλεη θάπνηνο κέινο ηεο Φηιηθήο εηαηξίαο έπξεπε λα επαλαιάβεη
έλαλ κηθξό όξθν ηξεηο θνξέο κπξνζηά από έλα Δπαγγέιην :
«Οξθίδνκαη εηο ην όλνκα ηεο αιεζείαο θαη ηεο δηθαηνζύλεο, ελώπηνλ ηνπ
Τπεξηάηνπ Όληνο, λα θπιάμσ, ζπζηάδσλ θαη ηελ ηδίαλ κνπ δσήλ,
ππνθέξσλ θαη ηα πιένλ ζθιεξά βάζαλα ην κπζηήξηνλ, ην νπνίνλ ζα
κνπ εμεγεζεί θαη όηη ζα απνθξηζώ ηελ αιήζεηαλ εηο ό,ηη εξσηεζώ».
Σνλ Απξίιην ηνπ 1820, 2 ρξόληα κεηά ηνλ ζάλαην ηνπ ΢θνπθά, αξρεγόο
ηεο νξγάλσζεο γίλεηαη ν Αιέμαλδξνο Τςειάληεο. Σελ επνρή εθείλε νη
ζπλζήθεο έδεηρλαλ αξθεηά ώξηκεο γηα λα γίλεη ε επαλάζηαζε θαη ν
Τςειάληεο εθπόλεζε έλα κεγαιόπλνν ζρέδην. Σν ζρέδην ήηαλ αξρηθά
λα μεζπάζεη ηαπηόρξνλα επαλάζηαζε ησλ ΢έξβσλ θαη ησλ
Μαπξνβνπλίσλ, θαζώο θαη ζηε Μνιδνβιαρία. Παξάιιεια λα θάςνπλ
ηνλ ηνπξθηθό ζηόιν ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε, ελώ λα εγεζεί ν
Τςειάληεο ηεο επαλάζηαζεο ζηελ Πεινπόλλεζν.
Ζ επαλάζηαζε μεθηλά ζηε Μνιδνβιαρία
Ζ αλάιεςε ηεο αξρεγίαο από ηνλ Αιέμαλδξν Τςειάληε ήηαλ
θαζνξηζηηθή. Γξήγνξα μεπεξάζηεθε ε θξίζε εκπηζηνζύλεο πνπ ππήξρε
κεηαμύ ησλ κειώλ ηεο Φηιηθήο Δηαηξίαο γηα ην πνηόο "εγείηαη" ζηελ
νξγάλσζε ελώ ζηακάηεζαλ θαη νη έξηδεο θαη νη ακθηβνιίεο.
Ο Τςειάληεο θξίλνληαο πσο νη ζπλζήθεο ήηαλ νη θαηάιιειεο γηα ηελ
επαλάζηαζε ελέθξηλε ην "΢ρέδηνλ Γεληθόλ" πνπ είρε ζπληάμεη ν
Παπαθιέζζαο θαη ν Λεβέληεο, ζρέδην ην νπνίν πξνέβιεπε :
1) Σαπηόρξνλε εμέξγεζε ησλ ΢έξβσλ θαη ησλ Μαπξνβνύλησλ
2) Ζ Δπαλάζηαζε λα εθδεισζεί ζηε Μνιδνβιαρία κε ηνλ
εκπεηξνπόιεκν Γεσξγάθε Οιύκπην
3) Να εκπξεζηή ην ζύλνιν ηνπ Σνπξθηθνύ ζηόινπ ζην ιηκάλη ηεο
Κσλζηαληηλνύπνιεο
4) Να μεθηλήζεη ε επαλάζηαζε ζηελ Διιάδα αθνύ θηάζεη εθεί ν
Τςειάληεο
Ζ επηινγή ηεο Μνιδνβιαρίαο έγηλε από ηνλ Τςειάληε πνιύ
πξνζερηηθά. Οη δύν ρώξεο Μνιδαβία θαη Βιαρία ήηαλ απηόλνκεο
εγεκνλίεο, αλάκεζα ζηε Ρσζία θαη ηελ Οζσκαληθή Απηνθξαηνξία. Οη

4. εγεκόλεο ηνπο, πνπ πνιιέο θνξέο ήηαλ θαη Έιιελεο, δηαηεξνύζαλ θαη
κηθξέο ζηξαηησηηθέο θξνπξέο. Δπηπιένλ, εγγπήηξηα δύλακε γηα ηελ
απηνλνκία ησλ πεξηνρώλ ήηαλ ε Ρσζία επνκέλσο ππήξρε πεξίπησζε
νη Ρώζνη λα επέκβνπλ σο πξνζηάηεο ησλ νκνζξήζθσλ ηνπο νξζνδόμσλ
ιαώλ.
΢ηηο 22 Φιεβάξε ν Αιέμαλδξνο Τςειάληεο κε ηνπο αδειθνύο ηνπ
Νηθόιαν θαη Γεώξγην, ηνλ Γ. Καληαθνπδελό, ηνλ Πνισλό αμησκαηηθό
Γαξλόθζθη πεξλάεη ηνλ πνηακό Πξνύζν θηάλεη ζην Ηάζην. Τπήξραλ
πιεξνθνξίεο πσο ην ζρέδην ηεο Δπαλάζηαζεο είρε πξνδνζεί θαη γηα
απηό ν εγέηεο ηεο Φηιηθήο Δηαηξίαο απνθάζηζε λα μεθηλήζεη άκεζα ε
επαλάζηαζε ζηελ Μνιδνβιαρία ππό ηηο νδεγίεο ηνπ ίδηνπ.
΢ηηο 23 μεζπά ε επαλάζηαζε θαη ε πξώηε πξνθήξπμε πνπ απεύζπλε ν
ίδηνο πξνο ην Έζλνο έγξαθε: «Μάρνπ ππέξ Πίζηεσο θαη Παηξίδνο», κε
ηελ νπνία θαινύζε ηνπο Έιιελεο: «Να απνηηλάμσκελ ηνλ αθόξεηνλ
ηνύηνλ δπγόλ... Να ειεπζεξώζσκελ ηελ Παηξίδαλ».
Σελ 1 Μαξηίνπ αξρίδεη ηελ πνξεία ηνπ πξνο ηε Βιαρία αθνύ ελώζεθε κε
ηα ηκήκαηα ηνπ Γεσξγάθε Οιύκπηνπ, ηνπ Φαξκάθε θαη πνιιώλ
Διιήλσλ εζεινληώλ. Μαδί κε ηνλ Ηεξό Λόρν πνπ είρε ζπγθξνηεζεί από
500 πεξίπνπ ζπνπδαζηέο ησλ ζρνιώλ ησλ πξηγθηπάησλ, ε ζηξαηησηηθή
δύλακε ηνπ Τςειάληε έθηαλε ηνπο 7.000, κεηαμύ ησλ νπνίσλ ήηαλ
Βαιθάληνη γείηνλεο (΢έξβνη, Βνύιγαξνη, Αξβαλίηεο).
Γπζηπρώο γηα ηνλ κεγάιν αγσληζηή ν ζηξαηόο ηνπ θαηαζηξέθεηαη ζηελ
κάρε ηνπ Γξαγαηζαλίνπ ζηηο 7 Ηνπλίνπ ηνπ 1821. Ο ίδηνο παξαδόζεθε
ζηνπο Απζηξηαθνύο, θπιαθίζηεθε θαη απειεπζεξώζεθε ζηηο 24
Ννεκβξίνπ 1827 γηα λα πεζάλεη άξξσζηνο 2 κήλεο αξγόηεξα. Ζ
επαλάζηαζε ζηελ Μνιδνβιαρία είρε απνηύρεη. ΢ηελ Πεινπόλλεζν
κόιηο μεθηλνύζε.
Ζ Δπαλάζηαζε ζηελ Πεινπόλλεζν
Ζ επαλάζηαζε ζηελ Πεινπόλλεζν μεθίλεζε επίζεκα ζηηο 25 Μαξηίνπ
ηνπ 1821 όηαλ ν Παιαηώλ Παηξώλ Γεξκαλόο επιόγεζε κία ειιεληθή
ζεκαία θαη θήξπμε ηελ έλαξμε ηεο Διιεληθήο Δπαλάζηαζεο ζην
κνλαζηήξη ηεο Αγίαο Λαύξαο. Παξόια απηά νη πξώηεο ελέξγεηεο
μεθίλεζαλ λσξίηεξα.
΢ηηο 14 Μαξηίνπ ν εγνύκελνο Γεξκαλόο κε κηθξή θξνπξά εθδησρηεί από
ηελ Εάρνιε ηηο ηνπξθηθέο θξνπξέο θαη ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο. Ο Νηθόιαο
΢νιηώηεο επηηίζεηαη ζε νζσκαλνύο θνξνεηζπξάθηνξεο ζην ρσξηό Πόξηα
θνληά ζηα Καιάβξπηα ελώ μεθηλά θαη ε πνιηνξθία ηεο Αθξνθόξηλζνπ.
΢ηηο 21 Μαξηίνπ μεζεθώλεηαη ε Πάηξα από ηνπο Φηιηθνύο Παλαγηώηε
Καξαηδά, Βαγγέιε Λεηβαδά θαη Ν. Γεξαθάξε. Οη Οζσκαληθή θξνπξά, κε
κπνξώληαο λα θξαηήζνπλ ηελ πόιε αλαγθάδνληαη λα θιεηζηνύλ ζην
θάζηξν ηεο πόιεο. Αξγόηεξα, ηδξύεηαη ην Αρατθό δηεπζπληήξην, από

5. ηνπο πξνεζηνύο Αλδξέα Λόλην θαη Υαξαιάκπε, ηνλ
Παπαδηακαληόπνπιν θαη ην δεζπόηε Παιαηώλ Παηξώλ Γεξκαλό.
Γύν κέξεο αξγόηεξα 2000 Μαληάηεο θαη Μεζζήληνη κπαίλνπλ ηελ
Καιακάηα. Μηά κόιηο κέξα κεηά ν αξηζκόο ησλ καρεηώλ έρεη εθηνμεπηεί
ζηνπο 5000 ελώ μεζεθώλεηαη θαη ε Φσθίδα ζηελ Ρνύκειε.
΢ηελ ΢ηεξεά Διιάδα ε επαλάζηαζε μεθηλά επίζεκα ζηηο 27 Μαξηίνπ ζηε
κνλή νζίνπ Λνπθά θνληά ζηε Ληβαδεηά, κε παξόληεο ηνπο νπιαξρεγνύο
Αζαλάζην Γηάθν θαη Βαζίιε Μπνύζγν.
Ζ επαλάζηαζε εμαπιώζεθε κε κεγάιε επηηπρία θαη κέρξη ηηο 3 Απξηιίνπ
ζηνλ έιεγρν ησλ επαλαζηαηώλ βξίζθνληαλ ε Εάρνιε, ε Καιακάηα, ην
Αίγην, ηα Καιάβξπηα, ην Άξγνο, ε Καξύηαηλα, ε Μεζώλε, ην Νεόθαζηξν,
ην Ναύπιην, ην Γαιαμίδη, ε Ληβαδεηά ε Θήβα θαη πνιιέο αθόκα πεξηνρέο.
Δπίζεο πνιηνξθίεο μεθίλεζαλ ζηα θάζηξα ηεο Πάηξαο, ηνπ Ναππιίνπ,
ηεο Μνλεκβαζηάο θαη ηεο Σξηπνιηηζάο. Ζ πην νξγαλσκέλε πνιηνξθία
ήηαλ απηή ηεο Σξίπνιεο από ηνλ Κνινθνηξώλε θαη ηνλ Νηθεηαξά. Ο
Θεόδσξνο Κνινθνηξώλεο είρε πξνηείλεη ζην ζπκβνύιην ησλ
νπιαξρεγώλ λα δνζεί βάξνο ζηελ θαηάιεςε ηεο Σξίπνιεο όπνπ ήηαλ
ην ζηξαηησηηθό θαη δηνηθεηηθό θέληξν ηεο Πεινπνλλήζνπ.
Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο πνιηνξθίαο ν Κνινθνηξώλεο δελ πίεδε ηελ ίδηα
ηελ πόιε αιιά νρύξσλε ζηξαηεγηθά ζεκεία γύξσ από απηήλ
πξνζπαζώληαο λα ηελ απνθόςεη από αλεθνδηαζκό. Παξόια απηά ην
Οζσκαληθό ηππηθό έρνληαο ην πιενλέθηεκα ζην νξνπέδην ηεο πόιεο
θξόληηδε ηνλ αλεθνδηαζκό.
Ο Αγώλαο γηα ηελ απειεπζέξσζε
Οη εηδήζεηο γηα ηελ επαλάζηαζε ζηελ Πεινπόλλεζν έθηαζαλ ζηελ Πύιε
ζην ηέινο Μαξηίνπ. Ο ΢νπιηάλνο αξρηθά ππνηίκεζε ηελ έθηαζε ηεο
εμέγεξζεο ζηελ λόηηα Διιάδα θαη επηθεληξώζεθε ζηελ Μνιδνβιαρία
αιιά θαη ζηελ Ήπεηξν ελαληίνλ ηνπ Αιή Παζά. Μάιηζηα, αξθεηά πξηλ
ηελ έλαξμε ηεο επαλάζηαζεο, νη Σνπξθηθέο δπλάκεηο ζηελ Πεινπόλλεζν
κεηώζεθαλ δξαζηηθά όηαλ ν Υνπξζίη Παζάο ζηάιζεθε ζηελ Ήπεηξν.
΢ηηο 3 Απξηιίνπ ν Γηνπζνύθ Παζάο ησλ ΢εξξώλ πέξαζε κέζσ ηνπ Ρίνπ
ζηελ Πεινπόλλεζν θαη επηηέζεθε ζηνπο πνιηνξθεηέο ηεο Πάηξαο
ιύλνληαο ηελ πνιηνξθία. Ζ πόιε ζα κείλεη ζηα ρέξηα ησλ Σνύξθσλ κέρξη
ην ηέινο ηνπ πνιέκνπ. ΢ηελ Κσλζηαληηλνύπνιε ε Πύιε πξνβαίλεη ζε
αληίπνηλα. Απαγρνλίδεηαη ν Παηξηάξρεο Γξεγόξηνο Δ' θαη ην πηώκα ηνπ
κέλεη θξεκαζκέλν γηα 3 κέξεο.
΢ηηο αξρέο ηνπ Απξηιίνπ μεθηλά θαη ε επαλάζηαζε ζηα λεζηά. ΢ηηο 3
Απξηιίνπ μεζεθώζεθαλ νη ΢πέηζεο θαη αθνινύζεζαλ ν Πόξνο, ε
΢αιακίλα θαη ε Αίγηλα θαη ζηηο 10 Απξηιίνπ ηα Φαξά. ΢ηηο 15 Απξηιίνπ
κπαίλεη ζηελ επαλάζηαζε ε Ύδξα ελώ ηελ ίδηα κέξα θαηαιακβάλεηαη ε
Αζήλα πεξηνξίδνληαο ηνπ Σνύξθνπο ζην θξνύξην ηεο πόιεο.

6. ΢ηηο 23 Απξηιίνπ δηεμάγεηαη ε πξώηε κεγάιε κάρε. Ο Οκέξ Βξπώλεο
ζθνπεύνληαο λα θαηαζηείιεη ηελ επαλάζηαζε ζηελ Πεινπόλλεζν
πεξλά από ηελ Φζηώηηδα όπνπ ηνλ πεξηκέλνπλ ζε 3 ζεκεία ν
Παλνπξγηάο ζηε Υαιθσκάηα, ν Γπνβνπληώηεο ζην Γνξγνπόηακν θαη ν
Γηάθνο ζηελ Αιακάλα.
Ο Αζαλάζηνο Γηάθνο κάρεηαη εξσηθά ζηελ γέθπξα ηεο Αιακάλαο όκσο
ζα εηηεζεί από ηηο ππέξηεξεο ζε εμνπιηζκό θαη αξηζκό ηνπξθηθέο
δπλάκεηο. Ο ίδηνο ζπιιακβάλεηαη θαη βξίζθεη καξηπξηθό ζάλαην ζηα
ρέξηα ησλ ερζξώλ. Λίγεο κέξεο αξγόηεξα, ν Οδπζζέαο Αλδξνύηζνο,
κάρεηαη, θαη εκπνδίδεη, ζην Υάλη ηεο Γξαβηάο, ηελ πνξεία ησλ ηνύξθηθσλ
ζηξαηεπκάησλ πξνο ηελ Πεινπόλλεζν.
΢ηηο 12 Μάηνπ επηηπγράλεηαη ε πξώηε κεγάιε λίθε ησλ Διιήλσλ ζηελ
επαλάζηαζε. Ο Μνπζηαθάκπεεο, αθνύ πξώηα δηαιύεη ηελ πνιηνξθία
ηνπ Ναππιίνπ κπαίλεη ζηελ Σξίπνιε θαη πξνζπαζεί λα ζπάζεη ηελ
πνιηνξθία θάλνληαο επίζεζε ζην Βαιηέηζη. Οη δπλάκεηο ηνπ
Κνινθνηξώλε έρνληαο ην πιενλέθηεκα ζηηο νρπξσκέλεο ζέζεηο ηνπο ζα
ζπληξίςνπλ ηελ επίζεζε.
Σελ επόκελε ν Μνπζηαθάκπεεο πξνζπαζεί λα αλνίμεη δξόκν πξνο ηελ
Μεζζελία όκσο νη έιιελεο αγσληζηέο ληθνύλ ηα ζηξαηεύκαηα ηνπ ζηα
Γνιηαλά θαη ζηα Βέξβαηλα. Ζ Σξίπνιε παξακέλεη εγθισβηζκέλε ελώ
έρνπλ ήδε αξρίζεη νη ειιείςεηο ησλ εθνδίσλ απνηέιεζκα ηεο δξάζεο
ηνπ ειιεληθνύ ζηόινπ ζην Αηγαίν.
΢ηηο 26 Μαΐνπ ηδξύεηαη ε Πεινπνλλεζηαθή Γεξνπζία, κε πξόεδξν ηνλ
Πεηξόκπεε Μαπξνκηράιε ελώ μεθηλά ε εμέξγεζε θαη ζηελ Κξήηε.
Ζ Απειεπζέξσζε ηνπ Γέλνπο.
΢ηηο 23 ΢επηεκβξίνπ ηνπ 1821 νη έιιελεο καρεηέο θαηαιακβάλνπλ ηελ
Σξίπνιε. Ζ θαηάιεςε ηνπ δηνηθεηηθνύ θαη ζηξαηησηηθνύ θέληξνπ ησλ
Οζσκαλώλ ήηαλ θάηη πεξηζζόηεξν από απαξαίηεηε γηα ηελ εκπέδσζε
ηεο επαλάζηαζεο ζηελ Πεινπόλλεζν. Με ηελ απειεπζέξσζε ηεο
Σξίπνιεο κπήθαλ ηα ζεκέιηα γηα ηελ ηειηθή επηηπρία ηεο επαλάζηαζεο.
Ζ επόκελε κεγάιε κάρε έγηλε ηνλ επόκελν ρξόλν ζηηο 29 Ηνπλίνπ ζηα
Γεξβελάθηα όπνπ ν Κνινθνηξώλεο θαηαζηξέθεη νινζρεξώο ηελ
ζηξαηηά ηνπ Γξάκαιε. Δθείλε ηελ επνρή μεθηλά ε κεηαζηξνθή ηεο
Αγγιηθήο πνιηηηθήο απέλαληη ζηελ επαλάζηαζε ησλ Διιήλσλ κε ηελ
παξνπζία ηνπ Σδόξηδ Κάληγθ σο ππνπξγνύ Δμσηεξηθώλ ηεο Αγγιίαο.
Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1823 νη Έιιελεο παίξλνπλ ην Ναύπιην θαη ε πόιε
νξίδεηαη σο έδξα ηεο επαλαζηαηηθήο θπβέξλεζεο ελώ ε Αγγιία ιίγν
αξγόηεξα αλαγλσξίδεη ηελ ειιεληθή επαλάζηαζε.
Σν 1824 κπαίλεη ζην πξνζθήλην ν Παζάο ηεο Αηγύπηνπ ν Ηκπξαήκ. ΢ηηο
7 Ηνπλίνπ ηνπ 1824 ν ηνπξθναηγππηηαθόο ζηόινο θαηαζηξέθεη ηα Φαξά.
Ο Ηκπξαήκ θαηεπζύλεηαη πξνο ζην Μεζνιόγγη γηα λα βνεζήζεη ηνλ

7. Κηνπηαρή. ΢ηηο 10 Απξηιίνπ ηνπ 1826 γίλεηαη ε κεγάιε έμνδνο από ηελ
πόιε. Ζ ζπζία ηνπ Μεζνινγγίνπ πξνώζεζε ην ειιεληθό δήηεκα όζν
θακηά ειιεληθή λίθε θαη ν απόερνο ησλ γεγνλόησλ, αλαδσπύξσζε ην
πλεύκα ηνπ θηιειιεληζκνύ ζηελ Δπξώπε ελώ ζηελ Πεινπόλλεζν
θαηαιακβάλεη ηελ Σξίπνιε.
Μεηά από ζρεδόλ 7 ρξόληα ζθιεξώλ καρώλ ν ελσκέλνο ζηόινο ηεο
Αγγιίαο, Γαιιίαο θαη Ρσζίαο θαηαζηξέθεη ηνλ ηνπξθναηγππηηαθό ζην
Ναβαξίλν. Ζ κάρε απηή ζεκαηνδνηεί ηελ ίδξπζε ηνπ αλεμάξηεηνπ
λενειιεληθνύ θξάηνπο ζηηο 3 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 1830. ΢ύκθσλα κε ην
πξσηόθνιιν ηνπ Λνλδίλνπ ε Διιεληθή επηθξάηεηα νξίδεηαη από ηε
γξακκή Ακβξαθηθνύ-Παγαζεηηθνύ ελώ ζα ζπκπεξηιεθζνύλ, κε ην
Πξσηόθνιιν ηεο ζπλδηάζθεςεο ηνπ Λνλδίλνπ ζηηο 30 Απγνύζηνπ 1832,
ε Πεινπόλλεζνο, ε ΢ηεξεά Διιάδα, ε Δύβνηα, νη ΢πνξάδεο, νη Κπθιάδεο
θαη ηα λεζηά ηνπ Αξγνζαξσληθνύ θόιπνπ.
Πξώηνο θπβεξλήηεο ηεο Διιάδαο νξίδεηαη ν Ησάλλεο Καπνδίζηξηαο ν
νπνίνο θζάλεη ζην Ναύπιην ζηηο 8 Ηαλνπαξίνπ.
Δπίινγνο
Γηα λα επηηύρεη ε ειιεληθή επαλάζηαζε θαη λα ηδξπζεί ην αλεμάξηεην
θξάηνο, ζε απηό πνπ δνύκε ζήκεξα, ρξεηάζηεθαλ ακέηξεηνη αγώλεο θαη
ζπζίεο ηόζν ζηα πεδία ηεο κάρεο όζν θαη έμσ από απηά. Πνηνο κπνξεί
λα μεράζεη ηελ ππξπόιεζε ηεο ηνπξθηθήο λαπαξρίδαο από ηνλ Καλάξε,
ηελ ζπζία ηνπ Μεζνινγγίνπ , ηνλ Καξατζθάθε, ηνλ Μπόηζαξε, ηε
γελλαηόηεηα ηνπ Κνινθνηξώλε, ηνπ Αλδξνύηζνπ, ηνπ ιόξδνπ Βύξσλα
αιιά θαη ηηο πξνζπάζεηεο ηνπ Καπνδίζηξηα, ηνπ Ρήγα θαη όισλ απηώλ
πνπ δνύιεςαλ "παξαζθεληαθά" θαη όρη ζηα πεδία ηεο κάρεο.
΢αλ Έιιελεο νθείινπκε λα επραξηζηήζνπκε θαη ηνπο μέλνπο, ηνπο
θηιέιιελεο πνπ ε θπξηόηεξε ηνπο βνήζεηα δελ ήηαλ ηόζν ε γελλαία
ζπκκεηνρή ηνπο ζε κάρεο γηα κηα μέλε γη'απηνύο ρώξα αιιά θπξίσο ε
κεηαζηξνθή ηεο θνηλήο γλώκεο θαη θαη'επέθηαζεο ησλ θπβεξλήζεσλ
ησλ ρσξώλ ησλ κεγάισλ δπλάκεσλ.
Δπίζεο δελ ζα κπνξνύζακε λα παξαιείςνπκε ηνλ ηεξάζηην ξόιν ηεο
εθθιεζίαο ζηελ Παιηγέλλεζε. Ζ εθθιεζία ήηαλ απηή πνπ θξάηεζε
δσληαλό ηνλ ειιεληθό πνιηηηζκό, ηελ γιώζζα θαη ηελ εζληθή ζπλείδεζε
γηα 400 ρξόληα ζθιαβηάο αιιά θαη ηελ πξνζθνξά ηεο ζηα ρξόληα ηεο
επαλάζηαζεο.
Καη όπσο ιέεη ν Μαθξπγηάλλεο ζηα απνκλεκνλεύκαηα ηνπ :
"Όηαν αποθαζίζαμε να κάμωμε ηην Επανάζηαζη, δεν εζςλλογιζθήκαμε
ούηε πόζοι είμεθα ούηε πωρ δεν έσομε άπμαηα ούηε όηι οι Τούπκοι
εβαζηούζαν ηα κάζηπα και ηαρ πόλειρ"