1. Χριζηίνα Αργσροπούλοσ
Επίηιμη Σύμβοσλος ηοσ Παιδαγωγικού
Ινζηιηούηοσ
9 Μαρηίοσ
2014
«Η γσναίκα διατρονικά και η γσναίκα ζηα
Ομηρικά Έπη»

2. • Γενικά ζηοιτεία
Ζ πξνζθνξά ηεο γπλαίθαο ζε θάζε
αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα είλαη κεγάιε θαη
αδηακθηζβήηεηε. Απφερν ηεο κεηξηαξρηθήο
θνηλσλίαο, φπνπ ηνλ πξψην ιφγν θαη ξφιν
είραλ νη γπλαίθεο, έρνπκε ζηνλ κχζν ησλ
Ακαδφλσλ θαη ζε κεηξηαξρηθά θαηάινηπα ζηα
Οκεξηθά Έπε (Αξήηε, Ναπζηθά, Πελειφπε,
Ήξα, Αζελά θ.ά.).
΢ηα Γπλαηθεία Πνξηξέηα ζηα Οκεξηθά Έπε
(Υξ. Αξγπξνπνχινπ) βιέπνπκε ηε δξάζε θαη
ηηο αμίεο ησλ γπλαηθψλ, ηε ζεκαληηθή ζέζε
ηνπο ζηελ νηθνγέλεηα θαη κεξηθψλ ζηελ
θνηλσλία. Οη γπλαίθεο δηαρεηξίδνληαη ηα ηνπ
νίθνπ ηνπο, φηαλ νη ήξσεο κάρνληαη ζηελ
Σξνία.
Άιισζηε ηφζν ε Οδύζζεηα φζν θαη ε Ιιηάδα
νη πεξηζζφηεξνη ήξσεο πξνζδηνξίδνληαη απφ
γπλαίθεο (ζπδχγνπο, κεηέξεο).

3. • ΢ε φιε ηελ ηζηνξία ηνπ αλζξψπηλνπ γέλνπο
ππήξραλ θαη γπλαίθεο ζεκαληηθέο, αιιά έρνπλ
γίλεη γλσζηά κφλνλ νλφκαηα αλδξψλ. Δλδεηθηηθά
αλαθέξνληαη ε Αλχηε, ν ζειπθφο Όκεξνο, κηα
εμαηξεηηθή επηθή πνηήηξηα απφ ηελ Σεγέα, πνπ
είλαη ειάρηζηα γλσζηή γηαηί ήηαλ γπλαίθα.
΢ηε ιπξηθή πνίεζε ε γπλαηθεία παξνπζία είλαη
έληνλε κε ηηο
΢απθψ, Μπξηίδα, Κφξηλλα, Πξάμηια, Ήξηλλα.
΢ηα θιαζηθά ρξφληα νη γπλαίθεο έρνπλ ράζεη
πνιινχο απφ ηνπο ξφινπο ηνπο, έκεηλαλ ρσξίο
παηδεία θαη ρεηξαθέηεζε, φπσο θαίλεηαη απφ
πιαησληθά θείκελα, απφ ηνπο ξήηνξεο θαη απφ ηνλ
δεκφζην θαη ηδησηηθφ βίν ησλ αξραίσλ
Διιήλσλ, εθηφο απφ ηηο εηαίξεο θαη ηελ Αζπαζία.
΢ηελ αθκή ηεο δεκνθξαηίαο νη γπλαίθεο ήηαλ
απνχζεο, θαζψο δελ κπνξνχζαλ σο ρήξεο λα
πξνζηαηεχζνπλ ηα δηθαηψκαηα ησλ παηδηψλ ηνπο
θαη ηελ πεξηνπζία ηνπο ζηηο δίθεο απφ ηελ
πθαξπαγή ηεο πεξηνπζίαο ηνπο απφ ηνπο
ζπγγελείο-πξνζηάηεο θαη ηνπο αλαγθαζηηθνχο
γάκνπο ζείσλ θαη αληςηψλ κε κεγάιε δηαθνξά
ειηθίαο.

4. • Ηδηαίηεξα έληνλε παξνπζία έρνπλ νη γπλαίθεο ζηηο ηξαγσδίεο σο καλάδεο, σο
ζχδπγνη θαη σο αδειθέο.
΢ηα ειιεληζηηθά θαη ξσκατθά ρξφληα- πέξα απφ καλάδεο θαη εξσκέλεο- ιίγεο
γπλαίθεο αλαδεηθλχνληαη ζηνλ δεκφζην ζηίβν (Κιενπάηξα, ιφγηεο ξσκαίεο
γπλαίθεο).
΢ηα βπδαληηλά ρξφληα- πέξα απφ ηηο Απηνθξάηεηξεο Θενδψξα, Δηξήλε ηελ
Αζελαία θ.ά.- ζεκαληηθή είλαη ε παξνπζία ηεο πκλνγξάθνπ Καζζηαλήο, ηεο
Δπδνθίαο ή Αζελαΐδαο, ηεο ινγίαο Άλλαο Κνκλελήο, ηεο καζεκαηηθνχ
Τπαηίαο, ηεο Μαμηκψο, γλσζηήο απφ ην άζκα ηνπ Γηγελή Αθξίηα θ.ά.
΢ηα λεφηεξα ρξφληα έρνκε ιφγηεο γπλαίθεο θαη γπλαίθεο ηνπ αγψλα
αλεμαξηεζίαο ησλ Διιήλσλ θαηά ηα επαλαζηαηηθά ρξφληα 1800-1850, π.ρ.
Δπαλζία Καΐξε, Μαληψ Μαπξνγέλνπο.
Δπίζεο, πνιιέο γπλαίθεο πκλνχληαη ζηα δεκνηηθά καο ηξαγνχδηα, φπσο ε
γπλαίθα ηνπ Πξσηνκάζηνξα, ε Δξσθίιε, ε Αξεηνχζα ηνπ Κνξλάξνπ θαη
πνιιέο γπλαηθείεο κνξθέο πνπ πκλνχληαη ζηε λεφηεξε πνίεζή καο.
Έληνλε είλαη ε παξνπζία γπλαηθψλ ζε θάζε ηζηνξηθή πεξηπέηεηα ηνπ ηφπνπ
καο θαη θπξίσο ζην Αιβαληθφ Μέησπν ηνπ 1940-1 θαη ζηελ αληίζηαζε θαηά
ηελ Καηνρή. Πνιιέο γπλαίθεο βγήθαλ ζηα βνπλά θαηά ηνλ εκθχιην πφιεκν
σο ηζφηηκεο κε ηνπο άληξεο.
Ο Σωκράτης μέσα από την πένα του Πλάτωνα αναγνωρίζει ότι δασκάλα του
ήταν η Ασπασία, μια γυναίκα που ανοιχτά δίδασκε την ισότητα των φύλων.

5. • Η Υπατία, που δίδασκε μαθηματικά στη
βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας γύρω στο
400-414 μ.Χ. γδάρθηκε ζωντανή από
τους χριστιανούς.
• Οι αρχαίοι πολιτισμοί ως το 19ο αιώνα
έχουν να επιδείξουν υψηλές γυναικείες
προσωπικότητες στην τέχνη, στη
μουσική, στα ανώτατα αξιώματα, στην
ιστορία και στα γράμματα.
• Οι γυναίκες πρωταγωνιστούν σε έργα
μεγάλων τραγικών, αλλά οι γυναίκες
ως το 1917 στην Ελλάδα δεν μπορούσαν
να αναλάβουν άλλο δημόσιο ρόλο
εκτός από της δασκάλας.
• Τα άσματα και πηγές από την
αρχαιότητα προβάλλουν τη γυναίκα
πρώτα για το κάλλος της και μετά για
τις άλλες αρετές της.

6. • ΢ε πνιινχο λενέιιελεο δεκηνπξγνχο ε γπλαίθα, πέξα απφ
κάλα θαη αδειθή, εκπλέεη ηνλ έξσηα (Καδαληδάθεο, Μπξηβήιεο,
Σεξδάθεο, Καξαγάηζεο θ.ά.). Μάιηζηα, ζε φιν ην έξγν ηνπ
Σεξδάθε νη γπλαίθεο πεξηνξίδνληαη κφλνλ ζηα έξγα ηνπ ζπηηηνχ
θαη ζπρλά δελ κηινχλ κπξνζηά ζηνπο άλδξεο. Πξνβάιιεηαη
κφλνλ ε γπλαίθα-κεηέξα.
• Αληίζεηα ζην έξγν ηεο Ρέαο Γαιαλάθε Ειέλε ή Καλέλαο
πξνβάιιεηαη ε γπλαίθα δσγξάθνο (Διέλε Μπνχθνπξα-
Αιηακνχξα), πνπ έπξεπε λα παξνπζηάδεη ηα έξγα ηεο κε
αλδξηθφ ςεπδψλπκν γηα λα κπνξέζεη λα θάκεη θάπνηα έθζεζε.
• Γειαδή, ζηε δσγξαθηθή θαη ηελ πλεπκαηηθή δεκηνπξγία νη
γπλαίθεο ζπρλά γηα λα αθνπζηνχλ ρξεζηκνπνηνχζαλ αλδξηθά
νλφκαηα. ΢εκαληηθή είλαη θαη ε πξνζθνξά ηεο Διηζάβεη
Μαξηηλέγθνπ ζηε ινγνηερλία.
• Οη γπλαίθεο απφ ην 19ν, 20ν θαη 21ν αηψλα έρνπλ θάκεη κεγάιν
άικα κε ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηα θνηλά.

7. • Πνιχ ζεκαληηθφο είλαη ν ξφινο ησλ
γπλαηθψλ σο εθπαηδεπηηθψλ, φρη
κφλνλ δηφηη επηηεινχλ ην έξγν ηνπο
ππεχζπλα, αιιά δηφηη επηηεινχλ θαη
εζληθφ έξγν ζε θαηξνχο δίζεθηνπο,
ηδξχνληαο θαη δηεπζχλνληαο ζρνιεία,
γαινπρνχλ κε ην έξγν ηνπο γεληέο θαη
γεληέο ειιελνπαίδσλ.
• Οη γπλαίθεο ζήκεξα δηεθδηθνχλ
ζέζεηο ζε φια επίπεδα θαη ζε
παξαδνζηαθά αλδξηθά επαγγέικαηα
(αζηπλνκία, ζηξαηφο, νδεγνί κεηξφ,
κεγάισλ νρεκάησλ, πηιφηνη θ.ά.).
• ΢ην παξειζφλ, αθφκα θαη νη
γξακκαηείο, έσο ηελ επνρή ηνπ
Νηίθελο ήηαλ αληξηθφ επάγγεικα,
ελψ ζήκεξα είλαη γπλαηθείν.
• ΢ηελ πνιηηηθή θπξηαξρνχλ θπξίσο νη
άληξεο.

8. • Γειαδή απφ ηε ΢απθψ έσο ηε ΢χιβηα Πιαζ
θχιεζαλ πνιινί αηψλεο γηα λα δηεθδηθήζεη ε
γπλαίθα ηα δηθαηψκαηά ηεο θαη ηε ζέζε ηεο
ζηελ θνηλσληθή δσή.
• Καη φκσο, ππήξμαλ γπλαίθεο ηζάμηεο ηνπ
κεγάινπ δεκηνπξγνχ Νηνζηνγηέθζθη, π.ρ.
Έκηιπ Νηηθηλζνλ, ΄Αλλα Αρκάηνβα θ.ά.
• Αμίδεη λα πξνζηεζεί φηη ε παξνπζία
γπλαηθψλ ζηα ειιεληθά γξάκκαηα θαηά ηα
λεφηεξα ρξφληα είλαη έληνλε.
• Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη νη: Καιιηξξφε
Παξέλ, Αιεμάλδξα Παπαδνπνχινπ, Γ.
΢άλδε, Διέλε Βαθαιφ, Γαιάηεηα
Καδαληδάθε, Έιιε Αιεμίνπ, Πελειφπε
Γέιηα, Μάξσ Γνχθα, Ηνξδαλίδνπ,
Μπξηηψηηζζα, Πνιπδνχξε, Μειηζζάλζε,
Διέλε Οπξάλε, Εσή Καξέιιε, Μέιπσ
Αμηψηε, Ρίηα Παππά, Βηθησξία Θενδψξνπ,

9. • Μάηζε Υαηδειαδάξνπ, Μαληψ
Αξαβαληηλνχ, ΢νθία Μαπξνεηδή-
Παπαδάθε, Λχληηα ΢ηεθάλνπ, Κηθή
Γεκνπιά, Μαξία Αγαζνπνχινπ,
Μαξγαξίηα Λπκπεξάθε, Ληιή
Εσγξάθνπ, Λέλα Παππά, Μ.
Λατλά, Μ. Κπξηζάθε, Άιθε Εέε,
Εσξδ ΢αξή, Διέλε Βαιαβάλε,
Δπγελία Φαθίλνπ, Δπηπρία
Λνπθίδνπ, Αξηζηέα
Παπαιεμάλδξνπ, Γηψηα
Αξγπξνπνχινπ θαη άιιεο
ζχγρξνλεο πνηήηξηεο, πεδνγξάθνη
θαη ζπγγξαθείο παηδηθήο
ινγνηερλίαο.

10. • Ζ γπλαηθεία παξνπζία είλαη έληνλε ζηε ινγνηερλία, φπσο ιέεη
θαη ν Ρνΐδεο: «Αη γξάθνπζαη Διιελίδεο». Δπίζεο, έρνκε ηηο
γπλαηθείεο κνξθέο ζηνπο: Παπαδηακάληε, Νηνζηνγηέθζθη,
Καδαληδάθε, Σαρηζή, Γ.Υαηδή θ.ά. Μάιηζηα ζηνλ Κ. Θενηφθε,
έρνκε ηε γπλαίθα πνπ επαλαζηαηεί ζην έξγν Γηα ηελ Σηκή θαη ην
Υξήκα, φπνπ ε Ρήλε αξλείηαη ηνλ αζηφ αγαπεκέλν ηεο, πνπ
βάδεη ζε πξνηεξαηφηεηα ηα ηάιαξα θαη φρη ηελ αγάπε ηνπο.
• Κπξίσο έληνλε είλαη ε παξνπζία ησλ γπλαηθψλ θαη ζηελ πνίεζε
ησλ μέλσλ πνηεηψλ ΢αίμπεξ θαη Γθαίηε, φπσο θαη ησλ Διιήλσλ:
΢νισκνχ, Παιακά, Διχηε, Δκπεηξίθνπ, Ρίηζνπ. ΢εκαληηθή είλαη
ε παξνπζία ησλ γπλαηθψλ ζηε κνπζηθή, ζηνλ ρνξφ, ζην ζέαηξν,
ηφζν ην επξσπατθφ φζν θαη ην λενειιεληθφ (Μαξία Κάιαο,
Μαίξε Βίγθκαλ θ.ά.).
• Γεληθά νη γπλαίθεο αξρηθά κε ηα θεκηληζηηθά θηλήκαηα θαη
θεξχγκαηα θαη ζηε ζπλέρεηα κέζα απφ γπλαηθεία ζσκαηεία θαη
κε ηελ παξνπζία ηνπο ζε θάζε ρψξν επαγγεικαηηθφ, πνιηηηθφ
θαη ινγνηερληθφ δηεθδηθνχλ γηα φιεο ηηο γπλαίθεο ηνπ θφζκνπ ηα
απηνλφεηα δηθαηψκαηά ηνπο.
• Ζ αθχπληζε θαίλεηαη φηη εθθηλεί απφ ην 1850 θαη κε θείκελα ην
1871ζηε Γαιιία θαη 1892 ζηελ Διιάδα.

11. • Σύμθωνα με ζύγτρονα ερεσνηηικά δεδομένα παραηηρούμε
όηι:
• Oη γπλαίθεο επηιέγνπλ θπξίσο ην εθπαηδεπηηθφ επάγγεικα (62%
ησλ θνηηεηψλ θαη 65% ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα ζρνιεία είλαη
γπλαίθεο).
• ΢ε έξεπλα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Ησαλλίλσλ ζε ζχλνιν 278
θνηηεηψλ θαη 230 εθπαηδεπηηθψλ, ην 83% ηνπ δείγκαηνο ήηαλ
γπλαίθεο θαη ην 16% άλδξεο.
• ΢ηα ΑΔΗ ππεξηζρχνπλ νη θαζεγεηέο ησλ θαζεγεηξηψλ.
• ΢ηελ αλψηαηε εθπ/ζε νη γπλαίθεο απνηεινχλ ην 37,6% ηνπ
δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ ησλ Σ.Δ.Η θαη ην 28,5% ησλ Α.Δ.Η. Σν
επάγγεικα ηνπ παλεπηζηεκηαθνχ ήηαλ αλέθαζελ αλδξηθφ
«θένπδν».
• Ζ ηζηνξία ησλ γπλαηθψλ ζην δεκφζην ζηίβν αλαδεηθλχεη θαη ηα
ζηεξεφηππα γηα ηε γπλαίθα.
• Ζ γπλαίθα εθπαηδεπηηθφο ζήκεξα ζπκκεηέρεη ηζφηηκα θαη κπνξεί
λα θαηαθηήζεη πςειφηεξεο ζέζεηο, αξθεί λα ην ζειήζεη.

12. • H εθπαίδεπζε ησλ γπλαηθψλ γίλεηαη
ζηα Παξζελαγσγεία, φπνπ θηλείηαη
θαη ε δξάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ
γπλαηθψλ.
• Παξζελαγσγεία δεκηνπξγήζεθαλ ζε
Ρσζία, ζε Αίγππην, ζε Ρνπκαλία. Ζ
δηεπζχληξηα ΢. Αιηκπέξηε ζπλέβαιιε
ζηελ ίδξπζε Παξζελαγσγείσλ θαη ε
Παξξέλ εμέδσζε ηα έξγα ηεο Αιεμ.
Παπαδνπνχινπ πνπ πέζαλε λέα.
• ΢ηελ Αζήλα ιεηηνπξγεί ην
Παξζελαγσγείν/ Αξζάθεην κε
γπλαίθεο εθπαηδεπηηθνχο θαη ην
κνπζηθφ ζρνιείν, φπνπ θνηηνχλ 253
αγφξηα θαη 217 θνξίηζηα, θαηά ην
έηνο 1876-77. Οη θαζεγεηέο ήηαλ
κφλνλ άλδξεο.

13. • Ζ Γπλαηθεία γξαθή ζηα ΚΝΛ δελ
είλαη ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθή
ιφγσ κηθξήο παξνπζίαο ηεο
γπλαίθαο ζηα ινγνηερληθά
δξψκελα (έξεπλα ηεο Υξηζηίλαο
Αξγπξνπνχινπ 1999) ην ίδην
επηζεκαίλεη θαη ε Διέλε Λφππα
ζε δηθή ηεο έξεπλα.
• Βέβαηα, ηφζν ζηελ πνίεζε φζν
θαη ηελ πεδνγξαθία, ε γπλαίθα
είλαη ε αγαπεκέλε ησλ
ινγνηερλψλ.
• ΢ηα ΚΝΛ γίλεηαη αλαθνξά ζηε
δαζθάια ή ζπαληφηεξα ζηελ
θαζεγήηξηα.

14. • Γπλαηθεία Πνξηξέηα θαη ε ζέζε ηεο Γπλαίθαο ζηα Οκεξηθά Έπε
• Οη γπλαίθεο, ζλεηέο θαη ζεέο έρνπλ ζεκαληηθή ζέζε ζηα νκεξηθά έπε ηφζν
ζηα θνηλσληθά δξψκελα φζν θαη θπξίσο ζηα ηνπ νίθνπ θαη ζηελ εθηέιεζε
ησλ ζξεζθεπηηθψλ θαζεθφλησλ. Πξφθεηηαη θπξίσο γηα ηελ Δθάβε, ηελ
Αλδξνκάρε, ηελ Διέλε, ηελ Πελειφπε, ηελ Αξήηε, ηελ Ναπζηθά, ηελ
Καζζάλδξα, ηελ Ήξα, ηελ Αζελά, ηε Θέηηδα, ηελ Αθξνδίηε, ηελ Καιπςψ θαη
ηελ Κίξθε.
• Αθνινπζνχλ νη ζθιάβεο, Υξπζείδα θαη Βξηζείδα, πνπ γηα ράξε ηνπο
θηινληθνχλ νη δχν ζεκαληηθνί ήξσεο ηνπ ηιηαδηθνχ έπνπο, ν Αγακέκλνλαο θαη
ν Αρηιιέαο. Τπάξρνπλ θαη πνιιέο επψλπκεο θαη αλψλπκεο γπλαηθείεο
κνξθέο, πνπ πιαηζηψλνπλ ηηο βαζίιηζζεο, φπσο ε Δπξχθιεηα θ.ά.
• Οη γπλαίθεο παξνπζηάδνληαη ηφζν εμσηεξηθά κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο
νκνξθηάο ηνπο, κε ηελ επηδεμηφηεηά ηνπο ζηε ξφθα, ζηνλ αξγαιεηφ θαη ζην
θέληεκα, φζν θαη εζσηεξηθά κε ηηο αμίεο, πνπ ηηο αληηπξνζσπεχνπλ σο θαιέο
καλάδεο, σο ηίκηεο θαη ζπλεηέο αδειθέο θαη σο εξσηεπκέλεο θαη πηζηέο
ζχδπγνη (Αλδξνκάρε, Πελειφπε, ζχδπγνο ηνπ Γηνκήδε, Θέηηδα θ.ά.).
• Γελ απνπζηάδνπλ θαη νη άπηζηεο, φπσο ε γπλαίθα ηνπ Πξνίηνπ, ε Άληεηα, θαη
ε Κιπηαηκλήζηξα, ε απηζηία ηεο νπνίαο κπνξεί λα εξκελεπζεί σο εθδίθεζε
γηα ηνλ Αγακέκλνλα, πνπ ζπζίαζε ηελ Ηθηγέλεηα ζηελ Απιίδα, εμαπαηψληαο
ηελ αλ θαη κάλα, αιιά θαη γηα ηελ παξαζπδπγία ηνπ ζπδχγνπ ηεο, φρη ζην
ζηξαηφπεδν, πνπ ήηαλ απνδεθηφ, αιιά ζηνλ ηφπν ηνπ, θαζψο έθεξε καδί
ηνπ ζηηο Μπθήλεο ηελ Καζζάλδξα, ηελ ηέξεηα θαη φκνξθε θφξε ηνπ Πξηάκνπ.

15. • ΢ηελ Οδύζζεηα κεξηθέο γπλαίθεο έρνπλ έληνλε δξάζε
θαη ζεκαληηθή ζέζε ζηελ θνηλσλία, σο θαηάινηπα
κεηξηαξρηθψλ θνηλσληψλ, φπσο είλαη ε Πελειφπε σο
θνξέαο εμνπζίαο θαηά ηελ απνπζία ηνπ Οδπζζέα,
ηελ νπνία δηεθδηθνχλ 108 κλεζηήξεο. Ζ Πελειφπε,
κάιηζηα, πξνθεξχζζεη θαη ηνλ αγψλα ηνπ ηφμνπ γηα
ηνλ δεχηεξν γάκν ηεο, ζηνηρείν πνπ θαλεξψλεη φηη
έρεη πνιηηηθή θαη θνηλσληθή εμνπζία.
• Δπίζεο, ε Αξήηε, ζπκκεηέρεη ζε θνηλσληθέο
εθδειψζεηο, είλαη ηζφηηκε κε ηνπο άλδξεο ίζσο θαη πην
πάλσ απφ απηνχο, αθνχ φ,ηη πξνηείλεη ε Αξήηε
γίλεηαη ακέζσο απνδεθηφ απφ ηνλ ζχδπγφ ηεο θαη
ηνπο άιινπο επγελείο.
• Ζ Ναπζηθά, αλ παληξεπηεί, δελ ζα εγθαηαιείςεη ην
λεζί ηεο, ζχκθσλα κε ην κεηξηαξρηθφ έζηκν, θαζψο ε
γπλαίθα κέλεη ζηε κεηξίδα, ελψ ν ζχδπγφο ηεο νθείιεη
λα κεηαθηλεζεί ζηνλ ηφπν ηεο ζπδχγνπ, αλ είλαη
μελνκεξίηεο.
• Δπίζεο, ε Διέλε, πνπ είλαη παξνχζα θαη ζηα δχν
έπε, ηφζν κε ηελ παξακπζέληα νκνξθηά ηεο, ηελ
νπνία αθφκα θαη νη γέξνληεο ηεο Σξνίαο ζαπκάδνπλ,
φζν θαη σο αηηία ηνπ ηξσηθνχ πνιέκνπ, θαίλεηαη φηη
έρεη δχλακε θαη ηζρπξή πξνζσπηθφηεηα. Γηα φια
θηαίλε νη ζενί πνπ ηεο έδσζαλ ηφζε νκνξθηά θαη
θαηά ηνλ Γνξγία ε πεηζψο, ηα πεηζηηθά ιφγηα ηνπ
Πάξε.

16. • Έηζη, κε ην πέξαο ηνπ ηξσηθνχ πνιέκνπ γίλεηαη
απνδεθηή απφ ηνλ Μελέιαν, έρεη ηνλ πξψην ιφγν ζηα
ηνπ νίθνπ θαη ζπκκεηέρεη ηζφηηκα κε ηνλ ζχδπγφ ηεο
ζηηο ζπδεηήζεηο, φπσο θαίλεηαη θαηά ηελ επίζθεςε
ηνπ Σειέκαρνπ ζηε ΢πάξηε.
• ΢ηελ Ιιηάδα ε κάλα Δθάβε δίλεη θαη ακπληηθέο
ζπκβνπιέο ζηνλ γην ηεο Έθηνξα θαη έρεη ζεκαληηθφ
ξφιν ζηνλ νίθν ηνπ Πξηάκνπ θαη ζηηο γπλαίθεο φιεο
ηεο Σξνίαο.
• Ζ Βξηζείδα, πέξα απφ φκνξθε θαη αθνζησκέλε ζηνπο
Αρηιιέα θαη Πάηξνθιν, εθθξάδεη ηε δπζθνξία ηεο κε
ην θιάκα ηεο φηαλ κεηαθηλείηαη ζηε ζθελή ηνπ
Αγακέκλνλα, ζπγρξφλσο θαηαδεηθλχεη ηελ επάισηε
ζέζε ησλ γπλαηθψλ φηαλ νη ερζξνί θπξηεχνπλ ηελ
πφιε ηνπο.
• Σξαγηθή είλαη θαη ε πεξίπησζε ηεο Καζζάλδξαο, ε
νπνία πξνβιέπεη, γλσξίδεη, αιιά δελ κπνξεί λα
απνθχγεη ηε κνίξα ηεο, ζπξφκελε σο ζθιάβα απφ ηνλ
Αγακέκλνλα ζηηο Μπθήλεο θ.ά.
• ΢πλεπψο είλαη δεηλή ε ζέζε ησλ γπλαηθψλ ζε
πεξηπηψζεηο αιψζεσλ πφιεσλ είηε είλαη επψλπκεο
είηε αλψλπκεο.
• Γεληθά, φκσο, νη γπλαίθεο ζηα Οκεξηθά Έπε έρνπλ
ιφγν θαη ξφιν πνιχ επξχηεξν απ’ φ,ηη ζηα
κεηαγελέζηεξα ρξφληα, θιαζηθά, κεζαησληθά έσο ηνπο
δχν ηειεπηαίνπο αηψλεο.

17. • ΢ηα νκεξηθά έπε έρνκε μερσξηζηέο καλάδεο,
ζπδχγνπο, αδειθέο. Οη γπλαίθεο, αλψλπκεο
θαη επψλπκεο, είλαη εξγαηηθέο γπλαίθεο θαη
πξνλνεηηθέο, δηαηεξνχλ θαη παξαδίδνπλ ζηα
παηδηά ηνπο θηβσηφ αμηψλ ηεο επνρήο ηνπο,
πνιιέο απφ ηηο νπνίεο είλαη δηαρξνληθέο θαη
θηάλνπλ ζηελ επνρή καο.
• Γλέζνπλ, μχλνπλ ην καιιί, θηηάρλνπλ
κνλαδηθά ξνχρα θαη θιηλνζθεπάζκαηα,
δειαδή ζπγθξνηνχλ ππιψλεο ηεο νηθηαθήο
νηθνλνκίαο. Σξαγνπδνχλ, λαλνπξίδνπλ ηα
παηδηά ηνπο, πξνζεχρνληαη ζηνπο ζενχο θαη
πξνζθέξνπλ δψξα, κνηξνινγνχλ θαη
ζξελνχλ ηνπο δηθνχο ηνπο ζπρλά κε
ππεξβνιηθφ ηξφπν.
• Απηέο νη γπλαίθεο δηέζσζαλ αμίεο
αλζξψπηλεο, ειιεληθέο θαη παγθφζκηεο, ήζε
θαη έζηκα, καο ζπγθινλίδνπλ κε ηνλ κεηξηθφ
πφλν ηνπο, κε ην ήζνο ηνπο, κε ην ζεβαζκφ
ζηηο θαη ηνπο ειηθησκέλνπο θαη ηνπο λεθξνχο,
ε Οκηιία Έθηνξνο θαη Αλδξνκάρεο,
απνθαιχπηεη ηελ ηξαγηθφηεηα ηεο γπλαίθαο.

18. • Γηαβάδνληαο ηα νκεξηθά έπε απφ ηελ νπηηθή ησλ γπλαηθψλ
έρεηο ηελ εληχπσζε φηη κηινχλ σο δσληαλά φληα ηα πάζε
θαη ηα παζήκαηά ηνπο, ηελ παιίκςεζηε ηζηνξία ηνπο απφ
ηνλ 11ν π. Υ. αηψλα έσο ηελ θαηαγξαθή ησλ επψλ επί
Πεηζηζηξάηνπ ηνλ 6ν π.Υ. αηψλα.
• Άιισζηε, φηαλ νη άληξεο πνιεκνχλ, νη γπλαίθεο κέλνπλ
πίζσ σο ζηπινβάηεο ηνπ νίθνπ ηνπο θαη ηεο κηθξήο
θνηλσλίαο ηνπο, θαζψο φια ηα πινχηε ηνπ νίθνπ ηνπο
εμαξηψληαη απφ ηε δηθή ηνπο θαιή ή θαθή δηαρείξηζε.
• Σα ζεκέιηα ηεο θνηλσλίαο ηνπο δελ ζα κπνξνχζαλ λα
ζηαζνχλ, αλ δελ ππήξραλ νη γπλαίθεο λα ζπλερίζνπλ ηελ
νηθηαθή θαη φρη κφλνλ νηθνλνκία, ηελ πξνζηαζία ηεο
πεξηνπζίαο ηνπ ζπδχγνπ, ηε κεηαβίβαζε ζηα παηδηά ηνπο
αμηψλ, νηθνγελεηαθψλ θαη θνηλσληθψλ.
• Καη, φπσο ιέεη θαη ν Jean Pierre Vernant ζηελ Οδύζζεηα-
ζεηξά παλεπηζηεκηαθψλ νκηιηψλ- φηη ηφζν νη άληξεο φζν θαη
νη γπλαίθεο ππάξρνπλ θαη απνθηνχλ ηαπηφηεηα ν έλαο κέζα
απφ ηνλ άιιν. Οη άληξεο ζέβνληαη ην άιιν θχιν, αθφκα θαη
αλ είλαη άγλσζηεο (ζπλάληεζε Οδπζζέα Ναπζηθάο).
• Μάιηζηα παξαηεξνχκε φηη ζε έλα πνιεκηθφ πνίεκα (Ιιηάδα)
θαη ζε έλαλ επίπνλν λφζην (Οδύζζεηα) νη γπλαίθεο είλαη
παξνχζεο, επψλπκεο θαη αλψλπκεο, άιινηε κε θσλή θαη
ξφιν (Αξήηε, Δθάβε, Πελειφπε) θαη άιινηε βνπβέο
(Υξπζείδα, ε γξηά ΢ηθειηψηηζζα, πνπ πξνζέρεη ηνλ γέξν
Λαέξηε, νη γπλαίθεο ηεο Σξνίαο πνπ πξνζεχρνληαη θαη πνπ
αγσληνχλ θ.ά.).

19. • ΢ε πνιιέο γπλαηθείεο κνξθέο εληνπίδεηαη εμνπζία
σο θαηάινηπν ηεο κεηξηαξρηθήο επνρήο (Αξήηε,
Ναπζηθά, Αζελά, Ήξα, ελ κέξεη ε Πελειφπε).
• Καη απηή ηελ επνρή ππάξρνπλ γπλαίθεο πνπ
ππεξεηνχλ ηνπο άξρνληεο, αιιά έρνπλ ζέζε θαη
ξφιν, αλ είλαη θαιέο.
• Μάιηζηα πνιιέο επηιέγνπλ απηή ηε ζέζε είηε σο
θησρέο γπλαίθεο ηνπ ιανχ είηε γηα λα κάζνπλ
θάπνηα ηέρλε ζην παιάηη- θέληεκα, χθαλζε θ.ά.-
είηε γηαηί έρνπλ πνπιεζεί ζηνλ άξρνληα, ιφγσ
ζθιαβηάο ή ιεζηείαο.
• Ζ νκνξθηά, ε εξγαηηθφηεηα θαη ε ηηκή ζηε γπλαίθα
ζεσξνχληαη ζεκαληηθέο αμίεο.
• Αθφκα θαη ν Γίαο πξνζδηνξίδεηαη σο ζχδπγνο ηεο
΄Ζξαο, πνπ ηνλ παξαπιαλεί εξσηηθά γηα λα
ληθήζνπλ θαηά ηελ απνπζία ηνπ νη Αραηνί, δηφηη ε
Ήξα, ζχδπγνο θαη αδειθή ηνπ, έρεη πνιιά
δηθαηψκαηα, αιιά νθείιεη λα αλαγλσξίδεη ηελ
αλσηεξφηεηα ηνπ Γία σο ζενχ φισλ ησλ ζεψλ,
ζηνηρείν παηξηαξρίαο πνπ δηαρέεηαη θαη ζηηο
αλζξψπηλεο θνηλσλίεο.
• Ο Μελέιανο θαη ν Πάξεο ζπγθξίλνληαη θαη
ππάξρνπλ σο ζχδπγνη ηεο Ωξαίαο Διέλεο, ε Δθάβε
σο ηξαγηθή κάλα θαη άμηα ζχδπγνο ηνπ Πξηάκνπ,
ζεβαζηή θαη κε ηζφηηκν ιφγν κε ηνπο άληξεο θ.ά.

20. • Δηδηθφηεξα, ζηελ Ιιηάδα, ν Αρηιιέαο θαη ν
Αγακέκλνλαο κέζα απφ ηα ιάθπξα ηνπ πνιέκνπ,
ηε Υξπζείδα θαη ηε Βξηζείδα, πνπ απνηεινχλ
κέηξν ηεο εξσηθήο ηνπο αμίαο, δηαπιεθηίδνληαη θαη
δχν ζθιάβεο γίλνληαη αθνξκή γηα ηελ «κήληλ» ηνπ
Αρηιιέα, θαζψο έλαο θαζαξά αλδξηθφο
πξνζδηνξηζκφο- ε ηηκή ηνπ ήξσα-γίλεηαη κέζα απφ
γπλαηθείεο κνξθέο.
• ΢ηελ Οδύζζεηα πνιιέο γπλαίθεο βνεζνχλ ηνλ
Οδπζζέα γηα λα επηηεπρζεί ηφζν ν λφζηνο ηνπ
(Ναπζηθά, Αξήηε, Κίξθε, Καιπςψ, Λεπθνζέα, ζεά
Αζελά, Ήξα) φζν θαη ε κλεζηεξνθνλία θαη
δνπινθνλία (Δπξχθιεηα, Δπξπλφκε). Παληνχ
δξνπλ θαη θηλνχλ ηα λήκαηα γπλαίθεο, ζπρλά ζε
πξψην πιάλν θαη ζηα δχν έπε.
• Ο πφιεκνο θάλεη ηε ληφπαληξε γπλαίθα ηξαγηθφ
πξφζσπν, θπξίσο αλ έρεη θαη έλα κσξφ ζηελ
αγθαιηά, φπσο είλαη ε πεξίπησζε ηεο Αλδξνκάρεο
θαη ηνπ κηθξνχ Αζηπάλαθηα, πνπ ζα βξεη θξηθηφ
ζάλαην, κε ηελ άισζε ηεο Σξνίαο (ηξαγσδίεο
Εθάβε θαη Αλδξνκάρε ηνπ Δπξηπίδε), αιιά θαη ε
Πελειφπε πνπ απφ κσξφ ν γηνο ηεο Σειέκαρνο
ελειηθηψζεθε θαη ν Οδπζζέαο αθφκα δελ θέξδηζε
ην «λφζηηκνλ ήκαξ».

21. • Δπίζεο, ζηα νκεξηθά έπε, ζπρλά νη άληξεο
πξνζδηνξίδνληαη σο απαηεκέλνη ζχδπγνη (Μελέιανο,
Αγακέκλσλ) ή σο ζχδπγνη ηεο πην πηζηήο γπλαίθαο
(Οδπζζέαο-Πελειφπε), ή κηαο εμαίξεηεο κάλαο ζεάο
(Αρηιιέαο-Θέηηο) ή ζλεηήο (ε κάλα ηνπ ΢ηκφεληα, πνπ
δελ ζα δήζεη ν γηνο ηεο γηα λα ηελ γεξνθνκήζεη, ε κάλα
ηνπ Φνίληθα θαη ην πάζεκά ηνπ).
• Οη γπλαίθεο πξέπεη λα είλαη έμππλεο, φκνξθεο,
εξγαηηθέο, πηζηέο ζχδπγνη, φρη δειηάξεο θαη νη λέεο
θνπέιεο λα κε δίλνπλ αθνξκή γηα ζρφιηα, ζχκθσλα
κε ηελ επηθή αθήγεζε.
• Ζ Πελειφπε γηα λα αληηκεησπίζεη ηνπο κλεζηήξεο θαη
σο πηζηή ζχδπγνο λα απνθχγεη ηνλ δεχηεξνλ
«ζηπγεξφλ γάκνλ» κε έλαλ απφ ηνπο κλεζηήξεο,
επηλνψληαο ηνλ δφιν ηνπ πθαληνχ. Δπίζεο, έρεη
θαηάινηπα κεηξηαξρηθήο εμνπζίαο γη’απηφ νη κλεζηήξεο
ηε δηεθδηθνχλ ψζηε λα θαίλνληαη φηη λφκηκα
θαξπψλνληαη ηελ πεξηνπζία ηνπ Οδπζζέα.

22. • ΢ηελ Οδύζζεηα, ην έξγν ηνπ λφζηνπ,
πξσηνζηαηεί ε Αζελά, ν Οδπζζέαο πιαληέηαη
ρσξίο ηαπηφηεηα, είλαη ν Οχηηο, είλαη ζηε
ζπλέρεηα έλαο ξαθέλδπηνο επαίηεο, αιιά γίλεηαη
ν Οδπζζέαο, φηαλ επηζηξέθεη ζηελ παηξίδα ηνπ
θαη αλαγλσξίδεηαη απφ ηελ Πελειφπε κεηά ηε
δνθηκή ηεο θιίλεο.
• Έηζη, ε Ναπζηθά κέλεη παξαπνλεκέλε, θαζψο
ηνλ ήζειε γηα ζχδπγφ ηεο, θαη λχκθε Καιπςψ,
επηδηψθεη κε ηελ σξαία θνξκνζηαζηά θαη ην
αξαρλνυθαλην θφξεκά ηεο, δειαδή κε ηα
γπλαηθεία ζέιγεηξά ηεο, λα εκπνδίζεη ηελ
επηζηξνθή ηνπ ζηελ Ηζάθε, αιιά ν Οδπζζέαο
επηκέλεη ζηνλ λφζην ηνπ, πνπ εκπεξηέρεη ηελ
παηξίδα θαη ηε ζχδπγν.

23. • Ζ Πελειφπε είλαη αληάμηα ηνπ ζπδχγνπ ηεο: έμππλε, αθνζησκέλε ζχδπγνο,
θαιή κάλα θαη λχθε- πθαίλεη ην θαιχηεξν λεθξφπαλν γηα ηνλ πεζεξφ ηεο, ηνλ
Λαέξηε, έρεη εμνπζία σο θαηάινηπα κεηξηαξρίαο.
• ΢ηελ Οδύζζεηα, μερσξηζηή είλαη ε κνξθή ηεο Δπξχθιεηαο, πνπ είλαη κηα
Μάλα-Θεά, κηα δηαρξνληθή κάλα, αθνζησκέλε ζηνλ Λαέξηε, ζηνλ Οδπζζέα
θαη ζηνλ Σειέκαρν, σο ζεηηθφ πξφηππν δηαρξνληθφ, φπσο θαη ε Πελειφπε.
• Έηζη, ήζε, έζηκα θαη αμίεο δηαρξνληθέο δηαζψδνπλ νη γπλαίθεο είηε είλαη
αξρφληηζζεο είηε γπλαίθεο ηνπ ιανχ. Πιέθνπλ, πθαίλνπλ, γλέζνπλ, αιέζνπλ
ην ζηηάξη, θξνληίδνπλ άγξππλα ην βηνο ηνπ νίθνπ ηνπο, λνηάδνληαη γηα ηα
πξνηθηά ηεο θφξεο ηνπο, γηα ηελ θαιή θήκε ηνπ γηνπ ηνπο, πξνζθέξνπλ
ζπζίεο ζηνπο ζενχο θαη ηηο ζεέο, εηνηκάδνπλ ηα γεχκαηα θαη ηα δείπλα,
θξνληίδνπλ ηνπο μέλνπο ζηηο θηινμελίεο, πιέλνπλ ηα ξνχρα ζηα πιπζηαξηά
ησλ πνηακψλ νη λέεο θνπέιεο, δειαδή έρνπλ πνιχ πην απνθαζηζηηθφ ξφιν
απφ ηνπο άληξεο, πνπ ε αμία ηνπο πεξηνξίδεηαη ζην πεδίν ηεο κάρεο θαη
ζηνπο αγψλεο, πξφδξνκα αγσλίζκαηα ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ.
• Γπζηπρψο θαη ζηα νκεξηθά έπε έρνκε σο απνηέιεζκα ηνπ πνιέκνπ λα
ζχξνληαη ζθιάβεο ηφζν νη απιέο γπλαίθεο φζν θαη νη αξρφληηζζεο (Δθάβε,
Αλδξνκάρε) ή λα ζθνηψλνληαη ζηνλ ηάθν ηνπ Παηξφθινπ (ζθιάβεο) θαη ηνπ
Αρηιιέα, π.ρ. ε θφξε ηνπ Πξηάκνπ θαη ηεο Δθάβεο, ε Πνιπμέλε, φηαλ φια
θαηαξξένπλ κε ηελ άισζε ηεο Σξνίαο, ζέκα ζπρλφ ζηελ αηηηθή ηξαγσδία.
• Όκσο, ζηελ πεξηγξαθή ηεο αζπίδαο ηνπ Αρηιιέα νη γπλαίθεο ζπκκεηέρνπλ
θαη ζηελ άκπλα ηεο πφιεο ηνπο, νη λέεο ρνξεχνπλ κε ηνπο λένπο ζηα
ρνξνζηάζηα θαη ηξπγνχλ καδί κε ηνπο λένπο ηξαγνπδψληαο, δελ είλαη δειαδή
θιεηζκέλεο ζην ζπίηη, φπσο ζηα θιαζηθά θαη κεηαγελέζηεξα ρξφληα.

24. • Όζνλ αθνξά ηηο ζεέο, ηηο λχκθεο θαη άιιεο κηθξφηεξεο
ζεφηεηεο, απηέο ζπκπεξηθέξνληαη φπσο θαη νη ζλεηέο·
εξσηεχνληαη, θηινληθνχλ, δηακαξηχξνληαη. Δίλαη
φκνξθεο κε ζηαζεξά εμσηεξηθά ραξαθηεξηζηηθά
(γιαπθῶπηο Ἀζήλε α205, ιεπθψιελνο Ἥξε α195,
θηινκκεηδήο Άθξνδίηε Ξ211, ἐυπιφθακνο Καιπςψ
ε246 θ.ά.).
• Όιεο επηηεδεχνληαη ζε θάπνην έξγν, φπσο ε Αζελά
ζηνλ πφιεκν θαη ηελ εμππλάδα, ε Άξηεκε ζην θπλήγη,
ε Αθξνδίηε ζηνλ έξσηα, ε Κίξθε ζηε καγεία θαη ην
ηξαγνχδη θαη ε Καιπςψ ζηνλ αξγαιεηφ θαη ην
ηξαγνχδη.
• Ζ δηνγέλλεηε Αζελά είλαη έλα είδνο Παλαγίαο, έρεη
κεγάιε εμνπζία, κεηά ηνλ Γία, είλαη φκνξθε, έμππλε,
πνιεκηθή, βνεζάεη ζηαζεξά ηνπο Αραηνχο, είλαη
αθνζησκέλε ζηνλ Οδπζζέα, απνθαζηζηά ην δίθαην
ζηελ Ηζάθε. Έρεη, δειαδή πνιιά ζηνηρεία πνπ
παξαπέκπνπλ ζηηο κεηξηαξρηθέο θνηλφηεηεο.
• Ζ Ήξα είλαη ε πξψηε αλάκεζα ζηηο ζεέο θαη ν
πξνζδηνξηζκφο ηνπ Γία σο ζπδχγνπ ηεο Ήξαο
αλαδεηθλχεη ηε ζεκαληηθή ζέζε ηεο, θαζψο ακθηζβεηεί
ζπρλά ηελ παηξηαξρηθή δχλακε ηνπ Γία.
• Ζ εμνπζία ηεο κάλαο θαη ζεάο Θέηηδαο είλαη
πεξηνξηζκέλε, αιιά σο κάλα θαιχπηεη θάζε
ζπλαηζζεκαηηθή πιεπξά ηνπ γηνπ ηεο.

25. • Ζ Θέηηδα είλαη πξφηππν κάλαο, ζεκλή θαη
ηξαγηθή κνξθή, δηφηη σο ζεά γλσξίδεη φηη ν
γηνο ηεο, ν Αρηιιέαο, είλαη νιηγφρξνλνο, αιιά
ζπεχδεη λα παξαγγείιεη λέα φπια ζηνλ
Ήθαηζην, γηα λα απνθαηαζηήζεη ηελ ηηκή ηνπ
θαη γηα λα αλαθνπθίζεη ηνλ πφλν ηνπ, σο
ηξπθεξή κάλα.
• Δπίζεο, ε Άξηεκε, ε ζεά ηνπ θπλεγηνχ, έρεη
μερσξηζηή ζέζε ζην γπλαηθείν ζχκπαλ ησλ
ζεαηλψλ ηνπ Οιχκπνπ, κε δχλακε ελ κέξεη
θαη κεηξηαξρηθή.
• Ζ Πεξζεθφλε ζπλδέεηαη κε ηνλ Άδε θαη
ζπλνδεχεηαη απφ ην αξλεηηθφ επίζεην,
«ἐπαηλὴ Πεξζεθφλεηα», δειαδή «θνβεξή»,
ζηνλ Άδε ε δχλακή ηεο είλαη απφιπηε. ΢ηα
νκεξηθά έπε παξειαχλνπλ πνιιέο
γπλαηθείεο ζεφηεηεο.
• Δπεηδή ν θφζκνο ησλ ζλεηψλ θαη ν θφζκνο
ησλ ζεψλ, πνπ θαηνηθνχλ ζηε γε, ζηνλ
νπξαλφ θαη ζηα βάζε ηεο ζάιαζζαο,
παξνπζηάδνληαη σο ηαπηφζεκνη, νη ζεφηεηεο
δξνπλ σο δσληαλά φληα, ζε έλαλ θφζκν
εληαίν, φπνπ νπξαλφο, γε θαη ζάιαζζα
αιιεινδηεηζδχνπλ σο θάηη εληαίν. Ζ
ζπκπεξηθνξά ηνπο δελ δηαθέξεη απφ ηελ
αλζξψπηλε (αλζξσπνκνξθηζκφο ησλ ζεψλ).

26. • ΢ηελ Ιιηάδα νη ζεέο κπαίλνπλ ζηηο κάρεο πξνζηαηεχνληαο ηνπο αγαπεκέλνπο
ηνπ ήξσεο, ζηνηρείν πνπ ζπκίδεη ηηο Ακαδφλεο.
• Δπίζεο, ε πξνίθα ζπγθξνηεί ζεζκφ, ηελ νπνία δηαρεηξίδεηαη ε γπλαίθα· ζε
πεξίπησζε κάιηζηα ρεξείαο παίξλεη πίζσ ηελ πξνίθα ηεο θαη κπνξεί λα
μαλαπαληξεπηεί, πξάγκα πνπ δε γίλεηαη ζηα θιαζηθά θαη κεηαγελέζηεξα
ρξφληα.
• Γεληθά, νη γπλαηθείεο κνξθέο ζηα νκεξηθά έπε, ζηο ορστείο ηοσ
ανθρώπινοσ πολιηιζμού, έρνπλ ξφιν ζηελ θνηλσληθή δσή, θηλνχλ θαλεξά
ή θξπθά ηα λήκαηα ζηε δσή ησλ αλδξψλ θαη έρνπλ πεξηζζφηεξεο ειεπζεξίεο
απφ ηηο γπλαίθεο ησλ θιαζηθψλ ρξφλσλ.
• Οη γπλαίθεο, φπσο θαη νη άληξεο, έρνπλ αδπλακίεο, αιιά θαη πξνηεξήκαηα,
θαζψο έρνκε ηφζν ηελ εξσηθή γπλαίθα, φζν θαη ηε γπλαηθεία ηηκή θαη
αμηνπξέπεηα. Τπάξρεη θαη ν λφζηνο ησλ γπλαηθψλ, νη νπνίεο αλ θαη
βξίζθνληαη ζηνλ νίθν ηνπο ζσκαηηθά, νπζηαζηηθά ε ζθέςε ηνπο βξίζθεηαη
καθξηά, θνληά ζηνπο ζπδχγνπο ηνπο θαη ηνπο γηνπο ηνπο, γηα ηνπο νπνίνπο
ζξελνχλ.
• Γελ είλαη ππεξβνιή λα πξνζζέζσ φηη ηα Οκεξηθά Έπε είλαη ε επαχμεζε θαη
ηεο δηθήο καο δσήο, είλαη κάζεκα θαη κάζεζε φισλ καο, αθφκα θαη γηα ηνλ
ζεβαζκφ ζηε γπλαίθα θαη ηελ αλαγλψξηζε ηεο αμίαο ηνπ Άιινπ, ηνπ μέλνπ ή
αληηπάινπ.
• Απηά απνηεινχλ ην πξψην ινγνηερληθφ θείκελν ησλ Διιήλσλ θαη ηνπ
επξσπατθνχ πνιηηηζκνχ, είλαη ην παξειζφλ θαη ην κέιινλ καο, αμίδεη λα ηα
δηαβάζνπκε θαη απφ ηελ νπηηθή ησλ γπλαηθψλ, ζην βηβιίν κνπ κε ηίηιν, ΣΑ
ΓΤΝΑΙΚΕΙΑ ΠΟΡΣΡΕΣΑ ΢ΣΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ.

27. • ΢ην βηβιίν απηφ αλαδεηθλχεηαη ε δξάζε ησλ γπλαηθείσλ
κνξθψλ κε ηηο κηθξντζηνξίεο ηνπο, πνπ ζπγθξνηνχλ ηνλ νκεξηθφ
πνιηηηζκφ, πιηθφ θαη πλεπκαηηθφ. Οη γπλαηθείεο κνξθέο
παξνπζηάδνληαη ζηνλ ηδηαίηεξν θάζε θνξά ρψξν, θαζψο ε
ιεηηνπξγία ηνπ ρψξνπ έρεη ηε δηθή ηνπ ζεκαζία γηα ηα δξψκελα
ή ηα αθεγνχκελα.
• Μέζα απφ ηνλ ξφιν ηεο γπλαίθαο απνθαιχπηεηαη ε ζρέζε ησλ
δχν θχισλ θαη αλαδεηθλχνληαη νηθνγελεηαθέο θαη θνηλσληθέο
αμίεο, φπσο είλαη ε κεηξηθή αγάπε, ην γπλαηθείν θάιινο, ε
ζπδπγηθή πίζηε, ε ζχλεζε θαη ε εξγαηηθφηεηα.
• Οη γπλαηθείεο κνξθέο κάο βνεζνχλ λα θαηαλνήζνκε ηνλ θφζκν
πνπ αλαπαξηζηνχλ, ηνπνζεηεκέλν ζηνλ ρψξν ηεο δξάζεο ηνπο.
Κάζε γπλαηθείν πνξηξέην έρεη ηα δηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά, πνπ,
σο δηαρξνληθά ζχκβνια, ελέπλεπζαλ πνιινχο δεκηνπξγνχο θαη
ηε ινγνηερληθή παξάδνζε, ειιεληθή θαη επξσπατθή.

28. • Με αθνξκή ηελ εκέξα ηεο Γπλαίθαο,
είλαη αλάγθε λα ζθεθηνχκε θαη λα
επαλαηνπνζεηεζνχκε ζε ζέκαηα πνπ
αθνξνχλ ηε γπλαίθα, π.ρ. ηε γπλαίθα
πνπ κέλεη ζην ζπίηη, φπνπ αλ θαη
εξγάδεηαη ζθιεξά, ειάρηζηνη ην
αλαγλσξίδνπλ, θαζψο φινη ζεσξνχκε
απηνλφεην είηε σο παηδηά είηε σο
ζχδπγνη θαη αδέιθηα φηη κηα κάλα ή κηα
αδειθή νθείιεη λα καο πιέλεη, λα
καγεηξεχεη λα κεγαιψλεη ηα παηδηά ή
αθφκα λα θάλεη φια απηά θαη λα
εξγάδεηαη θαη εθηφο ζπηηηνχ.
• Θα ήζεια λα θιείζσ κε έλα πνίεκα
ηεο Κηθήο Γεκνπιά, πνπ αλαθέξεηαη
ζηε γπλαίθα θαη ζηα παζήκαηά ηεο,
δηαρξνληθά.

29. ΢εκείν Αλαγλωξίζεωο
• Όινη ζε ιέλε θαηεπζείαλ άγαικα,
• εγώ ζε πξνζθωλώ γπλαίθα θαηεπζείαλ
• ΢ηνιίδεηο θάπνην πάξθν.
• Από καθξηά εμαπαηάο.
• Θαξξεί θαλείο πωο έρεηο ειαθξά αλαθαζίζεη
• λα ζπκεζείο έλα ωξαίν όλεηξν πνπ είδεο,
• πώο παίξλεηο θόξα λα ην δήζεηο.
• Από θνληά μεθαζαξίδεη ην όλεηξν:
• δεκέλα είλαη πηζζάγθωλα ηα ρέξηα ζνπ
• κ’ έλα ζθνηλί καξκάξηλν
• θη ε ζηάζε ζνπ είλαη ε ζέιεζή ζνπ
• θάηη λα ζε βνεζήζεη λα μεθύγεηο
• ηελ αγωλία ηνπ αηρκαιώηνπ.
• Έηζη ζε παξαγγείιαλε ζην γιύπηε:
• αηρκάιωηε.
• Γελ κπνξείο
• νχηε κηα βξνρή λα δπγίζεηο ζην ρέξη ζνπ,
• νχηε κηα ειαθξηά καξγαξίηα.
• (Έξγν ηεο Μίλαο Φάθθα, ε αιπζνδεκέλε γπλαίθα)

30. • Δεκέλα είλαη ηα ρέξηα ζνπ.[…]
• Όινη ζε ιέλε θαηεπζείαλ άγαικα,
• εγώ ζε ιέω γπλαίθα ακέζωο.
• Όρη γηαηί γπλαίθα ζε παξέδωζε
• ζην κάξκαξν ν γιύπηεο
• θη ππόζρνληαη νη γνθνί ζνπ
• επγνλία αγαικάηωλ,
• θαιή ζνδεηά αθηλεζίαο.
• Γηα ηα δεκέλα ρέξηα ζνπ, πνπ έρεηο
• όζνπο πνιινύο αηώλεο ζε γλωξίδω,
• ζε ιέω γπλαίθα.
• ΢ε ιέσ γπλαίθα
• γηαη’ είζ’ αηρκάισηε.
• (Σν ιίγν ηνπ θόζκνπ,1971)

31. • Γξ Υξηζηίλα
Αξγπξνπνχινπ,
Δπίηηκε
΢χκβνπινο ηνπ
Παηδαγσγηθνχ
Ηλζηηηνχηνπ,
ζπγγξαθέαο